De kunst van het wachten./ David Nolens (De Bezige Bij Antserpen 2011, 203 p.)
Wat gebeurt er als we buiten het bedrijvige leven gaan staan en de tijd misschien wel de echte, geleefde tijd op ons laten inwerken? Het hoofdpersonage Jack wordt door de zwerver Roman op sleeptouw genomen 'in een beweging van stilstand'. Ze reizen van Brussel naar Kopenhagen, van de Ardennen naar Tanger, met Groenland als mythische droombestemming. De groep metgezellen wordt steeds groter en ontpopt zich als 'een koor van zwijgenden' dat zich heeft bekwaamd in het wachten. Jack gelooft dat het Westen behoefte heeft aan deze 'nieuwe aristocratie', dat zij de antipode vormt van 'de zich altijd voortbewegenden' in een gehaaste economie. De tijdservaring van Jack en de anderen wordt door de auteur getoond in een weerbarstige stijl, die het kauwende en malende van hun bestaan adequaat weergeeft. Uiteindelijk leidt de tocht door de eigen tijd tot een angstige vreugde.
Recensie(s)
Vierde roman van schrijver en sluiswachter (!) David Nolens (1973). Jack, een succesvolle copywriter, moet op een dag een wervende tekst schrijven over de pushup-slip voor mannen. Hij is zijn werk spuugzat, loopt de straat op en geeft de eerste de beste voorbijganger een klap in het gezicht. Zo komt hij in contact met de stateloze zwerver Roman. Jack raakt van hem in de ban, verkoopt alles wat hij heeft en gaat net als Roman leven als een ontwortelde om zich te bekwamen in 'het wachten', in 'een beweging van stilstand'. Ze komen terecht in Kopenhagen (deel 1), waar zich een steeds grotere groep 'wachters' bij hen voegt, zoals illegale asielzoekers, economisch uitgerangeerden en alcoholisten. In Tanger (deel 2) maken zij kennis met de 'slaapdieren', die zich tevreden stellen met zon en gebed, en in Groenland (deel 3) vinden 'de nieuwe aristocraten' hun droombestemming. Prettig lezende filosofische roman over relaties, de ontmaskering van materialisme en schone schijn, en de zoektocht naar authentiek leven, geschreven in een verzorgde, hypnotiserende, beeldende en associatieve stijl. Normale druk.
L.A.A. Kruse
Meer recensies + fragmenten eruit:
knack.be
Die metafoor van het kind is cruciaal, zowel om Jacks werkloosheid als om Nolens' modus operandi te begrijpen. In wezen verwijst hij naar de infantiele scenario's waarmee de prestatiemaatschappij haar actieve burgers ter wille van economische groei als passieve consumenten pampert.
Nolens neemt die metafoor letterlijk, of beter: hij laat Jack hem zo ervaren. Het 'wachten' dat Jack nogal kinderlijk naïef tegenover 'werken' plaatst, leest daardoor als een poging tot onthechting die samenvalt met de poëtische praktijk van Nolens zelf.
Het is in zijn kunst dat het wachten van Jack plaatsvindt, in zijn kunsttaal zonder kunst die vaak een poëtische kromtaal lijkt. Ze staat gekromd naar de taal van de 'belachelijke, zelfs onmenselijke plots' die het westerse werkleven beheersen, maar dan zo waakzaam geformuleerd dat de abstracte werkelijkheid ervan absurd concreet wordt.
De kracht van Nolens' bedachtzaam beeldende stijl is dat hij langzaam iets fundamenteels opdiept in het oppervlakteverhaal van Jacks oneigentijdse levenskeuze om economische en illegale outcasts na te volgen. Dat begint al met de sfinksachtige Roman, die naar eigen zeggen het probleem van de mens wil afhandelen.
8weekly.nl
De kunst van het wachten lijkt een boek met een bijna meditatieve ondertoon. Wie van ons is in staat zich deze kunst eigen te maken? Wie of wat houdt de moderne mens gevangen? Antwoord: de commercie en de mens zelf.
(...)
De titel De kunst van het wachten impliceert al dat tijd een belangrijke rol speelt in deze roman. Voor wie geïnteresseerd is in de werking ervan is dit een roman waarbij je je vingers zal aflikken. Deze sterk filosofische ondertoon heeft Nolens prachtig tot zijn recht laten komen.
Tegelijkertijd is deze roman te lezen als een aanklacht tegen een steeds sneller draaiende wereld, waarin de verwende moderne mens uit het oog verliest waar het echt om gaat en zichzelf over de kop werkt voor waardeloze luxe. Maar hoe waarschijnlijk is het dat zij die het betreft deze aanklacht daadwerkelijk zullen lezen? Een titel als De kunst van het wachten zal hen niet direct aanspreken. Geheel onterecht overigens. Ze weten niet wat ze missen.
standaard.be
Nolens geeft aan de queeste naar individualiteit een soort andersglobalistische draai: zijn 'nieuwe aristocratie' bestaat uit nietsnutten, land- en leeglopers die zich van hun marktwaarde ontdaan hebben. Hun leven is een kritiek op het liberalisme. Het is 'een misvatting elk gebrek aan engagement als een rottingsproces te beschouwen', stelt Nolens. Ledigheid is het oorkussen van de duivel? Misschien, maar Nolens voegt daaraan toe: 'Het wachten is het oorkussen van de verbeelding.' Terwijl Jack en Roman gelijkgezinden verzamelen en proberen te groeien als individuen, formuleert de schrijver kritiek op de enge definitie van groei waarover we in het nieuws horen: economische groei. 'Waarom moet er groei zijn? (...) Wat is er fout met een groei van nul procent?'
(...)
Het verhaalverloop is grillig, maar blijft u vooral aan de lijn, want Nolens heeft nog een slot in petto waar je enkele dagen op kunt kauwen. Voeg daar nog een handvol poëtische passages aan toe, plus verwijzingen naar Abba en Kuifje die elk een grinnik waard zijn, en je hebt een stevige brok literatuur voor lezers die zich graag uitgedaagd weten.
DE AUTEUR: meer filosoof dan romancier. Zoon van dichter Leonard Nolens.
HET BOEK: roman over 'een leven buiten de consensus', los van maatschappelijke verwachtingen.
ONS OORDEEL: grillig verhaal met poëtische passages en een verrassend slot.
|
