Verslag week 5: Hoe is het leven in en met een gevangenis?
The Road to Guantanamo
The Road to Guantanamo brengt een ongelooflijk verhaal, waarin je het leven in een gevangenis bijna zelf kan waarnemen. De toestanden in de gevangenissen die in de film voorkwamen kan ik slechts in één woord omschrijven: onmenswaardig. De gevangenen worden behandeld als beesten, als middel om toch maar te kunnen folteren, te vernederen, Ze worden er alles behalve behandeld als mensen. Vele fragmenten zijn me dan ook bijgebleven die dit bevestigen
De drie vrienden belanden in een gevangenis in Afghanistan,samen met andere terroristen. Daar krijgen ze sommige dagen zelfs geen eten of drinken. De gevangenen zijn er in handen van het leger van de Verenigde Naties. Omdat het Amerikanen zijn, en de jongens Britten, denken ze dat zij hen zullen helpen, dat alles nu goed komt. Maar het tegengestelde is waar: ze worden gefouilleerd, benen worden strak aan elkaar gebonden, armen op de rug gebonden en als kers op de taart krijgen ze net als een hoop anderen een zak over hun hoofd, met strakke tape er rond. Zo blijven ze uren tot dagenlang in de enorme hitte van de zon zitten. Het leger verklaard dit als volgt: ze zijn op zoek naar gevangenen die ze kunnen gebruiken om inlichtingen te verzamelen. Vanaf nu zijn ze een nummer en worden ze overgebracht naar een andere gevangenis in Kadahar, Afghanistan, uiteraard in dezelfde houding met de zak over het hoofd.
Gevangenis in Afghanistan
In de gevangenis van Kandahar gaat van kwaad naar erger De gevangen worden gezien als de ergste Al Qaida-strijders. Het is er een ware hel. De gevangenen leven samen onder een tentje. Het is niet toegelaten te praten, te lopen, te bidden, de koran te bezitten of de soldaten aan te kijken. Als je hen toch aankijkt, volgt er een straf. Wordt er een koran gevonden, gooit men deze op de plaats waar de gevangenen plassen. Om het uur worden ze gewekt. Ze moeten in de rij hun nummer tonen. Van slapen komt dus niet veel in huis. Overdag is het er bloedheet en s avonds ijskoud. Soms wordt kledij afgenomen en ligt men de hele nacht naakt op de grond, zonder te mogen bewegen.
Gevangenis in Kandahar, Afghanistan
Steeds opnieuw worden de gevangenen verhoort. Hiervoor lopen ze in een kromme houding, gekneld door de soldaten, naar een andere tent. (zie afbeelding) De ene keer worden ze ondervraagd over wat ze horen van de anderen. Dit terwijl ze ten eerste niet met elkaar mogen communiceren en ten tweede elkaars taal vaak niet verstaan. Kan je geen informatie geven, wordt je urenlang geslagen en vernederd. De gevangene wordt dan steeds tegen de vloer geslagen en bont en blauw terug gebracht. De volgende keer worden ze zelf beschuldigd en als ze niet toegeven dat ze een Al Qaida-strijder zijn, is het gevolg hetzelfde. Af en toe werpen de soldaten voedsel naar de gevangenen, net zoals je beesten voedert in een dierentuin
Gevangene loopt, door soldaten gekneld, naar een andere tent voor overhoring, slagen en vernederingen.
Wanneer de gevangenen worden overgebracht naar Guantanamo Bay, Cuba, worden de onmenswaardige toestanden alsmaar verschrikkelijker. Als verwelkoming lopen de gevangenen een ererondje, naakt, waarbij een blaffende hond hen achterna holt. Hun hoofden scheert men kaal. Urenlang moeten ze op hun knieën in een zeer pijnlijke en onhandige houding, hoofd omlaag, met een dik oranje pak, oorkleppen en een grote bril om hun hoofd in de bloedhete zon zitten. Ze kunnen niets zien en amper horen. Knieën liggen zo al snel helemaal open, ogen beginnen te pikken en na een tijdje val je flauw van de hitte. Zelfs tijdens het douchen, als dit al toegelaten is, blijft de bril op.
Vervolgens worden de gevangenen ieder afzonderlijk in een kleine cel gevangen gezet. Hierbij krijgen ze een emmer om hun behoefte in te doen en drinkwater. Opstaan en bidden is ten strengste verboden. Van de omheining moeten ze wegblijven, wat betekent dat men nergens tegen kan leunen. En de eerste twee weken is het zelfs niet toegestaan om met een andere gevangene in de cel erlangs te praten. Je kan het vergelijken met een dierentuin, allemaal dieren afzonderlijk in een kooi. Anderhalve maand lang leven ze onder deze erbarmelijke omstandigheden en komen ze hun cel niet uit. De vernedering is groot. Toch hielden Amerikaanse leiders toen nog vol dat de toestanden in de gevangenis van Guantanamo Bay humaan waren en dat de behandeling er goed was.
Daarna worden de ondervragingen door CIA, FBI en militaire ondervragers doorgezet. Al snel worden de vrienden hierdoor ook nog eens tegen elkaar opgezet om zo informatie te verkrijgen. Zo vertelt een militair één van de jongens dat zijn andere twee vrienden verklaard hebben dat hij lid zou zijn van Al Qaida. Alsof die jongens het mentaal nog niet moeilijk genoeg hebben. Maar één van de jongens reageert op deze situatie in een interview als volgt: Het maakt je kapot of sterker. Mij maakte het sterker. Het gevoel dat men de zelfwaardigheid behoudt, zorgt in zon situatie voor een overheersend gevoel. Dit is uiteindelijk het enige wat je op zon moment nog hebt, je zelfwaardigheid.
Één van de mooiste fragmenten uit de film vond ik wanneer Shafiq, één van de jongens, s nachts een rap deed voor één van de bewakers. De rap ging als volgt:
Ik ben Shafiq Rahul en heb altijd in Tipton gewoond. Ik ben geen Taliban maar niemand die me gelooft. Ik speld niks op de mouwen. Ik kwam voor mn maat zn trouwen. Wat moet ik in Cuba? Kom nou. Ik heb al heel wat geleden zoals de boeien die in je enkels sneden. En dan die achterlijke bewakers die denken dat hij bidt tot de koningin
Met deze woorden probeert Shafiq zijn frustraties over de toestand waarin hij in terecht is gekomen, te verwoorden. De opluchting in zn ogen is zo mooi om te zien tijdens de rap. De bevrijding dat hij voor één keer eens kan zeggen wat hij denkt en voelt, door de erbarmelijke omstandigheden. Die opluchting zag je soms terug komen, wanneer andere gevangenen zich probeerden te verzetten tegen het regime.
In Cuba zitten veel dieren zoals ratten, muizen, slagen, schorpioenen, tarantulas, Het is dus ook geen wonder als er plots zon beest in een cel geraakt.
Het is moeilijk voor de gevangenen om dagen aan één stuk stil te zitten en niets te mogen doen. Opstaan en wandelen is verboden. Trainen is niet toegelaten. Dit houdt ook in dat men niet met de armen heen en weer mag zwaaien Elke week mogen de gevangenen amper vijf minuten wandelen. De bewakers nemen hun dan vijf minuten mee naar buiten. Net zoals je thuis je hond uitlaat
En ook gelovige moslims die beginnen te bidden worden gestraft. Zo gooit een bewaker één keer de koran van een gevangene op de grond en stampt er een paar keer tegen Het wordt al snel onrustig, met een hoop verwijten van de andere moslim-gevangenen uiteraard. Je ziet dat de bewaker van hun reactie geniet. Ongelooflijk!
Na drie maanden worden Asif en Shafiq overgebracht naar een ander complex van Guantanamo Bay, namelijk Camp Delta met de slogan Moreel verplicht de vrijheid te verdedigen. Even later arriveert ook Ruhel. Gelukkig zijn de omstandigheden hier al een stuk menselijker. De gevangen leven hier in cellen, binnen, met een bed, een wc, een tandenborstel,... Een groot verschil met de cel die ze daarvoor hadden dus. In Camp Delta verblijven de jongens een jaar voor er iets gebeurt, buiten steeds weer dezelfde vragen. Maar plots verandert de hele zaak. De ondervragers halen nu bewijsmateriaal boven: fotos en videobeelden waarop de gevangene zogezegd te zien is, terwijl dit helemaal niet het geval is. Ze worden er dus al snel ingeluisd met vals bewijsmateriaal. De vrouw die de ondervragingen leidt zet de gevangenen die niet toegeven dat ze lid zijn van Al Qaida in de isoleercel, in de hoop dat ze uiteindelijk zouden breken. Ook Asif en Rehul belandden in zon isoleercel.
Bewijsmateriaal dat de gevangene op een bijeenkomst zou zijn geweest van Osama Bin Laden.
Vanaf dat moment verloopt alles anders: de gevangenen worden gestraft, gefolterd en vernederd tot ze zouden toegeven of in het andere geval zouden breken. Twee tot drie maanden is het draaglijk voor de jongens, maar de straffen gingen van kwaad naar erger Aan de vloer zit een ring waar de beenijzers aan zitten. Dan duwen de bewakers de handen tussen de enkels en ketenen die ook vast aan de ring in de vloer. Zo laten ze de gevangenen een uur zitten. Soms twee uur, vijf uur, zes uur. De behoefte moeten ze doen op de plaats waar men zit.
Vastgeketend aan een ring in de vloer.
De volgende stap van de militairen de leugendetector. Maar voor ze hier aan worden onderworpen, worden ze in een kamer met airco gezet en daarna in stresshoudingen. Met de bedoeling hen op je te jagen zodat het de leugendetector zou beïnvloeden. Precies alsof ze zelf wel weten dat de gevangenen onschuldig zijn.
Brieven van familieleden worden achtergehouden. Om de gevangenen het mentaal nog harder te maken, werd gezegd dat er brieven waren. Maar uiteindelijk kregen ze deze niet omdat ze zogezegd agressief waren geweest en niet mee werkten met het onderzoek.
Om uit Guantanamo weg te geraken moest men wel bekennen dat men een strijder was En dit gebeurde ook. Asif bekende en hoopte zo voor een rechter te komen en die te overtuigen van zijn onschuld, door te bewijzen dat hij in Engeland was. Uiteindelijk lieten militaire ondervragers het zelf vallen. De jongens werden met hun drie samen geplaatst. Ze noemden hen de Drie Koningen omdat ze vier dubbele maaltijden kregen. Elke zondag film, McDonalds, Pizza Hut, Maar natuurlijk was dit weer een valse zet. Ze werden zelfs uitgenodigd om voor hen te komen werken en andere gevangenen dus te kunnen uitkafferen, te vernederen en te folteren. Dan zouden ze binnen enkele weken uit Guantanamo weg zijn. De jongens weigerden hun voorstel en werden nog eens drie maanden vastgehouden in afzonderlijke cellen. Nog steeds was contact met familieleden of een advocaat verboden.
Uiteindelijk lieten ze de jongens gaan. Ze werden terug naar Engeland overgebracht en na twee jaar hel konden ze een nieuw leven opbouwen. Uiteraard niet zonder een duister verleden van de gevangenis in hun achterhoofd. Hun beeld over de wereld is veranderd. De wereld is geen fijne plek. Terugblikkend was het een ervaring. Het heeft hun leven vooral in de positieve zin gewijzigd. Dus is er ook geen sprake van spijt. Ze belijden ook hun godsdienst nu meer. Vroeger deed men dat niet. Ze vinden het het beste om verder te gaan met hun leven. Om vooruit te kijken, niet achterom. Tijd om verder te leven dus.
Meer dan 750 mensen werden opgesloten in Guantanamo. In 2006, wanneer de film is opgenomen, bevonden zich er nog zon 500 mensen. Slechts tien zijn er ooit aangeklaagd. Geen van hen is schuldig bevonden.
Zelfs al houdt je in je achterhoofd dat de gevangenen die zulke toestanden meemaken schuldig zouden zijn, is het al even verschrikkelijk om aan te zien, laat staan zelf te beleven. Geen enkel mens zou zo behandeld mogen worden, zelfs geen terrorist, laat staan een zogezegde terrorist.
Marc Dutroux leidt luxeleventje in Belgische gevangenis
Marc Dutroux, Belgische misdadiger, veroordeeld tot levenslang voor ontvoering, gijzeling, verkrachting, moord en illegale handel. Hij werd in 1996 opgepakt voor de ontvoering van zes meisjes, van wie slechts twee overleefden. Een man met zulke feiten achter zijn naam komt in een gevangenis terecht waar zwervers van dromen Een cel alles er op en er aan, zelfs een bureau, televisie, play station, is aanwezig in de cel van Marc Dutroux. Het is verontwaardigend als je zijn situatie vergelijkt met die van de jongens uit de film. Die jongens die onschuldig in Guantanamo worden opgesloten, gefolterd, vernederd, geslagen, Alle gruwelijkheden die je je maar kan voorstellen in een gevangenis zijn met hen gebeurt. Terwijl Marc Dutroux, schuldig bevonden aan meerdere gruwelijke feiten, een onwaarschijnlijk luxeleventje leidt in de gevangenis en België.
16 oktober in de actualiteit: "Guantanamo-gevangene in België op FBI-lijst als 'staatsvegaarlijk'
Guantanamo-gevangene in België op FBI-lijst als 'staatsgevaarlijk'
16/10 Twee weken geleden kwam een Guantanamogevangene over naar ons land. Hij stond een tijdlang op de FBI-lijst vermeld als een van de meest gevaarlijke terroristen. Dat achterhaalde een journalist van VRT.
De 31-jarige man zat zeven jaar en vier maanden lang vast in Guantanamo vooraleer hij werd gerepatrieerd naar ons land. In 2001 rekende het Amerikaanse leger hem in in Kandahar, op het moment dat de Afghaanse stad als laatste talibanbolwerk ten val kwam.
Jarenlang ging de VS er van uit dat de man een opleiding volgde in een trainingskamp van Al Qaida. De Amerikanen meenden ook een videoboodschap in handen te hebben waarop de gevangene een getuigenis aflegde als martelaar.
Gevangene van Al Qaida
Nadien bleek dat de man eigenlijk een gevangene was van de Taliban en Al Qaida. Zij verdachtten de man ervan een spion te zijn toen hij een opleiding volgde in een trainingskamp van Al Qaeda. De jongeman werd zwaar gefolterd door Al Qaida en verloor daarbij zelfs een ledemaat. Hij legde de getuigenis als martelaar af onder dwang.
De 31-jarige Afghaan werd vrijgepleit van alle betichtingen. In ons land kreeg hij een nieuwe identiteit, een visum en een verblijfsvergunning.
Voorbereiding week 5: Hoe is het leven in en met een gevangenis?
Hoe is het leven in en met een gevangenis? Om een antwoord te krijgen op deze vraag, baseer ik me op de meest gevreesde gevangenis ter wereld: Guantanamo Bay op Cuba. Deze basis werd eerst gebruikt om Cubaanse en Haïtaanse vluchtelingen te huisvesten die op zee waren onderschept. Vanaf 2002 wordt een gedeelte van de basis gebruikt om verdacht Al Qaida- en Talibangevangenen uit onder andere Afghanistan vast te houden. Op 22 september 2004 kwamen er voor het laatst nieuwe gevangenen bij: tien gevangenen uit Afghanistan werden overgebracht. Momenteel worden er ongeveer 250 denkbeeldige terroristen zonder vorm van proces vastgehouden.
Onmenswaardige toestanden in Guantanamo Bay
Britse gevangenen die in 2004 werden vrijgelaten uit deze gevangenis hebben verteld dat er sprake was van voortdurende martelingen, seksuele vernedering, gedwongen drugsgebruik en godsdienstige vervolging door de Amerikaanse bewakers op Guantanamo Bay.
Toestanden in Guantanamo Bay
Ook zouden er minderjarige gevangen worden vastgehouden. Dit op verdenking van betrokkenheid bij vijandige handelingen en oorlogsmisdaden. Zo is er in elk geval de Canadese Omar Ahmed Khadr die in juli 2002 in Afghanistan op 15-jarige leeftijd gevangen werd genomen.
Sluiting
President van de Verenigde Staten Barack Obama beloofde in 2008 tijdens zijn presidentiële campagne de gevangenis Guantanamo Bay in 2009 te sluiten. Hij zou dan ook alle processen lopende in deze gevangenis opschorten. Hij omschreef Guantanamo Bay als een betreurenswaardig hoofdstuk in de Amerikaanse geschiedenis. Gedurende de eerste uren van zijn presidentschap gaf hij het bevel om de vervolging van gevangen tijdelijk te stoppen en op 22 janruari 2009 beval president Obama om het gevangenenkamp op Guantanamo Bay binnen een jaar te sluiten.
Film The road to Guantanamo
September 2001. Na een bezoek aan Pakistan komt Asif Iqbal's moeder terug aan in Tripton, Engeland. Ze heeft een bruid voor haar zoon gevonden in een dorpje niet ver van Faisalabad. Enkele dagen later gaat Asif naar de Punjab om zijn toekomstige te ontmoeten. Asif belt zijn vrienden Ruhel, Shafiq en Monir op in Engeland. Hij wil hen uitnodigen voor het huwelijk. Bovendien heeft hij een getuige nodig. De vier vrienden ontmoeten elkaar tenslotte in Karachi. Samen met de Pakistaanse neef van Shafiq gaan ze een moskee binnen. Ze worden door de Imam aangespoord naar Afghanistan te gaan om er de mensen te helpen. Het is een goedkope busreis naar Afghanistan en het avontuur zegt hen wel wat.Na een uitputtende reis komen de vrienden 's nachts aan in Kandahar. Het is de nacht van de eerste Amerikaanse bombardementen op Afghanistan. De VS is zijn offensief tegen de Taliban begonnen na de gebeurtenissen van 11 september.De vier mannen raken steeds dieper in het oorlogsgebied verstrikt en worden tenslotte gearresteerd. Na weken gevangschap worden de vier mannen overgevlogen naar Guantanamo, de Amerikaanse basis op Cuba. Ze worden er gevangengenomen op verdenking van banden met Mohammed Atta en Osama Bin Laden. Hoewel al snel blijkt dat hier niets van aan is, duurt het toch twee jaar voor Shafiq, Asif en Ruhel terug naar Tripton kunnen keren. Tot op heden is er geen spoor van hun vriend Monir, die ze in Afghanistan zijn kwijtgeraakt. De film maakt gebruik van archiefbeelden, interviews en gereconstrueerde scènes om het verhaal van hun "avontuur" in beeld te brengen.
