In heel Europa vinden we deelstaten die naar hun onafhankelijkheid hunkeren, zo ook in Schotland. Door de opkomst van de SNP, lijkt een onafhankelijk Schotland stilaan werkelijkheid te worden!

Naar een onafhankelijk Schotland?
Precies driehonderd jaar geleden, in 1707, werden Schotland en Engeland officieel onder één troon verenigd en werd Groot-Brittannië opgericht. Die unie staat nu ter discussie. De SNP, de Schotse Nationale Partij die ijvert voor onafhankelijkheid, doet het bijzonder goed in de peilingen. De kans dat Schotland binnenkort ook effectief onafhankelijk wordt, is echter klein. Zelfs als de SNP de verkiezingen wint en binnen de vier jaar een referendum organiseert over onafhankelijkheid, is er geen enkele garantie dat een meerderheid van de Schotten 'ja' zal stemmen. Binnen de SNP is niet iedereen ervan overtuigd dat Schotland klaar is voor onafhankelijkheid. Maar ook kleinere partijen zijn voorstander van onafhankelijkheid, zoals de groenen en de Schotse Socialistische Partij.

Welk kiessysteem hanteren de Schotten?
Het Schotse kiessysteem bestaat uit een combinatie van een meerderheidssysteem (First Past The Post) en een evenredige vertegenwoordiging. In elk district duiden de kiezers één kandidaat aan met het meerderheidssysteem. Daarnaast stemmen ze nog op een regionale lijst. 'Holyrood' of het Schotse parlement telt 129 parlementsleden (Members of the Scottish Parliament, MSP's). Daarvan zijn er 73 via het meerderheidssysteem verkozen en 56 via de evenredige vertegenwoordiging. Door de combinatie van beide systemen is het moeilijk om een regering te vormen met slechts één partij. De vorige twee regeringen waren coalities tussen Labour en de Liberal Democrats (Libdems).

Hoe werkt het Schotse parlement?
Bij zijn aantreden als premier tien jaar geleden maakte Tony Blair werk van zijn verkiezingsbelofte om Schotland en Wales meer bevoegdheden te geven. In 1997 werd daarover een referendum gehouden. Ruim 75 procent van de Schotten stemde voor een eigen parlement. In 1999 trad de eerste Schotse regering aan, een coalitie van Labour en Liberal Democrats. Ook bij de volgende Schotse verkiezingen in 2003 bleef de coalitie in het zadel. De interesse van de bevolking was ondertussen wel bekoeld. In 2003 bracht slechts 49% van de kiezers een stem uit. Het Schotse parlement is autonoom bevoegd voor onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, justitie, politie, milieu, landbouw en visserij. Buitenlandse Zaken, defensie, economie en sociale zekerheid blijven bevoegdheden van de centrale Britse regering in Westminster.

Wie wil een coalitie vormen met de SNP?
Hoewel ze het ontkennen, lijken de Libdems de meest voor de hand liggende partner. Hun leider, Nicol Stephen, deed tot nu toe zeer vaag over een mogelijke coalitie. Binnen de partij zorgt de mogelijke winst van de SNP voor de nodige spanningen. Een deel van de partij vindt de unitaire koers zeer belangrijk en wil daarvoor graag de oppositiebanken ingaan, een ander deel is bereid tot een coalitie omdat ze denken op die manier een meer gematigde regering te kunnen vormen.

De gevolgen voor Gordon Brown?
Voor Gordon Brown, zelf een Schot en de huidige minister van Financiën, zou een overwinning van de Schotse Nationale Partij een zware nederlaag betekenen. Tony Blair kondigde eergisteren aan dat Brown hem in de komende weken zal opvolgen als premier. De meeste analisten menen dat als de SNP de grootste partij wordt, Browns kansen om bij de volgende Britse verkiezingen te worden herverkozen als premier zeer klein worden. (svh)

BRON: DE STANDAARD 03/05/07