Lissabon werd rond het jaar 716 veroverd door de Arabieren, die het hele Iberisch schiereiland in handen wilden krijgen. Met korte onderbrekingen zouden zij de stad tot 1147 in bezit houden. In dat jaar veroverde de eerste koning van Portugal, Alfonso Henriques, Lissabon met steun van Noord-Europese kruisvaarders die op doortocht waren naar het Heilig Land. Dat de christelijke strijders Alfonso hielpen, wordt door de historici algemeen aanvaard. Naar verluidt onderbraken ze hun reis vooral vanwege de beloning die hun in het vooruitzicht was gesteld: na de inname van Lissabon zouden ze de stad mogen plunderen. De corrector Raimundo Silva moet het manuscript van een historische verhandeling over deze episode redigeren. Uit ergernis over een paar onjuistheden in de tekst en ook omdat hij zich als corrector verveelt, doet hij iets ongehoords: aan de zin waarin gezegd wordt dat de kruisvaarders de Portugezen hielpen voegt hij het woordje 'niet' toe. De geschiedvervalsing wordt kort daarop ontdekt. Omdat het boek dan al gedrukt is, moet een toegevoegd erratum uitkomst brengen. Dat Silva niet ontslagen wordt, dankt hij aan zijn verder vlekkeloze staat van dienst. Wel krijgt hij een supervisor, Maria Sara, toegewezen, die voortaan zijn werk moet controleren.
Spoedig blijkt dat Silva's daad ingrijpende gevolgen voor hem heeft. Maria Sara is geïntrigeerd door zijn verdraaiing van de feiten en spoort hem aan een geschiedenis van het beleg van Lissabon te schrijven waarin de kruisvaarders Alfonso niet te hulp kwamen. Silva gaat welgemutst aan het werk: voor het eerst in zijn leven is hij niet afhankelijk van andermans tekst. Met behulp van een anonieme verteller volgt Saramago de bevlogen corrector bij het schrijven van zijn boek. Hij wisselt daarbij Silva's overpeinzingen af met de passages die deze ondertussen op papier zet. De lezer wordt hierdoor deelgenoot van de problemen die Silva ondervindt bij de invulling van zijn personages én bij de prikkelende vraag hoe Lissabon in te nemen zonder de hulp van de kruisvaarders. Als halverwege het verhaal blijkt dat Silva en Maria Sara iets voor elkaar beginnen te voelen, keert het tij ten goede. De passages waarin Saramago met veel tederheid hun eerste fysieke toenaderingspogingen beschrijft behoren tot de hoogtepunten van het boek. Het verband tussen deze ontluikende liefde en het christelijke beleg van Lissabon is duidelijk. In beide gevallen moeten de betrokkenen barrières slechten om nader tot elkaar te komen en een gezamenlijke toekomst op te bouwen.
Bron: boeken.vpro.nl
