De betekenis van de culturele functie zal duidelijk worden door het toe te passen op een bestaande organisatie of project. De Werf is een project in Brugge die zich bezighoudt met jazz en podiumkunsten.

Er heerst ook een culturele functie in dit project. In het project heersen er waarden en normen die al bestonden voor we geboren werden. Het project richt zich op een open en loyale houding, maar ook op duurzaamheid. Er is openheid omdat men diverse thema’s durft aanpakken, maar ook omdat iedereen welkom is. Cultureel ondernemerschap en innovatie zijn ook belangrijke aspecten van dit project. Ze vinden nieuwe input belangrijk, ook omdat de samenleving voortdurend in verandering is. Men wil als project mee participeren met deze dynamiek. De Werf bestaat al 30 jaar en door de jaren heen werd er samengewerkt met verschillende cultuurhuizen. Door deze samenwerking ontstond de Werf. Dit project werd opgestart voor jazz en podiumkunsten te presenteren, wat nog altijd merkbaar is. Het project bouwt ook een brug tussen de kunst, kunstenaar en de samenleving. Door deze brug bereikt kunst ook onze samenleving, ondanks de onderwaardering van kunst in de samenleving. De brug is ook belangrijk voor het maatschappelijk engagement. De kunstenaar dat recht heeft op een publiek. Door dit engagement kunnen mensen kiezen om te participeren. De Werf wordt ook zichtbaar in de samenleving door open te staan voor studenten. Er wordt rekening gehouden met hun beperkte budget door studentenkortingen aan te bieden. De Werf biedt ook voorstellingen aan op maat van studenten. Zo kunnen scholen mee engageren en de studenten krijgen voeling met dit gegeven.

Dit project benadert cultuur eerder breed. In hun voorstellingen probeert men de samenhang en verhouding tussen individuen, groepen en gemeenschappen naar voor te brengen. Zo belicht men maatschappelijke trends bijvoorbeeld door de komst van vele vluchtelingen en dit wordt in een podiumvoorstelling gebruikt of het proberen verbreken van taboes rond holebi’s, … Zo bekeek ik een voorstelling waarin de focus lag op de veranderingen dat mensen meemaken doorheen hun leven. Dit zet mensen aan tot denken over hun eigen leven, maar ook de relationele verhoudingen met anderen en in het leven. Het gaat verder dan enkel de afgebakende cultuurproductie. Men wil meer dan enkel het belichten van kunst, maar mensen ook laten nadenken. Projecten die vroeger een weerspiegeling waren van de samenleving, zijn nu bijvoorbeeld amper bruikbaar en dit door de dynamiek van het leven.

Dit project richt zich vooral op cultuur als proces, omdat men de focus legt op het samenhangend en dynamisch geheel van cultuurbeleving. Een podiumvoorstelling belicht bijvoorbeeld bepaalde waarden of trends vanuit de samenleving. Men wil niet alleen het onderwerp belichten, maar men wil ook dat mensen aandacht hebben voor de beleving hierover. Het zet mensen aan tot nadenken over zichzelf, maar ook over de samenleving. Zo kan een voorstelling gaan over verschillende culturen, waardoor mensen worden aangezet tot denken om verdraagzaam te zijn tegenover andere culturen. Het is een proces dat in gang wordt gezet.

Er worden verschillende culturele functies uitgeoefend met dit project. Er is sprake van cultuuroverdracht, omdat er zich een boodschap schuilhoudt achter de podiumkunsten en deze boodschap zorgt ervoor dat mensen dit proberen te verinnerlijken. Na de voorstelling praten mensen onderling over de inhoud, men heeft ook een oordeel hierover. Dit oordeel kan onderling gedeeld worden met elkaar. Mensen praten met de ruime omgeving hierover.

Cultuurbewaring is geen kerndoelstelling, maar onbewust worden deze culturele elementen doorgegeven aan een volgende generatie. Ouders die vaak deelnemen aan culturele activiteiten, zullen hun kinderen warm maken om hetzelfde te doen.

Dit project werkt ook aan cultuurspreiding, omdat men zorgt voor reclamefolders aan de ingang. Op de website staan de verscheidene culturele activiteiten beschreven. Daarnaast wordt niet iedereen bereikt met dit project. Je moet weten dat het bestaat en sommige kansengroepen weten dat niet. De activiteiten zijn veelal niet aangepast aan de verschillende sociale klassen. Er is cultuurspreiding, maar veelal binnen dezelfde sociale klassen.

Met cultuurbemiddeling doelt men op de brug tussen kunst, kunstenaar en samenleving. Er is aandacht voor maatschappelijke actuele thema’s, zodat mensen zich ertoe aangetrokken voelen. Men stimuleert ook studenten om voorstellingen te bezichtigen door studentenkortingen aan te bieden. Deze functie is indirect aan de orde.

Cultuurbeleving is een belangrijke functie in dit project. Mensen worden aangespoord om voorstellingen bij te wonen en om cultuur in hun leven te laten bestaan. Ook voor ontspanning en identiteitsvorming gaan mensen deelnemen.

Er zijn ook drie sociaal-culturele interventiestrategieën. De verschillende strategieën kunnen toegepast worden, maar toch springt er één strategie op de voorgrond. Het faciliteren van cultuurkritiek is de interventiestrategie dat het beste overeenkomt met de Werf. Deze strategie richt zich op het deel zijn van een cultuur. Ik heb daarvoor gekozen omdat de deelnemers tot onderwerp van reflectie worden gemaakt. De deelnemers moeten nadenken over de dominante waarden, normen en gewoonten in de hedendaagse samenleving en wat hun positie hierin is. Deze bewustwording is een eerste stap om te veranderen naar een gewenst streefdoel. Zowel zullen de deelnemers kennismaken met de gangbare cultuur, maar ze zullen ook de cultuur maken door een standpunt in te nemen.

Referentie: De Werf, Brugge

06-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

Er zijn opvallende gelijkenissen tussen zorg voor cultuur en zorg voor de natuur. Het zijn broze domeinen. Zowel bij natuur als cultuur kan een hoge intrinsieke waarde van toepassing zijn. Niet de kwantiteit maar de kwaliteit is belangrijk. Er zijn twee verschillende discoursen namelijk het discours over de kunsten en het discours over de participatie. Deze discoursen hebben geen interactie met elkaar. De ontwikkeling van de vrijetijdsbesteding kenmerkt zich met individualisering en democratisering. Individualisering door het streven naar privacy, maar ook door de opkomst van de private amusementsvoorziening. Met democratisering bedoelt men de trend van mondialisering. Deze trends staan tegenstrijdig tegenover elkaar. Men tracht kunst voor iedereen toegankelijk te maken via cultuurspreiding. Er bestaan horizontale en verticale cultuurspreiding. Bij het eerste investeert men in gebouwen. Verticale cultuurspreiding is nauw verbonden met kennis en gewoonte. Er zijn een aantal redenen om cultuur te spreiden. Er is sprake van een democratische drijfveer en cultuur is een voorwaarde voor andere waarden en het zorgt ook voor de dialoog tussen de samenleving en de kunstwereld.

De overheid draagt verantwoordelijkheid voor het welzijn van de burgers, waar cultuur een onderdeel van is. Ook het interveniëren in de ongelijke cultuurdeelname. Bourdieu benoemt het belang van primaire en secundaire socialisatiemilieu. Het eerste begrip gaat over de opvoeding en het ander begrip betekent school en opleiding. Er bestaan zeven drempels namelijk: fysieke beperkingen, tijdsgebrek, informatie-, sociale-, geografische-, financiële- en motivatiedrempel. Ook zijn er verschillende doelgroepen te onderscheiden namelijk: de hoogopgeleiden, de belangstellende deelnemers (gaan meerdere keren per jaar) en de incidentele deelnemers (weinig intrinsiek belang). Vroeger sprak men over cultuurspreiding, nu wordt de term cultuurparticipatie belicht. Dit gaat over de maximalisatie van de keuzemogelijkheden. Het gaat over een keuze. Bij deze term staat men ook stil bij verbreding, verdieping en vernieuwing. Verbreding stelt als doel om een ruimer en een ander publiek te bereiken. Bij verdieping verhoogt men de belevingswaarde door aan diverse artistieke activiteiten deel te nemen. Bij vernieuwing bedoelt men de verhoging van culturele competentie.

Er bestaan een aantal participatiestrategieën. Ten eerste het richten op de positieve vrijheid, dus oog voor de mogelijkheden en talenten van de mens. Vervolgens mag participatie niet reduceren. Ten derde moet participatie gebeuren in een context. Als vierde aspect moet geïnvesteerd worden in de culturele habitus en vooral beginnen tijdens de kinderjaren. Vervolgens heeft een gebrek aan participatie altijd te maken met uitsluitingsmechanismen. Een bemiddelaar zorgt dat de kunst in contact komt met het publiek. Op vlak van cultuureducatie wordt er tijdens de kleutertijd veel aandacht besteed aan cultuur, maar vanaf het eerste leerjaar vervaagd dat. Cultuurcommunicatie is een vaak onderschat aspect en men pleit dus voor meer aandacht op de openbare omroep.

Ik sta ook stil bij de verschillende misverstanden rond cultuurparticipatie. Ten eerste is het niet omdat er een hoge cultuurparticipatie is, dat het artistieke niveau verlaagt. Vervolgens moet men de lat op artistiek niveau niet lager leggen voor meer publiek. Ten derde moet niet iedereen naar een theater gaan, enkel als het een bewuste keuze is. Vervolgens is kunst voor iedereen die dat wil en dus niet verplicht. Kunstinstellingen gebruiken vaak moeilijk begrijpbare taal. Ten zesde mag er een onderscheidt gemaakt worden tussen hoge en lage cultuur, terwijl men eerder het tegenovergestelde denkt. Vervolgens moet er eerst een intrinsieke motivatie zijn vooraleer er gedacht wordt aan materiële en financiële drempels. Sociaal-artistiek werk is niet volledig bedoeld om cultuurparticipatie te verhogen. Ook heeft de media een invloedrijke impact voor het waarden- en normenkader van mensen. Als tiende aspect wil de artiest ook aandacht krijgen voor zijn werk en dus niet voor een lege zaal optreden. Ook zijn de regels niet voor iedereen duidelijk. Tot slot bereikt men niet iedereen via het beleid en cultuurspreiding.

05-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

Het belang van kunst gaat over de omgang van de kunst zelf. Kunst vormt zowel een extrinsieke als intrinsieke waarde, dat in het verlengde van elkaar ligt. Men stelt dat intrinsieke waarde belangrijk is voor de ontwikkeling van individuen en de samenleving.

Het begrip intrinsieke waarde biedt geen eenduidige betekenis omdat er niet of nauwelijks een objectief onderzoek is. In een publicatie beschrijft men dat kunstbeleving iets waardevols toevoegt aan mensen. De aandacht richt zich tot de subjectieve ervaring. Men benoemt kunst ook als een specifieke vorm van communicatie.

Kunst betekent het verkennen van het onbekende. Men verlegt de grenzen en verruimt de horizon. Door kunstwerken kan men ervaring opdoen die in het leven niet voorhanden zijn. Ook meer realistische kunst verlegt grenzen. Mensen worden meegezogen in de belevingswereld van de personages. Door contact te hebben met verscheidene ervaringen van het personage, kan de mens dit eigen maken en dit leidt tot nieuwe inzichten.

Door kunst kan een wens tot vervulling komen, door tegemoetkoming van de beperkingen in het leven. De mens gaat op verkenning, ontdekking en avontuur. Kunst zorgt ook voor een bepaalde aantrekkingskracht. Een kind zal zich bijvoorbeeld identificeren met een personage, iets wat hij wil zijn. Kunst opent zijn deuren voor individuen en de samenleving. Men bekleedt deze wereld op een andere manier dan de werkelijke wereld. Ook wordt het inlevingsvermogen van mensen vergroot door kunst.

Kunst biedt een inkijk in een innerlijke wereld en heeft ook af in kleur en vorm. Het beeldt iets uit van de uiterlijke zichtbare wereld, waar onze angsten en wensen liggen. Men zocht een antwoordt op de vraag welke bijzondere eigenschappen een kunstwerk bezit. Het menselijk leven roept voortdurend spanningen op en dat op allerlei niveaus. Het emotioneel leven is daar een belangrijk aspect van. Dit kan bijvoorbeeld gaan over onopgeloste frustraties. Kunst zou een bevrijdende werking bezitten. Deze spanningen gaan samen met lustgevoelens, namelijk de esthetische beleving. Deze beleving zorgt voor een oplossing waar de realiteit in tekortschiet. Kunst fungeert als klankbord, uitlaatklep en het slaat een brug tussen de innerlijke wereld en de buitenwereld.

Kunst lijkt een luxe verschijnsel in onze samenleving, maar het doel reikt verder. Een leven zonder kunst is ondenkbaar. Zelfs in de prehistorie bestond er kunst, weliswaar in de brede zin. Kunst is verbonden met het menselijk bestaan.

Referentie: Twaalfhoven, A. (2008). Het raadsel rond de intrinsieke waarde.

05-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

In deze tekst wordt onderzoek verricht naar de term kunsteducatie. Educatie benadrukt dat men het kan leren, iets van kunst leren en daarvoor is er een educatieve aanpak nodig. Hillaert benadrukt vier verschillende types van organisatie die deelnemen aan cultuureducatie: jeugdorganisaties, educatieve diensten, deeltijds kunstonderwijs en kunst educatieve organisaties gesubsidieerd door het Kunstendecreet. Deze types vergelijkt hij met elkaar en hij vindt dat iedere organisatie zijn eigen stek moet vinden, ondanks de verwantschap. De vergelijking van Hillaert mist complexiteit. Er wordt onbewust of bewust de vele nuances tussen deze instellingen genegeerd. Naast de verschillen tussen de organisatietypes, zijn er ook gelijkenissen. De vergelijking blijft onvolledig doordat Hillaert zich beperkt tot vier types. Naast de kunsteducatie over de vrije tijd, wordt er ook binnen het leerplichtonderwijs stilgestaan bij kunst. Binnen de schooluren komen kinderen vaak in contact met kunst en cultuur.

Bij kunsteducatie buiten de schoolmuren zijn er ook verschillen. Hillaert stelt dat binnen het kunstendecreet meer kunstenaars en professionals aangewezen worden om kunsteducatie te bepalen dan andere kunstorganisaties.

Kunst moet zorgen voor een betekenis. Men richt zich niet zomaar over het kunstwerk met zijn intrinsieke kenmerken, maar ook wat er zich afspeelt tussen het kunstwerk en de omgeving, context, publiek en individu. Dat proces noemt men een leerproces.

Hillaert heeft het blijkbaar niet zo voor de term “educatie”. Hij gebruikt vaak synoniemen van educatie. Het ontwijken van “educatie” staat gelijk met de tijdsgeest. Men focust zich meer op het individuele standpunt en minder op het institutionele standpunt. Op die manier wijst men het individu aan tot verantwoordelijkheid. Kunst educatief proces in scholen en culturele organisaties gaan gepaard met risico’s, wanneer men teveel focust op het aanbod en weinig oog heeft voor de lerende.

Hillaert ziet kunsteducatie als een wit blad. Hij stelt dat men steeds vertrekt vanuit een wit blad, “een sprong in het onbekende”, maar dat zou tijdrovend zijn. Men stelt de vraag of het aangewezen is om een begeleider aan te stellen zonder kennis of ervaring. Iedereen wil toch een begeleider die een planning kan voorleggen en weet hoe men een opdracht succesvol kan bereiken?

Cultuureducatie wordt als vernieuwde term gebruikt voor kunsteducatie. Onder meer omdat kunsteducatie zich enkel richt op de kunsten zelf. Cultuureducatie is een breder pad.

Kunsteducatie mag zich ten slotte niet terugtrekken op een eiland, maar moet in de wereld staan. Dit wil zeggen dat men moet nagaan welke vaardigheden er ook buiten een artistieke context bruikbaar kan zijn. Ook legt men de nadruk op de fundamentele betekenis van het leren met en over kunst. Kunsteducatie is namelijk belangrijk voor het omgaan met de kunst zelf. Daarnaast is kunst ook een deel van de samenleving.

Referentie: Vermeersch, L. (2013). Kunsteducatie: het dubbele van de helft. Rekto verso, 57.

05-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

Mac’s is een unieke tentoonstelling op maat van kinderen. Men wil niet alleen kinderen prikkelen, maar ook kritisch nadenken over de kwaliteit van kunsteducatie in musea. Art Basics for Children (ABC) confronteert kinderen met kunst, door een ruime en rustige architectuur te gebruiken. Deze richting richt zich niet alleen op kinderen, maar op iedereen.

In de blik toont men een video van zes minuten waarin Ruth, in het bijzijn van haar klasgenoten, een schilderij natekent. De gelaatsuitdrukkingen van Ruth worden ook gezien als een manier van kunst. Zoals Ruth tonen kinderen hoe men op een speelse manier kunst kan voorstellen.

Deze blik komt in vele musea vaak niet aanbod, omdat er meer gericht wordt naar massaconsumptie. ABC werkt in kleine groepen, ook met minder assertieve kinderen. Men heeft een interactieve bibliotheek waarin kinderen zelf onderzoek kunnen verrichten. ABC richt zich op de kwaliteit van kunst.

Kunst is divers en maakt deel uit van de wereld. De verschillende kunstvoorwerpen vragen telkens om een andere verkenning. Kunst zorgt, volgens Martha Nussbaum, ook voor een manier van leren omgaan met kwetsbaarheid.

Mac wil dat elke museumbezoeker kunst bekijkt via een esthetische ervaring en via een nieuwsgierige verkenning. Elke museumbezoeker mag met andere woorden kijken naar kunst en vrije associaties maken, waardoor kunst extra toegankelijk wordt. Musea gaan vaak in overproductie, daardoor verliest cultuurbeleving aan intensiteit.

Tot slot verdedigt MAC creativiteit als attitude van alledag. Primair wil men inzicht bieden in de manier waarop je leert omgaan met kunst en diversiteit. Kunstwerken staan niet los van het leven en zorgen voor diverse wereldbeelden.

Referentie: Viaene, T. Hillaert, W. (2012). Skip de gids, neem een kind. Rekto verso: tijdschrift voor cultuur en kritiek, 52.

05-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

Sociaal-culturele organisaties organiseren projecten om de latente behoeften in het oog van de burgers te brengen. Zo werkte een organisatie over het omgaan met diversiteit, terwijl een ander project dementie belichtte. Mensen die samenleven delen iets en dit zorgt voor een betekenis. Een cultuur leert ons deze gangbare betekenissen aan. Cultuur socialiseert, omdat er verbondenheid heerst en we er thuis in voelen. Veel van deze dagelijkse betekenissen zijn we niet van bewust, maar moeten we ons bewust van worden. Deze bewustwording gebeurt door confrontatie met andere culturen. De culturele sector wil deze betekenissen bespreekbaar maken.

Vroeger was er een Europese cultuur als heersende discours, maar door de toegenomen globalisering en verstedelijking werd er afgeweken van dit discours. Cultuur als beschaving betekent dat men vaardigheden en kennis eigen maakt, omdat men erbij wil horen. Een cultuur kwalificeert ook door te rangschikken en ordenen. Cultuur construeert ook wat er hoort en niet hoort binnen de cultuur. Cultuur is subjectief, want er kunnen veranderingen plaatsvinden in de bestaande sociale orde en hiërarchieën. Individuen kunnen er zich een houding tegenover aanmeten. Cultuur probeert ook dingen uit en houdt rekening met wat past binnen de samenleving. Creativiteit is de brandstof van kunst, maar kunst is iets anders dan creatieve industrie. Want daar geldt de economische maat.

Onderzoek naar de effecten en de werkzaamheid van cultuur heeft ook grote beperkingen, omdat alles meetbaar moet zijn. Er wordt ook invloed uitgeoefend door andere sectoren. In dit onderzoek belicht men vijf domeinen. Het eerste domein gaat over de effecten op cognitief vlak. Actief en passief bezig zijn met cultuur zorgt voor meer zelf reflectieve kennis over zichzelf en de samenleving. Cultuur is een collectief instrument. Het tweede domein benadrukt de effecten op de gezondheid. Culturele betrokkenheid verhoogd ons welzijnsgevoel en tevredenheid, maar heeft ook invloed op onze beleving, over onze gezondheid en het leven. Het derde domein zoekt op welke manier ervaringswaarden de cultuur realiseert. Er bestaan zowel intrinsieke als extrinsieke waarden en deze zijn vaak nauw verbonden met elkaar. Het commerciële aanbod fungeert eerder als vermaak. Ook populaire kunst- en cultuurvormen kunnen een kunst intrinsieke waarde bevatten. De betekenis van boeken richt zich eerder op cognitieve waarden en gezondheid. Anderen vinden de sociale dimensie uiterst belangrijk. Als vierde domein onderzoekt men de effecten op de economie. Er zijn vier soorten effecten. Ten eerste zorgt de georganiseerde cultuur voor directe en indirecte werkgelegenheid en voor economische activiteiten. Vervolgens is cultuur de motor voor de heropleving van steden. Ten derde zorgt cultuur voor aantrekkelijkheid van een stad om er te wonen. Ook hangt cultuur nauw samen met creativiteit. Het vijfde domein gaat over de effecten op het sociaal weefsel. Deelnemen aan een sociaal-culturele organisatie is grotendeels een sociale en educatieve aangelegenheid. Amateurkunstenaars hebben minder te maken met sociale desoriëntatie, minder sociaal isolement en meer sociale activiteit. Er is ook een verband tussen actief of passief participeren aan kunst. Men komt vaak samen en er is een bindende sociale cohesie.

04-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

In de visietekst staat men stil bij de culturele functie. Men doelt om klaarheid in het geheel te brengen. Men staat stil bij het begrip cultuur door middel van de drie verschillende benaderingswijzen, namelijk factor, facet en sector.

Cultuur als factor heeft te maken met een drijvende kracht, namelijk de waarden, normen en betekenissen dat al voor we geboren werden bestonden. Het behoort tot de traditie en is empirisch waarneembaar. Cultuur heeft dus te maken met het ideologisch, gedragsmatig en het materieel niveau. De mens wordt ingeleid in een cultuur door enculturatie (ingroeien in instituties) en processen van identificatie.

Cultuur als facet betekent een aspect van de sociale werkelijkheid. Er zijn hierbij twee focussen. Ten eerste cultuur als product en proces. Ten tweede een enge en brede benadering van cultuur. Bij cultuur als product kan er een onderscheidt gemaakt worden tussen materiële (bijvoorbeeld boeken) en immateriële cultuur (bijvoorbeeld waarden) en dit wordt gebruikt tot onderwerp in ons denken, praten en  handelen. De cultuur als proces legt de focus op het samenhangend en dynamisch geheel van cultuur zowel bij individu als samenleving. Bij de enge benadering of aspectuele benadering is de focus smal. Dit betekent goed afgebakende cultuurproducten (bijvoorbeeld kunstwerken). Deze benadering heeft twee effecten op het niveau van het individu. De instrumentele effecten dragen bij tot de persoonsvorming door participatie. De intrinsieke effecten leidt tot kennis en inzicht over kunst. Bij een brede of holistische benadering is alles omvattend. Aandacht voor het geheel van de samenhang. Sociaal-culturele organisaties moeten zich bewust zijn hiervan en normatieve keuzes maken.

Cultuur als sector betekent beleidsmatige en organisatorische aandacht voor cultuur. De taken en opdrachten bestaan uit cultuuroverdracht, cultuurbewaring, cultuurspreiding, cultuurbemiddeling, cultuurschepping en cultuurbeleving. Er wordt ook een onderscheidt gemaakt tussen cultuur smaken (deelnemen aan) en maken (een bijdrage leveren). Het is belangrijk om bij deze cultuurbenadering te balanceren tussen democratisering van cultuur (bestaande cultuurelementen) en culturele democratie (rekening houden met de waarden en normen van een bepaalde groep tegenover de dominante cultuur).

Er zijn drie sociaal-culturele interventiestrategieën om de culturele functie vorm te geven. Bij het organiseren van cultuurconsumptie richt men zich op het deelnemen aan cultuur. Ten tweede het realiseren van cultuurproductie. Dit betekent het deel hebben aan cultuur (bijdragen tot cultuur). Vervolgens het faciliteren van cultuurkritiek richt zich op het deel zijn van cultuur (reflectie van de dominante cultuur, in dialoog gaan). Men gaat over tot reflectie en in dialoog gaan. Deze strategieën hebben op individueel beleidsniveau te maken met cultuur consumeren, produceren en bekritiseren.

Er bestaan verschillende karakters voor de culturele functie namelijk een sociaal-constructionistische visie faciliterend-, participatief-, kritisch-, normatieve-, sociale- en een multifunctioneel karakter. Een sociaal-cultureel werker kan niet minder zijn dan een bewaker en facilitator.

Ten slotte staat men stil bij de zichtbaarheid van de culturele functie. Cultuur als sector zichtbaar maken bij organisaties gaat over het aantonen van geleverde inspanningen en de gerealiseerde effecten. Cultuur als facet zichtbaar maken in organisaties gaat over de mate van zich bewust en zich verantwoorden door de missie, doelstellingen, enzovoort. Cultuur als factor zichtbaar maken door de organisaties, gaat over de aanwezigheid in de samenleving.

Referentie: Cockx, F. (2009). Sociaal-cultureel volwassenenwerk en de culturele functie. Brussel: SoCius.

04-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

Rudiger Safranski linkt verwarring met een globaliseringsproces. Verwarring ziet hij als verdwaald zijn in een bos. Er zijn dan drie opties. Hij kan terugkeren en zoeken wat er misging. Ten tweede kan hij verder wandelen. Safranski beveelt eerder de derde optie namelijk: hij kan gaan zitten en om zich heen een open plek maken om beter na te denken. Er ontstaat een paradigma wissel van de kunsten in de samenleving. De individualisering wordt een centrale categorie van de moderniteit. De mens is een geïsoleerd wezen geworden. Kunst maakt zich los van iedere dienstbaarheid aan kerk, adel of burgerij. De moderne kunst is niet langer verbonden met een bepaald wereldbeeld. Autonomie is de harde kern van het functioneren van kunst geworden. Als individu zijn we een knooppunt geworden, niet alleen in onze relaties maar ook door de opkomst van de media. We zitten verstrengeld in netwerken. We zijn in de knoop. Deze verwarring, namelijk de vernetwerking tast ook de kunstwereld aan. Kunst moet zijn kwaliteit van on-maat behouden. Men moet de ‘maat’ van cultuur steeds opnieuw bevragen en uitdagen. Het zoeken naar nieuwe verhoudingen tussen kunst en samenleving, maar ook een onderscheid maken tussen een individuele kunstenaar en de artistieke instellingen. Tim Etchells stelt dat men niet meer verplicht wordt om zich vast te houden aan iets wat geen nut meer heeft. Een theater staat open voor nieuwe impulsen van binnenuit en van buitenaf, zowel artistieke als maatschappelijke. Geëngageerde autonomie ziet Charles Esche als een gegeven dat zich losmaakt van het kunstobject en de kwaliteit interactief verbindt met de context en de toeschouwer. Kunst wordt een vorm van gedrag. Joseph Beuys zegt dat onze denkbare samenleving uitgaat van creativiteit als basisdynamiek. Hij toont dit aan door 7000 eiken te planten en dit een vorm van kunst nabootst. Er is ook een verhouding tussen kunst en openbare ruimte. Kunst als openbare ruimte is het concept waarin het creatieve proces en participatie centraal staat. Men gebruikt de openbare ruimte als kunst.

De kunstenpraktijk staat niet langer naast of tegenover de samenleving maar zit erin verweven. Henk Oosterling gebruikt de term inter-esse hiervoor. “Inter” koos hij in plaats van “multi” voor de relationele aspecten. Interesse heeft hierin dezelfde betekenis als participatie. Bij interesse worden de verschillende contexten in de kunstenpraktijk betrokken. Artistieke instellingen moeten een grote interesse ontwikkelen voor de wereld. Bepaalde wijken, publieken dreigen te ontsnappen aan de artistieke instellingen, doordat ze niet vertegenwoordigd worden.

Erisilia is een verdwenen stad, maar werd wel zichtbaar door de relaties die ze hadden, met andere woorden de inter-esse. Belangrijk is om na te denken over participatie op stedelijk of regionaal niveau, met sociologische analyses. Het knooppunt en de betrokkenheid met een groter netwerk. In het boek “Resetting the Stage” werkt men participatie en interesse uit. Men wil podiumkunsten aanzetten tot eigen programmatie. Hij roept op tot een kritische en creatieve doorlichting van alle niveaus dat er overal vernieuwingen mogelijk is. Klaic wil in thematische clusters werken zodat men meer publiek aantrekt, zowel het jonge als oudere publiek.

Cultuur is een speelruimte en geeft vorm aan onze identiteit. Met spel doelt men op de mogelijkheid dat het spelen vergroot wordt. We hebben multiculturele steden, dit zijn contactzones van de wereld. Kunst is socialiserend omdat kunst zorgt voor publiek. Kunst zorgt voor een ademruimte, maar te vaak worden bepaalde groepen buiten spel gehouden.

Referentie:

Jans, E. (2014). Visietekst participatie.

04-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

Participatie is een begrip van meerdere lagen bijvoorbeeld op politiek, economisch, sociaal en cultureel vlak. Problemen bij participatie worden gekaderd door sociale ongelijkheid. De toename van sociale ongelijkheid kan gelinkt worden met de groeiende ongelijke toegang tot publieke besluitvorming. Laaggeschoolden worden niet betrokken in de politieke vormgeving van onze samenleving. Ten tweede is er ook sprake van een dominante economische sfeer. Niet alleen de structurele beperkingen, maar ook culturele beperkingen. Ten derde vindt er zich op cultureel niveau geen verandering plaats. Men blijft zich richten op een selecte groep, meer bepaald de middenklasse. Er zijn ook twee participatiedilemma’s. Ten eerste stelt men zich de vraag in hoeverre men een persoon kan inwijden in een cultuur, zonder zijn vrijheid aan te tasten. In een tweede dilemma stelt men de vraag in welke mate het gerechtvaardigd wordt om de voorkeuren van mensen te verwerpen. Er is ook een spanning tussen cultuuridealisme en cultuurrelativisme. Met Cultuuridealisme wil men de hoge cultuur dichter bij het volk brengen, daardoor ontstaat er één gedeelde cultuur. Cultuurrelativisme benadrukt een gelijke cultuurvisie, waarbij alles als kunst kan gezien worden. Vanuit de dilemma’s en de spanningen is men het eens dat de ongelijke cultuurdeelname moet aangepakt worden via de positieve vrijheid. Deze vrijheid zorgt ervoor dat de mogelijkheden van mensen vergroot worden, zodat ze zelf hun cultuurvormen kunnen kiezen.

Door Kunst en cultuur ontstaat er ook een oordelende openbaarheid. Freire en Habermas willen via machtsvrije dialoog de openbaarheid herorganiseren, naar een model van emancipatiegerichte openbaarheid. Maar hier wordt de vraag gesteld of men macht los kan zien van cultuurparticipatie?

Men kan zich richten op een herverdeling van macht. Dit impliceert een verandering in structuren en hier bevindt zich weerstand. Structuren zijn conservatief ingericht en gericht op eigen voortbestaan. Cultuur vertrekt en eindigt bij de middengroep, waardoor het aanbod eenzijdig is. Bij een herverdeling zou men ook de groepen aan het woord moeten laten die ‘niet kunnen spreken’.

Vanuit deze kennis vloeiden een aantal participatiestrategieën voort. Deze strategieën moeten aan een aantal criteria voldoen namelijk: het vergroten van de positieve vrijheid, participatie moet steeds deel uitmaken van een breder geheel, participeren gebeurt in een context, er moet geïnvesteerd worden vanaf de kind- en jeugdjaren en als laatste mag een gebrek aan participatie niet los gezien worden van hiërarchieën in een cultuur. Een eerste participatiestrategie gaat over kunstinteractie. Kansengroepen actief laten participeren om artistieke symbolen te maken. Lokale trajecten is een tweede strategie. Visies en aansluitende praktijken worden dan op lokaal niveau gedeeld. Bij een derde strategie wordt er transversaal gehandeld. Vanuit dit handelen zal men samenwerken met verschillende domeinen en zorgen tot beïnvloeding en verrijking. Deze verschillende participatiestrategieën hebben vitale condities gemeen. Dit wil zeggen dat een veranderende samenleving moet zorgen voor een bijstelling van het participatiebeleid op verschillende domeinen. Er moet een dialogische relatie zijn tussen het beleid en de burgermaatschappij.

Tot slot is participatie een gedeelde verantwoordelijkheid van de sector en de overheid. Men moet evolueren naar een niet-normatieve cultuurbeleving.

Referentie: Demeyer, Barbara: Janssens, Ivo & Van Looveren. Marie (2002). Cultuurparticipatie en sociaal-artistieke projecten as elementen van maatschappelijke integratie in Jan Vranken Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2002. Acco, Leuven/Leusden

04-03-2016 om 00:00 geschreven door julie  

04-03-2016 om 00:00 geschreven door julie