Wandelgebied Lieteberg - Zutendaal.
Start / ligging: op het Vijverplein, gelegen op 100 meter van de kerk van Zutendaal.
Parking: Vijverplein.
Afstand: rondwandeling van 5,2 km.
Wandelwegen: straten, zand- en kiezelwegen, onverharde weg door park en beemd.
Bewegwijzering: groene rechthoekjes.
Wandelbord: tegenover het Vijverplein aan de ingang van het Vonderparkje.
Deze wandeling starten wij op het oude dorpsplein, nu het Vijverplein, was oorspronkelijk een typisch driehoekig vroente met vijver of poel.
Een vroente is een gemeenschappelijke weide waar de herders het vee liet drinken voor hun vertrek richting heide of weilanden.
Op het plein staat sinds kort een nieuwe vredesboom, de oude linde was doodziek en is uit veiligheid ondertussen geveld.
Het Vijverplein wordt nog altijd gedomineerd door de voormalige Witherenpastorie, een historisch gebouw met mooi voortuintje.
Deze pastorie werd in 1783 in opdracht van de Norbertijnenabdij van Averbode opgetrokken in Maaslandse classicistische stijl en had het karakter van een versterkte vesting met omgrachtingen.
Links aan de Witherenpastorie ligt de ingangspoort met koetshuis, deze passeren wij op het eind van de wandeling.
Wandelen ook even de andere kant op, richting kerk.
De gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk die op een kerkheuvel ligt is sinds 1935 beschermd.
De romaanse onderbouw van het kerkkoor gaat terug tot het begin van de 13de eeuw.
De vierkante vroeg gotische westertoren en middenbeuk zijn uit 14de eeuw.
In de kerk staat het beeld van Onze-Lieve-Vrouw Heil Der Kranken uit de 16de eeuw, waaraan diverse mirakels toegeschreven zijn.
Jaarlijks komen hier vele bedevaarders op bezoek en is er op 15 augustus de grote Mariaprocessie, deze begint met een mis in het Mariapark.
Aan de Daalstraat 2 hangt een wapenschild van Zutendaal tegen de voorgevel, dit was vroeger het gemeentehuis, nu het sociaal huis.
Tegenover het sociaal huis ligt een historisch pand, Hotel de Klok, is een herenhuis van het dubbelhuistype uit de eerste helft van de 19de eeuw.
Terug op het Vijverplein , aan huisnummer 5 staat de Kapelanij, is heringericht als brasserie.
Wij beginnen de wandeling links van de Kapelanij en wandelen door het Vonderpark.
Het groen parkje loopt evenwijdig met de Vonderstraat, bezit een poel, zithoekjes en troostplekje.
Wij wandelen daarna lichtjes bergop de Blookbergstraat op , een straat met sporthal en talrijke tennis- en voetbalvelden.
Daarna bereiken wij de Lieteberg, is een voormalige kiezelgroeve omgevormd tot toeristische trekpleister.
Het Bezoekerscentrum dat spijtig genoeg door de lockdown is gesloten ontvangt jaarlijks tienduizenden dagjestoeristen, waaronder ook massaal veel Nederlanders.
Men kan er blootvoets het Blotenvoetenpad afwandelen, een populaire attractie van 3 km.
Of een bezoekje brengen aan het Insectenmuseum Entomopolis en een vlinderkoepel.
Op domein Lieteberg passeren wij een poel, infobord over de insecten in en rond de poel.
Verderop volgen wij de rand van het domein met rechts op de Lieteberg de uitkijktoren, deze was niet bereikbaar.
Wij komen uit op de Pastoorsstraat en wandelen richting de Dielerberg.
Hier nemen wij links de onverharde Dielerbergstraat, deze weg loopt in een grote boog om de Hesselsberg heen.
De 87 m hoge Hesselsberg is een van de uitlopers aan de zuidrand van het Kempense laagplateau, is bebost met naaldbomen.
Tegen de helling van de Hesselsberg staan talrijke jeneverbesstruiken, is een conifeer van de cipresfamilie, kan verschillende meters hoog worden.
Deze bedreigde plant komt nog maar op enkele plaatsen voor in Limburg.
De jeneverbessen zijn vlezig en bol tot eivormig en kleuren bij rijpheid zwart.
Door de bessen op alcohol te zetten geeft het de jenever zijn typische smaak.
De jeneverbestakken worden gebruikt bij het roken van hespen, geeft een apart aroma af.
Verderop staat op de top van de Hesselsberg een monumentaal Mariabeeld, is 6 meter groot en staat stevig op voetstuk van 1,5 meter.
Het oorspronkelijk gipsen beeld dat hier geplaatst werd in 1946 door KSA-Limburg hield maar 4 jaar stand, het huidige witte Mariabeeld staat er sinds 1950 is in lavasteen gegoten.
Wij passeren links verschillende vijvers of poelen en zitten hier in de erg natte vallei van de Zutendaalbeek.
Vervolgens wandelen wij de Muggenbergstraat af met uitzicht op de achtertuintjes en koterijen van de huizen in de Daalstraat.
Voorbij een smal padje tussen paardenweides zitten wij aan de rand van de Dorperbemd hier ligt in een hooiland de Dalerschans.
In 2013 werd hier tijdens boringen de resten van een vervallen schans terug gevonden, het gebied werd toeristisch opgewaardeerd, de schans weer gereconstrueerd.
Er is ook een replica gemaakt van een houten ophaalbrug waarmee de inwoners van Zutendaal zich in de zeventiende eeuw toegang verschaften tot de veilige schans.
Verderop zoeken wij een weg door de Dorper Bemd een gevarieerd educatief natuurgebiedje.
Het bestaat uit hooiland, houtkanten met hazelaar en talrijke oude bomen zoals els en zomereik en rijen knotwilgen langs de Zutendaalbeek.
Wij passeren enkele volkstuintjes aan de achterkant van de Witherenpastorie.
Via de Heibergstraat bereiken wij terug het Vijverplein, maar eerst wandelen wij nog voorbij de zijkant van de Witherenpastorie met ingangspoort en aanpalend koetshuis.
Tips / opmerkingen: wat men bedoeld met de Alverkuil is mij niet echt duidelijk, waarschijnlijk is dit een van de vele vijvers of poelen in de omgeving van de Hesselsberg.
De Lieteberg is een van de toegangspoorten tot Nationaal Park Hoge Kempen.
Wandeldatum: kerstdag 25 december 2020, koude maar droge dag.
