I cant believe the news today Oh, I cant close my eyes and make it go away How long... How long must we sing this song? How long? How long
Een stukje tekst uit het protestlied Sunday Bloody Sunday van de Ierse popgroep U2, dat de gebeurtenis van Bloody Sunday beschrijft. Deze woorden spreken voor zich. Dergelijke emoties voelde het volk van Noord-Ierland op die bewuste 30 januari 1972, met andere woorden: Bloody Sunday.
Hoe is het conflict in Noord-Ierland tot stand gekomen en wat leerde ik over de IRA?
Hoe het conflict in Noord-Ierland tot stand is gekomen wordt niet vermeld in de film. Men beschrijft enkel de gebeurtenissen van Bloody Sunday zelf.Daarom heb ik heel wat extra opzoekwerk gedaan om toch een idee te krijgen hoe het nu zo ver is gekomen in de Ierse kwestie. Ook de ideeën en het ontstaan van de IRA komt hier aan bod.
De bemoeiingen begonnen al in 1155. Ierland werd een kolonie van Engeland. De Engelsen deden meermaals pogingen om Ierland te koloniseren, zodat ze hun bezittingen konden vergroten. Dit leidde toen al tot gevechten tussen de Engelsen en de Ieren. Wanneer in 1558 de protestantse Elizabeth I aan de macht kwam, werden de katholieke Ieren steeds vaker vervolgd. Op dat moment was er dus een grote protestantse overmacht in Ierland en er werden bijgevolg ook nieuwe wetten ingevoerd. Zo mochten de katholieken niet naar school, geen armen helpen, Later zijn deze banale wetten weer opgeschort maar desondanks ontstond er een enorme haat tussen de katholieken en de protestanten.
Vanaf 1800 waren er in Ierland verschillende bewegingen die opkwamen voor een onafhankelijk Ierland.De Irish Republican Army (IRA) is zon extremistische beweging die strijd voor de onafhankelijkheid van Ierland. Er ontstond een bloederige strijd tussen beide partijen die stop werd gezet doordat ze Ierland verdeelden. Deze opdeling was blijvend. Enkele provincies van Ierland werden verbonden met Groot-Brittanië. Maar de Ierse republikeinen waren alles behalve tevreden. Zij kwamen op voor een verenigd, onafhankelijk Ierland en ze zouden geweld gebruiken als het nodig was. In de jaren 20 organiseerden de IRA dan ook een gewelddadige campagne tegen de nieuwe opdeling. Tijdens deze campagne vermoordden ze zelfs hun eigen bondgenoot die het verdrag van de opdeling had ondertekend. Hierdoor werd de IRA illegaal verklaard. Toch zetten ze hun campagnes voort in de jaren 40 en 50. In 1949 werd de zuidelijke staat tot Iers Republiek gemaakt, maar de katholieken wilden deze verandering maar niet accepteren. Bijgevolg ontstonden er opnieuw maandenlange geweldplegingen.
De vele bloederige confrontaties tussen katholieken en protestanten worden gezien als het begin van The Troubles. Één van die "troubles" was Bloody Sunday in 1972. De mensen waren verontwaardigd van deze gebeurtenis en de regering besloot een contract te sluiten tussen de Ierse en de Britse overheden. Maar dit duurde slechts een tijdje tot de Britse regering de touwtjes weer in handen nam.
In de jaren 80 kwam de IRA weer sterk in opgang, wat jaren van terrorisme betekenden Een lid van de IRA werd gedood, waardoor de beweging internationale belangstelling kreeg. Meerdere leden overleden waardoor de terroristische aanslagen weer oplaaiden. Opnieuw werd er een verdrag samengesteld die een overeenkomst moest bieden tussen de democratische partijen en de Ieren die voor een onafhankelijk Ierland streven. Dit gebeurde onder één voorwaarde: beide partijen zouden het geweld staken.
Hoe is de situatie nu in Noord-Ierland?
Op dit moment is de situatie in Noord-Ierland rustig en vredevol. Groepen zoals de IRA bestaan nog steeds maar blijven meestal uit de problemen. Ook protestanten en katholieken wonen door elkaar heen. De machthebbers van het Verenigd Koninkrijk zijn voornamelijk protestant. In buurland Ierland wonen vooral katholieke mensen.
Tony Blair, premier van Groot-Brittanië, en Bertie Ahern van Ierland ondertekenden na een ontzettend lange zitting het vredesakkoord over Noord-Ierland.
Hoe beleefden de verschillende partijen Bloody Sunday?
De film geeft een goed beeld hoe de mensen die bewuste dag meemaakten en welke gevoelens hen overheersten. De film speelt vanuit het oogpunt van drie personen waardoor je de verschillende kanten van het conflict te zien krijgt.
Één van die drie personen is Yvan Cooper, leider van de burgerrechtenbeweging. Hij organiseert een geweldloze demonstratie voor gelijke rechten tussen katholieken en protestanten. Hijzelf is protestant maar zijn grote liefde is een katholieke vrouw. Door de haat tussen protestanten en katholieken uit het verleden, is het verboden dat protestanten en katholieken met elkaar omgaan, laat staan een relatie hebben met elkaar. Vele mensen in Noord-Ierland zijn arm en zijn bang van het geweld, waardoor ze vaak binnen blijven en zeker niet buiten komen om hun mening te uiten over de situatie in hun land. Maar dankzij het leiderschap van Yvan Cooper komen de mensen op Bloody Sunday op voor hun rechten. Yvan Cooper wordt in de film vergeleken met Martin Luther King en Ghandi. Dit omdat hij net als deze twee leiders opkomt voor de rechten van zijn volk en dit volk tracht aan te zetten tot actie. Yvan wordt dan ook behandeld als een leider, als hun grote voorbeeld. De mensen zijn trots op hem en volgen hem in de strijd voor een normaal leven, zonder dat men bang moet zijn voor het geweld.
Dan is er ook nog Gerard Donaghy de jongeman (Ier) van 17 die werd doodgeschoten op Bloody Sunday. Doordat de film laat zien hoe deze jongen Bloody Sunday beleefde, krijg je een beeld hoe de burgers zich die dag voelden en hoe ze deze meemaakten. Die dag is hij is hij immers pas uit de gevangenis maar wil hij zich toch verzetten tegen het Britse leger, niet enkel onder druk van zijn vrienden, maar ook omdat hij zijn mening wil laten horen. Hij wil opkomen voor zijn rechten. Wanneer in de film de eerste slachtoffers vallen, zie je de verontwaardigde blik in zijn ogen. Hij probeert echter te rennen voor zijn leven, maar een soldaat schiet hem van op een afstand neer. Een 17-jarige onschuldige jongen, zijn hele toekomst nog voor zich, zo maar doodgeschoten.
Één van de andere opzichten in de film, is die van generaal Ford, de man die de operatie leidt. Zijn leger betoogt omdat ze vinden dat sinds de scheiding van Ierland de katholieken van het Noorden onder protestantse discriminatie lijden. Men leeft in een onveilige situatie en in een gemeenschap met beloofde hervormingen die nog steeds niet zijn nageleefd. Zij bepalen ook dat het organiseren van manifestaties verboden is. Wanneer burgerrechtenorganisaties hier toch werk van maken en er breekt geweld uit, hebben ze dit volledig aan zichzelf te danken. Ze zullen hen een lesje leren. Hun eigenlijke opdracht op Bloody Sunday was 200 tot 300 relschoppers en leiders oppakken. Enkel wanneer er zwaar geweld uitbreekt naar de paras toe, mogen ze terug vechten. Maar in andere woorden werd er wel gezegd: Als de betogers toeslaan, moeten de troepen direct terug aanvallen! De hele menigte, alle mensen die dag aanwezig, zijn vijanden, ook kinderen. Zo erg zijn de haatgevoelens tegenover elkaar. Waar zijn wij mee bezig als we zelfs kinderen zien als vijanden? Die paratroepen zijn zo hard getraind en zo opgefokt om te vechten en aan te vallen, waardoor het die dag zo uit de hand is gelopen. Na afloop van het vuurgevecht scheppen vele paras op met de zovele slachtoffers die ze gemaakt hebben Als ik zon fragment zie, vraag me af hoe het komt dat deze mensen zo onmenswaardig kunnen reageren in bepaalde situaties. In welke mate worden zulke paratroepen gebrainstormd? In hoeverre hebben zij nog besef waar ze mee bezig zijn, wat ze aanrichten in de wereld? De hele wereld is in shock terwijl zij opscheppen over de jongens die ze zelf koelbloedig vermoord hebben Dat kan er bij mij niet in.
Twee dagen na Bloody Sunday werd er een onderzoek gestart over wat er zich die dag in Derry precies heeft afgespeeld. Dit onderzoek werd geleid door de Britse opperrechter Lord Widgery. Maar er was twijfel of hij wel de geschikte persoon was om dit speurwerk te doen: was de rechter op zoek naar de waarheid, of probeerde hij die juist te verdoezelen? Zijn rapport was erg vaag en er bleven veel vragen onbeantwoord. Volgens hem zouden er namelijk geen doden zijn gevallen als er geen illegale mars was geweest. Maar aan de andere kant zou de situatie waarschijnlijk niet zo uit de hand zijn gelopen als het leger zich terughoudender had opgesteld De doorslaggevende vraag was, waarom de paras nu juist waren gaan schieten. Volgens het leger gebeurde dat nadat er vanuit de menigte op de soldaten was geschoten. Widgery besloot dat er een sterk vermoeden was dat sommige slachtoffers wapens hadden en dat het legeroptreden gerechtvaardigd was. Hoe kan men in een onderzoek naar de moord op 13 mensen nu afgaan op een vermoeden? Daarom zijn geen van de soldaten die het vuur openden op Bloody Sunday ooit gestraft geweest. En de officieren die de operatie leidden, zijn later zelfs door de koningin gefeliciteerd. Wist de koningin dan wel wat er echt aan de hand was? Dat ze de moordenaars van 13 onschuldige burgers proficiat wenst met hun daden? Of is het gewoon één groot toneelstuk geweest?
37 jaar na Bloody Sunday rouwen de mensen in Noord-Ierland nog steeds. Bloody Sunday is een open wond, die pas kan helen als de waarheid bekend wordt.
De Noord-Ierse kwestie, dat is het onderwerp van deze week. Om meer te ontdekken over het conflict in Noord-Ierland, bekijk ik de film Bloody Sunday. Deze film uit 2002 met als regisseur Paul Greengrass, laat de gebeurtenissen van de Bloody Sunday van 1972 zien, waarbij het Britse leger tijdens een demonstratie in het Noord-Ierse Londonderry 13 burgers doodschoot.
Een interessant weetje is dat veel personen die in de film spelen geen acteurs zijn, maar mensen uit Derry, de stad waar BloodySunday plaatsvond. Ook zijn veel van de soldaten die in de film spelen, echte soldaten van het Britse leger die op die dag in de straten van Derry gediend hebben.
Mijn voorkennis over het conflict in Noord-Ierland is vaag, maar de interesse is er zeker wel. Na even surfen op het internet herinner ik me de grote lijnen van het conflict:
Noord-Ierland maakt samen met Groot-Brittannië (Engeland, Wales en Schotland) deel uit van het Verenigd Koninkrijk. De Britten vinden dat Noord-Ierland deel moet blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, terwijl de Ieren van mening zijn dat Noord-Ierland tot hun land behoort en dus verenigd moet worden met hun land.
Ik ben nieuwsgierig naar het ontstaan en de ideeën van de IRA, het Iers leger dat de hereniging van de Ierse Republiek en Noord-Ierland met geweld nastreeft.
Door het bekijken van de film Bloody Sunday hoop ik dus meer bij te leren over het conflict zelf, hoe is het tot stand gekomen en hoe de situatie nu is in Noord-Ierland.
