Kijken naar de pijn van anderen./ Susan Sontag (De Bezige Bij, Amsterdam, 2005, 124 p.)
"In Kijken naar de pijn van anderen, het vervolg op haar briljante On Photography uit 1977, vraagt Sontag zich af of schokkende beelden kijkers beïnvloeden of wellicht zelfs ophitsen. We krijgen dagelijks een portie van zulke beelden te zien, bomaanslagen en oorlogsgeweld. Misschien is onze perceptie van de werkelijkheid aan erosie onderhevig als gevolg van de alomtegenwoordigheid van gruwelijke beelden.
Sontag volgt de raadgevingen op van Virginia Woolf, die in 1938 in Three Guineas overdenkingen neerschreef over de oorzaken van oorlog. Ze liet mannen en vrouwen naar oorlogsfoto's kijken. Het is een mannenzaak, zei Woolf, mannenwerk, de moordmachine heeft een geslacht en wel het mannelijke. Kijk maar eens naar foto's van de Spaanse burgeroorlog, ging Woolf verder, kijk welke gevoelens die afbeeldingen bij ons opwekken. Dat doet Sontag ook: hoe reageren wij op zulke beelden, wanneer we naar de pijn van anderen kijken? Voor haar is een foto van gruwelen 'een middel om werkelijkheid (of meer werkelijkheid) te geven aan dingen die mensen met een bevoorrecht of in elk geval veilig leven misschien liever zouden negeren'.
'Oorlog rijt, scheurt', schrijft Sontag. 'Oorlog splijt, legt open. Oorlog verschroeit. Oorlog verminkt. Oorlog verwoest.' Dat zie je op de foto's in The Eye of War van Phillip Knightley, oud-correspondent van de Londense Sunday Times. Het is een heel ander boek dan Sontags essay (waarin trouwens geen foto's staan): Knightley laat veelal beroemde oorlogsfoto's zien, van de Krimoorlog tot het recente conflict in Irak, en verzamelde getuigenissen van journalisten. Het boek is ook veel afstandelijker geschreven, er wordt geen 'wij', de lezer, in aangesproken zoals bij Woolf of Sontag. Het gaat bij Knightley over dé oorlogsverslaggever, dé oorlogsfotograaf, dé getuige."
Fragment uit artikel: 'Het blijven verschrikkingen./ Paul Depondt − Volkskrant 29/08/03
Voor volledige artikel zie: volkskrant.nl
|