'k Stond bewondrend als zoo velen

Voor den rijken boekenschat,

Dien uw arbeid in zich vat.

En ik hoorde uit al die deelen

Stemmen fluistren, tonen kweelen:

Gants Europaas dichtrenrij

Toog mij als voorbij.

‘Ongeëvenaard vertaler!’

Hoorde ik fluistren om mij heen,

‘Sterk geheugen als niet één!

Stout en onnavolgbaar maler,

Met de woorden op 't papier,

Maar... altijd scholier!

In zijn orthodox gefemel,

In zijn aardsche spotternij,

Wat ondeugends soms er bij,

In zijn hel en in zijn hemel,

In zijn klank- en kleurgewemel,

In dat alles hoort ge mij’

Lispt de dichtrenrij.

‘Als hij, zwaar met werk beladen,

Neêrzit, bijna schrijvens moê,

Komen we allen naar hem toe,

Brengen wij, als kameraden,

Elk ons deel gedrukte bladen,

Schoon hij ons niet altijd noemt,

En ons zelfs verbloemt.’

[p. 341]

Dichter, die met woorden toovert

Als vóór u maar zelden een,

Waarom werkt gij nooit alleen?

Dichter, die ons oor verovert,

Ons met paarlen overstrooit,

Waarom geeft ge úw schatten nooit?

Heugenis van Renswoude.1863

1.

Wanneer de zomerzonne daalt,

Geen streek in 't gansche Sticht, die haalt

Bij 't liefelijk Renswoude!

Ter weêrzij van den breeden weg,

In lagen hof, op hooge heg,

Langs gevels nieuwe en oude,

Zoo digtebij als in 't verschiet,

Hoe ge er een rozenbeemd geniet:

Een wieg'len, geuren, blozen

Van roode en witte rozen!

2.

Wanneer de scheem'ring 't loofgesuis

Ter ruste noodt om 't hooge huis

Van 't liefelijk Renswoude,

[p. 146]

Dan vliegt, de gulden akkers moê,

Het voog'lenheir dien lommer toe,

Waaraan 't zijn nest vertrouwde;

De wildzang smelt tot zoete beê,

En ademloos weêrhoudt ge uw schreê

Om toch geen toon te missen

Dier hartsgeheimenissen!

3.

O beemd! wat prees ik uw geneugt

En liet geen blonde, dartle jeugd

Op 't open grasperk spelen?

Noch schetste, waar ge schaduw boodt,

Dien zuigling op den moederschoot,

Dat groepjen om te stelen?

O bosch! wat stofte ik op uw lied

En leende 't oor aan 't paartjen niet,

Door 't maanlicht schalk beschenen,

Het kerkjen langs verdwenen?

Junij 1863.

W. D-s.

Bloempjes.1858

I.

Kent gij 't land zoo rijk gezegend,

Kent gij 't weêrgevonden Eden?

Menschen zonder vijgenblâren

Wandlen daar naar de oudste zeden.

Vroeger was 't een warlig Babel

Door het onding: Revolutie,

Ieder school er, ieder huisde er

In 't gebouw der Constitutie!

Ieder mat en ieder paste,

Ieder woog en ieder stutte,

Schudde zelfs d'Aartsvader wakker,

Als hij op zijn vouwstoel dutte;

Dorst hem in zijn soep beknibblen,

Zich het bitse woord vermeten:

‘Gij zit stil, terwijl wij werken,

En wie zit moet niet veel eten.’

[p. 305]

Maar de Aartsvader ‘bij Gods gratie’

Sloeg zijn knuppel toen aan stukken,

En begon van desperatie

Haar en baard zich uit te plukken.

O gij krom, verdraaid geslachte,

Die wilt werken, die wilt delven,

Die wilt wroeten, die wilt bouwen,

Niet voor mij, maar voor u zelven!

Broedsels van de revolutie,

Waar 'k van ijze, grijze en gruwe!

Al het uwe is wel het mijne,

Maar het mijne is niet het uwe.

Ik wil soep, zoo veel ik luste!

Hoort uws vaders resolutie:

Hij wil dutten, gij zult werken,

En hij sloopt uw Constitutie.

Sinds die ure was er ruste;

Slechts één stem werd meer vernomen,

En die stem verkondde in 't ronde:

‘'t Eden is teruggekomen.’

Maar in 't hart der meeste kindren

Klonk het heimlijk: ‘Och eilacie!

Strafloos is het beurzensnijden

En de meineed “bij Gods gratie!”’

[p. 306]

II.

Heinrich Heine reisde in Holland,

En hij zag en hoorde er veel;

't Komt als slot der ‘Reise-bilder’

Weldra in het vijfde deel.

Naar ik hoor droeg hij zijn boekske -

Klom zijn bitsheid niet ten top? -

Aan d'Apostel van het water,

Dominé de Ridder op.

Neêrlands zangberg vergeleek hij

Bij een polder - plat genoeg! -

En zich zelven bij een henglaar

Die het aas aan 't hoekje sloeg.

Wat hij hoopte, hoe 't krioelde!

Telkens dook zijn dobber heen.

Och, 't was katvisch, meestal katyisch,

Baars of snoek, slechts zelden één!

Heinrich Heine werd weemoedig,

En hij schreide: ‘O Holland mijn!

Teel wat scherp getande snoeken:

Minder katvisch zou er zijn.’

halve-eeuws wake.1851

I.

Verrukk'lijk was het nachtgezigt!

Omschitterd van een rembrandtsch licht

Hield Hollands Muze hoog gerigt;

Wat naam

En faam

Gaf aan 't verleên,

Toen d'oceaan te kleen

Ons scheen,

Als wachters om haar zetel heen, -

Ter slinke een guit,

Die voor zijn bruid

Van liefdes luit

De kneepjens duidt

En 't mopsjen van de minne ontsluit;

Ter hoog're een grijs,

Wiens stoute wijs

Het paradijs

Gebiedt: ‘Herrijs!’

Of d'englen voorgaat: ‘Eere en prijs!’ -

[p. 120]

En aan haar voet

Den overvloed,

Dien spoed

En moed

Ontschaken doet

Aan noorderijs en zuidergloed;

Zij zelve, - op 't blondgelokt gelaat,

Bij rozen van den dageraad,

Een ernst, die 't schoonst der schoone staat!

II.

Een vast vergeten dichtrendrom

Verscheen,

Verdween,

Of, zag ze ook om,

Niet éénen ruischte 't wellekom;

Geen zucht

Naar hooger zielsgenucht

Had ze aangespoord tot stoute vlugt;

Wat lauwer wast in lage lucht? -

Wie komt? de Muze rijst! En toch

Hij, dien zij wenkt, ducht zinsbedrog;

‘Leeft Holland, leeft Oranje nog?’

Een bange strijd van hoop en vrees,

Hoe God voor beiden 't vonnis wees,

Verscheurt hem, die ten oordeel rees;

[p. 121]

Wat oog

Blijft droog?

Ginds waait de vlag,

Die werelden ons winnen zag:

‘U danke ik 't, dat zij wappren mag!’

En Helmers draagt de burgerkroon,

Hem dus in 't rijk van 't schoon

Geboôn,

Zijn weêrgalooze trouw ten loon!

III.

Wat dichter-schepping voert die wolk?

Een groep, bewondrend aangestaard,

Dewijl zij toonbeeld strekt en tolk

Van vormvoltooijing, d'oudheid waard,

En zielsverheffing uit het stof,

Die christen-kunstzin openbaart;

't Vermeidt zich alles in haar lof;

Zelfs Vondel brengt haar huldeblijk:

‘Wie mag hij zijn, die me overtrof?’ -

Wat vleit ge mij? - zucht Bilderdijk -

Gij hebt in d'ochtend u verheugd,

Wie is in frischheid u gelijk?

Mijn lot was lijden, 'k had geen jeugd; -

't Verval des volks mij vroeg bewust,

Vond ik geen vrede en zong geen vreugd,

[p. 122]

‘Werd kunst mij wapen, strijd mij lust, -

Ik heb geworsteld met mijne eeuw,

Voor mij geen lauwer, - gun mij rust!’

IV.

Een landschap biedt hun blik zich aan:

Hoe 't koeltjen stoeit door 't hooge graan,

Daar rozen

Blozen

Uit die blaên; -

Een beek,

Die ginds 't gebergte ontweek,

Vlecht in 't verschiet haar zilverbleek,

Een klaatrend lint, door 't groen der streek. -

Neig dieper, overeeuwd geboomt!

Naar 't moschbed, dat uw voet omzoomt,

De schâauw voor wie daar dicht en droomt.

Verrassende als dat wolkend schuim

En schittrende als dit zonnig ruim,

Zoo toovert, tintelt, treft zijn luim.

Schuil vrij, als erts,

Zijn scherts

Soms diep,

Toch blijkt ze, als alles wat hij schiep,

Metaal, dat hij te voorschijn riep!

[p. 123]

Zie, Huygens biedt, in Gelders beemd,

't Vernuft waar 't zijn naar zweemt

Niet vreemd,

Den krans, dien hij van 't hoofd zich neemt!

V.

‘Vlecht lauwren en cypressen zaam!’ -

Gebiedt de Muze, - stond zijn blaam

De schennis tegen, die 'k mij schaam,

Zijn trouw

Draag rouw,

‘Zijn cither suss’ -

Wiselius

Beloont ze aldus, -

‘Mijn leed, tot men dien stinkwalm blusch’;

Een priesterschaar

Voor mijn altaar

Wier wierook gaêr,

‘En 't schoone en 't waar’

Van 't hoog tooneel zich 't volk verklaar!

Hoort, zangster! hoort

Mijn afscheidswoord

En draagt het voort

Van oord tot oord:

Mijn middag heeft nog niet gegloord!

[p. 124]

De poëzij

Gaat nooit voorbij,

Houdt gij

U vrij

Van bastaardij

En kerk- of kunstleers slavernij.

Wat nieuwe vorm der wereld beidt,

U geldt nog, 't zij ge juicht of schreit:

‘Onsterflijk maakt de oorspronklijkheid!’

W.D.-s.

Zangen aan de Geliefde.1846

I. Voor U en anders niet.

Zoo 'k 't eêlst van al de schatten,

Die bosch en stroom ons biedt,

Die berg en zee bevatten,

Of in 't vermetelst lied

Ooit Dichter dorst verlangen,

Ten loon kreeg voor mijn zangen,

Ik zong voor u, mijn Lief! en anders niet.

Zoo 'k alle zoete toonen,

Die murmlen in den vliet,

Die in de popels wonen,

En in der vooglen lied,

En ruischen in de baren,

Kon lokken uit mijn snaren,

Ik zong voor u, mijn Lief! en anders niet.

Indien mijn luit kon toovren,

Als eertijds Orpheus' lied,

En 't schimmenrijk verovren,

(Welks akelig verschiet

Alleen ons heil kan storen,)

En 's afgronds vorst bekoren,

Ik zong voor u, mijn Lief! en anders niet.

II. Lente en liefde.

De Lente keert weêr en de hemel is blaauw,

De morgenzon spiegelt in paarlenden daauw,

De rozenknop opent haar' geurigen schoot,

En breekt uit den zwachtel haar minnelijk rood.

De Lente heerscht buiten, de Herfst in mijn hart:

Het zonlicht is duister, de hemel is zwart,

De daauwdrop is ijssel, de roos heeft geen kleur,

Zoo lang ik, maria! uw afzijn betreur.

[p. 269]

Keer weêr! In uwe oogen is hemelscher blaauw,

Dan 't blaauw van den hemel; en lieflijker daauw,

Dan blinkt op het veld, is de traan, die, geteeld

Door lust en door liefde, om uwe oogwimpers speelt.

Keer weêr! Op uw wangen is minlijker rood,

Dan immer de roos in haar' zwachtel besloot,

En, lieve! in uw hart vind ik zaliger schat,

Dan heel de Natuur in de Lente bevat.

III. Kent gij dien plek.

Kent gij den plek, waar de lindeboom bloeit,

En zich het klimoploof wart in zijn blâren,

Thym en sering om de zodenbank groeit

En zich de luchtige vlinders vergaren?

Kent gij dien plek? o mijn Lief! wend uw schreên

Dáár met mij heen.

Kent gij dien plek, waar de nachtegaal zingt,

Slechts door de maan en de stilte beluisterd,

't Koeltje zich zacht door het bladerdak wringt,

Waar het van lust en van mingenot fluistert?

Kent gij dien plek? o mijn Lief! wend uw schreên

Dáár met mij heen.

Kent gij dien plek, mijn herinn'ring zoo waard,

Waar we eens te zamen, elks blikken ontweken,

Zaligheid smaakten, gekend slechts op aard,

Waar men het eerst van zijn Liefde durft spreken?

Kent gij dien plek? o mijn Lief! wend uw schreên

Dáár met mij heen.

Heilig, maria! zij steeds ons dat oord,

Waar we onze banden het eerst mogten knoopen,

Wel met een zucht door geen' stervling gehoord,

Maar door geen' tijd en geen graf zelfs te sloopen.

Wend dan, maria! nog dikwijls uw schreên

Dáár met mij heen!

[p. 270]

IV. Nacht en dag.

Schoon is de morgen, en lagchend het veld,

Waar ge, o maria! mijn schreden verzelt;

Zacht is de lucht, waar uw aâm door mag zwieren;

Geurig de bloem, die uw boezem mag sieren;

Maar naakt de stond, dat de scheiding ons wacht, -

Alles wordt nacht!

Kil is het uur, als de duisternis troont,

En zich geen ster aan mijne oogen vertoont,

Wijl ik alleen door de velden moet dolen;

Doch 'k heb mij naauw aan uw venster verstolen,

'k Hoor naauw uw stem en uw' hemelschen lach, -

Alles is dag!

V. Wie denkt aan tijd als hij zaligheid smaakt.

Zeg niet: de glans van den hemel is kort,

Die in haar oog zich ten toon spreidt!

Zeg niet: zoo ras als de lelie verdort,

Vlugt ons de jeugd en de schoonheid!

Zeg niet, dat morgen het doodsuur genaakt!

Wie denkt aan tijd als hij zaligheid smaakt?

Arm slechts is hij, die zijn rijkdommen schat,

En zijn genot kan bereeknen;

Waar bleef het heil, dat mijn arm houdt omvat,

Zoo ik zijn grens mij kon teeknen?

Weinig heeft hij, die naar meerder steeds haakt!

Wie denkt aan tijd als hij zaligheid smaakt?

Zij het dan waar, wat gij angstig verzift,

Wordt eens de heilbron gesloten;

'k Heb niet als gij hare gaven vergift;

Wat ik genoot, is genoten.

Dwaas, die een heil stoort zoo rein en volmaakt!

Wie denkt aan tijd als hij zaligheid smaakt?

Bruilofts-sonnetten.1846

I.

Is niet Mei de zoete tijd van paren? -

Als de Lente bloesems vlecht en kruid

Om het hoofd van bruidegom en bruid,

En ze geestig slingert door hun hairen;

Als de nachtegaal in 't loover fluit,

En in 't donzig groen der hazelaren

't Duifje kirt, verscholen in de blaêren,

't Vinkje kweelt met liefelijk geluid?

Zie! de bij zweeft om de boekweitairen,

Zie! de vlinder wringt der cel zich uit,

Om der roos zijn minne te verklaren;

Zelfs de stroom den liefdegloed niet stuit;

Heel natuur is bruidegom en bruid: -

Is niet Mei de zoete tijd van paren? -

II.

Waarom dan den bruinen Herfst gekozen?

Waarom dan, o jong en zalig paar!

Eik en loof geslingerd door het hair,

Voor een krans van witte en roode rozen?

[p. 129]

Acht gij 't ligt den schoonsten tijd van 't jaar,

Om in d'arm der liefde te verpoozen,

Wen 't satijnen waas der abrikozen

Blinkt als 't goud der volle korenair?

Zoo ik niet de wang der bruid deed blozen,

'k Vroeg dan: viel het toeven u te zwaar? -

Doch ik mogt mij zelf verroekeloozen!

Zeg mij daarom, jong en zalig paar!

Zeg het aan der speelnoots blijde schaar,

Waarom toch den bruinen Herfst gekozen? -

III.

Moog' het Zuiden op zijn Lente bogen,

Schooner is de Herfst van 't krachtig Noord;

Trouw en houw, gelijk der mannen woord,

Rein en klaar, gelijk der vrouwen oogen.

Zweeft geen lentegeur om 's beekjes boord,

Den- en pijnboom geuren in den hoogen! -

Zijn de bloesems voor den wind vervlogen,

Zie! de vrucht groeit rijk en duurzaam voort!

En hoe ook de stormen woeden mogen,

De Eik stijgt op ten Hemel, ongestoord,

Vaster wortlend, hoe te meer bewogen!

Beeld der min, die in ons harte gloort. -

Daarom hecht de Herfst, in 't krachtig Noord,

't Best den band, die zielen houdt omtogen.

[p. 130]

IV.

O! zoo moog de feestdag van uw leven

Niet een dag der wufte Lente zijn,

Nu eens buijen, dan eens zonneschijn,

Maar een Hemel, waar geen wolken zweven.

Schoon dan ook de bloem der jeugd verkwijn',

Herfst noch stormen zullen d'eik doen beven;

Schaduw en beschutting zal hij geven,

Schoon der bloemen geur en kleur verdwijn'.

Tooi dan 't Zuid in Lentes rijke dreven

't Hoofd der bruid met mirthen en jasmijn,

Hier zij eikenloof er door geweven;

Voor het Noorden is de Herfst festijn! -

En zijn poolstar, schittrend als robijn,

Moge als gids en leidstar voor u zweven!

In den Gaard.
Zangen der liefde.1844

I.

Als het aardrijk ontspruit,

Als de knop zich ontsluit,

En zich waagt aan de lucht te vertrouwen;

Als 't viooltje in fluweel

Zich verheft op zijn steel,

En zijn bladertjens huivert te ontvouwen;

o Dan 't gerucht

Der stad ontvlucht,

Wendt vrolijk en tevreden,

De jongling ginds zijn schreden:

Het zonlicht gloeit,

Het bloemtjen bloeit;

De gaarde wenkt vrolijk en teder....

Hoe keert hy zoo kwijnende weder?

[p. 218]

Als het levend kristal,

In gestadigen val,

't Zoet eentoonig gemurmel doet hooren;

Als het schaatren der jeugd

Spreekt van liefde en geneucht,

By den zang der gevederde chooren;

o Dan 't gerucht

Der stad ontvlucht,

Wendt vrolijk en tevreden,

De jongling hier zijn schreden.

Het vinkjen kweelt;

Het windtjen speelt;

't Juicht alles zoo vrolijk en teder....

Hoe keert hy zoo zwijgende weder?

II.

o Bloemtjens der gaarde,

Waarby ik voor 't eerst

Het liefjen ontwaarde,

Dat zinnen verovert,

Dat harten betoovert,

En zielen beheerscht!

Verspreidt hier uw geuren,

Ontvouwt hier uw kleuren,

Haast zult gy, gestrengeld te gaâr,

Den bruidkrans versieren van haar!

[p. 219]

o Beekje, aan welks zoomen

Ik innig verrukt,

Van hemelsche droomen

En lustjens bevangen,

Voor 't eerst op heur wangen

Een kus heb gedrukt!

O groet, in het stroomen,

Uw lachende zoomen

Haast murmelt ge in zoeter geluid

Het vrolijke lied voor de bruid!

Gy, blinkende sterren,

Die uit uw gebied,

My toeloegt van verren,

Toen zy zoo aanminnig,

Zoo teêr en zoo innig,

Heur min my verried!

o Laten uw stralen

Hier 't heerlijkste dalen!

Haast vindt ge er het huwlijksaltaar,

En ziet er my knielen met haar!

[p. 220]

III.

De lente strooit heur rijksten schat

Van geur en glans op bloem en blad;

Teer nachtegaaltje in 't hout!

Hoe houdt gy nog uw zangen in,

Waartoe nog steeds het lied der min

Aan de echo half vertrouwd?

Straks heft gy aan met voller toon,

Wanneer ge uw trouwe min ten loon

Uw gaaiken liefde wint;

Licht stemde ook ik een reiner lied,

Wanneer my zeker oog verried,

Dat zekre ziel my mint!

J-s.

Zangen der liefde.1842

I.

't Zwerfziek windje, hupplens moê,

Sloeg de gazen wiekjens toe,

En verschool zich in het groen

Van het frissche Mayplantsoen.

Luistergraag als maagden zijn,

Kwam daar een lief maagdelijn

Luistren in 't gewelfd priëel

Naar 't gezang van Filomeel.

't Nachtegaaltjen, moê gekust,

Zong zijn gaaiken in de rust;

't Prees de zaligheid der min

Voor zijn teedre hartsvriendin.

't Meisjen ving dat zoet akkoord, -

't Minnelied voor 't eerst gehoord, -

En des zoeten mijmrens moê,

Sloeg 't de zijden wimpers toe.

't Windjen, - stoutert, die 't verried! -

Had de teedre maagd bespied,

En, zijn' schuilhoek weêr ontvlucht,

Bragt het flusjens my - een' zucht.

[p. 447]

II.

't Was uchtend en de kim van 't Oost

Met tintlend goud gezoomd,

De wolk met purpergloed omboord;

Verzilverd leek 't geboomt.

Daar rees zy van heur leger op

En zweefde, ligt geschoeid,

Naar 't perkjen in haar' bloementuin

Waar roos en lelie bloeit.

Zij breekt er een van 't steeltjen af

En weêr een en nog een.

Schakeert het wit en 't rood, en windt

Er groen - de hoop? - doorheen.

En wie nog sluimren in den knop

Begluurt zij lang en stil,

Alsof zij met haar vriendlijk oog

Ze doen ontluiken wil.

Toen ging zy heen; - en ik ter vlucht

Bespiedde bloem en blaân,

En op een naauw ontloken roos

Glom parelend - een traan.

III.

'k Heb haar' naam met kunstig schrift

In den lindeboom gegrift,

Waar zy 's avonds zich laat vinden,

Als de maan het zwerk beklimt,

En door 't lommer van de linden

't Zilvren licht der starren glimt.

[p. 448]

Las zy op den gladden stam

Ook 't geheim der minnevlam,

Die mij 't binnenst heeft ontsteken?

Ried zij, wie dien naam daar sneed? -

Lieve linde! geef me een teeken,

Zoo ge gist, dat zij het weet.

Maar - ik heb haar zelf bespied.

Was zij zelve, onwetend, 't niet,

Die 't geheim mij heeft verraden?

Ja, toen zij heur' naam daar zag,

- 'k Gluurde door de dichte bladen, -

Speelde er om heur' mond - een lach.

IV.

Het duifjen, moê van 't vliegen,

Streek op haar' schouder neêr,

En vleide van haar lippen

Om kusjens, keer op keer.

En zie, haar mondjen weigert

Die dienst der liefde niet;

Maar kust en neemt de kusjens,

Die 't schalke dier haar biedt.

Daar klapwiekt weêr de vogel,

Den blanken hals ontvlucht,

En drijft op matte vlerken

In 't deinend blaauw der lucht.

En eensklaps neêrgestreken,

O! wie bestelde 't dus? -

Zet hij zich op mijn' schouder

En biedt my - kus op kus.

AO.