De context: Zaterdagavond 21u, buiten is het al een goede twee uur donker en de regen valt met bakken uit de lucht. De hemel laait af en toe eens lichtpaars op van een bliksemschicht. We moeten zuinig zijn met het licht en vallen terug op de goedgezindheid van de batterij van mijn computer want de we zitten aan de laatste eenheden elektriciteit. Door het licht van mijn scherm wordt ik belaagd door allerlei vreemdsoortige insecten. Maar het is hoogtijd om jullie nog eens een deel van ons relaas te vertellen.

Twee weekends geleden hebben we de bus genomen richting de grens met Congo om het Nyungwe Rainforest te bezoeken. Wat ons logement betrof, hebben we het nogal economisch aangepakt en het goedkoopste guesthouse er uit gepikt. Een gastenverblijf bij een oude theefabriek, en naar Rwandese normen erg basic. Twee bedden, één matras op de grond en een pot voor onze menselijke behoeftes. Geen stromend water, geen muskietennet en veel te veel muskieten en ander ongedierte. Maar het landschap maakte veel goed en was adembenemend, zoals een ondergaande zon achter heuvels vol theeplantages. Vervolgens hebben we ons onder de hoede van onze gids Antoine in het woud begeven op The Waterfall trail. We voelden ons als in een strip van Suske en Wiske. De foto’s zullen er een beter beeld van geven. Het was een lastige trip maar heel erg de moeite. ’s Avonds waren we net op tijd uit het woud want Julie was de eerste gelukkige om een acute buik crisis door te maken, nadat ze een pil met kraantjes water had doorgeslikt. Moe maar voldaan keerden we terug naar Butare.

We zijn nu alle drie reeds een week bezig met een nieuwe stage. Céline is verhuisd naar Kabgayi (een district hospitaal) waar ze stage loopt bij een Belgische arts op de afdeling oftalmologie. Silke en Julie zijn in het CHUB gebleven. Silke staat op chirurgie, Julie op gynaecologie.

Iedere morgen neemt Celine om 7h een lokaal busje richting Gitarama. Deze busjes vertrekken zeer stipt en komen ook zeer stipt aan. Het stipt vertrekken is een pluspunt maar voor het stipt arriveren doen ze toch vaak manoeuvres waar menig Lijn-chauffeur zijn C4 zou voor krijgen. Vrachtwagens inhalen in bochten en fietsen -beladen met 2 mensen en een hoop bagage- rakelings voorbijflitsen zijn hier geen overtredingen. ’S Nachts rijden ze ook vaak zonder lichten. Lichten dienen dan enkel voor goeiendag te zeggen aan een collega-bus die passeert. De bus zet me af aan de ingang van het Kabgayi ziekenhuis, wat een ware luxe is die ik zelf niet eens meer hoef te vragen (na een paar dagen dezelfde bus te nemen ben ik hier al een BM- bekende muzungu). De stage zelf is een ware verademing na de hectische stage op pediatrie. Het diensthoofd is een Belg (Dr. Piet Noë) die in Gent gestudeerd heeft. Het is een zeer gestructureerde dienst die behoorlijk is uitgerust. Het OK is ook zeer proper en dus niet echt Afrikaans (cfr onze andere stages). De oogaandoeningen zijn wel van een ander kaliber dan bij ons. Alles is altijd veel verder gevorderd en mensen komen vaak veel te laat naar het ziekenhuis. Met een oogperforatie loopt men hier gemakkelijk 2 weken rond en ook kankergezwellen laat men slechts veel te laat verwijderen.

Ook chirurgie is meer Silke haar ding dan pediatrie. Het diensthoofd is een Duitse arts, Dr. Kiefer, die hier nu reeds een 6-tal maanden is. Hij is min of meer in die functie gerold, aangezien al zijn Rwandese collega’s kort na zijn aankomst besloten hadden de dienst te verlaten. Momenteel zijn ze er met 4 chirurgen: de Duitser, 2 Ugandezen en 1 Rwandees, de een al wat competenter dan de ander... Ik was de hele week lang de enige ‘interne’. De Rwandese internes hadden besloten te staken omdat ze hun (miezerig) maandloon nog niet hadden gekregen. Leuk voor mij, want zo kon ik echt veel doen. Ik ben zo goed als altijd 2^de man aan tafel, en krijg dus zowel de taak van instrumentist als assistent. Zonder mij zou er deze week anders altijd een zaal geweest zijn waar operaties werden uitgevoerd met slechts 1 iemand die steriel staat... kwestie van me hier een beetje belangrijk te voelen hé :)...
Op chirurgie zijn er zo’n 120 bedden, die Dr. Kiefer en ik vorige week maandag alleen getoerd hebben. Zijn 3 collega’s hadden nl. ’s ochtends elk met hun eigen reden gebeld om te zeggen dat ze niet konden komen werken. Er ligt vooral veel traumatologie op de dienst. Vasculaire problemen zijn hier heel zeldzaam, en ook kanker zie je hier minder dan bij ons. Als een of ander letsel wordt weggenomen, weten ze ook vaak niet of het goed- of kwaadaardig is. Aangezien er in heel Rwanda maar 1 anatomopatholoog is, duurt het 1 tot 6 maanden vooraleer het resultaat van een biopt gekend is. Daarom geeft Dr. Kiefer af en toe eens een paar bioptjes mee naar Duitsland als hij bezoek heeft gehad. Het resultaat heeft hij dan gemiddeld na 1 week.
Net zoals bij Céline op oftalmo, zie je hier ook mensen die pas met een breuk naar het ziekenhuis komen als er al zodanig veel callus is gevormd dat ze vb. hun elleboog niet meer kunnen strekken. Of mensen die met spoed binnen komen omdat ze al 10 dagen niet meer naar het groot toilet zijn geweest, al 5 dagen geen scheetjes meer laten, in ademnood zijn en ijlen omdat ze zodanig septisch zijn. Toen die man zijn buik werd opengemaakt, was het alsof er een gigantische zwarte boa constrictor in zijn buik zat, die darmen waren zo dood als een pier. Toen ze tijdens het mobiliseren ook nog eens scheurden (of beter:ontploften) en er liters viezigheid uitstroomde, kon ik alleen maar blij zijn dat ik aan de andere kant van de tafel stond...
Verder moet ik eigenlijk ook wel zeggen dat het straf is hoe ze hier met weinig middelen toch veel mensenlevens kunnen redden. Veel instrumenten zijn bot, de coagulatie werkt meer niet dan wel, met hechtdraad moet er momenteel zuinig worden omgesprongen (een buik sluiten ze hier vb. niet in lagen) enz... De steriliteit heb ik al geregeld in vraag getrokken, zoals wanneer de chirurg zijn voorhoofdszweet aan zijn onderarm afveegt, maar toch komen er hier postop relatief weinig infecties voor. Volgens Dr. Kiefer moeten de mensen hier dus wel een sterker immuunsysteem hebben dan de meeste Kaukasiërs, en ik denk dat hij daar geen ongelijk in heeft.

Op Gynaeco is het leven wel eens hard. Wegens de wissel van de internes, ben ik daar de enige interne en ze verwachten veel van me. Mijn eerste wacht daar op gynaeco was echt lastig, ik was meer dan 24 uur te been, en dan kan je net al iets minder om met de schrijnende taferelen. Ik heb tijdens die wacht zelf medicatie gekocht voor een vrouw met hersenvlies ontsteking, van wie haar man het niet kon betalen. Geen mens zegt dank u, en ik heb de verpleging bijna moeten verplichten om het toe te dienen. Dan komt er een meisje binnen van 3 jaar verkracht door haar broer van 10 jaar. Of bv er was er ook een reanimatie van een zwangere vrouw, van 21j en ik heb nog nooit zo`n triestige, amateuristische reanimatie gezien. Al mijn adviezen werden weg gelachen, mijn voorstellen waren niet goed, en de moeder is gestorven. De verpleging was ook erg onvriendelijk en sprak voortdurend Kinjarwanda. Je hoort ze spreken over de muzungu en lachen. Het verloskwartier is echt schamel en vuil. Er is zelfs geen deftig toilet aanwezig. Toen ik vroeg naar het toilet, wezen ze mij een emmer aan. Dus moest ik maar plassen achter een gordijn met links en rechts twee vrouwen die aan het schreeuwen waren tijdens hun bevalling. Wat schrijnend is, is dat ze vaak wel over de middelen beschikken, maar ze vaak niet gebruiken, verkeerd gebruiken, niet weten wat ze ermee moeten doen, of laten verloederen (zoals de beademingsballon.. nogal essentieel dus). Je kan wel zeggen, ieder mens is gelijk, maar er is toch nog veel verschil in mentaliteit tussen Afrika en Europa (en ik zit nog in een van de beste landen). Maar we doen ons best, en elke hulp die we kunnen bieden is goed. En we hebben veel steun aan elkaar en aan de andere buitenlanders hier.

Onze eerste maal op de Afrikaanse dansvloer was zoals verwacht een ware belevenis. De Mellow Twist is de enige disco in Butare, het is een duistere club bekleed met rood tapijt en versierd met spiegels en discoballen. Toen we binnenkwamen speelden ze trouwens ‘I’m a barbie girl’, maar overigens viel de muziek supergoed mee, zelfs de lokale hits vielen in de smaak. We moeten de appels (dat is ons codewoord) van ons slaan. Wel jammer dat op het einde van de avond Céline haar gsm en onze Deense vriend Magnus zijn portefeuille gestolen zijn.

Het regenseizoen is goed begonnen. De dagen beginnen zeer optimistisch met een verschroeiende zon, maar in een handomdraai wordt de hemel zwart en zet god de kraan open van boven. En aangezien onze straat een lange, hobbelige aardewegel is, verandert deze dan in een zwierige modderstroom. Waar je, als je te overmoedig bent, bij de schemering, wel eens tot aan je enkels in wegzakt. Wel vervelend als je proper wil aankomen in het ziekenhuis.

Deze week liep Julie eens op straat en voelde plotseling iets ritselen in haar rugzak, ze draaide haar om en kon nog net een arm van een man vastpakken, met haar gsm erin. Ze heeft hem nog net terug kunnen grijpen en heeft dus haar gsm terug. Dat scheelde geen haar.

Vorig weekend zijn we op een zonnige dag richting Murambi getrokken, waar we een gedenkplaats ter nagedachtenis van de slachtoffers uit ’94 wilden bezoeken. Hoewel het vrij gruwelijk was, vonden we toch dat we dit moesten gezien hebben, aangezien de genocide een belangrijk hoofdstuk uit de geschiedenis van Rwanda uitmaakt. De gedenkplaats is eigenlijk een middelbare technische school, bestaande uit een tiental gebouwen, die destijds zelfs nog niet in gebruik was omdat het helemaal nieuw en nog niet volledig afgewerkt was. De school ligt op een prachtige locatie, bovenop een heuvel, en als je er toekomt, lijkt alles er zo rustig en vredig. Alle Tutsi’ s uit de wijde omgeving werden destijds aangespoord om zich daar te gaan verschuilen. Twee weken lang waanden ze er zich veilig, maar dit was een vals gevoel van veiligheid. In werkelijkheid was het een manier om zo veel mogelijk Tutsi’ s samen te krijgen. Na 2 weken vond er uiteindelijk een aanval plaats, waarbij niemand werd gespaard van een gruwelijke dood door wapens zoals granaten, machetes en stenen. Meer dan 50.000 Tutsi’s hebben er hun leven gelaten, man of vrouw, oud of jong. Duizenden lijken liggen er nu in de schoolgebouwen op tafels ‘uitgestald’. Bij velen valt de agonie nog op hun gezicht af te lezen... In andere lokalen staan er tafels met honderden schedels op, of duizenden andere botten. Er werd ons gezegd foto’s te trekken, maar dit hebben we niet willen doen, het staat zo ook wel op ons netvlies gebrand. De ‘gids’ zei niks, en leidde ons enkel van kamer tot kamer, woorden waren ook overbodig. Buiten hebben we nog een half uur een ingetogen gesprek met hem gehad, hij was de enige overlevende van zijn familie. Hoewel dit een gruwelijke manier is om de genocide in de herinnering te houden, moet het wel de beste zijn om te voorkomen dat zoiets zich in de toekomst ooit herhaalt...

Jullie hebben nu opnieuw een hele kluif gelezen! Volgend weekend trekken we richting Lake Kivu, waarover we hopelijk opnieuw een uitgebreid verslag zullen kunnen posten. Om af te sluiten nog een paar ‘Wist je dat-jes’:

Wist je dat:

- De serveuse eens zo enthousiast was dat de vis uit het bord zwiepte? Dat Silke een verdienstelijke poging gedaan heeft om hem te vangen, maar hem uiteindelijk toch van de grond heeft moeten opeten?

- We ’s nachts 1x de sleutel zijn vergeten? Dat dat geen probleem was omdat Julie gezwind over de poort wist te klimmen, terwijl er op elke hoek van de straat een soldaat met een geweer stond?

- Coiffeuze Josiane ’s morgens tijdens de trip naar het ziekenhuis haar liefde komt betuigen aan Silke? Ze haar hand vastpakt en zegt ‘je t’ aime’? Ze alles zou doen om een foto van haar en Silke te bemachtigen?

- Onze kip veel compost te verwerken heeft?

- Appels geen bananenrokjes dragen?

- Silke volgens Rwandese artsen in België 200 € per weekend opsoupeert?

- Celine goed van bommetje kan spelen in het zwembad? Ze een stiekeme toeschouwer had? Het Dokter Charles van pediatrie was?

- We alle drie een ‘fiancé’ hebben? Voornamelijk als het ons uitkomt?

- Julie een muggenmagneet is?

- We alle drie appelmagneten zijn?

- Je toch niet altijd mag vertrouwen op de goedheid van het menselijke ras? Je beter niet zomaar in een auto van een wildvreemde Ugandees moet stappen?

- Julie een gilletje slaakt als ze in het donker een wandelende (zwarte met) witte broek tegenkomt?

- Julie niet danst maar bokst?

- Er nu een arme appel met de sjieke telefoon van Celine rondloopt?

- Celine blikschade niet zo erg vindt?

- McDreamy en McSteamy ons doen wakker liggen ’s nachts?

- Rwandezen nog veel kunnen leren van reanimatie en BLS?

- We vaak worden aangesproken met ‘senfranmangee’? Dat eigenlijk wil zeggen cent francs: manger?

- Kiki the monstertruckdriver een rijke Rwandees is die met een gigantische jeep rijdt en zijn liefde aan Silke heeft verklaard?

- Julie de Belgische intercommunautaire belangen op de dansvloer heeft verdedigd?

- Celine hier een acute kinderwens heeft ontwikkeld? Dat die kinderen er pas mogen uitkomen als ze al 3 jaar oud zijn?

28-03-2010, 16:59 geschreven door Silke, Julie en Celine