Lolita lezen in Teheran. Zeven vrouwen en hun verboden leesclub./ Azar Nafisi (Amsterdam, De Boekerij, 2010, 395 p.)
Azar Nafisi doceerde Engelse literatuur aan de Universiteit van Teheran, maar mocht in haar colleges de westerse klassiekers niet meer behandelen. Samen met haar meest getalenteerde studentes verzon ze een list. Twee jaar lang, elke donderdag, kwamen zeven jonge vrouwen in het geheim bij Azar Nafisi thuis om te praten over de verboden westerse boeken die ze gelezen hadden.
Lolita lezen in Teheran is het onvergetelijke verhaal van deze studentes en hun verboden bijeenkomsten, en van de ervaringen van een moedige vrouw die het vrije woord belangrijker vond dan het verbod van de Iraanse overheid.
Azar Nafisi werkte aan de Universiteit van Teheran totdat ze ontslag nam omdat ze zich niet langer aan de steeds strenger wordende gedragsregels kon houden. Tegenwoordig is ze als professor verbonden aan de Johns Hopkins University. Lolita lezen in Teheran verscheen wereldwijd in vertaling en stond wekenlang hoog in de bestsellerlijst van de New York Times Book Review.
Recensie
Teheran, herfst 1995. Nadat ze ontslag heeft genomen uit haar universitaire betrekking omdat ze niet meer tegen de repressieve maatregelen kan, kiest Azar Nafisi zeven van haar beste en meest gedreven studentes uit. Ze nodigt hen uit om wekelijks bij haar thuis te komen om te praten over literatuur. Met vaak een fotokopie van een boek, het is namelijk niet makkelijk om aan bepaalde boeken te komen (censuur, verkoop van overheidswege stopgezet), bespreken en lezen ze gedurende twee jaar boeken. In het begin zijn de meeste meisjes verlegen en terughoudend, maar al gauw worden de gesprekken openhartiger en gaan over het sociale, culturele en politieke leven onder het hardvochtige islamitische regime, over hun dromen en teleurstellingen. En natuurlijk over de boeken die ze lezen: Lolita, The great Gatsby, Pride en prejudice etc. De literatuur helpt hen te overleven. 'Lolita lezen in Teheran' is een prachtige mix van autobiografie, fictie, sociale geschiedenis en literaire kritiek. 'Nafisi has produced an original work on the relationship between life and literature', schreef Publishers Weekly en dat klopt. Azar Nafisi woont sinds 1997 in de Verenigde Staten, waar ze aan een universiteit is verbonden. Daarnaast schrijft ze artikelen voor diverse kranten en magazines.
Bron: bol.com
Artikel op standaard.be
Enkele fragmenten:
- Uw studentes lachen om de vernederende pesterijen die dagelijkse kost zijn. Ze maken grapjes over de straffen die ze krijgen omdat ze 'te verleidelijk in hun appel hapten' of 'te onstuimig op de trappen liepen'.
,,Die lach is een verdedigingsmechanisme. Als je verhalen leest over de voormalige Sovjet-Unie of Oost-Europa merk je ook dat iedereen voortdurend grappen maakt. Het maakte de absurditeit van het leven draaglijker. En het maakte de gezagsdragers minder machtig en heilig. Ik wil laten zien dat we ons niet zomaar lieten breken.
We gedroegen ons niet als slachtoffers. We behielden zo goed en zo kwaad als het kon onze individuele waardigheid. Daarom lazen we romans. Een kunstwerk is de hoogste uitdrukking van individuele waardigheid en originaliteit. Daarom dragen die meisjes op de coverfoto hun hoofddoek zo nonchalant, hun haar goed zichtbaar. Daarmee bewijzen ze dat ze niet geworden zijn wat de mollahs van hen wilden maken. Het is een overlevingsstrategie. Het is geen politieke strijd. Het is een existentiële strijd."
- Het allerergste aan het Iraanse regime vindt u niet zozeer de inbreuken op de mensenrechten, maar de willekeur en de gedwongen medeplichtigheid.
,,In Europa en de VS begrijpen de mensen dat maar moeilijk. De grootste angst in totalitaire systemen is dat je nooit weet wat er zal gebeuren. De ene keer loop je ongehinderd met make-up op straat. De volgende keer ga je volgens hun regels onberispelijk gekleed en toch pakken ze je op. Niemand kent nog het verschil tussen schuldig of onschuldig. Iedereen is schuldig. De gedwongen medeplichtigheid is nog veel erger. Iedere keer dat ik die hoofddoek omdeed, voelde ik me een leugenaar. Je moet constant liegen om te overleven. Je moet je kinderen leren liegen tegen de autoriteiten.
Stel je voor dat mijn dochtertje op school had verteld welke kleren haar moeder thuis droeg of welke videofilms we bekeken. Hoe kon ik mijn eigen kinderen in zo'n omstandigheden zelfrespect bijbrengen, ik die zo graag wou dat ze niet bang hoefden te zijn voor wie of wat ze waren? Dat begreep Nabokov zo goed: de band tussen slachtoffer en tiran; hoe een slachtoffer onvermijdelijk medeplichtig wordt aan de misdaad."
- Is het daarom dat u sommige radicaal islamitische studenten aan de universiteit van Teheran, zoals Mr. Bhari, zo sympathiek afschildert?
,,Je kunt niet alle islamitische revolutionairen over dezelfde kam scheren. Ze waren erg verschillend. Er zaten er tussen die me haatten en die erg gevaarlijk waren. Maar anderen, zoals Mr. Bhari, wilden me alleen maar overtuigen om hun kant te kiezen. Ik wou dat ik wist wat er van Mr. Bhari geworden is. Hij heeft me door dik en dun verdedigd toen de autoriteiten me aan de deur wilden zetten. Hij was toen mijn enige vriend. Geen enkele collega durfde voor mij in de bres springen."
Over de auteur: azarnafisi.com (Officiële site)
|
