Wanneer laat Obama ‘zijn’ Mandela vrij?

Door Karl van den Broeck

Apache.be :http://www.apache.be/2013/12/31/wanneer-laat-obama-zijn-mandela-vrij/

Kerstmis is de tijd van vergiffenis, maar niet voor Leonard Peltier. De ‘Nelson Mandela van de Indianen’ kwijnt al bijna 40 jaar weg in een Amerikaanse cel na een veroordeling zonder bewijzen. Enkel Barack Obama kan Peltier nog uit de gevangenis halen. De Amerikaanse president maakt daartoe echter geen aanstalten. De fraaie woorden op de begrafenis van Nelson Mandela lijken niet bestemd voor binnenlands gebruikt.

Op 10 december hield de Amerikaanse president Barack Obama een toespraak die al snel zijn beste ooit werd genoemd. Op de begrafenis van Nelson Mandela ontpopte hij zich tot een van ‘s werelds meest eloquente verdedigers van universele mensenrechten. Sommige citaten hebben alles om het tot in de geschiedenisboekjes te schoppen:

Mandela toonde ons de kracht van actie, maar ook van ideeën; het belang van de rede en van argumenten; de noodzaak om niet alleen te luisteren naar gelijkgestemden, maar ook naar hen met wie je het niet eens bent. Hij begreep dat de gevangenismuren ideeën niet konden tegenhouden en dat ze niet konden worden vernietigd door de kogels van sluipschutters.

Dat hij op de begrafenis van Mandela de hand schudde van Raoul Castro, vergrootte nog het historische belang van de toespraak.

Indianen*

Op het thuisfront reageerden de Indianen minder enthousiast op de toespraak van Obama. “Lange tijd heeft de Indiaanse gemeenschap in Amerika geloofd dat president Obama eindelijk Leonard Peltier (°1944) zou vrijlaten, maar er is niets dat erop wijst dat hij dat ook zal doen,” zegt Els Herten, directeur van KOLA een partnerorganisatie van het Leonard Peltier Defense Comittee die vanuit België opereert. Het Leonard Peltier Defense Committee (LPDC) ijvert al decennialang voor de vrijlating van de man die algemeen als een politiek gevangene wordt beschouwd.

De roep om Peltier vrij te laten, is niet recent. En hij wordt wereldwijd ondersteund door belangrijke instellingen en personaliteiten.

In 2000, toen Nelson Mandela president van Zuid-Afrika was, tekende hij de petitie van het LPDC en riep hij zijn toenmalige Amerikaanse collega Bill Clinton op om Peltier – “de Amerikaanse Nelson Mandela” – vrij te laten.

Hij herkende in deze Indiaanse activist (van de Anishinabe/Lakota uit Zuid-Dakota) de politieke gevangene die hij zelf 27 jaar lang – op Robbeneiland – was geweest. Hij riep Clinton dan ook met aandrang op om Peltier vrij te laten. De president beloofde hem toen de zaak ter harte te nemen maar toen de FBI een protestmars organiseerde, trok hij zijn handen van de zaak af.

Niet alleen de smeekbede van Mandela (en nog talloze andere prominenten zoals Robert Redford, Desmond Tutu, Marlon Brando, Vivien Westwood, koning Albert I en de Dalai Lama) viel in dovemansoren. Ook Amnesty International, de Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de Verenigde Naties, het Nationaal Congres van Amerikaanse Indianen, het Europese en zelfs het Belgische parlement vingen bot: Peltier, die in 1975 in de gevangenis belandde, blijft in de cel. In een ‘maximum security prison’ in Florida zit hij twee keer levenslang uit.

Mandela herkende in de Indiaanse activist de politieke gevangene die hij zelf 27 jaar lang – op Robbeneiland – was geweest

Schietpartij*

De zaak-Peltier is een zwarte bladzijde in de Amerikaanse gerechtsgeschiedenis. Een speciale pagina op de website van Amnesty International leest als een slechte legal thriller.

Peltier werd in 1977 tot twee keer levenslang veroordeeld omdat hij twee FBI-agenten zou hebben vermoord in het Pine Ridge-reservaat in Zuid-Dakota. Peltier was lid van de American Indian Movement die in 1973 datzelfde reservaat had bezet uit protest tegen de achterstelling van de Indianen in de VS. Peltier ontkent niet dat hij getuige was van het incident, maar hij blijft volhouden dat hij de twee agenten niet heeft neergeschoten.

Hij werd veroordeeld op basis van een getuigenis van een Lakota-vrouw die later zelf toegaf dat de FBI haar gedwongen had om hem in diskrediet te brengen. Toen ze haar getuigenis terugtrok, werd ze geweigerd op het proces. In 1980 bleek uit documenten die de advocaten van Peltier konden inkijken dat bewijsmateriaal à décharge van Peltier achtergehouden werd. Desondanks kreeg hij in 1986 geen nieuw proces. De rechter erkende nochtans “dat er bewijzen zijn van onbehoorlijk gedrag van een aantal FBI-agenten. We zijn echter terughoudend om hen nog meer ongepast gedrag aan te wrijven.”

In 1991 zei een rechter dat de FBI “ongepaste praktijken” had gebruikt die in aanmerking zouden moeten worden genomen als er een petitie zou zijn om Peltier “milder te behandelen”.

Telkens Peltier in aanmerking komt voor vervroegde vrijlating, loopt het mis. Zolang hij geen schuld bekent, kan hij niet vrijkomen. Toch bevestigde de Parole Commission eerder al dat “de aanklager toegegeven heeft dat er geen directe bewijzen zijn die aantonen dat u persoonlijk deelgenomen heeft aan de executie van twee FBI-agenten.”

Gratie

“Toen Clinton uiteindelijk niet inging op de vraag van Nelson Mandela en de andere ondertekenaars van onze petitie, kwam de zaak op het bureau van George W. Bush terecht,” zegt Els Herten. Die startte een onderzoek maar wees het gratieverzoek (“executive clemency”) af op de laatste dag van zijn presidentschap.”

“Barack Obama geeft momenteel geen krimp. Hij zegt dat er eerst een standpunt moet zijn van de minister van Justitie vooraleer hij gratie kan verlenen. Dat is een drogreden. De Amerikaanse president kan te allen tijde gratie verlenen aan een gevangene. Dat is zijn bevoegdheid.”

Toen Obama verkozen werd, stelden veel Indianen hun hoop op hem. Niet alleen wat de vrijlating van Peltier betreft.

“Toen Obama verkozen werd, stelden veel Indianen hun hoop op hem. Niet alleen wat de vrijlating van Peltier betreft, maar ook in heel wat andere dossiers. De oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten leven nog steeds onder een vorm van curatele in vaak desolate reservaten. Hun rechten worden geschonden en hun achterstelling is stuitend.”

Leonard Peltier werd opgesloten in Florida, op zo’n 3.000 kilometer van zijn familie in Zuid-Dakota. Ook dat is een overtreding van de Amerikaanse wet. Hij lijdt aan diabetes en werd herhaaldelijk ernstig mishandeld in de gevangenis. Pas in 2024 komt hij weer in aanmerking voor vervroegde vrijlating. Hij zal dan 80 jaar zijn. “In september 2014 wordt Leonard zeventig jaar,” zegt Els Herten. “Misschien is dat een symbolisch moment voor Obama om hem toch gratie te verlenen.”

Ondertussen blijven de advocaten van Peltier alle mogelijke middelen uitputten. Zo vragen ze dat het FBI de tienduizenden pagina’s geheime documenten over de zaak zou vrijgeven. “Die kunnen een nog duidelijker beeld geven van wat er in 1975 precies gebeurd is.”

Maar zelfs zonder die bijkomende informatie blijft Amnesty International ervan overtuigd dat “in de context van deze voortdurende bekommernissen (‘ongoing concerns’) de Amerikaanse overheid de vrijlating van Leonard Peltier moet bevelen “op humanitaire gronden en in het belang van de gerechtigheid.”

Leonard Peltier zit al 12 jaar langer in de cel dan Nelson Mandela op Robbeneiland zat. Hij werd herhaaldelijk voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. In 2009 was dat ook het geval. Toen ging de prijs naar… Barack Obama.