Voor verhalen over Gent, Gravensteen, Griekenland, Grijsloke, Gezondheid, Geneeskunde, Gehoor, G-plek, Genealogie, Gerard, Georges, Gekheid-op-een-stokje... zie: www.bloggen.be/kris
Wie stuurt een tekening bij één van de mythologische verhalen? Per e-mail a.u.b. (kris.vansteenbrugge@skynet.be) . De mooiste tekeningen worden gepubliceerd. Vergeet niet uw naam te vermelden + naam van de school en klas.
Voor verhalen over Gent, Gravensteen, Griekenland, Grijsloke, Gezondheid, Gravensteen, Geneeskunde, Gehoor, G-plek, Genealogie, Gerard, Georges, Gekheid-op-een-stokje... zie: www.bloggen.be/pierpont www.bloggen.be/kris
GRIEKSE MYTHOLOGIE
Boeiende verhalen uit het oude Hellas PICTAIKU's (de allernieuwste kunstvorm) vindt u op www.bloggen.be/pictaiku
09-06-2022
Verhaal nummer 39
39. Hypsipyle en Opheltes.
Vol goede moed trok het leger van ´de Zeven¡ in de richting van Thebe. In de buurt van de Arkadische stad Nemea kregen de mannen zin om even te verpozen en hun dorst te laven. Aan de rand van de weg zagen ze iemand die hen ongetwijfeld de weg zou kunnen wijzen naar een frisse bron: een vrouw met een kind in de armen. De vrouw was niemand minder dan Hypsipyle, de gewezen koningin van het eiland Lemnos. Het kind, Opheltes, was de zoon van de in die streek heersende koning Lykourgos. Maar laten we eerst vertellen hoe Hypsipyle in Arkadië was terecht gekomen…
Toen Hypsipyle nog koningin was op Lesbos, gebeurde het dat Aphrodite, de godin van de liefde, vertoornd werd op alle vrouwen van het eiland, omdat ze haar te weinig eer bewezen. Daarom strafte de godin hen met een afstotelijke lijfgeur. Hierdoor werden hun mannen dermate afkerig van hen dat ze alle geslachtelijke betrekkingen met hun echtgenotes meden en omgang zochten met vrouwen uit naburige streken, in ÿt bijzonder met de Amazonen uit Thracië. Hiermee wekten zij hevige wraakgevoelens op bij hun vrouwen, zodat dezen besloten al hun mannen te doden. Eén slechts bleef gespaard, de oude Thoas, de vader van de koningin Hypsipyle. Deze had haar vader stiekem in veiligheid gebracht op het eiland Chios: ze had hem in een grote trog gezet en hem zo de overtocht laten maken. Toen die daad later aan het licht kwam, werd ze in ballingschap gedreven en zo kwam ze in dienst van koning Lykourgos die zijn zoon, de kleine prins Opheltes, aan haar zorgen toevertrouwde.
Bereidwillig als ze was, zette Hypsipyle het kind neer in het gras en toonde de mannen de weg naar een heldere waterbron. Heel even slechts had ze het kind uit het oog verloren – de bron was vlakbij – doch in die korte tijdspanne was een slang het prinsje genaderd, had het in de wurggreep genomen en doodgebeten. De koning was woedend, dat hoeft geen betoog, en hij dreigde ermee Hypsipyle te doden. Amphiaraos, omdat hij als eerste Hypsipyle had aangesproken, achtte zich verantwoordelijk voor het drama. Hij organiseerde daarom rouwplechtigheden voor Opheltes en liet deze gepaard gaan met Spelen ter ere van Zeus. Alzo bekoelde de woede van Lykourgos en werd het leven van de hulpvaardige Hypsipyle gespaard. Deze ´Nemeïsche Spelen¡ waren dus ingesteld om bij de oppergod verzoening af te smeken voor de zware daad van onoplettendheid die tot de dood van Opheltes had geleid. Ze zouden uitgroeien tot een tweejaarlijks evenement – ze grepen plaats het jaar ná de Olympische Spelen én het jaar vóór de volgende Olympische Spelen – waar de beroemdste atleten aan deelnamen. Nooit zouden ze hun rouwkarakter verliezen: steeds liepen de scheidsrechters in rouwkleren gehuld en, in tegenstelling tot wat bij andere Spelen het geval was, is er in Nemea nooit sprake geweest van muziekwedstrijden.
Nog te vermelden dat Amphiaraos in deze droevige gebeurtenis een kwaad voorteken zag voor hun onderneming. Hij gaf het kind Opheltes daarom een nieuwe naam: Archemoros, wat betekent ´hij die voorgaat in de dood¡…
Laten we nu de draad weer opnemen in Thebe. Koning Oidipous was dood – zoals we gezien hebben aan het einde van verhaal nummer 24 – en ÿs konings zonen Eteokles en Polyneikes ruzieden om de troonsopvolging. In afwachting dat dit geschil zou beslecht worden, werd in Thebe het bewind gevoerd door hun moeders broer Kreon, die ook reeds korte tijd over de stad geregeerd had na de dood van koning Laios. Uiteindelijk luidde de overeenkomst tussen de twee broers als volgt: om de beurt zou één van hen over de stad heersen gedurende één jaar. Eteokles zou als eerste het koningschap waarnemen. Maar toen zijn jaar om was weigerde hij de troon aan zijn broer Polyneikes af te staan. Daarom nam deze laatste zich voor, zich gewapenderhand zijn rechten toe te eigenen. Teneinde zich van een behoorlijk leger te voorzien, trok hij naar Argos, alwaar hij hoopte op de steun te kunnen rekenen van de aldaar heersende koning, Adrastos.
Wie was Adrastos en hoe was hij koning geworden in Argos? Ziehier. Adrastos was een verre afstammeling van Aiolos (zie nr. 37). Een nakomeling van Aiolos, met name Amythaon had zich gevestigd in Pylos, in het zuidwesten van de Peloponnesos. De zonen van Amythaon, Bias en Melampos zwermden uit naar Argolis en Melampos kwam in de gunst te staan van koning Proitos doordat hij, begiftigd met zienergaven en genezende krachten, ÿs konings waanzinnige dochters genas. Proitos schonk Melampos twee derde van zijn rijk. Melampos zelf schonk de helft van die twee derde aan zijn broer Bias. Zodoende regeerde Adrastos, een kleinzoon van Bias, later over Argos. Zeer in aanzien stond in Argos ook Amphiaraos die afstamde van Melampos en van deze laatste de gave van de profetie zowel als deze van de genezing had geërfd. Amphiaraos was naast bloedverwant van Adrastos ook dezes schoonbroer, want gehuwd met Eryphile, Adrastosÿ zuster. Adrastos zelf had twee dochters en zoals elke vader wenste hij zijn dochters aan een geschikte man uit te huwelijken. Wie beter dan het orakel van Delphi kon hem goede raad geven bij het kiezen van een schoonzoon? De uitspraak van het orakel luidde: ´Bind aan een tweewielige strijdwagen het everzwijn en de leeuw die in uw paleis vechten¡. De betekenis van deze uitspraak zou hem al gauw duidelijk worden.
De dag dat Polyneikes aan het hof van koning Adrastos belandde, kwam daar nog een andere koningszoon asiel vragen. Het was Tydeus, zoon van koning Oineus van Kalydon. Tydeus was uit Kalydon verbannen, omdat hij, zij het per ongeluk, zijn broer had gedood. Adrastos onthaalde de beide prinsen gastvrij. Op een gegeven ogenblik begonnen beiden onder elkaar ruzie te maken. Dreigend stonden ze tegenover elkander toen het Adrastos opviel dat op het schild van de ene een everzwijn was afgebeeld, op het schild van de andere een leeuw. Hij kwam verzoenend tussenbeide en bood beide mannen de hand van zijn dochters: Polyneikes kreeg Argeia ten huwelijk, Tydeus kreeg Deipyle. En er werd al een strijdplan gesmeed om zowel Thebe als Kalydon te veroveren voor de twee schoonzonen. Eerst zou Thebe aan de beurt komen. Er diende een flink leger op de been gebracht. Adrastos dacht in de eerste plaats aan zijn schoonbroer, de ziener Amphiaraos. Maar deze laatste voorzag dat allen zouden sneuvelen, met uitzondering van Adrastos, en daarom weigerde hij deel te nemen aan de strijd. Maar Adrastos had een listig plan. Polyneikes had hem verteld dat hij in het bezit was van het oneindig kostbaar en schitterend gouden halssnoer dat indertijd bij het huwelijk van zijn voorouders, Kadmos en Harmonia, door de goden aan de bruid was geschonken. Ze kwamen overeen het halssnoer aan te bieden aan Eriphyle, op voorwaarde dat ze haar echtgenoot er toe zou dwingen mee op te trekken naar Thebe. De ´dominerende echtgenote¡ haalde haar slag thuis en Amphiaraos zegde toe, men kan zich voorstellen met hoeveel tegenzin…
Er werden verder nog een drietal edele strijders bereid gevonden om mee te helpen bij deze grote veroveringstocht, waar ongetwijfeld groot materieel voordeel en onsterfelijke roem zou te halen zijn. Elk van hen bracht een flink aantal dapperen mee. De tocht van ´de zeven tegen Thebe¡ kon beginnen. Hier volledigheidshalve hun namen: Adrastos, Polyneikes, Tydeus, Amphiaraos, Kapaneus, Hippomedon en Parthenopeus, deze laatste zijnde de zoon van Atalante (zie nummer 31).
Prometheus had het helemaal verkorven bij Zeus. Niet alleen had hij het hemelse vuur gestolen om het naar de mensen te brengen, maar door het geschenk van Zeus de vrouw Pandora te weigeren had hij zich de wraak van de diep beledigde oppergod op de hals gehaald. De straf die Zeus voor zijn neef in petto had kon tellen! Hij liet hem vastketenen met onbreekbare kettingen aan een hoge rots in het Kaukasusgebergte, alwaar een arend overdag grote stukken uit zijn lever kwam pikken; s nachts groeide de lever telkens weer aan. De oppergod had de bedoeling die straf eeuwig te laten duren, tenzij iemand van de onsterfelijken bereid zou gevonden worden zijn eigen onsterfelijkheid terug te schenken in ruil voor Prometheus bevrijding.
Ook vond Zeus dat de mensen met al de kwalen uit de doos van Pandora nog niet genoeg gestraft waren. Hij had zich voorgenomen dat goddeloos mensengeslacht uit te roeien. Hij zou ze allen de verdrinkingsdood laten sterven door een zondvloed. Toch waren er een paar mensen die we godvrezend zouden kunnen noemen: Deukalion en Pyrrha. Deukalion was de zoon van Prometheus, Pyrrha de dochter van Epimetheus. Reeds lang van te voren had Deukalion op aanraden van zijn vooruitziende vader Prometheus een schip gebouwd, voor het geval dat Toen Zeus de hemelsluizen openzette trok Deukalion zich met zijn nicht Pyrrha terug in het schip. Het schip strandde uiteindelijk op de Parnassosberg. Toen het water zich terugtrok merkten ze dat zij de enige overlevenden waren. Hoe zouden zij in staat zijn de wereld te herbevolken? Zij raadpleegden daartoe het orakel van de godin Themis. De uitspraak van het orakel luidde: sluier uwe hoofden, maakt uw gordels los en gooi de beenderen van uw geliefde moeder over uwe schouders, en op die wijze zult gij de wereld weer bevolken. Lang dachten Deukalion en Pyrrha na over deze godsspraak. Het orakel kon dit onmogelijk letterlijk bedoeld hebben. Natuurlijk niet! Hun moeder, dat was Gaia, de Aarde, de Almoeder, en de beenderen, dat waren de stenen die op de grond lagen. Met hun beiden gingen ze aan de slag: ruggelings gooiden ze stenen over hun schouder en er geschiedde iets wonderlijks. Uit de stenen die Deukalion had gegooid ontstonden mannen, uit de stenen die Pyrrha had gegooid ontstonden vrouwen. Zo werd de wereld weer bevolkt.
Deukalion en Pyrrha hadden een zoon, Hellen, die de stamvader zou worden van alle Hellenen, van alle Grieken dus. Hellen had met Orseïs een waternimf ofte naïade drie zonen: Doros, Aiolos en Xouthos (over deze laatste hebben we verteld in nummers 33 en 34). Doros werd de stamvader van de Doriërs die zich aanvankelijk vestigden in de noordelijke delen van Griekenland, zegge Epiros en Macedonië. Later zouden de Doriërs oprukken naar andere delen van Griekenland. Aiolos niet te verwarren met die andere Aiolos, de god van de winden was de stamvader van de Aïoliërs. Deze vestigden zich in Thessalië. Later werden ze daar verdreven door de Doriërs en gingen ze zich vestigen in meer zuidelijk gelegen delen van centraal Griekenland en ook op het schiereiland Attika. Xouthos, die zoals u weet gehuwd was met Kreousa, dochter van de Atheense koning Erechtheus, had naast Ion nog een zoon, Achaios. Van Ion stammen de Ioniërs af. Zij bevolkten de eilanden van de Egeïsche zee, de westkust van Klein-Azië en delen van Attika. De Achaïers ten slotte, afstammelingen van Achaios, bewoonden het noordelijk gedeelte van de Peloponnesos.
Naast de vier dochters had Erechtheus nog een zoon, Kekrops – genoemd naar de allereerste koning van Athene – en die volgde zijn vader op. Deze Kekrops werd zelf opgevolgd door een zoon die genoemd was naar de vader van Erechtheus, Pandion dus. Veel bekender is de zoon van deze Pandion, koning Aigeus, die zelf de vader was van de beroemdste onder de koningen van Athene en tegelijk één van de allergrootste helden uit de klassieke oudheid: Theseus. Maar laten we de koningen van Athene nu even rusten en een eindje terugkeren in de ´mythologische tijd¡.
In de strijd die Zeus, met succes, had uitgevochten tegen de Titanen (cf. verhaal nr. 2), hadden twee zonen van de Titaan Japetos de zijde van Zeus gekozen: Prometheus en Epimetheus. Een andere zoon, Atlas, had zijn vader gesteund en was dus in het verliezende kamp gebleven. Atlas werd zwaar gestraft door de oppergod: hij diende het hemelgeweld op zijn schouders te torsen tot aan het einde van zijn dagen. Prometheus en Epimetheus kregen als dank de toelating van Zeus om een mens te maken. Ze maakten een mens uit klei en ze bliezen hem de levensadem in. En de mens plantte zich voort en weldra bevolkte een groot mensenras de wereld. Maar de mensen waren vol onvolmaaktheden en uiteindelijk waren ze ongelukkig ofschoon het hen aan niets ontbrak. Aan niets? Toch niet, dacht Prometheus, de mensen kennen het vuur niet. En bezorgd als hij was voor het geluk van zijn schepsels, nam hij een brandende toorts uit de hemel en bracht zodoende het vuur naar de mensen, zonder dat Zeus daarvan op de hoogte was. Maar de mens werd er niet gelukkiger door en verering van de goden was hen helemaal vreemd. Dat werkte vreselijk op de zenuwen van de oppergod en hij besloot het mensenras te straffen. Hij gaf opdracht aan Hephaistos een vrouw te maken uit klei en aan de andere goden gaf hij de opdracht haar te begiftigen met al de gaven die men zich maar kan indenken. Zo kreeg ze de schoonheid en de bekoorlijkheid van Aphrodite, de wijsheid van Athene, en verder werd zij omhuld door prachtige kleren en schitterende kostbare gouden juwelen. Ze noemden haar Pandora. Ze zou volmaakt geweest zijn, had Hermes haar niet een bedrieglijke aard meegegeven en… de nieuwsgierigheid. Zeus bracht de vrouw naar Prometheus, maar deze, vooruitziend als hij was vertrouwde het zaakje niet en hij weigerde het geschenk. De onnadenkende Epimetheus daarentegen hapte gretig toe en hij trouwde met Pandora. Zeus schonk het koppel een prachtig gouden koffertje (de doos van Pandora) waarin alle rampen zaten opgesloten en alle ongelukken die het mensdom heden te dage nog treffen. Zeus, wel wetende dat Pandora haar nieuwgierigheid niet zou kunnen bedwingen, gaf haar de raad het kistje ongeopend te laten. En, wat moest geschieden geschiedde: de nieuwsgierigheid haalde de bovenhand, Pandora opende het koffertje en al het onheil verspreidde zich over de wereld. Ze klapte het koffertje snel dicht, doch het enige wat niet was kunnen ontsnappen was de hoop, het enige goede dat in ´de doos van Pandora¡ opgesloten zat en dat uiteindelijk de mens onthouden wordt, want wat hem per slot van rekening te wachten staat is immer weer de ijselijke dood.
Een andere dochter van Erechtheus was Prokris. Ze was gehuwd met Kephalos, koning van de stad Thorikos en zoon van de god Hermes en Herse, één van de drie dochters van Athenes eerste koning Kekrops (zie verhaal nr. 7). Eos, de godin van de dageraad, werd verliefd op Kephalos en ze schaakte hem en hield hem gevangen. Maar Kephalos bleef zijn echtgenote trouw en uiteindelijk liet Eos hem gaan, echter met de vermaning dat zijn vrouw ongetwijfeld minder standvastig was in de liefde dan hijzelf. Er was twijfel geslopen in het hart van Kephalos en hij besloot zijn vrouw op de proef te stellen. Hij verkleedde zich in een andere man en probeerde haar zodoende te verleiden. Dat lukte aanvankelijk niet, maar op de duur meende hij toch enige twijfel bij haar te bespeuren. Kephalos legde zijn vermomming af en beschuldigde zijn vrouw van ontrouw. Hierop vluchtte Prokris in paniek naar Kreta, alwaar koning Minos zich over haar ontfermde en haar liefde trachtte te winnen met kostbare geschenken: een immer doel treffende speer en Lailaps, een pracht van een jachthond. Ondertussen was Kephalos tot het inzicht gekomen dat hij verkeerd had gehandeld. Hij zocht zijn vrouw overal en toen hij haar gevonden had, verzoende hij zich met haar en hij nam haar mee terug naar Thorikos. Prokris schonk hem de speer en de hond die zij van koning Minos had gekregen. Het echtpaar kende nu enkele gelukkige jaren. Kephalos placht op jacht te gaan met de hond Lailaps en de nooit falende speer. Vaak zocht hij na een vermoeiende jacht verkoeling: neergezeten in het struikgewas riep hij dan Zephyros, de koele Westenwind, bij zich en samen hielden zij zacht fluisterende gesprekken. Toen hij op een kwade dag aldus, vermoeid na een zware hertenjacht, uitrustte en Zephyros hem zachtjes toefluisterde en koelte toewuifde, hoorde hij een geritsel achter zich. Het was Prokris die in een jaloerse bui haar man gevolgd was. Denkende dat een wild dier hem besloop, slingerde Kephalos zijn onfeilbare speer in haar richting en doodde zo zijn vrouw. Zo groot was zijn wanhoop dat hij met de speer zijn eigen hart doorboorde.
Een derde dochter van Erechtheus was Oreithyia. Zij werd geschaakt door Boreas, de Noordenwind. Zij schonk hem twee zonen, Kalaïs en Zetes, die bekend zijn om hun deelname aan de beroemde Argonautentocht, waarover we later zullen vertellen. Chthonia tenslotte werd door haar vader Erechtheus geofferd aan de goden toen hij in een oorlog met de Eleusiërs verwikkeld was. Het orakel had hem dit offer opgedragen als voorwaarde tot het behalen van de overwinning. Poseidons zoon Eumolpos, die verliefd was op het meisje, smeekte Erechtheus haar niet te doden. Doch Erechtheus, wiens drang naar de overwinning groter was dan de liefde voor zijn dochter, bleef onvermurwbaar. Dat was voor Poseidon de druppel die de emmer deed overlopen: met zijn drietand spleet hij de aarde open onder Erechtheusÿ voeten, zodat Athenes koning levend werd verzwolgen. De inwoners van de stad betreurden hun koning zeer en ze bouwden op de akropolis een tempel, ter ere van hun geliefde koning, ter ere van Athena, ter ere van Poseidon, maar ook ter ere van hun oudste koningen aan wie ze goddelijke eer bewezen. Die tempel is het Erechtheion; de naam doet ook denken aan Erichtonios, de stamvader van de Atheners.
Xouthos wist met zijn vreugde geen blijf, nu hij een zoon gevonden had. Terwijl hij voorbereidingen trof om die heuglijke gebeurtenissen te vieren, broedde Kreousa snode plannen: ze zou de knaap uit de weg ruimen! Xouthos liet een grote feesttent oprichten en nodigde alle inwoners van Delphi uit op een feest ter ere van Ion. Eén van de dienaars, die evenwel met Kreousa samenspande, werd aangesteld om de wijn in de bekers te schenken. Niemand had gezien dat hij in de beker die voor Ion bestemd was, een snel dodend gif had gedaan. Toen de jongeling de beker aan de lippen bracht, klonk plotseling een vloek door de zaal. Ion wist dat dit een slecht voorteken was. Daarom goot hij de beker, die hij zopas had willen leegdrinken, uit op de grond, en hij nodigde de omstanders uit te doen zoals hij. Een dozijn duiven kwamen de tent binnengevlogen en dronken van de wijn op de grond. Tot ontsteltenis van allen die toekeken, ging de duif die van Ions wijn had gedronken plots aan t wankelen en bleef weldra morsdood liggen. Het was duidelijk dat iemand de gevierde had willen vergiftigen. De wijnschenker werd erbij gehaald en deze verklaarde dat hij in opdracht van Kreousa had gehandeld.
- Ter dood met haar, stenigt haar! Zo riep Ion en zo riep de verontwaardigde menigte.
- Ja, doodt mij maar, maar doet het dan vóór het aanschijn van de god, schreeuwde Kreousa, terwijl ze in de richting van Apollos tempel vluchtte. Stellig hoopte zij dat de god, die haar eens had bemind, nu haar leven zou redden
Toen Kreousa, achtervolgd door Ion en de anderen, vóór de tempel kwam, trad de tempelpriesteres naar buiten met in haar armen een mandje. Zij sprak:
- Ion, wat gij doen wilt is onrecht. Zie dit mandje! Zij die gij ter dood wilt brengen is uw moeder. In dit mandje heeft zij u achtergelaten en zo werd gij door de god Hermes bij mij gebracht. Ik heb u opgevoed en het mandje zorgvuldig voor u verborgen gehouden.
- Hoe kan ik weten dat gij de waarheid spreekt? Voor het eerst durfde Ion aan de woorden van de profetes te twijfelen.
Kreousa die het mandje herkende riep:
- Maak het mandje open en zie de dingen die ik er heb ingelegd: zelfgeborduurde luiers met slangenmotieven en met de kop van Medusa, een kostbare halsketting, een krans van olijven Apollo is je vader!
Ion kon nu niet meer twijfelen: Kreousa was zijn moeder, Xouthos was zijn stiefvader en Apollo zelf, de god die hij al die jaren trouw had gediend, niemand minder dan Apollo, was zijn échte vader!
Met zijn vrouw en zijn stiefzoon keerde Xouthos verzoend naar Athene terug. De tocht naar het orakel van Delphi kende dus tóch een gelukkig einde. Wat had de god dit alles goed beredderd!
Eén van de dochters van de Atheense koning Erechtheus was Kreousa. Ze werd zwanger gemaakt door Apollo. Dit geschiedde in een grot, aan de noordelijke flank van de Akropolisrots, niet ver van haar vaders paleis. In deze gezegende toestand werd ze door Apollo aan haar lot overgelaten. Ze hield haar zwangerschap voor iedereen verborgen en toen haar tijd gekomen was baarde zij een zoon. Ze legde het kind in een mandje, in geborduurde luiers, samen met een kostbare halsketting en een krans van olijven. Met pijn in het hart liet ze het kind achter in genoemde grot: ze wilde te allen prijze vermijden dat haar misstap de koning ter ore zou komen. Ze hoopte dat Apollo wel zorg zou dragen voor zijn zoon. Hetgeen ook geschiedde: Apollo zond zijn halfbroer, de god Hermes, naar de grot om het kind te halen en het naar zijn tempel in Delphi te brengen. Hermes zette het kind in het mandje neer op de drempel vóór de tempel, waar de tempelpriesteres het vond, het als een moeder verzorgde en inwijdde in de tempelgeheimen. Alzo groeide het op tot een rijzige knaap, die Apolloÿs tempeldienaar werd in Delphi.
Kreousa was ondertussen gehuwd met Xouthos, een uit Thessalië verbannen koning. Hun huwelijk bleef echter kinderloos. Om de oorzaak daarvan te kennen gingen zij het orakel van Delphi raadplegen. Onderweg ging Xouthos eerst nog te rade bij het orakel van Trophonios in Levadia. Het antwoord van dit orakel luidde: gij zult niet zonder zoon huiswaarts keren! Deze uitspraak verheugde Xouthos zeer. Kreousa echter voelde zich door angst bevangen, nu ze weldra vóór het altaar van ´haar¡ god zou komen te staan. Bij hun aankomst in Delphi werden ze door de tempeldienaar verwelkomd. Toen deze de reden van hun komst vernam was hij getroffen door de emotie en het verdriet van Kreousa en de jongeman voelde plots behoefte om zelf zijn hart uit te storten. Evenzeer als u naar een kind verlangt, zo sprak hij, verlang ik ernaar mijn ouders te kennen. Het kind dat Apollo jaren geleden bij haar verwekt had, zou nu ongeveer even oud zijn als deze knaap, dacht Kreousa. Niettemin vermoedde zij niet in het minst dat ze oog in oog stond met haar bloedeigen zoon. Na al die jaren immers was ze ervan overtuigd geraakt dat haar kind niet meer leefde, dat wilde dieren het wel zouden verslonden hebben…
Ondertussen had Xouthos het orakel geraadpleegd; hij kwam de tempel al uit. De jonge tempeldienaar ging naar hem toe. Doch ziet: Xouthos strekte zijn armen uit naar de jongeling, drukte hem krachtig tegen de borst en stamelde, tot tranen toe bewogen: mijn zoon, mijn zoon. Niet begrijpend trachtte de knaap zich uit de omarming los te maken. Ziehier, sprak Xouthos, wat het orakel mij geopenbaard heeft: ga de tempel uit en de jongeman die u zal tegemoet komen is uw zoon. En nog sprak Xouthos: laat je door mij omarmen mijn zoon, want jij bent mij tegemoet gekomen en daarom noem ik jou Ion, dat is ´hij die komt¡. Terwijl de jongeling zich nu gewillig liet omhelzen, keek Kreousa verbaasd en achterdochtig toe. Niet zíj doch haar echtgenoot had een kind teruggevonden. Hoe was dat te verklaren? Was deze Ion misschien de vrucht van Xouthos met een andere vrouw? Hoe kon het anders? En haar echtgenoot had daar met haar nooit met één woord over gerept! Valselijk had hij haar meegenomen naar Delphi om alzo dit kind officieel tot zijn zoon en erfgenaam te kunnen maken…
(de vorige drie verhaaltjes hebben betrekking op Kalydon; voor deze stad geldt de regel – die vrijwel voor alle Griekse steden geldt – dat haar stichter en eerste koning een inwijkeling was, een allochtoon, iemand uit een andere streek; een uitzondering op deze regel maakt alvast de stad Athene, waar we het reeds over gehad hebben in het verhaal nummer 7; koning Erichthonios was ontsproten uit de eigen grond en dat dank zij twee van Athenes meest geliefde goden, Athena en Hephaistos; laten we nu weer een kijkje nemen in Athene)
Pandion, de zoon van Erichthonios, volgde zijn vader op als koning van Athene. Pandion had twee dochters, Prokne en Philomela, en twee zonen, een tweeling. Prokne werd door haar vader uitgehuwelijkt aan Tereus, die een zoon was van de god Ares en koning was in Thracië. Toen Prokne in het kraambed lag zocht Tereus toenadering tot haar zuster Philomela en verkrachtte haar. Tereus die bang was dat zijn ontrouw aan het licht zou komen, sneed zijn schoonzuster de tong uit. Maar Philomela, aldus van de spraak beroofd, borduurde het verhaal van Tereusÿ ontrouw op haar zusters kleed. Prokne was daardoor dermate geschokt dat ze haar pasgeboren kind, Itys, onthoofde. Ze sneed het lichaam in stukken, kookte het vlees en zette het de vader voor. Tereus, niets vermoedend, verorberde alzo zijn eigen kind. Toen hij gegeten had, liet Prokne hem het afgehouwen hoofdje aanschouwen. De met woede en afgrijzen vervulde Tereus wilde daarop zijn vrouw en diens zuster vermoorden met een bijl. Zij vluchtten en hij achtervolgde hen, tot in Daulis, een stadje in Beotië. Daar zou hij de vrouwen ongetwijfeld bij de lurven gevat en gedood hebben… Maar de goden, door medelijden bewogen en afkerig van nog meer bloedvergieten, ontfermden zich over Prokne en Philomela door hen beiden in vogels te veranderen, waardoor zij buiten het bereik bleven van de uitzinnige woesteling. Prokne werd veranderd in een nachtegaal, Philomela in een zwaluw. De goden hadden er blijkbaar zin in gekregen en nu ze toch aan het omtoveren waren veranderden ze de kleine Itys in een distelvink, nadat ze hem eerst weer tot leven hadden gewekt. En Tereus? Die werd omgevormd tot een sperwer. De goden zorgden er wel voor dat de nachtegaal en de zwaluw hem te vlug af bleven.
De tweelingszonen van Pandion waren Boutes en Erechtheus. Boutes werd priester en hij trad in dienst zowel van Poseidon als van Athena. Erechtheus volgde zijn vader op als koning van Athene. Hij eerde alleen Athena. Hierdoor was Poseidon ten zeerste beledigd en dat zou Erechtheus uiteindelijk met zijn leven moeten bekopen. Daarover zullen we vertellen in een van de volgende verhaaltjes waar we het zullen hebben over de dochters van Erechtheus.
Atalante was een koningsdochter uit Arkadië, een bosrijke en bergachtige streek in het noorden van de Peloponnesos. Haar vader heette Iasos. Verlangend had Iasos uitgekeken naar een zoon en de ontgoocheling bij de geboorte van zijn dochter was dermate groot dat hij het kind te vondeling legde in het woud, alwaar het ongetwijfeld zou sterven van honger en dorst. Maar een berin vond het kind en ze nam het mee naar haar hol, hield het warm met haar lichaam en voedde het met haar melk. Atalante groeide op tussen de wilde dieren van het bos en al gauw bleek ze over een prachtig en gespierd lichaam te beschikken en over buitengewone fysieke gaven. Door zich dagelijks in snelheid te meten met de dieren kon ze vlugger lopen dan welke sterveling ook. Haar uithoudingsvermogen was daarenboven zonder weerga. Jagers uit het bos leerden haar omgaan met pijl en boog en het duurde niet lang of ook in de kunst van het jagen kende ze haars gelijke niet. Niet te verwonderen dat Meleager, de prins van Kalydon, die van Atalentes kunde op de hoogte was, haar liet deelnemen aan de jacht op het beruchte everzwijn. Zoals reeds verteld was zij het die de ever het eerst had getroffen. Het stemde haar verdrietig dat de onderneming zo rampzalig geëindigd was met de dood van Meleager, die haar had bewonderd en ongetwijfeld verliefd was geweest op haar. Wat nog niet betekent dat die liefdesgevoelens wederkerig waren geweest, want Atalante leek in vele opzichten op de godin Artemis en zoals we weten voelde Artemis zich op generlei wijze aangetrokken tot het mannelijk geslacht. Zelf deed Atalante met haar sierlijk en atletisch gebouwd lichaam nochtans menig mannenhart sneller slaan. Ze wimpelde echter al haar aanbidders af, maar toen ze daar steeds moeilijker in slaagde, begon ze een voorwaarde te stellen waaraan ze dienden te voldoen om haar gunsten te winnen. Ze was ervan overtuigd dat niemand in de opdracht zou slagen: haar te verslaan in een hardloopwedstrijd! Bijzonder afschrikwekkend daarbij was, dat als de kandidaat niet slaagde in de opdracht, hij ter dood zou gebracht worden. Hoevelen op die wijze de dood vonden is niet bekend, zelfs niet of er überhaupt één slachtoffer is gevallen. Wel heeft men weet van één jongeman die tot over de oren verliefd was en er niet voor terugdeinsde zijn leven op het spel te zetten voor Atalante. Zijn naam was Hippomenes, al wordt hem wel eens een andere naam toegekend. Zijn vader was Megareus en deze was zelf een zoon van niemand minder dan de god Poseidon. Hippomenes had evenwel voorzorgen genomen. Hij had gebeden tot de godin van de liefde, Aphrodite. Deze schonk hem vóór de aanvang van zijn race tegen Atalante drie gouden appelen, met de gebruiksaanwijzing erbij. En wat meer is, ze gaf opdracht aan haar zoontje Eros, om een verliefd makend onzichtbaar gouden pijltje af te schieten, recht in het hart van Atalante...
Een vreemd gevoel maakte zich van Atalante meester toen ze samen met haar aanbidder aan de startlijn stond, een gevoel dat ze tot dan toe nooit gekend had. En in t begin van de wedstrijd aarzelde ze om uit volle kracht door te gaan. Niet lang nadat het startsein was gegeven, liet Hippomenes hij had nog steeds gelijke tred gehouden een gouden appel vallen. De aantrekkingskracht van het blinkend goud was te groot voor Atalante: ze raapte de appel op en verloor daardoor enkele meters. In een mum van tijd maakte ze haar achterstand goed, maar wéér liet Hippomenes een appel vallen en wéér kon Atalante niet weerstaan. En pas had ze de aldus opgelopen achterstand weer goed gemaakt of Hippomenes liet zijn derde appel vallen. Dit bleek de beslissende zet te zijn, want nog vóór zijn tegenstandster hem ten derde male kon inhalen had hij de aankomst bereikt. Atalante bleek helemaal niet rouwig te zijn door haar nederlaag. Ze schonk zich nu geheel aan Hippomenes: haar hart was als het ware opengebloeid en helemaal toegankelijk voor de liefde. Uit hun beider liefde werd een zoon geboren, Parthenopeus, die een van de zeven tegen Thebe zou worden en waarover ik u later meer zal vertellen.
Eindelijk eens een verhaal zonder een dramatisch einde? Dat dacht u maar! Atalante en Hippomenes bleven elkander vurig beminnen, ook na de geboorte van hun zoon. Té vurig. Ze bedreven zelfs de liefde in een tempel van Zeus. Die oneerbiedigheid tegenover de goden moet de oppergod hun bijzonder kwalijk genomen hebben. Hij veranderde beiden in leeuwen en verbood hen nog geslachtelijke gemeenschap met elkaar te hebben. Vandaar het geloof dat leeuwen paren met panters, niet met elkaar...
Eén van de kinderen van Oineus en Althaia was Meleager. Toen het kind geboren was stonden de drie schikgodinnen bij zijn wiegje: Clotho, Lachesis en Atropos. De schikgodinnen ook Moiren genoemd zijn de dochters van Zeus en de titanes Themis; zij zijn het die het lot van de mensen bepalen. Clotho voorspelde het kind een goede gezondheid, Lachesis voorspelde een roemvolle toekomst, Atropos voorspelde dat het kind net zolang zou leven tot het grote houtblok in de haard zou opgebrand zijn. Althaia was vreselijk aangedaan door deze voorspelling. Toen de drie Moiren het huis verlaten hadden greep ze haastig het brandend houtblok en gooide het in het water. Daarna ging ze het verstoppen in een donkere hoek van het paleis, waar niemand ooit kwam.
Alles zou verder goed gegaan zijn, ware het niet dat koning Oineus zich de woede van de godin Artemis op de hals had gehaald. Er was een voorspoedige tijd geweest in Kalydon de oogst was overvloedig en het vee was gezond en toen het tijd werd om de goden te danken, bracht Oineus gulle offers: veldgewassen voor Demeter, druiven voor Dionysos, olijven voor Athena. Aan Artemis evenwel had hij niets geofferd. Vergeten! De godin had minstens een geit of een schaap of een reebokje verwacht, maar... niets! Artemis was weer eens diep vernederd en de gevolgen zouden weer niet uitblijven. Zij stuurde een ontiegelijk groot everzwijn naar Kalydon, dat de vruchten des lands vernietigde en de mensen aanviel, zowel als het vee. Niemand slaagde erin het dier te vangen en te doden. Tot uiteindelijk s konings zoon Meleager alle heldhaftige krijgers uit de streek opriep om zich te verenigen en een gezamenlijke jacht in te zetten tegen het everzwijn. Velen gaven gehoor aan de oproep. Onder hen ook een vrouw, Atalante: een jonkvrouw van koninklijken bloede, uit Arkadië, die meer dan behoorlijk overweg kon met pijl en boog. Velen van de krijgers stonden afkerig tegenover haar deelname. Sommigen vonden het vernederend te moeten vechten aan de zijde van een vrouw en haakten af. Maar Meleager, onder de indruk van de charmes van deze bekoorlijke jonge vrouw, liet haar niettemin mee ten strijde trekken.
Algauw bleek de strijd tegen de Kalydonische ever geen gemakkelijke klus te zijn. De ever beukte onvervaard in op het legertje gewapende mannen en aanvankelijk slaagde niemand erin het dier te treffen terwijl velen van de mannen zelf ernstig gewond raakten. Men begon reeds te twijfelen aan de goede afloop van de onderneming toen het dier plots neerzeeg, getroffen door één van Atalantes pijlen. Meleager rende op de ever af en doorboorde hem met zijn speer. Hij stroopte het dier het vel af en hieuw de kop van het lijf. De kop en het vel schonk hij als trofee aan Atalante, omdat zij de ever het eerst had getroffen. De twee broeders van Althaia, die ook aan de strijd hadden deelgenomen, protesteerden daar hevig tegen en eisten zelf de trofee op. Daarop ontstak Meleager in dolle woede en hij doodde zijn beide ooms.
Toen Althaia de uitslag van de veldtocht vernam was zij verheugd. Doch algauw maakte haar blijdschap plaats voor afgrijzen, toen men de lijken van haar beide broeders voor haar voeten kwam neerleggen. Op slag begon zij de goden te aanroepen en smeekte hun de moordenaar te straffen met de dood, niet wetend dat de moordenaar niemand anders was dan haar eigen teergeliefde zoon. De dood van haar broeders mocht niet ongewroken blijven. Ook niet toen de afschuwelijke waarheid tot haar was doorgedrongen. Ze nam het weggeborgen half opgebrand houtblok en wierp het in het vuur. En met het houtblok smeulde ook het leven weg uit het stoere lichaam van haar fiere zoon. En nog vooraleer hij de geest gaf had Althaia zichzelf het leven benomen, door verhanging...
(na verhaaltje nr. 20 hebben we de koningen van Thebe even laten rusten en nu doen we hetzelfde met die van Argolis, maar later zullen we de draad weer opnemen; we zullen het nu hebben over Kalydon, een wat minder bekende doch in de oudheid zeker geen onbelangrijke stad)
We beginnen dit verhaal bij Endymion. Hij was een zoon van Zeus en van een nimf. Hij woonde in Elis, in het noordwesten van de Peloponnesos. Hij trouwde en had vier zonen. Op een warme zomerdag trof Selene de maangodin, hem aan, naakt slapend in een grot. Selene is een dochter van het titanenkoppel Hyperion en Theia en tevens een zuster van Eos, de dageraad, en van Helios, de zonnegod. De nochtans koele godin werd op slag tot over de oren verliefd op de knappe jonge man. Ze vleide zich tegen hem aan en overlaadde hem met kussen. Dit geluk zou eeuwig moeten blijven duren, dacht ze, en ze smeekte Zeus haar geliefde onder te dompelen in een nooit eindigende slaap, opdat hij nimmer oud zou worden en aldus zijn knap uiterlijk voor altijd zou blijven behouden en zij hem ongestoord iedere dag zou kunnen bezoeken en liefhebben. En Zeus willigde haar verzoek in...
Aitolos, een van de zonen van Endymion vestigde zich aan de andere kant van de Korintische Golf, in het zuidwesten van het Griekse vasteland. De streek werd naar hem genoemd: Aitolië. Aitolosÿ zoon Kalydon stichtte er later de gelijknamige stad, Kalydon dus. De meest bekende koning van deze stad is Kalydons achterkleinzoon Oineus. Deze was gehuwd met Althaia, dochter van zijn neef Thestios. Drie kinderen van Oineus spelen een hoofdrol in verhalen die behoren tot de meest spannende uit de Griekse mythologie: het zijn Meleager, Deianeira en Tydeus. We zullen u die verhalen niet onthouden.
Maar eerst iets over Oineus. Er was geregeld goddelijk bezoek aan het koninklijk hof in Kalydon. De hoge bezoeker was Dionysos, de god van de wijn, bij wie alle geneugten des levens hoog in het vaandel stonden. Of Oineus dan zulke goede maatjes was met de god? Welnee. Dionysos kwam in de eerste plaats voor Althaia, die hij het hof maakte. Had Oineus dat niet in de gaten? Zeer zeker wel, maar Oineus tolereerde het overspel van zijn echtgenote. Hij deed of hij niets merkte en telkens als de god op bezoek kwam trok hij zich bescheiden terug op zijn akkers. Dionysos wist deze handelwijze van Oineus zeer naar waarde te schatten. Uit erkentelijkheid leerde hij Oineus hoe hij uit druiven wijn kon maken, een kunst die tot dan toe enkel voorbehouden was aan de goden. En via Oineus heeft deze kennis zich verder verbreid over het mensdom. De oinologie, ook oenologie of enologie genoemd, de leer van de wijn en de wijnbouw, hebben we te danken aan de god Dionysos en aan Oineus, de tolerante koning van Kalydon, die niet te beroerd was om al eens een oogje dicht te knijpen...
Met zijn gevleugelde sandalen suisde Perseus door de lucht, met om zijn middel gebonden de zak met het hoofd van Medusa. Hij begaf zich richting Serifos en hij wilde niets liever dan zijn moeder Danaë zo spoedig mogelijk wederzien. Bij de kust van Ethiopië zag hij een massa mensen bijeen getroept. Een jammerlijk geweeklaag steeg op uit die massa. In de zee, een paar honderd meter van de kust merkte Perseus een wondermooie maagd, vastgeklonken aan een rots die boven het wateroppervlak uitstak. Hij vernam dat het meisje Andromeda was, de dochter van de koning, Kepheus. De oorzaak van dit alles was Kassiopeia, Kepheusÿ echtgenote, die er zich op had beroemd dat zijzelf mooier was dan de Nereïden, de dochters van de zeegod Nereus. En zo had men zich de wraak van de goden op de hals gehaald: een zeemonster dat op geregelde tijdstippen uit de zee kwam opgedoken teisterde het land. De ellende kon slechts afgewend worden door ÿs konings dochter Andromeda aan het ondier te offeren.
Reeds kwam het monster in de verte opdagen uit de zee. Snel wendde Perseus zich tot Kepheus en Kassiopeia: schenkt ge mij de hand van uw lieve dochter, als ik het monster dood? De koning en de koningin gingen gretig op het aanbod in en meteen schoot Perseus hoog de lucht in. Met getrokken dolk liet hij zich neerploffen op de rug van het monster dat ondertussen tot vlak bij Andromeda was genaderd. Eén steek volstond niet, twee niet en drie niet... Toen haalde Perseus het Medusahoofd dat nog steeds aan zijn gordel bengelde te voorschijn. Zelf de blik afwendend, hield hij het monster het hoofd voor. Het gedrocht veranderde terstond in steen: ÿs konings dochter was gered, het land was bevrijd en ÿs anderendaags reeds was er een bruiloftsfeest voor de mooie prinses Andromeda en de jonge held Perseus.
Perseus zette, samen met Andromeda, zijn terugreis verder naar Serifos. Daar had Polydektes Danaë ondertussen duchtig het vuur aan de schenen gelegd. De opdringerigheid was handtastelijkheid geworden. Perseus zag zich genoodzaakt de belager van zijn moeder het hoofd van Medusa voor te houden. Polydektes versteende ter plaatse. Met Andromeda en Danaë begaf onze held zich nu naar zijn geboortestad Argos, waar Akrisios nog steeds regeerde. En alhoewel Perseus er niet aan dacht zich te wreken op zijn grootvader, toch vluchtte deze laatste de stad uit toen hij vernam dat zijn kleinzoon op komst was. Maar Perseus haalde hem terug en verzoende zich met hem. De verzoening werd gevierd met een groot sportfeest dat besloten werd met een wedstrijd in het discuswerpen. Perseus, die aan de wedstrijd deelnam, slingerde de discus zó ver weg dat hij in de menigte toeschouwers terechtkwam, op het hoofd van zijn grootvader Akrisios: deze viel dood ter aarde neer. De profetie van het orakel was weer eens uitgekomen...
Perseus was de rechtmatige erfgenaam van de troon in Argos. Maar na dit ongelukkig voorval ging hij zich vestigen in Tiryns en hij liet Argos aan zijn neef Megapenthes. In Tiryns bouwde hij met behulp van cyclopen de kolossale burcht. Anderen beweren dat de burcht het werk was van zijn oom Proitos. Het zou ook kunnen dat de waarheid in het midden ligt, dat Perseus het werk voltooid heeft dat door Proitos begonnen was. Maar ook in Tiryns bleef hij niet. Hij trok naar de stad Midea waar hij eveneens een burcht bouwde. Tenslotte zette hij de kroon op het werk in Mykene waar hij de beroemde stad stichtte met een burcht, beduidend groter nog dan die van Tiryns en eveneens met muren uit enorme steenblokken, die door cyclopen werden op elkaar gezet want onmogelijk door mensenhanden te tillen. Mykene werd de belangrijkste stad in de landstreek Argolis en één van de allerbelangrijkste van heel Griekenland.
U wil misschien nog weten waar het hoofd van Medusa uiteindelijk is terechtgekomen? Perseus wenste het hoofd niet mee te nemen naar Argos omdat hij bang was dat daar nog zware ongelukken zouden van komen. Aan Polydektes kon hij het nu ook niet meer geven... Hij schonk het aan Athena, die hem zo goed had bijgestaan. De godin droeg voortaan het Medusahoofd op de borst.
Het was in een opwelling dat Perseus aan Polydektes beloofd had hem het hoofd van Medusa te brengen. Polydektes was zeer opgezet met het voorstel. Tijdens Perseusÿ afwezigheid zou hij er wel in slagen Danaë voor zich te winnen. Meer nog, zo dacht hij, Perseus zal dat waagstuk nooit overleven.
Wie was nu die vreselijke Medusa? Eén van de drie Gorgonen, dochters van Phorkys en Keto, die zelf zoon en dochter waren van Gaia, de aarde, en Pontos, de zee. De Gorgonen waren gedrochtelijke vrouwspersonen met uitpuilende ogen, kronkelende slangen op het hoofd in de plaats van haren, een dikke tong en een paar slagtanden. Slechts één onder hen was sterfelijk: Medusa. Wie haar in de ogen keek werd door haar indringende blik in steen veranderd. Sommigen beweren dat Medusa ooit een aantrekkelijke jonge vrouw is geweest. Ze zou echter de toorn van Athena opgewekt hebben door in de tempel van de godin de liefde te bedrijven met Poseidon. Goden worden nooit ongestraft uitgedaagd...
De Gorgonen woonden ergens in het verre westen, aan het uiteinde van de wereld. Waar hun woonplaats zich precies bevond was alleen bekend aan hun drie zusters, de Graien. Deze laatsten waren eveneens wansmakelijke wezens: drie oude wijven met een zwanenlijf. Samen beschikten ze over slechts één oog en één tand, dewelke ze onder hun drieën moesten delen. Enkel diegene kon zien die het oog in zijn bezit had.
Medusa doden: een onmogelijke taak? Niet voor wie de almachtige goden op zijn hand heeft! Van Hermes kreeg Perseus een bijzondere sikkel waarmee in één haal het hoofd van Medusa kon afgehouwen worden. Athena schonk hem een schitterend schild dat dienst kon doen als spiegel, hetgeen hem in staat moest stellen Medusa te besluipen zonder haar rechtstreeks aan te kijken. Verder kreeg hij van de goden de raad zich te wenden tot de nimfen van de Styx die hem nog enkele onontbeerlijke zaken ter hand zouden stellen om zijn onderneming tot een goed einde te brengen.
Vol goede moed begaf Perseus zich op weg, naar Lybië, waar de Graien huisden in een grot. Op een sluwe wijze slaagde hij erin hun het oog te ontfutselen. Pas nadat ze hem de woonplaats van Medusa hadden aangewezen, gaf hij hen het oog terug. Dan reisde hij naar de nimfen van de Styx: van hen kreeg hij een koppel gevleugelde sandalen, een onzichtbaar makende helm en een zak om het hoofd van Medusa in te stoppen.
Nadat hij nauwgezet de door de Graien aangeduide weg had gevolgd, bereikte hij de schuilplaats van de Gorgonen. Hij trof hen slapende aan. Behoedzaam achteruitlopend en met behulp van zijn schild kwam hij ruggelings tegenover de schrikaanjagende Medusa te staan. Eén krachtige houw met de sikkel volstond. En pas was het hoofd van de romp gescheiden of daar ontsprongen uit de bloedende hals het gevleugeld paard Pegasos en de monsterachtige reus Chrysaor, de vrucht van Medusaÿs avontuur met Poseidon. De twee andere Gorgonen waren ondertussen wakker geworden en Perseus was ongetwijfeld niet levend aan hun klauwen ontkomen ware het niet geweest van de onzichtbaar makende hoed en de gevleugelde sandalen.
Huiswaarts kerend met het hoofd van Medusa in de zak, kwam Perseus voorbij het land der Hesperiden, dochters van de titanenzoon Atlas. Daar bewaakten zij in een tuin de gouden appelen, een huwelijksgeschenk van Gaia aan Zeus en Hera. Atlas verkeerde in de waan dat Perseus erop uit was om de appels te stelen en hij bedreigde hem met de dood. Tegen een reus als Atlas was geen mens, geen wapens, opgewassen, tenzij... Perseus haalde het hoofd van Medusa uit de zak en hield het zijn tegenstander voor. En terstond verstijfde en versteende het lichaam van de reus. Het Atlasgebergte in het noorden van Afrika is daar het kolossaal overblijfsel van.
Nadat hij zijn schoonvader, koning Danaos had gedood, regeerde Lynkeus over Argos. Zijn zoon Abas volgde hem op. Deze had zelf twee zonen: Akrisios en Proitos, een tweeling. Reeds in de moederschoot maakten de beide broers ruzie met elkander en dat zou tijdens hun hele verdere leven niet anders wezen. Akrisios slaagde erin zijn broer uit het land te verdrijven en zijn heerschappij over de stad Argos te laten gelden. Maar Proitos keerde later terug naar de streek van Argos en vestigde zich in het nabijgelegen Tiryns.
Akrisios had één kind, een dochter, Danaë, en deze baarde hem veel zorgen. Het noodlot had hem immers voorspeld dat een eventuele kleinzoon hem de dood zou aandoen. Daar kwam nog bij dat hij Proitos ervan verdacht betrekking te hebben met zijn dochter of althans op betrekking uit was, hetgeen van aard was om de vete tussen de beide broers nog aan te wakkeren. Akrisios besloot zijn dochter op te sluiten in een kerker, waar niemand tot haar zou kunnen doordringen: licht en lucht kwamen er enkel binnen via een betraliede opening, hoog in de toren van de kerker. Maar de zaak was niet ´waterdicht¡. Het ongeluk wilde dat Zeus verliefd werd op de mooie Danaë, en... voor de oppergod is niets onmogelijk. Hij nam een heel bijzondere vermomming aan: in de gedaante van een gouden regen drong hij via het hoge betraliede venster door tot in Danaëÿs kerker en hij bezwangerde haar. Toen de zwangerschap aan het licht kwam werd Akrisios bevangen door een geweldige angst en toen Danaë het kind had gebaard en het een jongetje – Perseus – bleek te zijn, zag hij maar één uitweg: zijn dochter en het kind ter dood brengen! Maar eigenhandig tot de daad overgaan durfde Akrisios niet. Hij vond er niets beters op dan moeder en zoon in een grote houten kist te stoppen, met een paar stevige kettingen er omheen, en daarna die kist in de zee te werpen. Beiden zouden dan wel omkomen...
Maar het liep anders: Zeus had ongetwijfeld een grote toekomst weggelegd voor zijn pasgeboren zoon en Perseus en zijn moeder Danaë werden niet aan hun lot overgelaten. Na enige tijd rondgedobberd te hebben op de woeste zeegolven, spoelde de kist aan op het eiland Serifos in de Egeïsche Zee. Op dat eiland woonden twee vissers, Diktys en Polydektes. Diktys vond de aangespoelde kist en bracht ze naar zijn broer: moeder en zoon waren nog in leven. Polydektes werd verliefd op Danaë en wilde haar tot zijn echtgenote maken, maar ze weigerde. Ook na jarenlang aandringen bleef Danaë weigeren. Ondertussen was Perseus opgegroeid tot een flinke atletische jongeman. Hij ging voor Polydektes staan en sprak: ´Ik wil niet dat gij met mijn moeder trouwt: zelf wenst ze dat evenmin. Gij hebt ons het leven gered en ons gastvrij opgenomen en we zijn u daar heus wel dankbaar voor, maar liefde is een vreemde zaak en in een huwelijk moet de liefde nu eenmaal van twee kanten komen. Veel zou ik voor u doen, o Polydektes. Om u mijn dank te betuigen ben ik zelfs bereid u het hoofd van Medusa te brengen¡. Perseus had gesproken in jeugdige overmoed. Het gruwelijk monster Medusa doden was immers geen klus die geacht werd weggelegd te zijn voor een sterveling, het weze dan nog de zoon van Zeus...
Zoals reeds verteld in het verhaal over Kadmos en zijn zuster Europa, had hun beider vader Agenor nog een tweelingsbroer, Belos. Deze had zelf twee zonen: Aigyptos en Danaos. De twee zonen stonden vijandig tegenover elkaar en dat had alles te maken met de verdeling van het rijk van hun vader. Aigyptos kreeg Arabië en Egypte toegewezen, Danaos kreeg Lybië. Beiden hadden vele kinderen, bij verscheidene vrouwen: Aigyptos had vijftig zonen, Danaos vijftig dochters. Toen op een keer Aigyptos, ten teken van verzoening, een huwelijk had voorgesteld van zijn vijftig zonen met de vijftig dochters van zijn broer, ging Danaos het orakel raadplegen omdat hij twijfelde aan de goede bedoelingen van Aigyptos. Wat hij gevreesd had werd bewaarheid. Het orakel deelde hem mede dat zijn broer geenszins vredelievende bedoelingen had, doch dat het huwelijk slechts een voorwendsel was om zich het ganse rijk van vader Belos toe te eigenen. Danaos weigerde zijn toestemming tot dit massahuwelijk te geven, waarop Aigyptos in hevige woede ontstak. Tenslotte werd Danaos zo bevreesd voor zijn broer dat hij besloot het land te verlaten. Met de hulp van de godin Athena slaagde hij erin het land te ontvluchten, tesamen met zijn vijftig dochters. Hij bereikte de stad Argos in de Peloponnesos en hij verklaarde tegenover de inwoners van de stad dat hij door de goden was uitverkoren om hun koning te worden. Hij kreeg allen op zijn hand en zo werd Danaos verkozen tot koning van Argos.
Maar Aigyptos had het idee van het grote huwelijk niet laten varen. Hijzelf en zijn vijftig zonen gingen Danaos achterna en ze belegerden de stad Argos. Noodgedwongen stemde Danaos tenslotte toch toe in het huwelijk, niet echter zonder eerst een wreed plan beraamd te hebben. Met de dochters kwam hij overeen dat allen hun echtgenoot zouden doden tijdens de huwelijksnacht, door middel van de lange gouden haarspeld die zij zouden dragen op het huwelijksfeest. Alles verliep volgens plan, of bijna alles... Negenenveertig van de vijftig zonen vonden de dood. Eén bracht het er levend van af: Lynkeus. Eén enkele bruid, Hypermnestra, had het leven van haar echtgenoot gespaard, uit erkentelijkheid omdat hij haar tijdens de huwelijksnacht had gerespecteerd en haar haar maagdelijkheid had laten bewaren. Danaos wou die ene dochter straffen met de dood, maar uiteindelijk werd dat vonnis niet uitgevoerd en tenslotte was het Lynkeus die Danaos doodde en daarna zelf regeerde over Argos.
En de negenenveertig anderen? Zij kwamen na hun dood allen in de Tartaros terecht alwaar zij gedwongen werden, bij wijze van straf voor hun wandaad, een vat te vullen met water. Maar het is een werk zonder einde, want nooit zal het vat vol raken, want zo snel als ze het water erin gieten loopt het er weer uit: de bodem van het vat is namelijk zo lek als een zeef. Door sommigen wordt beweerd dat het vat niet eens een bodem heeft en nog anderen dat de emmers waarmee de Danaïden het water moeten aandragen zelf ook lek zijn...
Toen Oidipous de muren van de stad in het zicht kreeg, versperde de enorme sfinx hem de doorgang. ÿt Was aan de rand van een ravijn en de sfinx dreigde hem in de afgrond te slingeren, zoals ze reeds met zo velen had gedaan. Weliswaar werd eenieder een kans geboden om aan dat lot te ontsnappen, maar dan moesten zij het antwoord vinden op een vraag. De vraag luidde telkens als volgt: ´Wie loopt ‘s morgens op vier benen, ÿs middags op twee en ÿs avonds op drie, en is des te zwakker naarmate hij op meer benen loopt?¡ Niemand was er ooit in geslaagd het juiste antwoord te vinden en de dood was hun lot. Oidipous antwoordde: ´Het is de mens, die als baby op handen en voeten kruipt, daarna rechtop loopt en in de avond van zijn leven leunt op een stok¡. De sfinx was verslagen. Met een door merg en been dringende schreeuw wierp ze zichzelf in de afgrond. Thebe was verlost van het monster...
Toen Oidipous binnen de stadsmuren kwam, merkte hij dat alle inwoners in rouw waren: zopas hadden zij de dood van hun koning vernomen. Rovers hadden de koning en drie gezellen gedood toen hij op weg was naar Delphi: men had hun lijken gevonden. Het leed werd verzacht toen Oidipous verkondigde dat de sfinx overwonnen was. Men bood hem het koningschap aan. Wie immers kwam meer in aanmerking als troonopvolger, dan deze edele en dappere jonge vreemdeling, aangezien de overleden koning geen nakomeling had? Men stelde hem tevens voor, de weduwe van Laios, de nog goed ogende Iokaste, tot zijn echtgenote te nemen. Oidipous werd aldus de nieuwe koning van Thebe, hij huwde zijn moeder Iokaste en verwekte bij haar vier kinderen, het ´verfoeilijk kroost¡, zoals het orakel voorzegd had: twee zonen, Eteokles en Polyneikes, en twee dochters, Antigone en Ismene. De voorspelling van het orakel was nu geheel in vervulling gegaan...
Met de komst van Oidipous was voor Thebe een voorspoedige tijd aangebroken. Maar... schone liedjes duren niet lang. Geen twintig jaar waren voorbij gegaan of er kwam allerlei onheil over de stad: vreselijke epidemieën braken uit onder de inwoners, het vee stierf, de oogsten mislukten. Wie had schuld aan dit alles? Hoe kon die rampspoed afgewend worden? Alleen het orakel kon een antwoord bieden op die vragen. Ziehier het antwoord van het orakel: ´De goden zijn vertoornd omdat de moordenaar van koning Laios nog steeds niet is gevonden. Hij bevindt zich nochtans binnen de muren van de stad. Zoekt de moordenaar en geeft hem zijn gerechte straf. Pas dan zal de situatie ten gunste keren¡. Oidipous gaf onmiddellijk opdracht alles in het werk te stellen om de booswicht op te sporen en hem zo snel mogelijk uit de stad te verbannen. De blinde ziener Teiresias werd ter hulp geroepen. Zeer tegen zijn zin verklaarde Teiresias dat Oidipous zelf de moordenaar was van Laios. Oidipous was ontzet door deze uitspraak en hij liet een diepgaand onderzoek instellen. De enige overlevende van de aanslag op Laios en zijn gezellen werd erbij gehaald, alsook de herder die het kind te vondeling had gelegd én de herder die het kind naar koning Polybos van Korinthe had gebracht. Alle stukken van de puzzel bleken in elkaar te passen. Oidipous werd onverbiddelijk geconfronteerd met de wrede werkelijkheid: hijzelf was de schuldige, hij en niemand anders was de moordenaar van Laios, zijn vader, en hijzelf was de verwekker van de kinderen die zijn moeder had gebaard. Oikaste, tot wie dit alles eveneens was doorgedrongen, maakte een einde aan haar leven door zich te verhangen. Oidipous stak zichzelf de ogen uit en verliet de stad. Zijn oudste dochter, Antigone, had medelijden met hem. Dolend trokken de blinde Oidipous en Antigone, als bedelaars door het land. In de buurt van Athene, in Kolonos kwamen ze bij een heilig woud, aan de Schikgodinnen gewijd. Koning Theseus van Athene gaf hen toegang tot het woud. Daar scheurde de aarde open onder de voeten van Oidipous en hij betrad het rijk der doden: de goden hadden zich ontfermd over deze ongelukkige held, de misdadiger buiten zijn eigen wil, die als geen ander de speelbal van het Noodlot was geweest.
De vloek die over het koningshuis van Thebe hing, was hiermee evenwel niet weggenomen. Er stonden nog gruwelijke dingen te gebeuren...
Koning Laios van Thebe was getrouwd met Iokaste, doch hun huwelijk bleef kinderloos. Dat was voor Laios een reden om het orakel van Delphi te raadplegen. Wees blij dat gij geen kinderen hebt, zo sprak het orakel, want indien uw vrouw een zoon baart, zal hij, eenmaal groot geworden, zijn vader van het leven beroven. In de war door deze noodlottige voorspelling trok Laios huiswaarts en hij nam zich voor de betrekkingen met zijn vrouw ´tot een minimum te beperken¡. Maar na verloop van tijd – had u het geraden? – werd Iokaste toch zwanger. Er werd een kind van het mannelijk geslacht geboren. Het bracht geen vreugde in de harten van de ouders, wel integendeel. Bevreesd voor wat het orakel had voorspeld, gaven ze het kind aan een herder om het te vondeling te leggen in de bossen op een helling van de Kithaironberg, ten prooi aan de roofdieren. Ze hadden het kind gekneveld en – o wreedheid! – de pezen van zijn voetjes doorgesneden. Maar de herder kon het niet over zijn hart krijgen, hij verzorgde het kind, nam het mee naar zijn huis en sprak erover met een collega die werkte in dienst van koning Polybos van Korinthe. Deze laatste had de goden al jaren lang gebeden om een troonopvolger, die er maar niet kwam. Kortom, de kleine vondeling verhuisde, via de herder van Korinthe naar het hof van koning Polybos en koningin Merope, die hem opvoedden en erkenden als hun eigen zoon. De verwondingen aan zijn voeten genazen goed, doch de voeten bleven gezwollen en hij mankte. Hij kreeg de naam Oidipous, hetgeen zoveel betekent als ´gezwollen voet¡. Weinigen in Korinthe waren op de hoogte van het feit dat Oidipous een geadopteerd kind was en degenen die het wisten hielden de lippen stijf op elkaar. Polybos en Merope wilden niet dat Oidipous zou te weten komen dat zij niet zijn échte ouders waren. Maar zulke zaken kunnen moeilijk verborgen blijven. En het gebeurde wel eens dat zijn vrienden, tijdens een ruzie en wanneer er één wat te veel gedronken had, hem ´bastaard¡ noemden. Zijn ouders lachten die belediging weg, doch het zette Oidipous aan het denken. Hij begon erover te prakkezeren en uiteindelijk besloot hij naar Delphi te trekken om er het orakel te raadplegen omtrent zijn afkomst. De vraag wíe zijn ouders waren liet het orakel onbeantwoord. Maar wat het orakel hem wél vertelde vervulde hem met afgrijzen: ´gij zult uw vader doden en bij uw bloedeigen moeder een verfoeilijk kroost verwekken¡!
Oidipous nam een kloek besluit: hij zou nooit meer terugkeren naar zijn ouders in Korinthe. Zo zou de voorspelling nooit in vervulling kunnen gaan. Althans, zo dacht hij... Hij nam de weg naar Thebe, met paard en wagen. Op de plaats waar een aardeweg die van Daulis komt een kruising maakt met de weg van Delphi naar Thebe – ik heb die verlaten plaats verscheidene malen bezocht – komt een gespan hem tegemoet: een man van rond de vijftig, met grijzende slapen, vergezeld van een wagenmenner en nog drie dienstknapen. Op een zeer autoritaire manier gebiedt de man hem opzij te gaan. Oidipous vindt de brutaliteit waarmee de man hem toespreekt ongepast en daar komt handgemeen van. Het loopt zodanig uit de hand dat de beide mannen elkaar met het zwaard te lijf gaan. De oudere man delft het onderspit en sterft ter plaatse door het zwaard van... zijn zoon. De oudere man was immers niemand minder dan Laios, de koning van Thebe. Hij was op weg naar Delphi om er het orakel te raadplegen wegens een ernstige plaag: een monsterachtige sfinx die mensen de toegang tot de stad verhinderde en de omgeving teisterde. Oidipous doodde nog drie van de begeleiders, de vierde koos het hazenpad. Zonder te beseffen dat het eerste deel van de voorspelling reeds in vervulling was gegaan, zette Oidipous zijn weg naar Thebe verder...
(de eerste paragraaf van dit verhaal is nogal saai door de opeenvolging van namen; het is bedoeld voor diegenen die een beetje klaarheid willen in de wirwar van koningen en regenten die elkaar opvolgen aan het koninklijk hof van Thebe; de anderen doen er goed aan direct over te schakelen naar paragraaf 2)
In Thebe werd koning Pentheus, die zoals u weet door zijn moeder werd verscheurd, opgevolgd door... zijn grootvader Kadmos, gedurende een korte tijd, want algauw trok Kadmos zich met zijn echtgenote Harmonia terug in Illyrië. Naar sommigen beweren werden beiden op het einde van hun leven door de goden in slangen veranderd. Toen kwam Polydoros op de troon, de enige zoon van Kadmos. Polydoros was gehuwd met Nykteïs, bij wie hij een zoon had, Labdakos. Polydoros was ziekelijk en stierf enkele jaren later. Labdakos was toen nog een kind. De heerschappij over de stad werd overgenomen door Polydorosÿ schoonvader Nykteos, die een zoon was van de ´gezaaide man¡ Chtonios. Nykteos sneuvelde echter in een oorlog en toen kwam zijn broer Lykos aan de macht. Toen de wettige troonopvolger in de rechte lijn, Labdakos, de meerderjarigheid had bereikt, nam deze het bewind over. Niet voor lang echter, want Labdakos die net als zijn vader een zwakke gezondheid had, stierf jong en... toen was het weer Lykos. Later werd Lykos van de troon verdreven door de tweelingszonen van Antiope, dochter van zijn overleden broer Nykteos. De vader van de tweeling was niet de eerste de beste: Zeus! Hoewel zij tweelingen waren, verschilden de broers heel erg van elkaar. De ene, Zethos, was sterk en handig, iemand ´met handen aan zijn lijf¡. De andere, Amphion, was eerder van het werkschuwe type, maar buitengewoon kunstzinnig. Samen bouwden zij de vestingsmuren rond hun stad. Zethos bracht met zijn brute kracht de grote stenen bij en stapelde ze op elkaar. Amphion daarentegen speelde een meeslepende melodie op zijn lier waardoor de stenen hem vanzelf volgden en zich ook vanzelf opstapelden, zodat hij met het werk vele malen vlugger was dan zijn broer. Amphion besteeg uiteindelijk de troon. Hij was getrouwd met Niobe, een dochter van Tantalos, een zuster dus van Pelops.
Amphion en Niobe hadden zeven flinke zonen en zeven knappe dochters. Dat schitterend kroost was voor de ouders een bron van fierheid, maar ook – en dat gold vooral voor Niobe – van hoogmoed. Jaarlijks was er in Thebe een grote optocht ter ere van de godin Leto en haar goddelijke kinderen, Apollo en Artemis. Bij Niobe wekte dat afgunst op. Waarom bewijzen de Thebanen meer eer aan die duistere Titanendochter Leto met haar pover kroost – amper twee stuks – dan aan mij, hun koningin, die moeder ben van zeven prachtige zonen en evenveel prachtige dochters, zeven keer zoveel als zij? Dat dacht Niobe, maar ze zei het ook luidop, en in ÿt openbaar beschimpte ze haar rivale. Dat kwam de godin ter ore. Vernederd en geschokt door zoveel arrogantie, mobiliseerde Leto haar kinderen Apollo en Artemis en ze gebood hen hun moeder bloedig te wreken op de kinderen van Niobe. Apollo nam de zeven zoons voor zijn rekening, Artemis de zeven dochters. In geen tijd lagen zij allen neergeveld, dodelijk getroffen door een pijl, recht in het hart. En Niobe? Dat zij een straf verdiende voor haar hoogmoed staat buiten kijf, maar dit!... Het onbeschrijflijk leed dat haar was aangedaan verkilde haar moederhart. Haar hart versteende en zo gebeurde ook met haar hele lichaam, tot er van haar niets anders overbleef dan een rotsblok, een ontzield stuk steen. Amphion vervloekte daarop de goden en dat moest ook híj met zijn leven bekopen: ook zíjn hart werd met een pijl doorboord.
Nu leefde er in Elis een rechtstreekse afstammeling van Kadmos, in de mannelijke lijn. Zijn naam was Laios en hij was de enige zoon van de jong gestorven Labdakos. Als jonge knaap was hij door Amphion en Zethos uit Thebe verdreven en hij had een onderkomen gevonden bij koning Pelops en diens echtgenote Hippodameia. Dezen hadden vele kinderen – wel twee dozijn – waarvan de bekendste zijn: Pittheus, Thyestes en vooral Atreus, de latere koning van Mykene, en ook Chrysippos, die een buitenechtelijk kind was van Pelops en tevens zijn lievelingszoon. Tussen Laios en Chrysippos ontstond een homosexuele liefde. Een en ander leidde ertoe dat Laios Chrysippos ontvoerde naar Thebe en dat Chrysippos daar de dood vond: door de hand van Hippodameia zeggen sommigen, terwijl anderen Atreus als de dader opgeven en nog anderen het houden op zelfmoord.
Na de dood van Amphion nam Laios als wettige troonopvolger diens functie over. De misdaad die Laios had gepleegd door de zoon van zijn weldoener te ontvoeren, werd hem door de goden zwaar aangerekend. Er kwam een vloek over hem en zijn nageslacht.
Pelops nam het rijk van zijn vader over. Voor korte tijd slechts, want naburige volkeren verdreven hem van zijn troon. Pelops verliet Klein-Azië en trok naar Griekenland om er zijn geluk te zoeken, ´t is te zeggen: een vrouw vinden en een nieuw koninkrijk vestigen. Hij had vernomen dat de koning van Elis een knappe huwbare dochter had. Elis is een landstreek in het noordwesten van de Peloponnesos en de koning, Oinomaos, was een zoon van de oorlogsgod Ares. De knappe dochter heette Hippodameia. Eén probleem: Oinomaos wenste zijn dochter geenszins uit te huwelijken. Was het, zoals de enen zeggen, omdat het orakel hem zou voorspeld hebben dat een eventuele schoonzoon hem ter dood zou brengen? Of was het, zoals anderen beweren, omdat hijzelf verliefd was op zijn dochter? Iedere huwelijkskandidaat liet hij een proef doorstaan: in een renwagenwedstrijd diende hij het op te nemen tegen Oinomaos. Het was een wedstrijd over een lange afstand, met start in Elis en aankomst op de landengte in de buurt van Korinthe. De kandidaat kreeg een half uur voorsprong en hij moest Hippodameia meenemen in de wagen, ongetwijfeld om zijn aandacht af te leiden. Haalde Oinomaos de aspirant-schoonzoon in, dan doodde hij hem met zijn speer. In het ander geval kreeg de kandidaat Hippodameia tot bruid plus het koninkrijk van haar vader. Twaalf sommigen beweren dertien kandidaten hadden reeds hun kans gewaagd. Allen hadden het pleit verloren. Niet te verwonderen: de paarden van Oinomaos, die hij van zijn vader Ares had gekregen, waren de snelste van heel Griekenland, sneller dan de noordenwind. Bovenop de ingangspoort van de koninklijke burcht prijkten de hoofden van de twaalf of dertien ongelukkigen, ter afschrikking van nieuwe kandidaten. Het was dus wel even schrikken voor Pelops toen hij daar aankwam. Hij bleef nochtans vastberaden om zijn kans te wagen. Hij had het voordeel dat Hippodemeia de onderneming gunstig gezind was: ze was namelijk op slag verliefd op de mooie Pelops en ze wenste ook dat er een einde zou komen aan de slachtpartijen. Ze beraamde een gemeen plan. Ze kocht haar vaders wagenmenner Myrtillos om: hij moest de renwagen van zijn meester saboteren. Myrtillos verving de stalen aspinnen van Oinomaos´ wagen door wassen pinnen... Deze dienst werd vanzelfsprekend niet gratis bewezen. In geval van succes zou Myrtillos de helft van het rijk krijgen en daarenboven zou hij de eerste huwelijksnacht met Hippodameia mogen doorbrengen.
De kampers waren reeds zeer dicht bij de landengte van Korinthe genaderd en nóg was de wagen van Pelops en Hippodameia niet ingehaald. Niet te verwonderen, want de paarden van Pelops waren ook niet de eerste de beste: hij had ze gekregen van zijn begunstiger, de god Poseidon. En toen het dan toch stond te gebeuren en net toen Oinomaos op het punt stond Pelops met zijn speer te doorboren, waren de wassen pinnen gesmolten en stortte zijn renwagen in elkaar. Oinomaos raakte verstrengeld in het wrak en brak zijn nek. Het rijk Elis was nu aan Pelops. Noch hij noch Hippodameia waren geneigd Myrtillos zijn beloofde loon te schenken. Pelops nam Myrtillos mee naar een hoge rots, zogezegd om hun nieuwe rijk in ogenschouw te nemen. Op de top van de rots gekomen gaf Pelops de wagenmenner een duw zodat hij in de diepte te pletter stortte. Vóór hij de geest gaf sprak Myrtillos nog een vervloeking uit over Pelops en zijn nageslacht. Wees maar zeker dat die vervloeking in vervulling zou gaan...
Ik vergat nog te zeggen dat Myrtillos de zoon was van de god Hermes. Om verzoening voor zijn misdaad af te smeken bij Hermes en bij de andere goden, organiseerde Pelops Spelen in het naburige Olympia, in een heiligdom van Zeus: die Spelen zouden uitgroeien tot de grootste onder de Griekse Spelen, de Olympische!
Tantalos was de zoon van Zeus en de nimf Pluto, die één van de drieduizend dochters was van de titaan Okeanos en de titanes Tethys. Tantalos leek voor het geluk geboren. Hij werd koning van een groot gebied in Klein-Azië, hij was rijk en machtig en daarenboven was hij zeer geliefd door de goden en in ÿt bijzonder door zijn vader Zeus. De genegenheid die de goden hem betoonden, was zo groot dat ze hem uitnodigden in hun woning en aan hun tafel op de Olymposberg. Maar Tantalos was ál te voortvarend en hij beschaamde het vertrouwen dat de goden in hem stelden. Goddelijke geheimen die hem in vertrouwen waren medegedeeld, verklapte hij aan zijn aardse vrienden. Hij stal ambrozijn en nectar, de goddelijke spijs en drank, en deelde het uit aan diezelfde vrienden, opdat, zo dacht hij, zij er de onsterfelijkheid zouden door bekomen. Hij was zelfs zo vermetel dat hij het aandurfde de alwetendheid van de goden op de proef te stellen...
Op een dag nodigde hij alle goden van de Olympos uit voor een feestmaal in zijn koninklijke woning. De goden gingen op deze uitnodiging in en dat was meteen een zeer uitzonderlijke gunst die zij Tantalos verleenden. En wat voor afschuwelijks had Tantalos verzonnen om de alwetendheid van de goden te testen? Hij had zijn bloedeigen zoon Pelops geslacht, in stukken gesneden en gekookt in een pot, die hij de goden als maal voorzette. Hij dacht dat de goden dit niet zouden doorzien hebben, maar daarin had hij zich lelijk vergist. Alleen de godin Demeter, die er eventjes met haar hoofd niet bij was – ÿt was in de tijd dat ze treurde om haar dochter Persephone – nam een stuk vlees en at ervan. De andere goden walgden van zoveel gruwelijke hoogmoed en Zeus nog het meest van al. De sympathie die hij zijn zoon altijd had betuigd, veranderde op staande voet in de grootste afkeer. Met behulp van zijn bliksem die hij van onder zijn kleed te voorschijn had gehaald, slingerde hij de misdadiger in de Tartaros, dit is in de diepste diepten van de onderwereld. Daar moet hij een straf ondergaan, een eindeloze kwelling. Tantalos staat daar, vastgeketend aan een rots, in een riviertje met helder kabbelend water dat tot aan zijn middel komt. Boven zijn hoofd bengelen de heerlijkste vruchten. Maar hij wordt gekweld door een ontzettende honger en dorst want telkens als hij de vruchten wil grijpen, worden ze door een onzichtbare hand naar boven getrokken tot buiten zijn bereik, en telkens als hij het hoofd naar beneden wendt om te drinken, vloeit het water snel heen, zodat hij ook dáár niet bij kan. Een tantaloskwelling dus...
En wat gebeurde er met Pelops? Zeus gaf Hermes de opdracht de stukken weer op de gepaste manier bij elkaar te voegen. Dan blies de oppergod de jongen opnieuw leven in. Het stuk dat Demeter opgegeten had, een stuk van een schouder, ontbrak, en het werd vervangen door een stuk ivoor. Pelops was weer springlevend en mooier dan ooit tevoren. De god Poseidon werd verliefd op dit mooie jongetje met zijn ivoren schouder. Hij nam Pelops onder zijn hoede en overlaadde hem met geschenken. Toen de knaap enkele jaren later opgegroeid was tot een volwassen jongeman, schonk Poseidon hem een stel paarden en een renwagen. Het waren uiterst snelle en onvermoeibare paarden, in een snelheidswedstrijd niet te verslaan. Dat geschenk zou Pelops in de toekomst nog goed van pas komen. Maar dat is stof voor een volgend verhaal.
Wie stuurt een tekening? i.v.m. één van deze mythologische verhalen... ... naar kris.vansteenbrugge@skynet.be De mooiste worden gepubliceerd. Vermeld je naam en die van je school+klas.
