Achteraan in het Antwerpse “Keufke” staat een uitspraaklexicon, zei David Davidse. Om het de niet-Antwerpenaar makkelijk te maken, en hij las enkele voorbeelden. “Gogget” voor “gaat het?”, “perusch” voor parkiet, “tefrente” voor “verschillende” en ook “tantefèren”...
En ik moest aan mijn tante denken. De tante, zo noemden we haar. Mèt lidwoord. Eén keer noemde ik haar “aunt”; ik had mijn eerste lessen Engels gekregen op school en ik verwelkomde haar fier aan de deur met een “Hi, aunt”. Ze was razend, want ze dacht dat ik haar hond had genoemd.
Zij was naaister en kwam bij ons aan huis voor mijn moeder en zussen op bestelling kleedjes en jassen naaien.
Ze kreeg het dan “oep eur seskes” (ze werd zenuwachtig) als ik er bij bleef zitten, ook al was ik toen hooguit zeven, acht jaar, maar ze kon niet verdragen als mijn moeder bij het passen aan mij, kleine aap, vroeg wat ik er van vond. Als dé tante op dat moment een draad zou “vessemen” (door oog van de naald steken), zou ze zich beslist in haar vinger geprikt hebben. “Goade gij da na wèr aan die tantefèr vragen...” Voor mijn tante was een tantefèr een moeial. David Davidse dacht dat het betekende: iemand die maar zit te lummelen terwijl er nog zo veel te doen is “tant à faire”.
Als klein jongetje nam ik dan stilletjes wraak op haar door de klosjes garen dwars door te knippen. Dan kreeg ze een “floere geroktat” (een appelflauwte). “Zie nu Anna (mijn moeder) die “moosjer” (prutser) heeft dat helemaal “verreneweert” (stuk gemaakt), dat is helemaal “nor de zjenoe” (naar de vaantjes). En tegen mij zei ze dan : “g’anget wer oat, hé, “kapotneuker”, “kwistenbiebel” (rare). Als mijn moeder er bij was durfde ze mij geen “ababbel” (oorveeg) geven.

Hoewel zij ook regelmatig naar familie in Nederland ging, zal de huidige betekenis van “kapotneuken” niet tot haar doorgedrongen zijn. Tot mij toen ook niet. Dat kwam veel later. Maar dan was ik weer in de war toen mijn vriendin altijd zei, hoewel ze geen Zuid-Afrikaanse was, “nie neute nie”. Nu weet ik dat ze bedoelde dat ik niet zo moest zagen, maar toen dacht ik, vermits zij wel vaker woorden net iets anders zei dan wij ze zouden formuleren, dat het een kleurrijke variante was op: “nu niet ik heb hoofdpijn, of de rode loper ligt uit”. De eerste keer dat ik het hoorde moest ik bovendien de redenering verdringen dat tweemaal negatief positief is. Dus, dat zij met nie nie eigenlijk “ja” bedoelde.
Vele jaren later, toen mijn oudste zoon deze zomer trouwde, gaf haar vader tijdens het diner hem volgende raad: “Denk er aan, als een vrouw neen zegt, bedoelt ze vaak “ja”. Het grappige is dat zijn vrouw net tevoren, aan mijn kersverse schoondochter de raad had gegeven: ”in het huwelijk moet ge niet altijd ‘ja” zeggen...”. Ge moet u niet laten...(zie titel).

Natuurlijk wordt het land er niet slechter van, want de lucht blijft zo zuiver als het ras en het gras blijft groener aan hun kant van de heuvel. Misschien zijn die perfect gemaaide gazons en weiden wel tapijten waaronder papiertjes van kindjes en ander zwerfvuil kan geveegd worden, want ja, hoe ontstaan in feite die bergen? In het begin liep je er door die bemoeizucht een beetje zenuwachtig bij. Zonder kennis van de voorschriften, op je hoede voor een nieuwe opmerking. Maar met de jaren ken je een aantal van de talloze regeltjes, is de verwondering verworden tot een simpel ‘och zeg’ wanneer je er nieuwe ontdekt. De akoestische filters in je oren wennen geleidelijk aan het merkwaardige Schwyzerdütsch, een Legoland-versie van het Duits, dat ook door volwassenen vrij op radio en televisie gesproken wordt. In het begin knik je of zeg je dag om te laten horen dat je niet onder het alomtegenwoordige Zwitserse kruis gebukt gaat, maar dan probeer je toch zoals de echten tegen iedereen ‘grüezi miteinander’ te zeggen, zij het op fonetische wijze.

Je weet na tal van keren dat je werd doorgestuurd dat parkeerplaatsen bij gebouwen uitgeteld en toegewezen zijn en niet vrij te gebruiken. Je leert zelfs op z’n Zwitsers plassen - ook mannen gaan altijd zitten, niet alleen om de bril droog te houden, maar ook omdat de blaas dan beter geledigd wordt en hierdoor eventuele plasklachten uitgesteld worden.

Iedereen is uiteraard anders, maar hoe groter de verschillen hoe meer ze blijven fascineren en amuseren. Ondertussen vind je het wel prima dat dit Märklin-treintjes-landschap ongerept blijft, vrij van moderniteit, vreemde invloeden en bouwpromotoren, als een natuurlijk museum van ansichtkaarten, als een vakantieland zonder drukte van zee en strand. Laat de boeren maar tegen Europa zijn, we doen er ons voordeel mee. Wandel maar eens tussen de soms vierhonderd jaar oude Bauernhöfer in het Emmental, met kolossale koeienbellen in de nok van het dak en spreuken en lange teksten gebrand in het hout. Het is helemaal geen erg dat dergelijke tradities een stolp over de bergdorpen zetten alsof ze geheel en al van kaas zijn, want vooruitgang is niet altijd een verbetering. Het klinkt oerconservatief, maar vanuit een bepaald perspectief is het wel zo.

Het was jaren geleden niet denkbaar, maar in de steden, waar iedere straat minstens eenmaal per week geveegd wordt, zie je nu wel papiertjes en sigarettenpeuken rondslingeren. In de buurt van het parlement in Bern zie je zelfs drankblikjes op de grond liggen. Na het weekend zullen die wel onmiddellijk opgeruimd worden, maar toch. (Of zouden ze van Brugge-supporters zijn die enkele dagen tevoren tegen Young Boys Bern speelden?). Aan de verkeerslichten staan nu bordjes om de chauffeurs er aan te herinneren dat de motor stilgelegd moet worden, maar als ik te voet langsloop hoor ik dat niemand ze nog leest. Op het einde van de jaren tachtig was het needle parc achter het station van Zürich over heel de wereld beroemd. Iedere dag verzamelden er honderden drugspuiters. Laat ze hier samentroepen en zichzelf naar de ondergang spuiten was de filosofie. Tot men die concentratie niet meer onder controle kon houden en ze opnieuw verboden werd, waarna de gebruikers weer uitzwermden en men er helemaal geen zicht meer op had. Tegenwoordig staat Der Bund in Bern bijna dagelijks vol over Die Reitschule. Hier worden de gebruikers niet samengedreven zoals destijds in Zürich, maar zoeken ze er hun toevlucht wanneer de politie de buurt wil uitmesten. Eens was de Reitschule een ruimte voor paardensport en circussen, maar sinds het een een jeugd- en cultuurcentrum is, en elke vierkante centimeter met graffiti werd volgeklad, is het een doorn in het oog van de goegemeente en rechtse politici.

De ansichtkaart heeft in de loop der jaren vuile randen gekregen, maar door een buitenlandse bril bekeken blijft de gemeenschap im Grossen und Ganzen verbluffend gecontroleerd.
De Zwitserse Big Brother leeft gewoon tussen de bevolking, zonder dat men precies weet waar die woont. Vermoedelijk maakt hij gebruik van de Zwitserse radio DRS1. Wat daar allemaal aan trivialiteiten verteld wordt is, moest ik het allemaal verstaan, onvoorstelbaar. Ik denk dat daar woord voor woord verteld wordt hoe de dag er moet uitzien, wat zo nodig gedaan moet worden en wat zeker niet mag. Neem de fabel van de files, Stau, zoals dat daar heet. Op gedempte toon, alsof hij het daarmee minder erg kan maken, debiteert de omroeper met tergende regelmaat de file van files: Basel 15 km Stau, Zweisimmen 8 km Stau, Thun 4 km Stau...usw. Dat is natuurlijk dienstverlening, zoals wij die ook kennen, maar het gekke is dat je in Zwitserland gedurende weken nergens één van die files tegenkomt. Zou het een systeem zijn om de ochtendspits niet op de spits te drijven? Zodat huisvrouwen die sowieso aan hun keuken en kinderen geketend zijn, zich niet in het hoofd halen van zich verder dan het dorp te verplaatsen? Om naar de Migros te gaan en om de kinderen naar school te brengen en af te halen, want, en dat is een andere truuk, kinderen moeten naar de dorpsschool en daar mag je op de middag niet blijven eten, zodat de moeders toch weer op stap moeten en zolang de kinderen klein zijn niet buitenhuis kunnen gaan werken.
Ik vernoemde daarnet al even Migros. Het zou kunnen dat Big Brother eigenlijk Migros heet, want Migros is niet enkel de grootste winkelketen van het land, Migros is het hele leven in Zwitserland. Migros verschaft benzine, dan heet het Migrol, Migros heeft de grootste keuze meubelen dan heet het Micasa. Migros regelt uw vrije tijd met fitnessparken, golfparken, sportparken en zwembaden. Er is de Migros Klubschule, waar je ongeveer alles kunt leren van talen tot bloemschikken, van muziek- en computerlessen tot management en economie. En natuurlijk is Migros ook de grootste cultuurleverancier, van ticket-service tot alomtegenwoordig in het verenigingsleven. Probeer daar maar eens onderuit te komen. Als Migros zegt dat je nù toiletpapier moet kopen, dan zie je op de parking iedereen zeulen met pakken toiletpapier. En iedereen vindt dat gewoon. Als buitenstaander denk je dan al vlug: “zo zat als een Zwitser? Kakken als een Zwitser, ja.”
Je moet het zien om het te geloven. Als Migros zegt, iedereen moet minstens drie gieters klaar hebben staan, een gele, een groene en een rode, van verschillend formaat, dan zie je, eerlijk waar, aan boerderijen en in de stad die drie gieters op een rijtje klaar staan. Ik kan me moeilijk voorstellen dat op DRS1 ooit gezegd werd: zorg ervoor dat je altijd drie gieters klaar hebt staan. Een gele aangelengd met suiker tegen de zure regen, een groene met krachtvoeder voor de plantjes en een rode met ijsblokjes voor wanneer het echt te warm wordt. Simple Migros says en de Zwitserkes springen. En het ongelooflijke daarbij is dat die niet eens uw brievenbus overstelpen met reclameblaadjes. Bij de ingang hangt een bord met kleine tekst, waarop staat wat nù moet gekocht worden. Zilverpapier, keukenzout, leesbrillen..en nooit met één stuk tegelijk. Ik vermoed dat die drie gieters ooit een test is geweest om te zien hoe ver ze kunnen gaan.

Migros is ook letterlijk Big Brother, dat heb ik recent mogen ondervinden. Omdat ik na een uitstap mijn fototoestel nog bijhad nam ik ook in de Migros enkele foto’s van mijn vrouw die de petflessen in daarvoor bestemde gaten in een grappig gekleurde muur stak. Wanneer ik de rayon fruit en groenten trek, laat de Migros-medewerkster die de vloer aan ’t dweilen is, de trekker vallen en loopt weg. Wanneer ik daarop ook de bakkerij wil trekken waar een vrouw deeg vlecht alvorens het in de oven gaat, laat die ook alles vallen en verdwijnt.
Ik kan nog net tegen mijn vrouw zeggen: heb je dat gezien als de grootste medewerker van Migros al op ons komt toegestapt. In weinige tellen hebben ze hem in crisisberaad uitgekozen, niet alleen omdat hij mij met zijn gestalte zou afschrikken, maar wie weet ook omdat hij er niet zo slim uitzag en kon gemist worden moest ik een gevaarlijke spion zijn die ogenblikkelijk een mes tussen zijn ribben zou planten. Collateral damage. Man hat mir gesagt dass Sie unserem laden fotografieren, begint hij. Ja, ik heb gezien dat ze dat gezien hebben...Ik begrijp dat niet iedereen op de foto wil, want sommige mensen doken weg, maar hé, ik ben de televisie niet... Haben Sie einen Gutschein (of zoiets) aangevraagd? Nee, dat had ik niet. Waarom zou ik een toelating vragen om op het einde van onze wandeling, mijn vrouw ook te fotograferen wanneer ze aankopen doet voor het avondeten? Sorry dat ik de mensen bang heb gemaakt, dat jullie misschien denken dat ik een spion ben, maar ja, bij ons slaat men daarom nog geen alarm. Ach so, bei Ihnen ist es besser, trotzdem versuchen Sie alles zo fotografieren um mit Ihen zu vergleichen? Ik wou zeggen, kom gerust ook eens op studiereis, maar vertelde alleen maar dat ik alles fotografeer wat mijn vrouw doet, ook winkelen in de (met opzet) Tigros. “Migros” verbeterde hij mij geërgerd.

Van op een afstand keek het dorp mee. Als ik wou spioneren zou ik dan zo opzichtig met mijn toestel rondlopen en flitsen? Ik keek rond en stak mijn toestel nu helemaal in de lucht. De camera’s aan het plafond zoemden in. Ik glimlachte en wuifde.De man wist zich ook in beeld. Hij greep naar zijn oortje en herhaalde wat men hem influisterde: Einen schönen Urlaub noch. Met de staart tussen de benen droop Big brother kleintjes af. De vrouwen lachten en haalden opgelucht adem, terwijl ze in feite een glimp van de vrijheid gezien hadden. Wie weet haal ik nog hun cursussen en bedrijfsblad als voorbeeld van vrijpostige en ongecontroleerde buitenlander waartegen zo nodig gewaarschuwd moet worden. Gelukkig is Big Brother Migros watching you.

Uit hun biografie weten we dat alleen Wilhelm getrouwd was en drie nakomelingen had, maar dat betekent nog niet dat hun stamboom tot hier en nu reikt.
Het is moeilijk te achterhalen of de Grimm die ik recent ontmoet heb de juiste stamboom heeft, maar hij kon in ieder geval ook vertellen alsof hij het jaren overal had opgetekend en ingestudeerd. Zelf wist hij het ook niet of hij een oorspronkelijke Grimm was, want blijkbaar had hij niet eens zijn eigen ouders gekend. Gelegenheid om te vragen hoe hij dan met zekerheid kon weten dat hij Grimm heette kreeg ik niet, zo gulzig ratelde hij door, hoppend van het ene naar het andere fantastische verhaal, alsof ik de eerste mens was die echt naar hem luisterde en hij daarom alles in één lange vertelling kwijt moest. Ondertussen herstelde hij wel de ruit van mijn auto die ’s nachts was stukgeslagen. Je moet met Autoglas bellen, had een buur mij gezegd, die zijn een stuk goedkoper dan Carglass en zij komen aan huis herstellen.
Grimm zijn handen deden het werk zonder dat hij moest kijken hoe hij de binnenbekleding weghaalde of het laatste glaskorreltje wegzoog. Hij had blind mogen zijn, dan had hij die ruit even goed geplaatst. Maar hij was niet blind, integendeel. Zijn ogen lieten mij geen seconde los. Hij controleerde of ik wel luisterde en bleef luisteren. Misschien deed hij dat bij iedere klant en raakte daardoor achter op zijn werkschema, maar zijn verhaal was in ieder geval goed opgebouwd en liep routineus, moest het niet met zoveel passie verteld zijn.

Hij begon slim, over de inbraken en het werk dat zij daarmee hadden, uitleggend hoe de moderne auto’s niet meer voor kleine herstellingen gebouwd waren. Een vakman kan er weg mee, maar wie vraagt nog een vakman? Iedereen kent wel een Pool die de klus wil klaren en dan is men verbaasd dat hun prutswerk de spuigaten uitloopt. Letterlijk, hé meneer. Via een anekdote met de Polen bracht hij het verhaal naar zijn appartement, naar zijn hobbies, naar zijn passie, naar zijn reden van bestaan.

Zijn bovenbuurman had een nieuwe keuken laten plaatsen. De Pool van dienst had een te korte buis voor de waterleiding mee en had dan maar doodleuk een stuk tuinslang in de muur geplaatst. Een plaatje Gyproc er over en al wie niet weg is is gezien. De druk van het water in een appartementsgebouw was uiteraard veel te hoog en toen Grimm ’s avonds thuiskwam stond zijn appartement onder water. Een ramp, want in zijn slaapkamer had hij maandenlang aan een heuse onderaardse grot gebouwd. Volledig in plaaster. Voor zijn film “Gurm’s and Wurm’s” over de glimwormen en andere ondergrondse wezentjes die in opstand komen en de wereld veroveren. Ik vertel het nu kort en simpel, maar het had met de pikorde van de nietigste wezentjes te maken die de traditionele hiërarchie op zijn kop zetten. Moet kunnen, denk je dan, maar meer ook niet want hij neemt me al mee naar een congres in Portugal van wetenschappers die het leven van de glimwormen bestuderen. Met de belofte dat hij hun werk via zijn film onder de aandacht zal brengen, betalen zij als voorschot zijn hotel, eten en drinken.
Welke talen zou Grimm daar gesproken hebben wou je jezelf graag afvragen, maar alsof hij het aanvoelde begon hij over Markus Grimm, een Duitser waar hij ging mee samenwerken. Geen familie, maar toch een Grimm en wanneer die met hem zou samenwerken is de parallel met de gebroeders Grimm volledig. De Duitse Grimm had miljoenen platen verkocht en zou perfect muziek bij Grimm’s film kunnen maken. Ik ken niets van de Duitse hitparade na Conny Froboes en Peter Maffay, maar een artiest met een miljoenenverkoop komt toch al eens in de gazet, zeker wanneer hij Grimm heet? Maar dat waren bedenkingen terzijde, want onze Grimm orakelde verder: “wanneer je ambitie hebt moet je groot durven zien, wanneer je dan een film maakt moet je voor niet minder dan een Oscar gaan.” Dit zijnde échte woorden van onze vriend, en hij sprak ze uit met zo’n overtuiging en gloed in de ogen dat ik in mijn achterhoofd al hoorde galmen “and the Oscar goes to Grimm...”

Hij was met zijn project naar de producent gegaan van de Oscarwinnende animatiefilm “Griekse tragedie” van Nicole Van Goethem. Veel te lang zei die Willem Thijssen, de mensen haken snel af en dan is een langspeelfilm maken kosten op het sterfhuis. Maar ik moet mijn boodschap kwijt, hield onze Grimm vol. De jeugd moet weten dat elke uitzichtloze situatie kan omgebogen worden in een ongelooflijke triomf als je maar wil doorzetten. Ik kan het niet helpen maar “Triumph des Willens” van Riefenstahl gleed door mijn gedachten, de meest berucht propagandafilm uit de filmgeschiedenis.

Maar ge kunt er zeker van zijn, ik werk rustig door. Ik keek en knikte, maar hij bedoelde aan zijn tekenfilmproject, de ruit stond er bijna in.
Ondertussen ben ik ook aan een kortfilm bezig, een animatiefilm over Kaka. Ik vroeg of hij de Braziliaanse middenvelder van AC Milan bedoelde? Die ken ik niet, zei hij ongestoord, en vertelde me dat het over dikke en dunne stoelgang zou gaan. Ook met boodschap. Een grote, durfde ik niet te zeggen.
Thuis heeft hij 6 opengezaagde toiletten staan als locatie of decor, maar dat is nog niks. Al maanden is hij aan het experimenteren om beweeglijke oogjes te maken voor Big Kaka. Ze moeten zonder schokken op natuurlijke wijze in alle richtingen kunnen bewegen.
Van op het dashboard van zijn auto neemt hij enkele stukjes metaal. Het zijn probeersels, de kop van een pink groot, als een zeef met gaatjes doorboord. Het zouden moderne sieraden kunnen zijn. Hij gaat in detail over de technische problemen om een Kaka van minder dan een vuist groot te laten bewegen, en waar hij met zijn aandrijfstangen en draadjes moet blijven, over de latex-huid die te makkelijk scheurt. Plots blijkt hij overal in zijn camionette tussen de ruiten en materialen werkstukjes te hebben voor zijn films. Ik krijg tekeningen te zien van de glimwormen en hun ondergrondse leefwereld, foto’s van de grot in zijn slaapkamer en nog spectaculairdere foto’s van zijn ander hobby: Grimm heeft zich gespecialiseerd in het fotograferen van bliksemschichten. Hij heeft er een eigen theorie over. De beroeps kunnen er niet aan uit hoe hij als amateur meer geslaagde foto’s kan maken dan zij. Hoe weet jij waar de bliksem kan inslaan? Door beter op te letten, zegt hij dan, uit waarneming, vertrouwt hij mij toe, een bliksem heeft een donker staartje en dat vertelt mij waar de volgende zal inslaan. Ik weet niet of er wetenschappelijk iets van klopt, maar de foto’s die hij toont zijn indrukwekkend.

Grimm plaats ruiten om den brode voor Autoglas, maar in zijn hoofd is hij met heel andere dingen bezig. Met een gedrevenheid en een discipline die hem betere kansen zouden mogen opleveren. Onze Grimm heeft niet alleen een ongebreidelde fantasie, maar ontegensprekelijk ook vele talenten. Om een verhaal te maken, om zijn ideeën uit te tekenen, om technieken uit te vinden die zijn figuurtjes in beweging brengen. Geef hem een sponsor die in hem gelooft en Grimm is vertrokken. Hij zou best in een professionele studio kunnen meedraaien, maar ik denk dat hij het allemaal alleen wil doen. Op zijn manier. Dan is zijn Oscar ook helemaal van hem alleen. Als hij hem ooit behaalt vergeet dan niet dat ik het u gezegd heb.

Geloof mijn verhaal van Grimm en surf naar http://www.myspace.com/69grimm69 and meet Big Kaka. Of sla uw ruiten in en bel Autoglas en hoor het hem allemaal zelf vertellen.
Ik denk dat hij mij meer dan twee uur heeft beziggehouden, maar achteraf was ik bijna blij dat iemand de nacht daarvoor had proberen in te breken.

Bij Danneels ligt dat anders. Foto’s van de kardinaal kunnen alleen heel vrome gelovigen verblijden. Hij moet een goed verhaal hebben. Zeker wanneer het zijn laatste is. Wanneer hij als herder aan de kant gaat staan om zijn volgelingen uit te wuiven, verwacht je niet minder dan een wonder. Maar welke woorden kunnen zo ver dragen? ‘Ga heen in vrede’, zegt hij gewoon. Ik blijf hier, mijn dienst zit er op, maar ik zal u een boodschap meegeven, een GPS voor de toekomst. En wat als die niet werkt, meneer Danneels? Zult u dan als gepensioneerde de service na verkoop verzekeren? En die roeping dan? U hoort niet meer zo goed op uw leeftijd, zegt U? Best mogelijk, maar wat dan met de verantwoordelijkheid? Met een leven in dienst van?

Eén seconde flitst door je hoofd dat deze Danneels toch geschiedenis zal schrijven. Hij gaat met pensioen en zal als eerste uit de biecht klappen. De definitieve demystificatie. Beste mensen, U moet mij voor één keer geloven: ik werkte voor het oudste en meest succesvolle marketingbedrijf ter wereld. In den beginne zagen een aantal slimme tekstschrijvers dat het niet goed zou gaan met de wereld. De mensen waren ongeleide projectielen, wilden, die elkaar zonder reden de kop insloegen. De chaos zou in de kortste tijd naar de ondergang leiden. Er was een goddelijk verhaal nodig. Een onbereikbare macht die kon straffen wanneer je zijn wetten niet volgde. Angst loont. De druk van boven moet altijd aanwezig blijven. Laat het ons neerschrijven in stichtende verhalen en parabels en het woord verspreiden. “God ziet alles”, werd een van de oudste slogans. Het geloof in het God bracht orde en redelijke rust in de wereld. De mensheid leefde generatie na generatie volgens de geschriften, naargelang de uitgever de Bijbel, de Koran of de Thora genoemd. Er waren vanzelfsprekend verschillen, maar iedereen bouwde mee aan hetzelfde eeuwigdurend massaspel, waarbij het leven wordt voorgesteld als een wedstrijd. Met regels en punten. En iedereen kan winnen, zonder onderscheid. Iedereen maakt kans op de grootste beloning, het eeuwige leven in de hemel. Het geniale van het geloof is dat die beloning alleen wordt uitgereikt na de dood. De logische uitleg was dat je niet halverwege de wedstrijd al een streep kon trekken. De achterliggende truc was dat er nooit klachten zouden komen over niet uitgekeerde beloningen omdat niemand uit de dood terugkeert.
Neen, het is geen bedrog. Het heeft de onwetende en onzekere mens houvast gegeven en een doel in het leven. En mooie rituelen en gezangen. Maar misschien is nu de tijd rijp om de verantwoordelijkheid aan de mensen terug te geven. De evolutietheorie heeft ons ingehaald. Het logisch denken heeft het geloven zonder bewijs opzij gezet. De goedheid moet van binnen komen bij iedereen individueel. De rituelen en gebruiken kunnen in overlevering blijven.

Stel u voor dat Danneels zo’n openhartige bekentenis zou doen. Hij zou de wereld redden van heilige oorlogen en drogredenen als Gott mit uns, in God we trust en in naam van God. Christenen, moslims en joden zouden eindelijk in het hier en nu kunnen leven en er met elkaar het beste van maken. Zonder doemdenken, zonder banbliksems, zonder discussies over hoofddoeken, boerka’s en chadors, ook chassidim joden zouden in kleurrijke t-shirts lopen en hun vrouwen zouden eindelijk die verstikkende pruiken mogen afleggen en hun eigen haar laten groeien.
Maar dat zegt Danneels niet. Hij overtuigt evenmin in andere zin. Hij blijft aan de oppervlakte. Zonder bezieling. Wanneer hem wordt gevraagd of hij nooit verlatingsangst heeft antwoordt hij: “Het is meer een reden om nog meer te gaan vertrouwen, je begint God nog dieper te zoeken om hem weer te vinden.” Is dat wazig of is dat zweverig of moeten we die laatste 'w' ook nog laten vallen? Wat is dat nu, Godfried? Leg de mensen dan toch uit wat je daar mee bedoelt: ‘als ik schrik heb dat hij weg is ga ik nog meer vertrouwen dat hij er is’. Daar kan toch niemand een touw aan knopen, laat staan een houvast aan hebben? Hoe ga je dan zoeken, geef eens een voorbeeld van hoe je Hem telkens terug vindt? Wat zijn de tekens van Zijn aanwezigheid. Maak toch één keer uw borst nat. Hou u niet in voor ongelovigen. Vertel openhartig over uw passie voor God. Hoe hij uw leven kleurt en kracht geeft. Wat bepaalt uw geloof? Praat niet over uw roeping maar over uw dieptste gevoelens. Er zijn nog zovele mensen die u geloven. U staat dichter bij God dan wie ook in dit land. U moet de link zijn en vertrouwen geven. Een zachte stem is niet genoeg. Die van Isabelle A is trouwens nog altijd mooier.

Toen Jean-Marie in oktober 2006 niet tegen Van de Lanotte in de Oostendse arena wou stappen, nam Tommelein als gehoorzame partijsoldaat zijn plaats in. Dedecker voelde zich in zijn strijd met de partij verraden door Tommelein. Het zou nooit meer goed komen tussen deze Westvlaamse blauwe zwaargewichten, die ooit vanuit Oostende golf na golf richting Wetstraat stuurden in de hoop dat ze daar in hun ‘zeetje’ zouden verdrinken. Bartje fulmineerde tegen alles wat de kleine middenstander te kort deed, Jean-Marie brulde tegen al de rest.
Jean-Marie dacht dat hij met zijn nationale bekendheid altijd een koka voor zou liggen en Bart verder in ippon kon houden omdat hij hem bij een privé-probleem ‘ter hulp was gesneld’, maar denk hier alstublieft geen West-Vlaamse tongval bij. Bart bleek al even vastberaden als Jean-Marie, die ondanks zijn stoer judo-coach imago zichzelf te vaak door zelfbeklag buiten de tatami wipte.

Tommelein heeft tomeloze ambitie. Hij kan zwijgen wanneer het moet en praten wanneer en wat je maar wil. Hij kan zich onzichtbaar maken wanneer hij in de weg dreigt te lopen en als reddende engel opduiken wanneer de partij een vrijwilliger voor een vervelende klus in de ether wil sturen. Zo glijdt je tussen polemieken door en onopvallend mee naar voor. Zo word je woordvoerder van Patrick Dewael en, omdat niemand anders dat wil, diens conformerende vriend, die even Bourgondisch kan tafelen, die even fiets- en vrouwengek is, hoewel, wat dat eerste betreft, zijn schoonbroer hem al eerder tegen de wind in leerde beuken. En die, als Patrick dat wil, mee baantjes trekt in het zwembad en sporen in de sneeuw. Het is op skiverlof dat er zich een nieuw momentum aandiende in Bart’s carrière. Door toedoen van Greet Op De Beeck nog wel en misschien daarom niet geheel toevallig.

Op een avond had Patrick weer meer Slivovitsj gedronken dan goed voor hem was en liep hij luidruchtig lallend door het mondaine ski-dorpje: “ooh, maine blauwe geschelpte, gaai zaait maain lievelingsdooif...”, vergeten we niet dat Dewael uit Lierke Plezierke afkomstig is. Bart en Greet moesten de vrolijke excellentie ondersteunen. Voorbijgangers maakten opmerkingen. Gelukkig herkende niemand de minister van Binnenlandse zaken, maar waren er wel die vroegen of ze mister Kennedy niet moesten helpen. Bart die mee om ter meest ‘eins, zwei saufen’ had moeten doen met Dewael kon alleen nog maar schaapachtig lachen. Zijn Engels kon bovendien niet tippen aan dat van Greet die in een voorhuwelijks leven Germaniste was geweest. Greet die zich al uit moeilijker situaties had moeten redden antwoordde: ”Yes indeed, he is, but please don’t tell anyone, we are only trying to help this drunken Russian to his hotel, so he can’t disturd anyone anymore...”

Zoals te verwachten was wist Patrick Dewael ’s anderendaags niks meer van het voorval af, maar Greet feliciteerde zichzelf uitgebreid met haar alertheid en bleef maar herhalen hoe geweldig zij was geweest. “Geef nu toe, Patje, hij zou toch echt een Kennedy kunnen zijn? Zie dat aan. Als hij zijn haar een beetje meer wast en kamt, als hij zijn smile wat mysterieuzer maakt en iets minder plomp loopt, werkt dat Kennedy-imago ook bij ons.”
Greet weet wat het betekent wanneer je kop regelmatig op tv komt en hoe vrouwen voor mannen van de macht kunnen vallen, zeker wanneer ze een vage look-a-like zijn van een of andere beroemdheid. Dat helpt de positieve beeldvorming en het geheugen. Bart is een ladiesman, vond Greet en dat mist de partij. “Nu stemmen er alleen mannen voor de VLD, omdat ze er als middenstanders of ondernemers hun voordeel in zien. Maar hoe trekt de partij vrouwen aan? Met klein Karelke zeker of met den teddy Somers? En begin niet over Quickie, hé, die heeft een metaaldetectorstem en vrouwen vinden een man die geen vrouw kan vinden een loser. Wij vrouwen voelen ons meer aangetrokken tot mannen die al een of meerdere vrouwen hebben.”
Dat Greet haar eigen Patrick niet eens vermeldde, verbaasde Dewael niet. Zij had haar vrienden van de Germaanse definitief achter zich gelaten, de boekenclub van Antwerpen, noemde hij hen soms smalend, en wou de prijs die ze daarvoor betaalde of behaalde met niemand delen.
“Laat mij op de VRT tussen neus en lippen vertellen dat er Amerikanen op skiverlof dachten dat Bart Tommelein van de Kennedy-familie was, dan loopt Linda De Win hem zeker in elke uitzending met de micro achterna. Ik ken de media, als er ene het heeft over borrelnootjes of vette vis, praat heel België dat na. Wat dacht je dan van een Kennedy-boy-effect? Dat gaat er in als zoete koek. Vergeet niet dat er in de journalistiek - in tegenstelling tot in de politiek - bijna evenveel vrouwen als mannen werken.”

Als Greet zo vol vuur sprak dan stonden Patje’s oogzakken helemaal vol water. Zo had hij haar leren kennen en zo wou hij dat zij hem zou leiden in beslissingen die verstand aan gevoel koppelden. Bart was inderdaad best een gokje waard, de Jean-Marie zou toch vroeg of laat de Melsensstraat verlaten. Tommelein kon zich tenminste in de partij-orders schikken, laat Dedecker dan maar beschikken.

Nu stond Tommelein daar in zijn streepjespak voor de Kamer. De lat mag weer hoger geschoven worden. Als Van Quickenborne, waar niemand warm van wordt, minister kan worden, dan mag een flexibele Vlaamse Kennedy hoop koesteren op iets meer bij een volgende regering.
Zelf vond Tommelein dat hij meer weg had van Paul Goossens, vooral omdat die ook revolterend begonnen was en later door het establishment gerecupereerd werd, zo dacht Bart over zichzelf en over Goossens. Maar wie is er objectief als het over zichzelf gaat?

Bart revolteerde als ventje niet om de universiteit te vervlaamsen, maar vooral omdat hij niet naar school wou maar naar zee, dat maakte hij duidelijk door altijd een ‘blauwe’ zeemanstrui te dragen, met ankerknopen op de schouder. De jonge Bart had ook ambitie en grote woorden op overschot, en het talent om richting en timing instinctief te kiezen. Maar waar Goossens zijn idealen trouw bleef terwijl hij zijn carrière uitbouwde, vond Bart al snel dat idealen vooral golden voor de maten die je moest hebben wanneer je een nieuw kostuum ging passen. Links-rechts, links-rechts marcheert te traag. De blauwe trein ging sneller en daar wisten ze dat dienstbetoon in de eerste plaats een kwestie van zelfbediening is. Middenstanders weten als geen anderen hoe de kassa rinkelt. Hij had zelfs een uitspraak van Kennedy in zijn voordeel omgekeerd: “don’t ask what you can do for your country, but what your country can do for you.” Alleen als de partij hem iets vraagt is hij even opportunistisch als paraat.

Ik ben benieuwd wat hij gaat doen als de partij hem vraagt van zijn talenten als ladiesman aan te wenden om Inge Vervotte van Leterme los te weken en zo de CD&V verder te verzwakken.

Voor mij hoort parket boenen bij Goede Vrijdag. Vòòr 15u, want dan sterft Jezus aan het kruis en als we dan al niet in de kerk zaten, dan zaten we toch thuis op de knieën. Nog altijd of opnieuw op die knieën, want de jaarlijkse parketbeurt werd bij ons thuis wel grondig aangepakt. Daar is de lenteschoonmaak van tegenwoordig maar een kattenwasje tegen. Wij gingen al van ’s morgens na het ontbijt op de knieën, met een pannenkoekenmes herinner ik mij, met rood gelakt handvat waarop twee horizontale witte lijntjes geschilderd waren. Ontwerpers van toen waren betweters net als nu. Als je een pannenkoekenmes op zijn zijkant houdt heeft het een rechte kant en geen gebogen snijkant. Daar kun je dus mee schrapen, 25 cm breed in een keer. Zo schraapten we de oude boenwas van de vloer, een smurrie geworden na de inwerking van terpentijn. Daar was je ettelijke uurtjes zoet mee, want er lag parket all over the place. En wanneer je in de ene kamer zat te schrapen werd de andere kamer al met terpentijn ingewreven. Ook het insmeren met nieuwe boenwas gebeurde voorover gebogen op de knieën. Wanneer je dan tegen 15u naar de kerk moest stond je lichaam al in de juiste devote kromming geplooid. Rug rond en hoofd naar de grond. Wij werden al een beetje goddelijk beschouwd, want wij woonden tegenover de kerk, maar omdat wij op Goede Vrijdag krom liepen van de parket te poetsten, leek het wel of wij persoonlijk getroffen werden door het lijden van Christus, alsof hij familie van ons of toch een goede bekende was.

Die goede week begon eigenlijk al met witte donderdag. De examens moesten dan gedaan zijn, zodat we met de school gezamenlijk konden gaan biechten. Ook dat nog. Omdat je alleen vrij van zonden Pasen mocht vieren. Zo gênant was dat ook niet, want in de kerk was het redelijk donker zodat de kans dat de pastoor jou door het geperforeerde luik zou herkennen eerder klein was. Toch liep je voor de zekerheid met een boog voorbij het deurtje naar het gordijn aan de zijkant en fluisterde je stil met licht vervormde stem. Het vervelendste was nog originele zonden bedenken. Want je kon natuurlijk niet zeggen :”ik heb niks gedaan”. Dus zei je maar weer dat je ongehoorzaam was geweest, een keertje gelogen had of je broertje pijn gedaan. Toen ik mijn communie had gedaan durfde ik er wel ‘s een cryptische ‘ik heb in gedachten gezondigd’ achteraan gooien. Moest hij maar uitzoeken wat ik daar mee bedoelde, wat ie niet deed. Een enkele keer was er een pater die kwam helpen en die vroeg wel door, maar praatte daarbij zo snel dat ik kon doen of ik hem niet verstond.

Vrijdag hadden we dan vrij, vermoed ik, hoewel ik me toch ook herinner dat we met school naar de kerk gingen. Misschien kregen wij op donderdag al een avant-première van de lijdensweg van Goede Vrijdag? Om te oefenen, voor een niet-kennerspubliek?
In ieder geval ging meneer pastoor bij die goede vrijdagdienst heel dramatisch plat op de grond liggen. Armen gespreid, gezicht naar de grond. Minutenlang. De hele viering met voorlezing van het lijdensverhaal duurde al lang, zonder dat de pastoor dan nog even op de grond ging uitrusten terwijl wij zaten te wachten op het verdere verloop. Wie de rituelen niet kende, kon vrezen dat hij dood gevallen was, want de pastoor was al erg oud.
Hij was daarbij dan nog zo ascetisch, mager zeiden we toen gewoon, dat de pezen in zijn keel links en rechts als gespannen kabels zichtbaar waren. Als kind probeerde ik dat te imiteren wanneer ik naar zijn preek zat te luisteren en uit kikvors-perspectief naar die keel op het preekgestoelte moest kijken. Ik kon daarbij rustig bekken trekken, iedereen zat toch voor zich uit te kijken, want wie in de kerk achterom durfde kijken kreeg de hand van God in zijn gezicht. Baf. Saflet. Goeie morgen. En had God het niet gezien dan riskeerde je wel een tik van de “Suisse”, de opzichter van de kerk, genoemd naar de Zwitserse wacht in het Vaticaan, maar dat wisten wij toen niet.
Voor ons was de “Suisse” gewoon onze gazettenvent die iedere morgen, door weer en wind, de krant bracht. Hij had er een een lederen verweerd gezicht van gekregen, bruin met roze in de diepe groeven. In mijn verbeelding was hij een indiaan met een kromme neus maar zonder gespleten tong. Een gespleten duim daarentegen had hij wel, aan zijn linkerhand. Ik was er vies van, maar gelukkig sloeg hij met zijn rechter. In de kerk droeg hij een hoed zoals Napoleon, maar die van hem stond naar voor en niet dwars zoals bij Bonaparte. Onze gazettenvent is misschien al 40 jaar dood, dan mag ik toch wel vertellen hoe hij heette ? “Grüssenmayer” was de naam. Een indiaan die Grüssenmayer heette, de krant rondbracht en schnabbelde in de kerk. Ik heb dat altijd een vreemde combinatie gevonden. Tot ik natuurlijk Pierre Brice Winnetou zag spelen in het Duits van Karl May.

Van die schoolse vrijdagmissen, is mij vooral een soort voorloper van de Mexican wave bijgebleven. In het lijdensverhaal was er een passage waar Christus tussen twee moordenaars aan het kruis hangt en de soldaten, die om zijn kleed dobbelden, de moordenaars naast hem met een spons te drinken geven, maar Jezus zijn zijde doorboorden...met een lans. Die ‘lans’ kwam als een aanzwellende wave aangerold door de kerk:  “...lllllààànssss”, gevolgd door gegniffel en gelach bij de leerlingen en gegrom en boze blikken bij de leerkrachten. Van de bokser en de soupape, minder van de Fifie en de Smos, maar niet minder van Flikka.
Aan die laatste moet ik deze dagen denken. Met zijn gebit en bril leek hij een broer van Roger Moens, maar deze doordraver heette gewoon Nau. Hij gaf meer Frans dan punten, want die trok hij vooral af. Na een halve zin kon je al een nul krijgen. Wanneer er weer eens iemand een “s” had geschreven aan de futur simple, riep hij: "hoe dikwijls moet ik nog zeggen dat de conditionnel een “s” krijgt: je viendrai is futur simple, ik zal komen, je viendrais is de voorwaardelijke wijze, met “s”, maar daarvoor moet er een voorwaarde zijn, bijvoorbeeld als het sneeuwt met Pasen. In die tijd leek dat een absurde mogelijkheid. We zaten toen op onze knieën op de parket in ons onderhemdje te zweten, tegenwoordig is het met Goede Vrijdag net boven de nul graden en krijgen we vlagen van sneeuw en hagel.

Gisteren stonden we met twee kranen aan de balie van een bedrijf in sanitaire toestellen. Voor de keukenkraan zouden we met nieuwe rubbertjes het lekken kunnen stoppen, de kraan hadden we mee, omdat ik vermoedde dat deze artistieke, mooie kraan wellicht geen standaardformaat had. “Och manneke”, begon de man achter de balie, “die kraan is zeker 20 jaar oud, daar ga je geen ringetjes meer voor vinden”. Die twintig jaren klopten, maar dat mocht toch geen bezwaar zijn voor dingen die voor de eeuwigheid werden ontworpen en navenant gekost hadden. We kregen ringetjes mee die de diameter het best benaderden. Het bleek een waterdichte gok.

Met de thermostatische kraan liep het anders. Eén blik op het merk, Grohe om het toch maar te noemen, volstond voor de specialist om uit te roepen dat er niks aan die kraan kon zijn en het probleem zeker bij de warmwaterboiler moet liggen. Dan is dit toch een kraan voor de eeuwigheid, dacht ik bij mezelf, van Grohe, niet  artistieke  gemodelleerd, maar hedendaags rechtlijnig en functioneel. Onze opmerking dat de boiler nog maar drie jaar geleden vervangen was, werd weggewuifd. “Ik zeg dat het de boiler is en niet de kraan”. Ik hoorde dat hij Jules heette. Het was net Michel Verschueren in een blauwe overall. Hij had diezelfde strakke feilloze pinbros en dezelfde rechte tanden. En zoals Verscheuren op de werklozen kon foeteren, deed Jules minachtend over loodgieters, die twee meter verder aan de andere balie voor professionelen stonden, door een metalen hek gescheiden van ons, particulieren. “Al die loodgieters zeggen dat het de kraan is, maar zij kennen niks van warmwaterboilers. Ge moet een letter voor die mannen zetten”. Meer vertrouwd met de grafische sector begreep ik even niet wat die letterzetters in zijn betoog kwamen doen, tot andere klanten ingehouden lachten om zoveel straffe praat en ik besefte dat hij slechts één letter voor hun naam wou zetten. “Ga naar huis haal die pin voor de waterdruk te regelen uit uwen boiler en kijk of het veertje achterin niet geblokkeerd is. Daar kijken die mannen nooit naar”. Het was alsof Jezus tegen Lazarus sprak : “neem uw bed op en ga naar huis, uw moeder heeft visjes gebakken”.
Maar ja, je bent leek in een sanitaire omgeving, dus ga je naar huis om zijn woorden te checken, ook al moet je daar de boiler voor uit elkaar vijzen, iets wat je nooit eerder deed en wat de loodgieters blijkbaar ook liever aan hen lieten voorbijgaan. Maar als Jules zo overtuigend tegen zijn winkel praat en ons geen dure thermostatische kraan wil aansmeren omdat wij die volgens hem niet nodig hebben, wie zijn wij dan van aan zijn woorden te twijfelen?
Je had al heel de tijd de indruk dat hij misschien wel de eigenaar was die liever in overall bleef werken en zich niet in die grote showroom vertoonde. Hij wou een man van de stiel blijven en je had de indruk dat alle gesprekken over hem liepen, dat al zijn collega’s voortdurend aan Jules om raad vroegen. Maar als je het even volgde kon je merken dat het Jules zelf was die voortdurend inbrak in de gesprekken van zijn collega’s met klanten, particulieren of professionelen.
Ook wij werden eerst bediend door een collega van hem, maar Jules volgde het gesprek van aan de balie van de professionelen waar hij met een vakman loodgieter bezig was, waarschijnlijk met voortdurend die letter “k” in bijgedachte, om plots bij ons te staan en het gesprek over te nemen. In feite sprong hij van de ene klant naar de andere, in zijn commentaren zowel collega’s als klanten met stijgende ergernis voor dommeriken houdend. Ik heb er trouwens een schitterende diplomatische reactie gehoord van een klant die evenals de anderen te horen kreeg dat hij het allemaal verkeerd had gedaan. Die man liet Jules praten en antwoordde niet meer wanneer Jules bleef doorvragen hoe hij die kraan geplaatst had. In de plaats knipoogde hij naar mij en zei: “ ge kunt zwijgen in de winter en in de zomer”. Jules had het begrepen en liet de klant gerust, maar verlegde zijn aandacht naar de collega’s : “vooruit mannekes, voortdoen, straks staat dat hier vol.” Dat deed het inderdaad en hoe druk hij ook werkte en overal bijsprong, het was Jules die in zijn zin naar perfectie zelf de vertragende factor leek te zijn. Er waren knipogen van verstandhouding tussen de klanten bij dit ongewone spektakel.

Toen ik overhuis was geweest en terug aan de balie 'particulieren' stond liet hij de klant waar hij mee bezig was onmiddellijk staan en kwam op mij af. “ Het was de boiler, is ’t niet ?” Ik stak de thermostatische kraan als antwoord omhoog en schudde van neen, zonder woorden om hem niet te affronteren. Ik vroeg of de thermostaat in de kraan niet vervangen kon worden. “Dat kan natuurlijk, maar dan moet ge die precies kunnen afstellen, met een thermometer, en dat is niet makkelijk, er zit wel een uitleg bij maar toch... enfin, ge hebt dus niet gedaan wat ik gezegd heb”. “Natuurlijk wel”, zei ik. “Neenee, dat zegt ge nu wel, maar ik weet dat het niet waar is.” En hij begon te tekenen. Zo ziet dat er uit ... “en daar zit het veertje”, wees ik op zijn tekening, “...dat kan vrij bewegen en is niet geblokkeerd”. “In dat geval heb ik niks gezegd”, veranderde hij van toon.

Ik nam het Jules niet eens kwalijk, mocht hij gelijk hebben gehad, dan had hij ons een nieuwe kraan kunnen besparen. “Liefst zou ik gewoon een mengkraan nemen”, zei ik. “In de gang hiernaast in de hoek zijn er goedkope”, antwoordde hij zonder mij nog aan te kijken. “Mag ik er geen duurdere kopen?”, zei ik gespeeld nederig. “Ik dacht aan die daar van Grohe”. Hij keek me aan en heel even kon hij op z’n Verscheurens grijnslachen. Ik denk dat hij mijn sanitaire stop had begrepen.
Thuis had ik geen drie minuten nodig om de kraan te vervangen. Ik testte ze onmiddellijk uit in een heerlijke warme douche. De Jules was snel doorgespoeld.

Wie naar Friedl’ haar oprechte interesse in de medemens luisterde was bereid van minstens 24u zijn eigen vooroordelen tegen de mensen op te bergen.
De voorbeelden vormen een lange lijst, maar omdat het geheugen kort is en de VRT ook alle verwijzingen naar het programma van haar website heeft gehaald, pik ik er uit de laatste week baron Paul Buysse uit. Als beroemd baron-beheerder heeft hij al vaak harde uitspraken gedaan over het reilen en zeilen in dit land, maar bij Friedl’ hoor je een man met een hart praten en met een grote sociale bewogenheid. Uit de laatste periode herinner ik ook hartchirurg Hugo Vanerwen, Knack-redactrice Anna Luyten, pianist-fantasist Glorieux… Ik denk dat wie bij Friedl’ in de studio zit niet zozeer een ander mens wordt, maar dat die mensen door haar empathie het gevoel krijgen dat ze eventjes zichzelf kunnen zijn. En laat dan maar toevallig de micro openstaan zodat iedereen kan meeluisteren.

Het beste moet nog komen was de naam van haar programma, maar ik vrees dat we, wat de radio betreft, met dat programma het beste gehad hebben. En dan mogen inspiratieloze kritikasters zeveren dat ze steeds dezelfde vragen stelde, wat doet dat er nu toe? Het resultaat oversteeg zonder moeite alle andere human interest-programma’s, vooral omdat Friedl’ de geïnterviewde alle ruimte gaf. Haar luisterbereidheid deed mensen praten. En ze heeft het talent om enkel in te pikken wanneer het interessant was om dat te doen, niet omdat de presentateror zichzelf liever hoort praten, zoals dat meestal gebeurt. Zij greep zelfs niet in wanneer Roos – met de grote ogen – Van Acker begon op te snijden dat zij geroemd wordt om haar perfecte uitspraak van het Nederlands. Terwijl het uitgerekend de vrouw was die tegenover haar zat, de onvolprezen Friedl’ die niet alleen de aangenaamste stem heeft maar ook de mooiste uitspraak. Bij haar kan niemand merken dat zij van Roeselare komt. Tenzij je het in haar bio gelezen hebt, maar misschien klopt daar niets van en is Friedl’ een nagebleven fee die naar de radio is gestuurd om de mensen met haar uitstraling warmte te geven?

Er is inderdaad weinig over haar geweten. Ja, dat ze in Scandinavië op haar kop is gevallen en wij haar daardoor maanden hebben moeten missen, dat haar broers al even creatief zijn en dat haar gebit jarenlang het uithangbord was voor de tandartspraktijk van haar vader; maar nergens lees je bijvoorbeeld of ze een vaste partner aan haar zijde heeft? En of ze zelf gelukkig is? Dat ze daar eens een fata morgana voor organiseren.
Ik heb me vaak afgevraagd of zij niet met een onvervulde kinderwens zit? Wanneer een gesprekspartner vertelde dat die er bewust voor gekozen heeft van geen kinderen te hebben of net bereid is een carrière in de balans leggen tegen meer tijd voor de kinderen, hoorde je Friedl' op haar stoel heen en weer schuiven en wist je dat ze zou doorvragen, je hoorde de fascinatie ook in haar stem.
Mocht daar inderdaad een leegte in haar leven zijn, is er dan niemand die haar kinderwens wil vervullen, zodat ze in latere programma’s nog meer vreugde kan uitstralen? Friedl’ hoort bij ons maatschappelijk welzijn. Dit land heeft meer nood aan Lesage dan aan Leterme. Met haar weten we tenminste dat het beste nog moet komen. Altijd opnieuw. Anders moet Radio 1 maar uit de ether.

Schijnheilig Vlaanderen. Al twintig jaar schuifelt een groot gedeelte, al dan niet gegeneerd, rechts achter het VB aan. ‘Ikke en de rest kan stikken’, is de Vlaming op het lijf geschreven. Nog meer dan ‘eigen volk eerst’. Alleen de gedachte aan wat de buren zullen denken, hield het VB  van een absolute meerderheid. Voor het goed fatsoen schoof een deel van de Vlamingen aan bij rood, blauw, oranje of groen. Maar zodra rechts in een andere verpakking zou gepresenteerd worden, zouden de rijen in de politieke supermarkt snel op rechts aanvullen.

Gisteren floepten dan eindelijk op rechts de lichtbalk “goed bestuur” aan en iets verder rechts “gezond verstand”. Het betekent niks, het is niet meer dan een uithangbord, maar toch werd opgewonden de spurt ingezet. Het was geleden van toen Lernout en Hauspie aandelen te koop aanboden. Toen geloofden de Vlamingen dat de spraaktechnologie zwart geld zou witwassen terwijl het bovendien iets aan hun dialect zou doen.
Met hetzelfde blinde geloof trokken ze nu massaal naar 'Goed Bestuur' en iets minder naar 'Gezond Verstand', want de Vlaming is altijd achterdochtig wanneer naar zijn verstand verwezen wordt.
Met 'Goed Bestuur' kan rechts niet fout zijn, want dat komt van de oude CVP en die hebben God aan hun zijde, zoals dat vroeger in Gotisch schrift op de koppelriemen stond. Leterme haalt 795.000 voorkeurstemmen, Vervotte 134.000. Zonder bewijs van goed bestuur, laat staan van zeden.

Professor Van de Lanotte mag bewijzen voorleggen zoveel hij wil, zijn zeven puntenplan argumenteren met cijfermateriaal tot ver na de komma. Vlaanderen wil niet luisteren, Vlaanderen is niet sociaal, wil niet delen met anderen. Van de Lanotte moet zichzelf niets verwijten, zij hebben geen fouten gemaakt. De kiezer heeft niet altijd gelijk, zeker niet wanneer hij niet wil weten, maar geloven. Geloven vooral dat het kartel, desnoods aangelengd met het VB en LDD, die franse profiteurs beneden Brussel voor eens en voor altijd op hun zakdoek zal oprollen. Want ons samenlevingsmodel dat in het buitenland als voorbeeld wordt geprezen, is een illusie. De Vlaming gelooft dat het paradijs helemaal tussen De Panne, Brussel en Maasmechelen zal liggen zodra de geldstromen naar Wallonië worden drooggelegd. Wat er in het buitenland beneden de taalgrens gebeurt laat de Vlaming ouderwets koud.

Ik geloof nu eens niet dat er een historische staatshervorming in de maak is, ik geloof eerder dat er een gigantische zeepbel gaat ontploffen. Daarom moeten SP.a én VLD zo verstandig zijn van aan de kant te blijven. Laat de Vlaamse leeuwen maar voorbij marcheren, wie in plaats van links/rechts, links/rechts, rechts/rechts, rechts/rechts marcheert loopt altijd het decor in, daar kunnen een miljoen leeghoofden niet aan verhelpen. Zij mogen vol zijn van zichzelf, maar zullen toch nooit voor vol aanzien worden.