En ook nu nog zijn het dikwijls utopische waanideeën die aan de basis liggen van de daden van vermeende idealisten die balanceren op de smalle grens tussen misdaad en verheerlijking.
Einde
 0  0  0  0  0  0
                                                   

Een golf van solidariteit.

Wij zegden reeds hoe een golf van medeleven door de Gentse bevolking trok bij het vernemen van de feiten en vooral van de gevolgen voor degenen die zij achter lieten.

In die tijd bestond nog geen financiële regeling voor de nabestaanden van ordehandhavers die ingevolge een misdrijf om het leven gekomen waren. De enige wettelijke voorziening bestond daarin dat de dader van een misdrijf verantwoordelijk was voor de gevolgen van zijn daden. Dit had tot gevolg dat de nabestaanden doorgaans in een oneindig durend proces tegen de daders verwikkeld raakten, om uiteindelijk toch bot te vangen. Immers, het Gents gezegde “Ge kunt ne kei ‘t vel niet afstropen” hield toen ook al waarheid in zich. Voor de rest was men aangewezen op de goede wil van de gemeentelijke, provinciale of nationale overheid. Ieder geval werd afzonderlijk onderzocht en, afhankelijk van factoren die dikwijls veraf stonden van de feiten, werd dan een regeling getroffen die de nabestaanden der slachtoffers ten goede kwam.

Albert VAN DER STRAETEN, Procureur des Konings.

Emiel STEYAERT, voorzitter van de rechtbank van 1°aanleg.

Felix CAMBIER, schepene en redacteur van de “JOURNAL DE GAND”

Jozef VAN HOORDE, erevoorzitter van het Verbond der Drukpers.

        Gustaaf ABEL, redacteur van “LE FLANDRE LIBERALE”.

        Albert DE MOOR, redacteur van “LE BIEN PUBLIC”

        Karel LYBAERT, redacteur van het “FONDSENBLAD”

        Gustaaf EYLENBOSCHE, redacteur van “HET VOLK”

        Jan VERSCHUEREN, redacteur van “DE GAZETTE VAN GENT”

        Guillaume CEULENAERE, redacteur van “LA LIBERTE”

        Herman CEURVELS, redacteur van “ONS VADERLAND”

        Amaat BOGAERTS, redacteur van “VOORUIT”

        Amaat CASIERS, opperdeken der stad Gent.

        Ernest VAN WESEMAEL, hoofdpolitiecommissaris.

        VERCRUYSSE, Senator.

        LOICQ-BEERNAERTS, nijveraar.

        Dr.LACOMPTE, deken van de gebuurtedekenij Lange Violettestraat.

        Diomède VAN DER HAEGHEN, nijveraar.

        Paul VERMEERSCH, hoogleraar.

Dit beschermcomitee stelde zich tot doel om geld in te zamelen en een fonds op te richten dat de wezen De Smet en Gyssels in staat moest stellen om met gelijke kansen als andere kinderen hun toekomst voor te bereiden. Vooral de gebuurtedekenijen staken elkaar naar de kroon om met allerlei initiatieven mee te werken aan dit lovenswaardig project. De Gentenaars toonden zich in alle opzichten van hun beste zijde. De dekenij der Lange Violettestraat had reeds op 16 februari een beperkt steuncomité opgericht en op de dag van de begrafenis waren daar de eerste giften binnengekomen. Door de dekenij zelf was reeds 350 fr.gestort in het fonds. Eveneens op 16 februari werd een niet onbelangrijke gift van 800fr geschonken door de Koninklijke Reddersmaatschappij van België. Deze gaf zelf de verdeelsleutel op, namelijk 500 fr voor de wezen DE SMET en 300 fr.voor de kinderen GYSSELS.

Het bestaan van twee comitees, enerzijds het comité VAN DER STRAETEN en anderszijds dat van de Lange Violettestraat schiep enige verwarring. De leden ervan waren ook al niet vertrouwd met dergelijke omstandigheden en niet alle initiatieven die men nam waren even gelukkig. Zo opperde men de mogelijkheid om van huis tot huis ophalingen te laten doen door een afgevaardigde van de dekenijen, vergezeld van een politieagent. Dit viel zeker niet in goede aarde bij “VOORUIT”. Die greep de kans om eigen voorstellen, waarvan de verwezenlijking inderdaad veel doeltreffender zou geweest zijn, naar voor te brengen. In die krant van 21 februari lezen wij:

Wij hebben twee opmerkingen te maken:

1°/ Het blad “Vooruit” nam geenszins deel aan de vergadering en ik gaf ook niemand toelating mijn naam te gebruiken.

2°/Wij vinden het gedacht erbarmelijk, het is niet de bijzondere liefdadigheid die hier moet tussenkomen, maar wel de openbare besturen, de gemeenschap !

Het is onaannemelijk dat de mindere of meerdere ondersteuning der weduwen en weezen van bedienden, in den  dienst der gemeente gevallen,zou afhangen van de mindere of meerdere mate waarin er geijverd wordt om aalmoezen op te halen.

Wij denken dat in dit geval - evenals in alle andere gevallen van dien aard - het staats- of stadsbestuur zelf moet optreden en de zorg der weduwen en weezen niet mag overlaten aan min of meer intensieve liefdadigheid.

Niemand zou het afkeuren moest de gemeenteraad eene voldoende lijfrente stemmen aan de weduwe, en de kinderen tot aan hunne meerderjarigheid onder hare bescherming nemen.

Het stuk was getekend door Amaat BOGAERTS  zelf. Hij was wel degelijk door zijn eigen krant opgegeven als lid van het beschermcomitee. Had zijn ontkenning mogelijks iets te zien met angst dat bepaalde lezers niet akkoord zouden geweest zijn met de houding van hun krant ? Wij doen daarover geen uitspraak, één zaak is zeker, Amaat bleef lid van het beschermcomiteé. Anderszijds heeft zijn voorstel ongetwijfeld invloed gehad op politieke beslissingen in verband met de gevraagde steun aan de overheid. Noch de stad, noch de regering zijn in deze tekort geschoten aan hun morele verplichtingen. Deze vorm van ondersteuning, die ons in de jaren 2000 als normaal voorkomt, was in 1909 helemaal niet zo evident. Zoals wij reeds schreven werd elk geval afzonderlijk bekeken.

In afwachting van officiële tussenkomsten zaten de beschermcomité’s niet stil. “La Liberté” verwoordde de algemene tendens zeer treffend:

En nu allen aan het werk ! Hoe vrijgevig de tussenkomst van de overheid ook zou kunnen zijn, zij laat ons niet toe om laffelijk op afstand te blijven. Het zijn  wij allen die profijt halen uit de heldhaftige opofferingsgeest van deze twee moedige functionarissen, want hun  plichtsbesef heeft de sinistere misdadiger belet om de verschrikkelijke plannen die hij tegenover ons had, ten uitvoer te brengen. Het minste dat ons te doen staat is, in de mate van onze middelen, het ongeluk van hen die het volle gewicht van dit offer dragen, te verlichten. Wij hebben slechts zelden de gelegenheid om deel te nemen aan een werk van humane solidariteit dat onze sympathie en medewerking meer waard is.

Het waren woorden die de Gentenaars in feite niet nodig hadden. In iedere dekenij werden omhalingen gedaan. Daarnaast brachten andere, onverwachte initiatieven geld op.

Zo vroegen de universiteitstudenten toelating om gedurende de karnavaldagen inzamelingen te mogen doen. Dit werd evenwel door het stadsbestuur geweigerd omdat men vooral wilde beletten dat de goede wil omsloeg in een bedelpartij. Toch is dit een bewijs te meer dat alle geledingen van de bevolking begaan waren met het lot van de nebestaanden der slachtoffers.

Een merkwaardig initiatief ging uit van de dekenij Ter Platen. Op 26 februari ontving het stadsbestuur een brief die luidde:

Mijne Heeren,

Het bestuur van de Dekenij Terplaten heeft het gedacht opgevat om onze geburen niet teveel lastig te moeten vallen, en ook daar wij denken dat de inschrijvingslijsten weinig zouden opbrengen ten voordeele der weeze, van den aanslag der Lange Violettestraat, de groep bohemers die in onze buurt verblijven, en met hunne toestemming, het publiek uit te noodigen om mits inkomgeld, den Zondag en Donderdag de werkzaamheden dezer bohemers te laten zien.
 De opbrengst zou op de inschrijvingslijst ons reeds aangeboden geschreven worden.

Hopende, Mijne Heeren, dat ge zoo spoedig mogelijk ons Uwe toestemming zult laten geworden, want men zou reeds Zondagmorgen willen aanvangen, groeten wij U met achting.
Uw onderdanige dienaars,              Sylvain DUBOIS                 H.Van MELLE

De “FLANDRE LIBERALE” drukte een mededeling van het comité af die luidde als volgt:

Deze som overtreft de stoutste verwachtingen. Het comitee acht het tot zijn plicht de leden der dekenijen en hun medewerkers, wiens plichtsbesef hen toegelaten heeft deze philantropische opdracht tot een goed einde te brengen, haar warme bedankingen toe te sturen.

Hulde zij ook aan de Gentsche bevolking, die met bijzondere blijken van solidariteit de oproep van de commissie beantwoord heeft ! De commissie neemt deze gelegenheid te baat om langs deze weg haar groote erkentelijkheid uit te spreken.

Van harte dank aan de omhalers en aan al degene die hen zoo welwillend ontvangen hebben.

Toch was niet iedereen onverdeeld gelukkig met dergelijke vorm van liefdadigheid. Vooral de familie De Smet uitte, via de voogden der kinderen, van bij het begin zijn ongerustheid. De kinderen mochten het voorwerp niet uitmaken van een “Schooipartij”. Zij lieten dit via de pers ook weten aan de Gentse bevolking. Hoewel er enige tegenstrijdigheid was in de berichtgeving terzake schaarden de kranten zich achter de beslissing van de familie De Smet. Voor alle duidelijkheid weze hier gezegd dat zij zeker niet gekant waren tegen elke vorm van financiële tegemoetkoming. Zij waren enkel bevreesd voor het verlies van de waardigheid die paste bij de gebeurtenissen.

Het “FONDSENBLAD” verduidelijkte reeds op 22 februari hun standpunt:

GEENE WEIGERING.

Sommige bladen hebben gemeld dat de familie De Smet en ook de familie Gyssels het afkeurden dat er geldinzamelingen zouden gedaan worden ten voordeele der weezen van de twee slachtoffers.

Die tijding is volkomen valsch. Gisteren ontvingen wij het bezoek van den jongen heer De Smet, den oudsten zoon der kinderen De Smet, en hij zegde ons dat de familie enkel den wensch had uitgedrukt, geene schooipartijen in de straaten te zien inrichten ten voordele van de weezen der slachtoffers, maar, dat de familie geenszins het inzamelen van gelden door de gebuurtedekens en de policie, voor het stichten van een fonds of beurs afkeurt.

Over de bestemming der opgehaalde gelden en ook over de tussenkomst van de stad Gent zelf krijgen wij uitsluitsel bij het lezen van het verslag van de algemene vergadering van den “BOND DER ONDERHORIGE POLITIEBEAMBTEN” die doorging te Namen op 21 juni 1909. De Gentse hoofdpolitiecommissaris VAN WESEMAEL, die erevoorzitter van deze vereniging was, zat de vergadering voor en vatte de financiële toestand van de weduwe Gyssels en de kinderen De Smet als volgt samen:

Het gemeentebestuur is begonnen met aan de weduwe Gyssels en aan de weezen De Smet, het pensioen voorzien door het reglement toe te kennen. Dat pensioen was voor de weduwe Gyssels 500 fr. en voor de weezen De Smet 1500 fr. Dat pensioen was evenwel te klein, volgens de jaarwedde die de twee slachtoffers genoten. De stad Gent voegde er een jaarlijkse schadevergoeding van 1000 fr voor de weduwe Gyssels en 2000 fr voor de kinderen De Smet aan toe.

De agent Gyssels trok 1650 fr ‘s jaars. Zijn weduwe zal 1500 fr ‘s jaars trekken. (handgeklap)

Mr De Smet genoot een jaarwedde van 3.750 fr. Zijne weezen zullen 3.500 fr ‘s jaars trekken.

De weduwe en de weezen zullen dus, ten naasten bij, zooveel pensioen genieten als de slachtoffers jaarwedde trokken. De stad Gent-om niet uitsluitend de verhooging van het pensioen te moeten dragen- vroeg aan het gouvernement dat het voor de helft in de kosten zou tuschenkomen. Het gouvernement gaf te verstaan dat het zou voldoening geven; tot heden kregen wij geen beslissend antwoord. Volgens mijn bescheiden oordeel, moeten wij hier de kwestie niet bespreken. Laten wij het gouvernement vrij in zijne handelingen en ik ben zeker, dat eens de gevraagde tuschenkomst aanvaard, zij dan later ook in alle gevallen zal toegepast worden. Buiten dat alles werd er in Gent eene openbare inschrijving geopend ten voordele van de weduwe Gyssels en der kinderen De Smet, doch de edelmoedige kinderen De Smet verzaakten aan hun paart, ten profijte der kinderen Gyssels. De openbare inschrijving bracht 17.300 fr.op. Die som werd op de spaarkas geplaatst, welke een intrest van 4 % zal betalen zoolang het jongste kind van Gyssels zijn paart niet zal getrokken hebben. Ieder kind van Gyssels zal, wanneer het zijn 21 jaar zal bereikt hebben eene som van 6 à 7 duizend frank te trekken hebben. Die som zal hen toelaten de strijd des levens aan te gaan, want met het pensioen dat hen toegekend wordt kunnen zij zeker vooruit komen.... 

De manier waarop de kranten het financieel welzijn van de nabestaanden der Gentse politiemannen op de voet volgden en geen gelegenheid onverlet lieten om daarover verslag uit te brengen, de hardnekkigheid waarmede volksvertegenwoordiger en burgemeester van Gent Emiel BRAUN in de kamer de minister van justitie en de ganse regering met aandrang op hun plichten wees, waren de aanleiding opdat ook uit die hoek de nodige steun zou komen. Het duurde nog wel een tijdje, doch in het nummer van augustus-september 1909 blokletterde het “BELGISCH TIJDSCHRIFT VAN DE ADMINISTRATIEVE EN GERECHTELIJKE POLITIE” :

HULDE AAN MIJNHEER DE MINISTER VAN JUSTITIE,

Mijnheer de Minister van Justitie DE LANTSHEERE heeft een amendement op het budget van zijn departement neergelegd waarbij hij een bijkomend krediet van 21.195,65 fr.vraagt, bestemd om tegemoet te komen aan de families van de politiecommissaris DE SMET en de agent GYSSELS van Gent, gedood toen zij overgingen tot de aanhouding van de anarchist Hartenstein. De regering is van oordeel dat het past een levenslange rente ten voordele van de weduwe en tijdelijke rentes voor de wezen in te stellen. Het amendement zal door de voltallige kamer van volksvertegenwoordigers met eenparigheid van stemmen worden aangenomen. De politiebeambten hebben dit goede nieuws vernomen dat hen een weldoende emotie in het hart bracht.

Eindelijk is er een minister die verkondigd dat de weduwen en wezen van de in de uitoefening van hun functies vermoorde politiemannen recht hebben op enig medelijden, enig erbarmen van de leiders van de staat.

Vanaf de eerste dag na de feiten, heeft onze eerbare Minister van Justitie spontaan verklaard dat hij zou tussenkomen ten voordele van de arme weduwe Gyssels en van de kinderen der beide slachtoffers van de plicht. Hij heeft woord gehouden en deze edele houding zal niet vergeten worden door de ordehandhavers. In naam van alle politiefunctionarissen, in naam van al degenen die dagelijks hun leven en gezondheid blootstellen in dienst van het vaderland zeggen wij hem:

DANK U !

Zij zullen zich herinneren dat het naar Mijnheer de Minister DE LANTSHEERE is dat hun dankbaarheid en diepgaande erkentelijkheid moet gaan.

Hiermede, maar ook dank zij de solidariteitsgevoelens der Gentenaars was althans de finaciële veiligheid van de families der slachtoffers Gyssels en De Smet verzekerd. Noch zijzelf, noch zij die achterbleven zullen ooit gedacht hebben dat de dood van beide familievaders de aanleiding zou geweest zijn om een wettelijke regeling in het leven te roepen waarbij de nabestaanden van politiemensen die tengevolge van hun dienst het leven lieten financieel veilig te stellen. Er werd in dit geval immers een veelbetekenend precedent geschapen die de overheid niet meer toeliet terug te krabbelen. De zinloze dood van Florent DE SMET en Jozef GYSSELS bleek toch nog een vruchtbaar resultaat op te leveren voor hun  kollegas. Hadden zij het geweten, zij zouden er ongetwijfeld fier op geweest zijn.

0    0    0  

De Begrafenis.

Op Vrijdag 19/2/1909 werden beide slachtoffers ten grave gedragen. Gent had nog maar zelden zoveel volk op de been gebracht. De gebuurtedekenij van de Lange Violettestraat  nodigde al haar inwoners uit door middel van een kort schrijven door de dekenijbode van huis tot huis  besteld. De tekst luidde:

Gebuurtedekenij der Lange Violettestraat

en Aanpalende straten.

Gent 18 februari 1909

WAARDE EN Geachte GEBUUR,

Diep ontroerd door den vreeslijken aanslag, gepleegd in de Lange Violettestraat door den Russischen anarchist, Vladimir SEILINGER, op Mr.Florent DE SMET, policiecommissaris der Wijk en 4 ° op M. GHIJSSELS, policieagent van eerste klas, in de uitoefening van Hunne ambts - en maatschappelijke plicht, is het bestuur der gebuurte-dekenij, woensdagavond bij hoogdringendheid bijeen gekomen.

De geburen die verlangen het bestuur te vergezellen, worden verzocht bijtijds in gezegd koffiehuis te zijn teneinde te
1 ½ te kunnen vertrekken. Namens de gebuurtedekenij zal eene rouwkroon neergelegd worden op de lijkkisten dier twee voorbeeldige en sympathieke dooden.
2 ° / Op Zondag 21 Februari, zal te 11 ½ ure 's morgens in de parochiekerk van St.-Anna, eene zielmis gelezen worden ter zaliger gedachtenis der twee ongelukkigen.

Wij hopen Dat de geburen het zich ten plicht zullen rekenen, zooveel mogelijk, die twee rouwplechtigheden bij te wonen.

Hoogachtend,

De Dekenin.       De Eere-Deken.        De Deken.

                 Mevr.K.LYBAERT    A. Vercruyse, senator.   Dr.LACOMPTE

 Later zou blijken dat de oproep van   de gebuurtedekenij massaal werd opgevolgd.

Ook de spoorwegen droegen hun steentje bij om degenen  die zich verplaatsten naar Gent  om de begrafenis bij te wonen de nodige faciliteiten te bieden. Zo werd een speciale trein ingelegd van Brussel naar Gent welke halt hield in alle belangrijke stopplaatsen , zoals Aalst, Denderleeuw en Wetteren. Vooral de diverse delegaties der politiekorpsen maakten hiervan dankbaar gebruik.

De stad Gent zelf gaf aan zijn personeelsleden een halve dag vrijaf om hen in de mogelijkheid te stellen aan de plechtigheden deel te nemen. Zelfs de fabrieksarbeiders van de instellingen waar de begrafenisstoet uitzonderlijk voorbijkwam kregen de gelegenheid om een laatste groet te brengen aan de overledenen. Maar wie kunnen wij beter aan het woord laten dan diegenen die het allemaal zelf meemaakten. Uit "LA POLICE BELGE" van maart 1909 putten wij het hiernavolgend oogetuigenverslag.:

Slachtoffers VAN DE PLICHT.

Wij geven hierna verslag van de begrafenis der twee slachtoffers van het Gentse verschrikkelijke drama.

Hoewel de lijkdienst slechts om 2.30 uur zou beginnen was de Bijlokekaai reeds vanaf 1,30 overspoeld door ontelbare nieuwsgierigen. Er werden koorden gespannen  tussen de bomen om het Volk tegen te houden en de dienst te vergemakkelijken.

Het publiek werd toegelaten tot het hospitaal langs de ingang van het ouderlingengesticht, op de Gestichtslaan.

Rond 2 uur Kwam het politiekorps ter plaatse, voorafgegaan door de muziekkapel en het vaandel, gedragen door adjunct-politiecommissaris PIRON. De politiedelegatie werd onder het bevel geplaatst van Mr.de commissaris STEENHAUT.

Een peloton van gendarmes te paard, in groot tenue, kwam ongeveer terzelfdertijd ter plaatse, en zorgde ervoor dat de  steeds aangroeiende publieke massa op de voetpaden bleef. Daarna kwam ook een peloton gewapende brandweer ter plaatse welke zich achter de politie kwam plaatsen.

Vanaf één uur ziet men van alle kanten van de stad een massa volk, op weg naar de Coupure en de Brugse Poort. De trams worden stormenderhand ingenomen. Er is grote beweging in de omgeving van het station Gent-Zuid. Een menigte leurders verkoopt in de stad postkaarten met de portretten van de slachtoffers en hun moordenaar.

Daar er geen enkele voldoende grote zaal vrij was in het hospitaal heeft men de vroegere refter van de abdij, die dateert van 1751 en thans deel uitmaakt van het ouderlingengesticht, omgevormd tot rouwkapel.

Werkmannen zijn deze morgen vroeg begonnen om de enorme muren met zwart doek te bekleden. De zaal heeft een oppervlakte van niet minder dan 20 bij 10 meter en heeft een grote hoogte. Men heeft elektrische verlichting aangebracht, waarvan het licht een nog sterkere indruk wekt. Op het einde van de zaal zijn twee identieke katafalken opgericht, omgeven door brandende kaarsen. Op beide kisten in eikenhout  heeft men de uniformen van de overledenen gelegd.

Reeds in de voormiddag zag men verschillende kronen aanbrengen, afkomstig van de politie van Luik, Ieper, Doornik en andere zonder herkomstvermelding.

De ondergeschikte politieagenten van Gent stuurden een grote parelkroon voor hun  collega. Vermelden wij ook deze van de Gentse politieofficieren, van de dames der politieofficieren en van het Burgerlijk personeel.

Zonder ophouden komen nieuwe kronen zich toevoegen. Wij merken twee prachtige kronen van de vierde wijk, vier kronen van de politie van Antwerpen, meerdere van de politie van  Brussel en de aglommeratie, van de politiekorpsen van Brugge en Mechelen, van de Nationale Federatie van Politiefunctionarissen, van de brandweer van Gent, van de Federatie der Veldwachters, Het Consulaat van Rusland, de Liga der ex-onderofficieren, de koetsiers van Gent-Zuid , de vereniging voor Dierenbescherming, de Dekenij der Lange Violettestraat, en tenslotte een kroon  met het ontroerend opschrift: "De vriendinnetjes van Marie en Gilberte De Smet", leerlingen van het Koninklijk Conservatorium van Gent.

Rechts van de kist met het stoffelijk overschot van commissaris De Smet hebben de twee jonge zonen van  de ongelukkige plaats genomen, evenals de Heer Hoofdpolitiecommissaris. Links van de kist van agent Gyssels houden  zijn tachtigjarige vader en de familieleden zich op.

De afvaardigingen van de politie zijn talloos. Alle gemeenten van België zijn vertegenwoordigd. Ook de stad Duinkerke heeft een delegatie gestuurd. Alle commissarissen, en er zijn er zeer veel, dragen het uniform. Het defile voor de kisten begint om 2.20 uur en duurt meer dan ½ uur.

De plechtigheid is indrukwekkend.

De eerste schepen Siffer neemt het woord. Hij drukt zich uit in volgende bewoordingen:

"Toen maandagavond het droevige nieuws van de huiveringwekkende aanslag in de Lange Violettestraat zich als een bliksemschicht over de stad verspreidde, was er een kreet van afgrijzen en diepe verontwaardiging voor deze laffe moord, terzelfdertijd als een gevoel van medeleven voor de slachtoffers, evenals voor de ongelukkige weduwe en de acht arme kinderen welke in de rouw gedompeld werden.

Welk een verschrikkelijk spektakel moet zich in die kamer hebben afgespeeld; welk hardnekkig gevecht in de duisternis. De revolverschoten knalden, de kogels vlogen t'allenkante tot op het ogenblik dat de beide slachtoffers neerzegen, badend in het bloed  en om hulp schreeuwend met de woorden "Ik ben getroffen! Ik ga sterven!

De verschrikkelijke moord heeft niet alleen een grote emotie teweeggebracht in onze stad. In het ganse land en zelfs in den vreemde rilde men van afschuw en voelde men een groot medelijden voor deze helden, martelaren van de plicht, evenals voor de arme weduwe en  de wezen. Wij dachten tegemoet te komen aan de wens van de ganse bevolking door ons te haasten om in de naam van het College van Burgemeester en Schepenen, van de gemeenteraad, van het politiepersoneel en in naam van de ganse stad een laatste eer te gaan bewijzen aan het stoffelijk overschot van deze mannen die gevallen zijn op het Veld van Eer terwijl zij hunne  plicht deden. Wij hebben onze innige deelneming betuigd aan de bedroefde familie, en wij hebben hen op de hoogte gebracht dat, in afwachting van de maatregelen die genomen zullen worden om het leed te verzachten van de overlevenden, de gemeentelijke overheid alle kosten van de plechtige begrafenis die de tragische omstandigheden met zich meebrengen, ten haren laste zal nemen.

De publieke opinie heeft met voldoening vernomen dat gedurende de zitting van de Kamer van Volksvertegenwoordigers Mijnheer de Burgemeester BRAUN Zich als spreekbuis van allen heeft opgeworpen om hulde te brengen aan de overledenen En dat de Heer Minister De Landsheere formeel heeft beloofd om zich met de stad te verstaan om het lot van hen die tengevolge van dit verschrikkelijk drama  alleen achterblijven in dit leven, zonder hulp, zonder steun en zonder troost, te verzekeren.

Slachtoffers van de plicht, zijn zij gevallen als martelaars van hun beroep terwijl zij hun opdracht vervulden.

Geleid door de geest van toewijding en van de wil om hun plicht te doen,wij zijn gelukkig te kunnen vaststellen dat dit de karakteristieken van het Gentse politiekorps zijn . De twee slachtoffers waren modelfunctionarissen. Zij waren ons bekend als mannen van orde en nauwgezetheid die, elk op zijn terrein, met vertrouwen de toekomst tegemoet konden zien.

Zelfs Gyssels stond op het punt bevorderd te worden tot de graad van brigadier, graad met dewelke wij hem thans nog willen vereren in deze trieste en indrukwekkende omstandigheden, om hem een laatste hulde te bewijzen.

Hoewel voldoende op de hoogte van de gevaren die de aanhouding van een zoo gewelddadig persoon als de moordenaar met zich meebrengt, heeft De Smet geen ogenblik geaarzeld om deze erge opdracht te vervullen. Van zijn kant heeft evenmin Gyssels zich teruggetrokken. Hoewel zijn dagtaak reeds ten einde was en hij zijn opgelegde dienst reeds had volbracht, bood hij zich uit eigen beweging aan om zijn gewaardeerde chef te vergezellen bij dit gevaarlijk bezoek.

Het past hier om hulde te brengen  aan de twee andere agenten, Priem en Tytgat, die met dezelfde moed het hoofd boden aan dezelfde gevaren, en hoewel zij ongeschonden uit de strijd kwamen, eveneens bewijzen van koelbloedigheid, moed en opoffering van hun persoon aan de dag legden. Deze houding strekt hen tot eer en ik ben gelukkig hen te kunnen  bedanken en geluk te wenschen.

De Smet en Gyssels, de stad en Uw collegas zijn fier op U. Uw namen zullen in gouden letters in het eereboek van de stad Gent vermeld worden. In de grote, zoo sterk verenigde familie van de Gentse Politie zal men Uw gedrag als een les, als een voorbeeld, als een akte van glorie vermelden. Toen gij uitgestrekt op Uw lijdensbed kennis nam van Uw erge toestand, hebt gij in alle kalmte en gelatenheid de dood voelen naderen. Uw enige zorg was het lot van de echtgenote en de kinderen die gij moest achterlaten. Wees gerust, de zorgen die gij zelf niet meer Kunt verzekeren voor Uw familie zal de stad ter hand nemen als een heilige plicht van erkentelijkheid voor twee goede en trouwe dienaars, en als eerbetoon aan de martelaren en de slachtoffers van eer en plicht.

Commissaris De Smet, brigadier Gyssels, U bent gestorven als christenen. Als Christen bid ik tot God Omdat gij in het eeuwig leven waar gij thans zijt binnengetreden de beloning ontvangen zoudt die Uw glansrijke daad verdient. "

 

Vervolgens spreekt de hoofdpolitiecommissaris VAN WESEMAEL Volgende rede uit.:

 

"Mijne Heren,

Ik ben het aan de functie die ik bekleed verplicht de droevige en pijnlijke taak op mij te nemen het woord te voeren voor de doodskist van twee moedige en dappere politiemannen die op zulke tragische manier aan de liefde van hun familie, aan de waardering en het aanzien van hun oversten, aan de vriendschap van hun kollegas zijn ontrukt. Ik zal het verhaal van het verschrikkelijk drama waarvan zij het slachtoffer werden hier niet herhalen. De pers bracht hiervan een zeer volledig relaas.

Ik zal mij beperken door in enkele woorden te zeggen wie diegenen waren die wij bewenen en wiens dood de lange lijst der martelaren onder de ordehandhavers komt aanvullen.

Vanaf het begin van zijn  loopbaan  tot de dag van zijn dood wijdde De Smet zich volledig met vlijt, werkzaamheid en goede wil op ieder ogenblik aan de vervulling van zijn  diverse plichten. Hij bezat de grootste kwaliteiten die een functionaris, een man van zijn rang, kon bezitten. Hij was innemend, hoffelijk, welwillend, ingoed, beleefd en eerlijk. Steeds respectvol voor zijn oversten. Hij was ook verdraagzaam en geduldig tegenover zijn ondergeschikten. Hij kende al zijn plichten en vervulde ze met de passie die wij van hem kenden, Passie die hem de zachte voldoening schonk van een eerlijk en werkzaam gevuld leven.

De Gentse politie verliest in hem een van de Actiefste en sympatiekste Officieren.

 

Wat zal ik zeggen van de voortreffelijke agent Gyssels? Ik geef er de voorkeur aan, Mijne Heren, U lezing te geven van een verslag dat mij op de 10 ° dezer maand werd toegestuurd door zijn dienstchef, mijn ongelukkige collega, die naast hem ligt opgebaard, en die Hij met een gelukkig gevoel ten dienste stond. Binnen enkele dagen zou ik de agent Gyssels voorstellen voor bevordering tot de graad van brigadier en op mijn vraag om inlichtingen omtrent zijn persoon werd mij het volgende geantwoord:

 

"De agent Gyssels zou een zeer goed Brigadier zijn, er kan hem absoluut niets verweten worden op het gebied van matigheid. Hij staat in aanzien bij zijn oversten en heeft op alle gebied bewezen een aanbeveling aana zijn oversten waardig te zijn. Hij is een uitgelezen dienaar, die naam waardig. Hij is moedig, heeft een zeer goed gedrag,tact en koelbloediogheid. Hij heeft een innemend karakter en in zijn verhoudingen tot het publiek munt hij uit door zijn gelijkmopedig humeur dat hem door iedereen bemind maakt. Hij stelt nooit ondoordachte handelingen en de overste die hem om het even welke opdracht
opdcracht toevertrouwd mag erop rekenen dat ze mat intelligentie zal worden uitgevoerd.  Hij IS onderdanig en stelt nooit teleur. Hij houd zich enkel bezig met zijne plichten die hij met smaak en toewijding nakomt.

Gyssels mag overal de hand aan slaan. Hij mag belast worden schrijfwerk en volbrengt actieve dienst zo tactvol zodat zijn verslagen nooit betwist worden.  "

 

Ziedaar, Mijne Heren, wat die twee slachtoffers te betekenen hadden!

Bij alle kwaliteiten die ik kom op te sommen  voegden zij nog een grote geest van toewijding, die uitstekende deugd, welke, beroep doende op alle edelmoedige gevoelens van het hart, de mens verheft  tot op het punt waar hij in staat is zijn leven te offeren in het belang van de samenleving en tot heil van zijn gelijken.

Wanneer een soldaat de dood vind op het slagveld, zegt men dat hij viel op het veld van eer. Zo is het ook met deze twee moedige en toegewijde soldaten van de openbare orde die vielen als slachtoffers van hun plicht die zij gewetensvol uitoefenden, met de Voldoening een gevaarlijke en ondankbare vervulden.

Mijn dierbare en betreurde medewerkers!  Sinds het ogenblik dat gij zo misdadig werd getroffen en tot op het ogenblik dat gij die grote stap naar de eeuwigheid hebt gezet, hebt gij niet opgehouden U angstig af te vragen wat er zou gebeuren met Uw lieve kinderen, waarvan gij de enige steun waart. Welnu! Rust in vrede. U hebt Uw plicht op een edele manier vervult: U hebt Uw bestaan opgeofferd in het belang van allen. Ik durf op dit pijnlijk ogenblik bevestigen dat de overheid eveneens op een edele manier de hare zal vervullen en dat de talrijke weeskinderen die Uw dood zo verschrikkelijk treft op een welwillende manier beschermd en ondersteund zullen worden.

Mogen de vele getuigenissen van sympathie en spijt, hier rond  Uw lijkkisten samengebracht uit alle lagen het verdriet van Uw beproefde gezinnen minder bitter maken.

Dappere en moedige vrienden! In de naam van het politiepersoneel dezer stad, die  voortaan van Uw uitgelezen diensten zal verstoken blijven, in naam van de ganse Belgische politie van wie zo talrijke afgevaardigingen hier eer aan Uw nagedachtenis komen brengen , groet ik hier een laatste maal met gevoelens van eerbied, van spijt en droefheid Uw stoffelijk overschot en zeg ik U een laatste smartelijk Vaarwel! "

 

Op deze toespraak volgt die van M. DE SMET, politiecommissaris te Brussel als vervanger van Mr.BOURGOIS die belet is, die hier de pijnlijke sympathie en deelneming komt uitdrukken van de politie van de hoofdstad aan de Gentse politie en aan de families De Smet en Gyssels en Van M. Tayart de Borms, Eveneens politiecommissaris te Brussel, in de Naam van de persoonlijke vrienden van commissaris De Smet.

Tenslotte neemt Luitenant-Generaal THYS, plaatscommandant, als laatste het woord in naam van de Officieren en soldaten van de eerste Omschrijving van het leger.:

 

"..... De politie en het leger behoren tot de grote school van de opoffering " Zo zegt Hij "..... De twee slachtoffers van de plicht tonen ons een groot voorbeeld van hoge morele deugd. Het komt het leger toe deze in het bijzonder te waarderen. "

Na deze toespraken werd overgegaan tot het lichten der lichamen die werden overgebracht naar de kapel van het hospitaal.

Het is 3 uur ½ Wanneer de plechtigheid in het hospitaal voorbij is en de stoet Zich in beweging zet. Over het ganse parcours is de menigte onmetelijk, vanaf de Bijlokekaai tot aan het Kerkhof. Duizenden en duizenden personen staan bijeengepakt op de beide oevers van de Coupure en de Brugse Vaart.

De stoet wordt voorafgegaan door de Rijkswacht te paard, gevolgd door een peloton politieagenten, de Muziekkapel van de politie en twee pelotons met het vaandel. Agenten van andere korpsen dragen de kronen, en  daarna komen de lijkwagens,  getrokken door vier paarden. De politiecommissarissen van Gent en andere steden dragen de hoeken van het lijkwaad van de eerste, politieagenten van de tweede wagen. M. Van Wesemael, hoofdpolitiecommissaris en Springael, commissaris volgen onmiddellijk de eerste lijkwagen. Op de ganse lengte vormen Gentse pompiers en politieagenten de erehaag.

De stoet omvat verder de familieleden van de slachtoffers, waaronder de weduwe Gyssels en haar zesjarig kind.

Het zicht van de wezen  De Smet, van  de Weduwe Gyssels, haar kind en de oude vader van de agent, wekt een hevige emotie onder het publiek. Velen hebben de tranen in de ogen in aanwezigheid van dit indrukwekkend spektakel.

Daarna volgen de Minister van Justitie en de andere notabelen, de vaandels van de politieverbroedering van Brussel en van de politie van Schaarbeek, van de Nationalen Bond der onderhoorige Politiebeambten, van de politie der Brusselse agglomeratie, de politie van Elsene, van de politie van Antwerpen , van de Maatschappij "De Schelde", de vaderlandse liga der oud onderofficieren, Enzovoort.

De politieofficieren zijn voldaan Honderden, de ondergeschikte agenten met duizenden aanwezig. Het voorbijtrekken van deze unieke rouwstoet neemt Meer dan een half  uur in beslag.

 

Op de Omloop van  de rouwstoet.

Het peloton politieagenten, geleid door de adjunct-politiecommissaris MORY, Evenals de rijkswachters te paard onder bevel van de opperwachtmeester VAN COEILLIE hebben alle moeite om een doorgang te maken door de menigte die Zich vanaf twee uur heeft verzameld langs de Coupure. Hun taak is moeilijk Eveneens aan de St.-Agnetebrug, bijzonder in de nabijheid van de Twaalfkamerenstraat en op de Brugse Poort. In de Noordstraat een woelige menigte wijkt slechts met moeite. De fabrieksarbeiders maken van de vier-uren-rust gebruik om de stoet te zien voorbijtrekken. Overal is de menigte vol eerbied, en meer dan een persoon weent bij het zien van de lijkwagens. Het geheel van de stoet is zeer indrukwekkend.

De Ordedienst is met veel tact uitgevoerd.

 

Op het Kerkhof.

Het is juist vijf uur als de stoet op het kerkhof aankomt. Vele lijkredes worden nog uitgesproken: Door M. Francen, politiecommissaris van Tienen, in de Naam van de Federatie van Commissarissen en Adjunct-commissarissen van het Koninkrijk, door M. LODRIGUEZ, commissaris en De Keukelaere, adjunct-commissaris van Sint-Amandsberg in naam van de politiekorpsen der Gentse randgemeenten, door M. VAN DOOREN en De Hulsters,  agent en gepensioneerd agent in naam van de Federatie der ondergeschikte politiebeambten en der Brusselse federatie, door M. BREDAL en RIDDERBEEK van Antwerpen. Tenslotte wordt een laatste vaarwel uitgesproken door M. DUQUESNE, adjunct-politiecommissaris van de vierde wijk

 

De begrafenis, waarvan de kosten volledig werden gedragen door de stad Gent, verliep zoals verwacht tot voldoening van de overheid. Door de massale volkstoeloop waren er hier en daar wel enkele schoonheidsfoutjes. Zo kwam het op de Coupure bijna tot handgemeen tussen de spits van de stoet, de bereden Rijkswacht, en de opdringende menigte. De ordediensten moesten werkelijk een doorgang forceren. Men had niet verwacht dat daar ook zo een grote menigte aanwezig zou geweest zijn en verzuimd om er, zoals op de Bijlokekaai dranghekken en afspanningen tussen de bomen te voorzien.

Ook in het ouderlingengesticht, waar de stoffelijke overschotten waren opgebaard, hadden men  ondervonden dat de toeloop groter is dan men had verwacht. Het was er zo erg geweest dat, omdat mensen de toegang te vroeg geopend hadden, de leden van de gemeenteraad er niet in geslaagd waren om tot bij de lijkkisten te komen om de afgestorvenen te groeten. De kranten maakten wel melding van deze kleine gebreken in de organisatie, doch zonder  hierbij hun gebruikelijke commentaar te geven. Ditmaal had de politie het niet verkorven zoals gewoonlijk.

Alles in acht genomen was de droeve dag naar behoren verlopen en de hoofdcommissaris liet niet na om zijn personeel via de dagorders te danken en geluk te wensen.

 

Na de begrafenis werd het bijzonder stil in Gent. Het leek wel alsof er een periode van bezinning was ingetreden onder de bevolking en de politieke pennetwisters.

Op 1 maart achtte "Het Laatste Nieuws" het zelfs nodig zich tegenover haar lezers te verontschuldigen. Wij lazen:

 

ZONDERLING FEIT.

Moeten wij een feit vaststellen dat voor ons en voor iedereen zonderling moet voorkomen. Sedert den anarchistischen aanslag in de Lange Violettestraat in Gent is er om zoo te zeggen niets gebeurd  dat de aandacht moet trekken. Te vergeefs gaan de reporters dagelijks om te zien of er geene  gebeurtenissen aan te stippen zijn. Het antwoord is altijd ontkennend. Wij denken dit te moeten melden  omdat het publiek niet zou denken dat het de schuld der dagbladen is als zij  niets in het blad vinden, terwijl te Brussel en te Antwerpen dagelijks ene menigte plaatselijke gebeurtenissen vermeld worden.

Wij moeten bekennen dat Gent eene voorbeeldige stad is, waar niets dan moedige en ordentelijke menschen wonen.

 

Behalve die ene keer dan.!

                

Officieren van politie, rijkswacht en leger brachten een laatste groet aan de overledenen.		De rouwstoet bij het verlaten van de kerk.

                   
  

0    0    0    0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De gebeurtenissen brachten ook met zich mee dat de publieke opinie zich keerde tegen alles wat Russisch was. De meeste Russische onderdanen die te Gent verbleven waren studenten en mensen die op een eerlijke manier hun dagelijks brood trachtten te verdienen.Toch dierven de meesten onder hen zich in de eerstvolgende dagen na de moord zich slechts schoorvoetend op straat begeven. Het gebeurde niet zelden dat, als zij eenmaal als vreemdeling waren herkend, op straat werden uitgejouwd of bedreigd. 

In dat verband meldde  de krant “DE NIEUWE GAZET”van 20 februari:

In  “La Liberté” van 20 februari verscheen de tekst van een manifest dat uitging van de vertegenwoordigers der Russische partijen in België. Het luidde:

   “Wij, vertegenwoordigers der socialistische groeperingen van Rusland  te Brussel, de zaak van de afpersing die op 3 februari te Brussel plaats had en de feiten die daarop volgden onderzocht hebbende, herinneren iedereen aan de verklaring gedaan door de afgevaardigden der Russische partijen op het Socialistisch congres van Stuttgard van 16 tot 24 augustus 1907. De politie van de Tsaar stelt zich niet tevreden met de bloedige vervolging van elke liberale beweging binnen de grenzen van Rusland. Zij probeert thans opnieuw de Russische revolutionairen elke mogelijkheid tot emigratie te ontnemen. Het asielrecht, dat de van land tot land vervolgde emigranten toch een zekere gerustheid verschafte en dat van zoo groot belang is voor de revolutionaire middens moet hen ook nog ontnomen worden.

Men zoekt een aanleiding om aan de regeringen van Zwitserland, Frankrijk en andere landen waar in zekere mate een liberale gedachte heerst, toe te laten om de emigranten in massa over de grens te jagen en in de armen van de Russische justitie. Er zijn zekere aanwijzingen die ons toelaten te bevestigen dat provocateurs aan het werk zijn om in landen waar het asielrecht heerst, geweld en in het bijzonder zogenaamde afpersingen te plegen met het uitsluitend doel de revolutionairen in discrediet te brengen. Het is daarom dat de ondergetekenden, vertegenwoordigers van de organisaties, verklaren dat elke daad van geweld,  en in het bijzonder deze van de zogenaamde afpersers, een verraad van de revolutie uitmaakt,  een lafhartigheid tegenover de emigratie, omdat het de regeringen en hun polities toelaat het asielrecht te beperken of teniet te doen.

Elk individu dat deelneemt aan dergelijke daden is een provocateur of een instrument van de provocatie. Het is de plicht van ieder revolutionair om de intriges van het Tsarisme te beletten, het asielrecht te verdedigen tegen alle aanslagen, de provocateurs en hun pogingen energiek te bevechten.In naam van  de vertegenwoordigers en onderschreven door alle afgevaardigden van de Russische organisaties die vertegenwoordigd zijn op het congres, zoals de sociaal-democratische Werkliedenpartij van Rusland, De Socialistische Revolutionaire Partij, De Socialistische Partij van Polen, De Revolutionaire Socialistische Fractie van Polen, De Sociaal-Democratische Partij van Polen en Lithauwen.

Wij wezen reeds bij de aanvang van dit boek op het feit dat de anarchisten, trouw aan hun doelstellingen, niet geneigd waren om het gezag van een vereniging als zodanig te erkennen. Wel bestonden er een aantal organisaties die overkoepelend trachtten op te treden. Meestal was het evenwel zo dat kleine groepjes individuen tijdelijk samenwerkten doch even prompt opnieuw ontbonden werden na een of andere doelstelling te hebben bereikt. Dit was zeker het geval voor de terroristische elementen onder hen.

De anarchisten voelden na de gebeurtenissen te Brussel en Gent duidelijk aan dat zij te ver waren gegaan en dat zij de sympathie van de arbeiders snel aan het verliezen waren.

In “La Chronique” van 20 februari 1909 verscheen onder de titel “Une Protestation” een uitgebreid artikel waarin het zogenaamd “Internationaal Anarchistisch Bureau” zich van de gebeurtenissen distantieerde:

“Door tussenkomst van de burger H.FUSS vraagt het Internationaal Anarchistisch Bureau van Londen ons volgende protestbrief te willen publiceren:

De Persdienst van de Anarchistische Internationale houdt eraan volgende feiten onder de ogen te brengen van de kameraden:

Een niet ondertekende brief, afkomstig van een Internationale anarchistische groepering, werd door de secretaris van het persbureau ontvangen. Daarin verklaarden de stellers van het schrijven te willen aansluiten bij de Anarchistische Internationale. Zij voegden daarbij een mandaat van 25 fr. voor ons “Bulletin” en een manifest betreffende de bom van Brussel en de afpersing van drieduizend frank. Het manifest legt tot in de puntjes het gebruik van dat bedrag uit en duidt ook aan dat de som van 25 fr.van dat geld afkomstig is. Dit lijkt sterk op een bekentenis.

Het bureau weigert uitdrukkelijk zich te verbinden, op welke manier dan ook, aan de twijfelachtige daden van een groepering die hem volkomen onbekend is. Om die redenen heeft het het mandaat van 25 fr.ook onmiddellijk teruggestuurd aan het opgegeven adres van de afzenders, dat mogelijk ook twijfelachtig is.

Met andere woorden, ook openlijk erkende anarchisten distantieerden zich van de gebeurtenissen die zich in België hadden afgespeeld. Daarnaast moeten wij ons niet te veel voorstellen van die “Anarchistische Internationale”. Hun voornaamste prestatie bestond erin dat zij door middel van geschriften een aantal nutteloze pogingen hebben ondernomen om de anarchisten onder een  koepel te verenigen. Tot het vormen van een echte anarchistische beweging is het nooit gekomen omdat een gestructureerde vereniging op zich volledig tegenstrijdig is met de anarchistische gedachte.

De kranten van de linkerzijde deden eveneens hun uiterste best om elk verband tussen de gebeurtenissen en enige politieke overtuiging te ontkennen. Zij begrepen maar al te goed dat, ondanks het schisma tussen de socialistische partij en de anarchisten, de eerstgenoemde niet gediend was met om het even  welke vorm van toegevendheid tegenover de dader.

Reeds op 16 februari probeerde “VOORUIT” te ontkennen dat de aftroggelarij te Brussel iets met het anarchisme te maken had:

“Daar deze aftroggelaars Russen waren, hadden de socialistenvreters van de zoogezegden bomaanslag eene politieke zaak willen maken. Bovengemelde inlichtingen duiden klaar aan dat men hier met eene bende bandieten te doen had.”

In latere kranten spreken zij evenwel zelf van “Den anarchist SEILIGER”

Eveneens op 16 februari had het “FONDSENBLAD” een artikel geplaatste waarin zij de regering verweet te laks te zijn bij het toelaten in ons land van politieke vluchtelingen, en veel te weinig aandacht te hebben voor de politieke geaardheid van de Russische studenten die in België verbleven.

‘s Anderdaags klonk het in “Vooruit”:

DE GEVOLGTREKKINGEN VAN HET “FONDSENBLAD” OVER DEZE MISDAAD.

“Het Fondsenblad” vindt in deezen aanslag eene gelegenheid om op alle vreemdelingen te donderen die aan onze hoogeschool komen studeren.

Het blad schrijft:

“Veele Russen komen hier in België bij de hoogescholen studeeren. Waarom studeeren zij niet in hun land ? Studeeren zij van hun eigen middelen ? Er zijn er, zegt men, die geld, noodig voor hun bestaan, krijgen van zekere komiteiten. Welke komiteiten zijn dat ? Men zou dienen te weeten of het geene anarchistische of nihilistische komiteiten zijn.

Kerels die hier komen om wetenschap op te doen voor misdadige doeleinden kunnen wij hier best missen !”

Dat is nu een een redenering!

Omdat hier nu eens een bandiet aangetroffen wordt die een Rus is, moeten alle Russen het ontgelden !

Als ergens een broerke eene zonde bedrijft, wil dat dan zeggen dat alle broeders van liefde van hetzelfde allooi zijn, Fondsenbald ? Waarom wil men nu malgré, bongré de gemeene bandietenstreek tegen de vreemdelingen aanwenden ?

Dit is af te keuren en het past allerminst aan christelijke menschen zoo lichtzinnig over onze gastvrijheid te praten. Het “Fondsenblad” is verder zeer zonderling. Destijds werden de socialisten zowat verantwoordelijk gesteld voor alles wat gebeurde. Nu schrijft het blad het volgende :

“Maandagavond ontmoetten wij twee persoonen welke het feestlokaal “Vooruit” in de Bagattenstraat verlieten en den aanslag bespraken.

-“Men moest zulke kerels den kop aftrekken” zegde de eene.

-”Ja, met twee paarden te gelijk” beaamde de andere. Die menschen vonden geen woorden krachtig genoeg om hunne verontwaardiging licht te geven.”

Wat van deeze historie waar is weten wij niet. Maar wat wij weten is dat “Vooruit” altijd het moorden ten strengste heeft afgekeurd, zoals wij afkeuren dat eene moord door eene wettelijke moord gepaard gaat. In elk geval is het goed om te akteren dat ditmaal de socialisten niet verantwoordelijk zijn...

De repliek in het “Fondsenblad” bleef niet lang uit en ‘s anderdaags schreven zij:

DE ANARCHISTEN-AANSLAG VAN GENT

“VOORUIT” is niet kontent omdat wij gevraagd hebben dat men inlichtingen zou nemen tegen de vreemdelingen, en zoo men wil, vooral tegen de Russen die zoogezegd bij onze hoogescholen komen studeeren.

Omdat er een Rus aangetroffen wordet die een bandiet is, zijn niet alle Russen bandieten, zegt “VOORUIT”.

Voorzeker niet !

En degenen, die geene bandieten zijn, maar eerlijke lieden, zullen er niet tegenop zien te bewijzen wie en wat ze zijn, van waar ze komen, enz....

Integendeel, ze zouden voorzeker met genoegen de gelegenheid te baat nemen te kunnen aantonen dat zij niets te vreezen hebben van de policie, en dat niemand iets te vreezen heeft van HEN.

Na de verschrikkelijke gebeurtenissen van Maandag 15 februari te Gent zal de bevolking, niet enkel van Gent maar van het gehele land, mistrouwen koesteren tegen de Russen  die hier onbekend aankomen.

De onderdanen van den Czaar, die zich in België willen vestigen voor meer of min langeren tijd, hebben er groot belang bij dat van hen nauwkeurige inlichtingen geëischt worden.

Wij, Belgen, hebben toch wel het recht moordenaars en anarchisten uit ons midden te houden.

Gevaarlijke kerels, die Belg zijn, worden, nadat zij hunne straf uitgedaan hebben, onder bewaking van de policie gesteld en hun wordt eene verblijfplaats aangewezen opdat de policie ze gemakkelijk zou kunnen bewaken. En men zou geene maatregelen mogen nemen tegenover vreemdelingen, die, men weet niet waarom, hun land verlaten ?

Neen, dat is niet ernstig !

Zeker is het dat, had men Seiliger uit het land gehouden, de heer Commissaris DE SMET en de agent GYSSELS nog in volle gezondheid zouden zijn.

Dat zal VOORUIT toch zeker niet betwisten ?

In “VOORUIT” van 20 februari 1909 spuide een ander journalist zijn mening onder vorm van een dialoog tussen twee studenten:

....Voor ons is er een student. Deze is heftig in discussie tegen een vriend. Hij is van oordeel dat overal een onderzoek zou moeten gedaan worden naar de identiteit van Russische studenten aan de hogeschool.

-”Waarom die menschen plagen ?” vraagt zijn vriend.

-”Dezen die zich niets te verwijten hebben zullen daar niet tegenop zien.”

-”Dus gij denkt dat Sokoloff een anarchist is ?”zegde de ander.

-”Zeker” antwoordde hij met overtuiging “Wie denkt gij dat Sokoloff is ?”

De tweede student, een Antwerpenaar, antwoordde:

-”Sokoloff is een misdadiger en mischien wel een man die afgezonden werd om de Russische vluchtelingen aan den Tsaar over te leveren.”

-”Wat moet daartoe gedaan worden ?”

-”Ehwel, met een paar aanslagen te plegen zou de policie de gelegenheid hebben elkeen aan te houden en uit te leveren. Na de aanslag is het volk opgewonden en men kan dan de vluchtelingen uitleveren zonder protest.

De stem van het volk.

Wanneer wij de levensbeschrijvingen van de slachtoffers lezen dan hoeft het ons niet te verwonderen dat de trieste feiten een diepe indruk nalieten op de bevolking. Niet enkel de inwoners van de vierde wijk namen deel in de rouw, doch gans Gent voelde zich betrokken. De media van die tijd, kranten, prentkaartenuitgevers en liedjeszangers verspreidden in zeer korte tijd afbeeldingen en berichten over het ganse land. Niet minder dan vijf verschillende prentkaarten zijn ons bekend. De meest waren slechts van middelmatige kwaliteit, wat te verklaren is door de haast waarmede zij gemaakt werden. De Gentse uitgever DE GRAEVE en de Brusselaar WUFF misten zich zelfs van datum. Naast deze uitgevers van prentkaarten speelden ook de liedjeszangers hun rol van nieuws-verspreiders.

Tijdens de begrafenisplechtigheid en in de daaropvolgende dagen werden deze kaarten en liedjesbladen langs de doorgang van de stoet ,aan de kerken en van huis tot huis aan de man gebracht. Menig Gentenaar en begrafenisganger wilden een dergelijk souvenir van de gebeurtenis aanschaffen en de verkopers deden gouden zaken.

Op de volgende bladzijde geven wij de tekst van twee ons bekende liedjesbladen die langs het parcours van de begrafenisstoet en de daaropvolgende Zondag aan de kerkuitgangen, verkocht werden. Op poëtisch gebied hebben deze teksten weinig of niets te bieden. Zij zijn evenwel de spiegels van wat in de mensen van toen omging bij dergelijke gelegenheden.

Uitgave DERAEMAEKER, Brussel.	Uitgave WUFF, Rue Haute 180  te Brussel. Ook zij geven verkeerdelijk de datum der feiten op 16 februari. Als inzet het portret van de dader.

Uitgave fotograaf PAUWELS Brusselsesteenweg Gent.

Uitgave DE GRAEVE,Gent.	Uitgave Beckers,Brussel.

Naast de uitgevers van prentkaarten waren er ook nog de marktzangers die als nieuwsmedium hun duit in het zakje deden. Geen hoogdravende poësie maar verhalend zoals het volk van die tijd het graag zag en meezong. Wij vonden er slechts twee,maar er zijn er ongetwijfeld meer geweest. 

                                  2                           
Het Nieuwe Lied

Elks oog rust op die arme wezen
Die stromp’len met gebroken hart.

Maar ook veel minder volkse en onschuldige uitingen van medeleven circuleerden in het ganse land. De roep tot daadwerkelijke terechtstelling van misdadigers was een tijdlang niet uit de lucht.

Door middel van pamfletten en andere tekstdragers, hoofdzakelijk sommige kranten, lieten de voorstanders van de terechtstelling geen gelegenheid onbenut om hun mening te uiten. Zo circuleerde een niet mis te verstane ,in het Frans gestelde, tekst op een visitekaartje voorzien van een zwarte rouwband. Wij vertalen:

TE VEEL SLACHTOFFERS !

TE VEEL MISDADEN !

De guillotine is een absolute noodzaak; het is de onmisbare machine om een straf te vereffenen,

die staat tussen het volk en het gerecht.

De Koning kan door zijn gratierecht het gestorte bloed niet herstellen.

De steller van de tekst maakte blijkbaar allusie op het feit dat de daders van misdrijven die begaan werden om politieke redenen soms door de Koning gratie verkregen.

Een ander pamflet heeft het uitzicht en formaat van een normaal overlijdensbericht en is evenmin een verkeerd te verstaan pleidooi voor de effectieve toepassing van de doodstraf. Op de omslag ervan werd door middel van een speelgoed-stempeldoos nog volgende tekst toegevoegd:

LE PEUPLE RECLAME NON LA LOI DU TALION MAIS LA PEINE CAPITALE

COMME FREIN ARRÊT.

Le nombre des crimes augmente par la faute du gouvernement.

(Het volk eist de wet der vergelding niet, doch de zwaarste straf als rem-vonnis. Het aantal misdaden stijgt door de fout van de regering.)

 

De slachtoffers.

Politiecommissaris Florent DE SMET was geboren Oostakker op 26 januari 1860. Vader was Jacobus en moeder Marie Thérèse VAN ACKER. Hij was het negende kind uit een landbouwersfamilie. Hij ontpopte zich als een schrander en ernstig student en behaalde zonder problemen het diploma in de humaniora.

Na vier jaar legerdienst, die hij beëindigde als Sergeant-Foerier, nam hij op 14 maart 1887 dienst bij de Gentse politie. Een jaar later werd hij brigadier benoemd en in 1889 adjunct-politiecommissaris. In deze hoedanigheid oefende hij gedurende vele jaren de functie van secretaris van de hoofdcommissaris uit. Intussen was hij in het huwelijk getreden met Virginie HUYBRECHTS, een piano- en zanglerares.

Zij kregen vier kinderen, Leopold (geb.1894), Maria (geb.1896), René (geb.1897) en Gilberta (geb.1899). De gelukkige jaren waren voor Florent voorbij toen zijn echtgenote in 1900 overleed en hij alleen instond voor de   opvoeding van zijn kinderen.

Zijn carrière had evenwel niet te lijden onder zijn ongeluk en op 30 augustus 1900 werd hij benoemd tot politiecommissaris op de 4°wijk. Zoals destijds gebruikelijk nam hij zijn intrek op het wijkbureau dat gelegen was op de Koepoortkaai n°9. Voordien woonde hij op de Elyzeese Velden n°65.

Als adjunct-politiecommissaris was Florent in 1892 reeds een eerste maal het slachtoffer geweest van de rellen die Gent teisterden. Bij een treffen dat wij reeds vroeger beschreven werd hij de borstkas ingedrukt. Dit had voor gevolg dat hij zijn verder leven last had van kortademigheid.

Tengevolge van de opgelopen verwondingen bij de aanhouding van Seiliger overleed Florent DE SMET op 16 februari om 4.00 uur ‘s morgens. De lijkschouwing wees uit dat hij door twee kogels in de buik getroffen was. Een ervan had op verschillende plaatsen de ingewanden doorboord. Een derde kogel was afgeschampt op het uurwerk dat Florent in de zak van zijn ondervest droeg. De kogel werd in de zak teruggevonden, samen met het vernielde uurwerk.

Florent DE SMET was een politiecommissaris die door de bevolking zeer werd geapprecieerd. Het verdere verloop van de gebeurtenissen zou dit ten volle bevestigen. Hij was zeer sociaal ingesteld en was zowel voor zijn ondergeschikten als voor zijn oversten een voorbeeld.

Joseph GYSSELS, politieagent 1°klas was geboren te Nevele op 28 maart 1871. Vader was Charles, moeder Marie BLOMME. Na het lager onderwijs was hij tot zijn 23 jaar tuinman geweest, met uitzondering van zijn legerdienst. Op 10.12.1894 trad hij in dienst bij de Gentse politie. Hij huwde Rosalie DE KOCK, een weduwe die 12 jaar ouder was dan hijzelf enkele maanden voor hij bij de politie kwam. De weduwe had een dochter uit haar eerste huwelijk. Ook in dit gezin was niet alles rozengeur en maneschijn geweest. De dochter, Zulma CREME, was een paar weken voor de feiten een been geamputeerd.

Naast deze ongelukkige had Joseph zelf drie kinderen, namelijk Martha (15 jaar), Raymond (13 jaar) en Berthe (6 jaar). Ook GYSSELS stond bekend als een zeer dienstvaardig en door de bevolking graag gezien politieman.

Hij overleed de dag van de aanhouding zelf. De dokters hadden nog getracht hem te redden. Vijf kogels hadden hem getroffen. Men slaagde er nog in om drie ervan te verwijderen. Twee kogels waren evenwel langs de rug binnengedrongen en hadden ernstige schade toegebracht aan de long en de lever.

Beide slachtoffers betekenden een waar verlies voor de Gentse bevolking en haar politiekorps. Wij zegden reed hoe Commissaris DE SMET geroemd werd om zijn onbesproken gedrag en de voorkomende en geduldige manier waarop hij de bevolking van zijn wijk benaderde. Wat Gyssels betreft, zijn kwaliteiten blijken overduidelijk uit een verslag dat DE SMET zelf schreef een paar dagen voor de feiten en waarbij hij GYSSELS voordroeg voor de bevordering tot brigadier.:

Een beter geschreven portret kunnen wij ons nauwelijks indenken. In zijn lijkrede nam de Hoofdcommissaris de tekst van dit verslag integraal over.

Commissaris      De Smet	Bidprentje van     echtg.De Smet	Politiebrigadier         Gyssels.

0    0    0    0

De dramatische aanhouding.

Boven de apotheek Van Houtte-Boulaert in de Lange Violettestraat n°6 stond op de eerste verdieping een kamer te huur. De huurprijs bedroeg 25 fr. Op 7 februari bood zich een kandidaat huurder aan. De man leek 22 a 25 jaar oud en verklaarde Alexander SUCHAROFF te noemen en student burgerlijk ingenieur te zijn aan de Gentse universiteit. Hij was Russisch vluchteling en geboren in 1883.

Reeds na een paar dagen kwamen sommige van zijn gedragingen niet helemaal normaal over. Zo ging hij praktisch nooit de straat op, ook niet op de uren dat er normaal les gegeven werd aan de universiteit.

De dag van zijn aankomst reeds had hij de meid van apotheker Van Houtte gevraagd om hem alle kranten te bezorgen die in Brussel werden uitgegeven. Zijn woonplaats moest ook al spoedig bekend geweest zijn aan zijn vrienden. Hij ontving frequent bezoek, meestal van twee dezelfde personen. Een van deze was klaarblijkelijk een Belg, de andere een Rus. Beiden spraken degelijk Frans. Op 11 februari, en op aandringen van Mr.Van Houtte, begaf de nieuwe huurder zich uiteindelijk naar het politiebureau om er zich te laten inschrijven. Hij legde er een papier voor dat in het Russisch was opgesteld en verklaarde van St.-Petersburg te komen om hier te Gent verder te studeren.

Ook hier, en dat was het enige wat de van dienst zijnde politieman uit het papier kon opmaken, zegde hij Alexander SUCHAROFF te noemen.En dan kwam de cruciale dag van 15 februari 1909. Over de aanleiding tot de aanhouding laten wij apotheker Van Houtte zelf aan het woord. Hij verklaarde aan een journalist van HET VOLK naderhand het volgende:

 “....Maar, zondagmorgen nu kreeg ik als naar gewoonte een Fransch blad der hoofdstad, waarop ik geaboneerd ben, in handen. Gedachtenloos vouwde ik het open. “Wat is dat nu?” vroeg ik me af. Op de eerste bladzijde had ik het portret bemerkt van onze huuraar!. Ik keek nader toe en bemerkte dat er aan het hoofd van het artikeltje, waartusschen de portretten, vlak voor het aangezicht en zijwaarts, stond:

“DE BOM VAN SINT JOOST-TEN-NOODE”

Toen ik aan het lezen ging kwam ik meer en meer tot de overtuiging dat mijn inwoner de bedoelde persoon was. Ik sprak er met mijn schoonbroer, den heer Boulaert over, en wij besloten de policie te verwittigen. Mijn schoonbroer begaf zich naar het bureel der Koepoortkaai waar hij aan den heer policiecommissaris zijn vermoeden mededeelde. De officier antwoordede aanstonds het noodige te zullen doen”.......

Vanaf dat ogenblik volgden de gebeurtenissen zich zeer snel op. De ongetwijfeld soberste en meest waarheidsgetrouwe weergave van de feiten vinden wij in het verslag dat door de adjunct-politiecommissaris naderhand werd opgesteld ten behoeve van de hoofdcommissaris.

Anarchisme in de Arteveldestad.

Anarchisme en terrorisme in België.

Zolang hun activiteiten zich beperkten tot het woord en schrift werden de anarchisten in België in feite weinig verontrust. Niet in het minst omdat ons politieapparaat in die tijd niet opgewassen was tegen tijdrovende, diepgaande onderzoeken. Ook toen reeds had het politiek bestel weinig aandacht voor de politie die grotendeels afhing van de plaatselijke, gemeentelijke mandatarissen.

Er verschenen in ons land anarchistische publikaties zoals “La societé Nouvelle” en “Le révolté” die zonder enige terughoudendheid de anarchistische theorieën propageerden. Sommige, aanvankelijk gunstig gestemde, vooraanstaande intellectuelen keerden zich evenwel af van het anarchisme naarmate de “anarchisten van de daad” meer en meer hun stempel drukten op de anarchistische beweging.

Na de Parijse commune vestigden een aantal “communards”, onder wie de geleerde gebroeders Reclus, zich in Brussel. Daarnaast kwamen tal van Russische en Franse vluchtelingen hen hier vervoegen. Ons land voerde een politiek van gastvrijheid die ervoor zorgde dat zelfs gekende anarchisten hier welkom waren op voorwaarde dat zij hier geen misdrijven pleegden.

Ons land kende een aantal verdienstelijke theoretici van het anarchisme. De belangrijkste onder hen beriepen zich op Proudhon en Kropotkin, veeleer dan op Bakoenin. De zeer oorspronkelijke Cesar DE PAEPE ging uit van het “mutualisme” van Proudhon, die de ruil van produkten van zelfstandige arbeiders en associaties wilde regelen buiten de staat om. Hij wilde aldus vermijden dat de staat door het monopolie op de produktiemiddelen nog machtiger werd. Naast de Gentenaar Cesar DE PAEPE was er in het Mechelse Frans VERBELEN en Jos STROOBANTS. In Leuven predikte C.HAESENDONCK. In 1867, op het congres van Lausanne keerde Cesar DE PAEPE zich in volgende bewoordingen tegen het staatssocialisme:

"Er zal oorlog zijn zolang er klassen zijn in de maatschappij.De wezenlijke reden van oorlog schuilt niet in           de staande legers, maar daarin dat de economische en dus ook de politieke structuur alle evenwicht mist.”
Hiermede schetste hij de geestesgesteldheid van de Belgische anarcho-socialisten ten voeten uit. Naast deze personages van eigen bodem kwamen, vooral in de beginperiode, veel Nederlandse voorvechters van het anarchisme hier steun en contact zoeken met hun geestesgenoten. In Antwerpen werd in 1870 een gemeenschappelijk congres gehouden van Vlamingen en Nederlanders. De strijd binnen de socialistische beweging tussen de aanhangers van Bakoenin en Proudhon en deze van Marx en Engels was toen reeds volop aan de gang. In 1872 verliet de Belg Victor Davé het congres van de Socialistische Internationale in Den Haag uit protest tegen de uitsluiting van Bakoenin. Ook de Vlaamse socialist Philip COENEN en de Brusselse afgevaardigde D.BRISMEE stemden tegen de uitsluiting. Hieruit mag men zonder aarzelen besluiten dat de aanhangers van het “anarchisme van de daad” wel degelijk hun medestanders hadden in ons land.

Vanaf 1877 verbraken de Belgische socialisten dan ook volledig elk contact met het “anarchisme van de daad”,althans naar de buitenwereld toe. Wij zullen verder zien dat de werkelijkheid soms anders was.

Naarmate de tijd verliep steeg in ons land de sociale onrust. Onder impuls van de eerste, in Gent ontstane, vakverenigingen en van de socialisten die met de dag een grotere aanhang verwierven onder de onderdrukte arbeiders werden werkstakingen en betogingen in België bijna dagelijkse kost. De overheid had echter geen oor naar de rechtmatige verzuchtingen van het proletariaat en zag maar één weg om de emancipatie van de arbeiders tegen te gaan, namelijk de repressie met alle middelen. Het spreekt vanzelf dat een dergelijke houding het geweld slechts in de hand werkte. De “anarchisten van de daad” maakten van  de situatie handig gebruik. Tal van stakingen en demonstraties ontaarden in vechtpartijen met gekwetsten en soms zelfs doden  tot gevolg. Zo was het jaar 1886 getekend door allerlei voorvallen die even zoveel vingerwijzingen waren dat er dringend iets fundamenteels moest veranderen in de verhoudingen tussen overheid, patronaat en werkende klasse.

Op 18 maart 1886 hadden te Luik demonstraties plaats bij de herdenking van de 15°verjaardag van de commune van Parijs. Zij ontaardden in niet geringe rellen.

Op 20 maart volgde een staking van de mijnwerkers in Seraing.

Op 21 maart ontstonden ernstige woelingen in Brussel bij de herdenking van de Parijse commune. De rijkswacht trad op zonder dat zij gevorderd was door de burgemeester. Er volgde scherpe polemiek tussen het stadsbestuur en de regering ten gevolge van  deze ongevraagde tussenkomst.

Diezelfde dag was het ook in Charleroi zeer onrustig. Een betoging van stakers werd met geweld uiteengeslagen. De onlusten verspreidden zich over gans Wallonië. In Baseaux vielen 2 doden en vijftien gewonden en in Roux 16 doden en 19 zwaar gewonden nadat het leger werd ingezet tegen de manifestanten.

Op 23 maart deed men ook in Tilleur beroep op het leger om manifestanten uiteen te drijven. Er vallen geen doden, wel een aantal gewonden. Op 26 maart van hetzelfde 1886 tenslotte breekt een  algemene werkstaking uit in het bekken van Charleroi.

Wij kunnen ons de vraag stellen in hoeverre provocateurs uit de anarcho-terroristische middens enige invloed hebben uitgeoefend op het uit de hand lopen van deze manifestaties. In veel gevallen stelde men vast dat onder de betogers gewapende lieden waren die bij nader onderzoek niet eens van Belgische origine bleken te zijn en al evenmin tewerk gesteld waren in Belgische bedrijven. Vast staat dat enkele jaren later, in 1891, de Italiaanse zwervende anarchist MALATESTA pogingen deed om leiding te geven bij de algemene staking die in ons land uitbrak om het algemeen stemrecht af te dwingen.

Op 13 april 1891, in het raam van die algemene staking, werpen stakende arbeiders barricades op in Quaregnon. De daaropvolgende dag, in alle vroegte chargeert de rijkswacht die is opgevorderd. Er wordt gebruik gemaakt van vuurwapens en er valt één dode.

Blijkbaar gingen anarcho-terroristen van eigen bodem zich ook vervolmaken in het buitenland in het fabriceren van springtuigen.

In 1894 kwam de Belg Jean PAUWELS om het leven in Parijs toen een zelfgemaakte bom tot ontploffing kwam in zijn zak. Het onderzoek wees uit dat hij medewerkte bij verschillende aanslagen in Frankrijk. PAUWELS was aldus de tweede Belg, na BOURDIN, die in het buitenland duidelijk betrokken was bij bomaanslagen. Ongelukkig voor hem liet hij het leven door zijn eigen wapen.

In 1899 waren er in ons land opnieuw zware onlusten. Eens te meer liepen stakingen en betogingen sterk uit de hand. En opnieuw wezen onderzoeken uit dat de raddraaiers en de voormannen die geweld uitlokten meestal van vreemde nationaliteit waren. Dit was trouwens ook het geval voor degenen die hier aanslagen pleegden op de hoogwaardigheidsbekleders. Op 13 november 1902 werd aldus een aanslag gepleegd op koning Leopold II. De Italiaanse terrorist ROBINO bleek hiervoor verantwoordelijk te zijn. De aanslag mislukte omdat hij het vuur opende op de verkeerde persoon, namelijk de hofmaarschalk die met de koning dezelfde koets deelde. De dader kende blijkbaar zijn slachtoffer niet !En ook hier zou de politie in de daaropvolgende jaren het slachtoffer worden van de haat tegen alles wat de overheid vertegenwoordigde. Het was in Luik dat in 1904 een rechtstreekse aanslag op een politieofficier werd gepleegd. In het weekblad “Het huisgezin”  van 27 maart 1904 vinden wij een uitgebreid verslag over de gebeurtenissen.:

“SCHRIKKELIJKE DYNAMIETAANSLAG TE LUIK.”

Donderdagnacht 18 maart, rond 2.1/2 ure, werd een dynamietaanslag gepleegd tegen de woning van den politiecommissaris LAURENT te Haut-Pré, bij Luik. De slag was verschrikkelijk en bracht eene groote opschudding in de stad Luik teweeg. M.Laurent woont in de Rue Montagne Saint Walburge 67. ‘t Was op den dorpel van het huis dat den kardoes ontplofte. Kort voor 2 ure werd M.Laurent door drie voorbijgangers verwittigd dat er een verdacht voorwerp op zijnen dorpel lag. De commissaris zond een agent naar M.PAPYN, kapitein der artillerie, hem verzoekende te komen zien wat voor een voorwerp het was.Mr.PAPYN kwam seffens ter plaatse en onderzocht den kardoes. ‘t Was op dat ogenblik dat de ontploffing plaats had. De ruiten der omliggende huizen werden verbrijzeld en verscheidene personen die toegelopen waren, werden door de glasscherven gekwetst. Kapitein PAPYN lag op het gaanpad, badend in zijn bloed; zijne beenen waren ijselijk verminkt. Zes andere persoonen waren erg gekwetst : M.Dupont, landmeter van het kadaster; de E.H.Lemmens, M.CRIEN, MOTTARD en VIATOUR, politieagenten, en M.Legrand, letterzetter.

Amper een week later werd opnieuw een politieofficier geviseerd door bommenleggers. Deze ontsnapte slechts bij toeval aan een gewisse vernieling van zijn woning. Het is opnieuw “Het Huisgezin” waarin wij een uitgebreid verslag vinden.:

Kapitein Papyn / E.H.Lemmens

Politiecommissaris Laurent.

De aanhouding van RAVACHOL door commissaris Dresch.

RAVACHOL, berucht, gevreesd en ten onrechte geïdealiseerd. Niet meer dan een vulgaire moordenaar.

Dergelijke krantenberichten werpen een schril licht op de daders. De zweem van idealisme waarmede de anarcho-terroristen uit die tijd zich zo graag tooiden krijgt er ongetwijfeld een zware klap door. Tot overmaat van geweldpleging werd de aanhouding van Ravachol door anderen aangegrepen om een bomaanslag te rechtvaardigen die gepleegd werd op het restaurant waar hij door toedoen van een pientere kelner werd aangehouden. Die aanslag werd gepleegd door zekere MEUNIER en FRANCOIS die later voor deze feiten terecht stonden.                            

 Op het einde van de 19° eeuw schreef de Italiaanse criminoloog Cesare LOMBROSO het volgende:

“ In een samenleving die zodanig door een atmosfeer van geweld is omgeven kan men zich niet verwonderen als de verruwing van tijd tot tijd onder storm en bliksem tot uitbarsting komt.

Men kan niet ongestraft het geweld vergoddelijken, ook niet als men slechts aan een zeer bepaald soort van zijn toepassing denkt. Vroeg of laat gaat het evangelie der macht van de ene partij op de andere over.”

Hij was een der eersten om aldus te waarschuwen voor de ontreddering en neurose die door overheid en samenleving gewekt werd in enkelingen die tenslotte geen raad meer wisten. Die, geconfronteerd met onrecht, onderdrukking en geweld in feite met het leven reeds hadden afgerekend en in lieden als Ravachol en zijn kompanen hun voorbeeld zagen.

Met al hetgeen voorafgaat menen wij afdoende te hebben aangetoond met welke geestesgesteldheid sommige, zich anarchist noemende, terroristen rond de eeuwwisseling behept waren en hoe zij te keer gingen om een utopisch doel te bereiken. Daarnaast hebben wij ook duidelijk willen maken hoe de politie, ook toen , steeds de kop van jut was in de strijd tussen de gevestigde orde en de vernieuwers die hun toevlucht namen tot het terrorisme.

0   0   0   0

Maar laat ons terugkeren naar Europa.

Op 1 mei 1891 werden tijdens een uit de hand gelopen demonstratie in Clichy vijf politieagenten ernstig verwond. Het daaropvolgend jaar wordt een bom ontdekt in de kantoren van de “Société des mines de Carmaux” in Parijs. Een agent bracht het springtuig over naar het politiebureau waar het tot ontploffing komt. Zes agenten kwamen aldus op 8 november om het leven.

Hoe erg de haat van de paria’s onder de bevolking wel was tegen alles wat het gezag vertegenwoordigde en hoe driest zij soms te keer gingen blijkt uit de vele krantenverslagen uit die tijd. 

Zal Mr.Dresch, politiecommissaris, als het zo verder gaat zijn woonplaats in  de Congo moeten vestigen? Het is Mr.Dresch die overging tot de aanhouding van  de verschrikkelijke RAVACHOL in het restaurant Véry. Slechts enkele dagen later kreeg de eigenaar van het gebouw waarin de woning van de commissaris gevestigd was een dreigbrief waarin het “Comité des dynamiteurs” hem liet weten dat, indien hij verder onderdak bleef verlenen aan degene die hun  compagnon had aangehouden, zijn eigendom zou opgeblazen  worden. Hierdoor afgeschrikt heeft de eigenaar de huurovereenkomst opgezegd en verkeert de heer Dresch in  de onmogelijkheid nog een logement te vinden op zijn wijk.

“Geloof mij, ik overdrijf niet” ! Aldus Mr.Dresch.“Gedurende twee maanden zijn wij allen gaan slapen in een hotel. Mijn echtgenote hier, ikzelf "daar en mijn kinderen nog op een andere plaats. Net een vliegend kamp !En gedurende die tijd "regende het dreigbrieven op mijn bureau. Niet enkel ten overstaan van mijzelf, maar ook voor "de politieprefect, de procureur-generaal en de rechters werden brieven bij mij bezorgd met de "opdracht ze ter bestemming te brengen. En in mijn woonplaats, wat een vrees ! Alle huurders, "behalve de sukkels die omwille van hun gezondheidstoestand hun woning niet konden verlaten, "trokken  eruit met de bedoeling er slechts terug te keren na mijn  vertrek. Ge kunt U wel "voorstellen met welke aandrang de eigenaars mij telkens probeerden weg te krijgen, soms zelfs "mits tussenkomst van een deurwaarder. En dan maar weer op zoek naar een nieuw onderkomen. "Soms lukt dat wel. De eigenaar geeft dan lucht aan  zijn verbazing en  zegt :”Hoezo, mijnheer ""de commissaris, waarom wil men U niets verhuren ?”Maar een paar dagen later, wanneer zij "vernemen met wie zij te doen hebben, wordt mijn voorschot terugbetaald en kan ik opnieuw "beginnen  zoeken."

Sommigen vragen zich af waarom Mr.Dresch niet in een ander kwartier gaat wonen. Er is daarvoor een niet onbelangrijke reden. Inderdaad, een politiecommissaris heeft recht op een standplaatsvergoeding op voorwaarde dat hij op zijn wijk verblijft. In het tegenovergestelde geval dienen zij volledig op eigen kosten een woning te huren. Men kan moeilijk van  de heer Dresch verlangen dat hij zou afzien van een vergoeding waarop hij het volle recht heeft.....”

Tot daar het artikel in de Parijse zondagskrant dat ons een kijk geeft op de atmosfeer van angst die ook de politie onderging in alle grote steden waar de anarcho-terroristen actief waren.

Intussen was het besef gegroeid dat de terreur slechts kon bestreden worden door efficiëntie in de organisatie en vooral in betere onderlinge contacten  tussen de diverse politiekorpsen. Reeds in 1898 had men in Italië een congres georganiseerd waaraan alle Europese politiediensten, samen met de diverse ministeries van binnenlandse zaken konden deelnemen. Een van de directe resultaten van dit congres was het samenstellen van een album met niet minder dan 500 fotos van de door de Franse "Sureté Nationale" gezochte terroristen.Alle politiediensten ter wereld konden op deze documentatie beroep doen.  

 

 

     

Vooral Parijs leek wel de kern van geweldpleging tegen alles wat het gezag vertegenwoordigde. De “Apaches” schrokken er niet voor terug openlijk de strijd met de politie aan te gaan. Zo overvielen zij in volle dag zelfs het “dievenkarretje” om hun medestanders te bevrijden.

In februari 1900 viel in Parijs nog maar eens een politieman als slachtoffer van
de anarcho-terroristen. Op zijn ziekbed werd hij door de politieprefect
Lepine vereerd met de gouden medaille voor moed en zelfopoffering.

e 

Caserio, de moordenaar van de Franse president Carnot, in zijn
gevangeniscel. Hij werd er voorzien van een dwangbuis. Dit
illustreert treffend de angst van de overheid voor de anarcho-terroristen.

Het anarchisme en de moord

in de Lange Violettestraat te Gent.

(15 februari 1909:)

 Een bijdrage tot de geschiedenis van de gemeentepolitie in het algemeen en van de Gentse politie in het bijzonder.

Opgedragen aan de nagedachtenis van

 alle ordehandhavers die het leven lieten

 in dienst van de bevolking.

Ten geleide.

15 februari 1909:

Een trieste mare vind als een lopend vuurtje zijn weg onder de Gentse bevolking:

“Hedde ‘t al ghuurt ? Den kommesir van ‘t vierde es omverre geschotten ! In nen azent uuke ! Deur nen anarsiest !”(*)

Van mond tot mond, van huis tot huis, van straat tot straat verspreid zich het bericht. De Gentenaars kunnen met moeite geloven dat de gesel van de eeuwwisseling, het anarcho-terrorisme, thans ook in de Arteveldestad heeft toegeslagen. Brussel, ja. Parijs, natuurlijk. Maar Gent ! Dat kan toch niet !

Het bericht is maar al te waar. ‘s Anderdaags reeds telt het politiekorps twee doden. Politiecommissaris DE SMET en agent GYSSELS van de vierde wijk zijn beiden met enkele uren verschil bezweken aan de verwondingen die zij opliepen bij de aanhouding van de anarchist Seilinger, alias Hartenstein. De Belgische kranten brengen uitgebreid verslag van alles wat zij weten, verzinnen en vermoeden.

Gent huivert, treurt en toont zijn afkeuring. De Gentenaars laten zich van hun beste zijde zien. Zowel de gegoede burger als de werkman, zowel links als rechts laten zien dat zij met zoveel geweld in hun eigen stad niet gediend zijn....en vergeten na enkele weken de ellende die twee families is aangedaan.

In de hierna volgende bladzijden hebben wij getracht de gemoedsgesteltenis onder de bevolking te peilen en een tijdsbeeld op te hangen van de periode waarin de gebeurtenissen zich afspeelden.

Wij hopen er in geslaagd te zijn de lezer te boeien en hem terug te plaatsen in de gevoelswereld van het begin der 20°eeuw.

Roger De Caluwé

(*) Hebt ge het al gehoord ? De politiecommissaris van de vierde wijk is neergeschoten ! En een politieagent eveneens ! Door een anarchist !

Teneinde een juist beeld op te hangen van de evenementen die de bevolking bezig hielden rond de eeuwwisseling is het nodig om even een zijsprong te wagen die ons naar onze zuiderburen brengt. In 1870 verklaarde de Franse regering de oorlog aan Pruisen. Nooit is een oorlog begonnen om dwazere redenen dan deze. De aanleiding was het feit dat Spanje aan de katholieke prins Leopold von Hohenzollern-Sigmaringen de troon had aangeboden. Frankrijk wilde dit niet en eiste van de Pruisische koning dat hij dergelijke troonopvolging zou beletten. Zelfs toen de Pruisische Prins zelf weigerde verklaarde Frankrijk toch de oorlog aan Pruisen.

Het Duitse leger bleek evenwel op alle gebied superieur aan de Fransen.  De ene nederlaag volgde op de andere en de ene helft van het Franse leger werd in Metz ingesloten. De Franse generaal Mac Mahon wilde de rest van zijn leger terugtrekken teneinde Parijs te verdedigen doch op 2 september 1870 werden zijn troepen nabij Sedan op hun beurt ingesloten. Het staatshoofd Napoleon III, op dat ogenblik als opperbevelhebber bij zijn troepen in Sedan, capituleerde. Frankrijk had geen leger meer. Napoleon III werd gevangengezet in Kassel. Na zijn vrijlating ging hij in ballingschap naar Groot Brittanië, eens de Franse aartsvijand.

In maart 1871 werd door de burgers van Parijs een radicale gemeenteraad gekozen die zich niets aantrok van de legitieme regering die zich teruggetrokken had in Versailles. Deze nieuwe gemeenteraad, de “Parijse Commune” revolteerde tegen de Nationale regering. Toen gebeurde het ongelooflijke. De Franse regering gooide het op een akkoordje met Bismark en alle Franse krijgsgevangenen werden vrijgelaten zodat onder het bevel van Generaal Clement-Thomas  een nieuw leger kon gevormd worden dat tegen de opstandige “Comunards” ten strijde trok. Einde april 1871 volgden de eerste aanvallen op de comunards. Langzaam maar zeker werden zij teruggedrongen naar het noordoostenvandestad.
De Franse soldateske liet een spoor van bloed en vernieling achter.Vooral de  ruiterij was gewelddadig tegenover de opstandelingen. Op 28 mei leverden een paar honderd arbeiders en Parijse gardisten nog slag op het kerkhof Père Lachaise. De overmacht was echter te groot en de opstandelingen moesten het onderspit delven. 147 Van hen werden ter plaatse gefusilleerd zonder vorm van proces. Dit betekende het einde van de Comune van Parijs.