CultuurContaCt in Dialoog 2.0

De rechter is geen filosoof.

Gelukkig zijn er nog zo van die tentoonstellingen die minstens evenveel denk-mogelijkheden geven als de kans om te genieten van het schone. Nu ik er bij stilsta - bij die zin - denk ik dat er heel veel kunstwerken zijn waarachter een uitgebreide denkwereld op ontdekking wacht. Of op exploitatie. Het kunstwerk is aanleiding tot meer dan visueel, auditief of palataal genot. De zintuigen worden geprikkeld. Daar zou volgens mij de grens liggen tussen de soorten kunstwerken. Hoe verder of dieper in tijd die zintuiglijkheid doortrilt, hoe meer K er in het Kunstwerk zit. Plus, ik blijf me herhalen: niet alleen de kunstenaar maakt een kunstwerk. De kijker heeft er een groot part in.

Met zon voor-aanname op bezoek gaan naar DENSE FOG van Claudia MOENS (Clo) is al een goed begin. Ik wil jullie ook meteen geruststellen. De leek die ik ben - ik kan uitleggen maar niet maken - heeft de Kunstenares (h)erkent. Schilderen met een soort olieverf die in haar soort een ongekende liquiditeit heeft. Vandaar de drippings die zowel verlengen als hechten.

Maar eerst dit. Clo presenteert een reeks portretten op witte canvas. De vorm is gebaseerd op fotos uit de actualiteit, de compositie is de keuze van de kunstenaar zelf. De plaatsing van de persoon zegt uiteraard heel veel over de mens op zich maar ook en vooral over hoe die mens in de wereld staat. Zijn houding als verantwoordelijke, zijn engagement en zeker de consequenties van zijn acties of gebrek aan acties. Kortom: de herkenbaarheid, de consequentie van zijn functie en de actualiteit rond zijn figuur bepalen hoe jij kijkt naar het werk en dus de persoon. Kunstwerk als boodschapper. (Is dit ook een boodschap: op één na allemaal mannen?)

Drie reeksen. Eentje over figuren die een religieuze insteek hebben. Een rabbijn, een paus, een monnik, .... Dan een paar filosofen: Nietzsche, die we kennen van Kunst moet het wezen van de werkelijkheid uitbeelden.

Ook Jean-Paul Sartre, van wie we de hulploosheid van de mens kunnen meenemen? en een niet vernoemde Noord-Afrikaanse filosoof in interieur. Tenslotte een of meerder personages in een setting waar conflict centraal staat zoals aanslag en repressie. Je voelt de broeierige spanning of de verkilde intimiteit. Je begrijpt dat er iets van historische waarde aan het gebeuren is maar je kan de historiek, de tijd en de ruimte op de lijn van oorzaak en gevolg niet meteen vatten. Verschil tussen feit en interpretatie.

Met al die uitleg zou je de artistieke waarde vergeten. Hoe Clo uit het wit van het doek het licht optovert. Wat niets is, is uiteindelijk licht, of licht wordt in deze werken gecreëerd uit of door (het) niets. Dat zal spek voor de bek van de Spilliaert liefhebbers zijn. De personages zijn in olieverf getekend. Los maar met een trefzekere handeling, gevarieerd in bruinige tinten met hier en daar een vreemd streepje geel of rood. Neen: niet als symbolen van lente of erotiek, maar als inkleuring van een spanning tussen wit/niets en de bruinige contouren van het personage.

Drie teksten begeleiden de sobere maar zeer aanwezige tentoonstelling in de ernstige Splendeur van dit gerechtsgebouw. Eentje algemeen, eentje bij de levensbeschouwing en eentje bij de acties. De dichte nevel die de titel aangeeft zie je niet. Je moet die bedenken in jouw twijfels, de vraagstelling die zoveel op losse schroeven zet. Ja: misschien is er nog de restnevel van traangas waardoor de opposanten en repressie-houders bijna afwachtend tussen twee acties vastgelegd werden. Nu: materie genoeg om na te denken.

En dan is het zover: midden de statige trap tussen gelijkvloers en eerste verdieping hangt een klein portret van een rechter. Voor zover ik herinner de enige vrouw in dit mannelijk verslag. Half totaal, half zijdelings, ernstig, in toga, waarschijnlijk aan een letterlijke recht-bank met de suggestie van een bureaulamp. Geen boeken, zoals bij de filosofen die boven de zetels van de rechters, bijzitters en griffiers werden opgehangen. Alleen zij, de wet en de uitspraak die ze niet gedaan heeft of zometeen nog moet doen. Ernstig. De goede rechter? En wat is een goede rechter? Wat doet een rechter in het gezelschap van demonstraties, levensbeschouwing en filosofie? Een vrouwelijke rechter bij mannelijke daders.

Ik hoop dat je voelt dat er - naast de technische hoogstaande kunst - vooral plaats is voor dialoog! Dialoog: we gaan die ook aan tijdens de tentoonstelling. Dialoog zoals in twee keer één: Naar haar inzien is kunst een uitnodiging naar individualiteit. Elk werk is uniek en heeft een individuele interpretatie en beleding. En waar staat Dense Fog voor? Noem het een metafoor, een opgeroepen beeld, een sublimatie, een associatie van woord naar beeld en terug.

Tot en met 31 mei in Gerechtsgebouw Oostende,