Verslag Perm: het diepe Rusland

 Ik heb er tot nu, op de terugvlucht, de hele reis over gewijfeld of ik nu wel of niet een verslag van onze optredens in Rusland zou schrijven. Enerzijds is er de oppervlakkigheid van ons blitzbezoek dat weinig leeswaardigs opleverert maar anderzijds is een ShakeThat-reis altijd weer een avontuur, hoe kort het ook moge zijn. Daarnaast is er ook het gebrek aan trots over ons milieuverslindende trip die me de goesting wegneemt om er in geuren en kleuren over te schrijven. Tenslotte is typen niet echt bevorderlijk voor de pijn aan mijn polsen en vice versa.

 Maar goed, ik ben er aan begonnen. Als lezer heb je met één muisklik een zicht op hoe lang en breed dit verslag zal zijn, iets waar ik zelf op dit moment totaal geen zicht op heb.

Rusland sterft uit

Perm, de rijke olie- en gasverwerkende industriestad aan het zuiden van het Oeralgebergte – lees: Oeralgeheuvelte- is een uitzondering in het zwaar zieke Rusland. Alles ademt er naar Ruslan:, de kubushoofdige mannen, de zielloze sovjet architectuur en grootse momunmenten, de wijdse legerparade-straten en de oude trams, maar het in dit uitgestrekte land alomtegenwoordige verval en de allesoverheersende neerslachtigheid, is hier bijzonder mild. Voor het miljoen mensen dat hier woont gaat het stillaan weer een beetje vooruit en daar is de eerste editie van dit circusfestival een goed voorbeeld van.

Misschien is Perm wel te vergelijken met Gent. De petrochemische-industrie zorgt voor geld en werk, er is een universiteit, uitgaans- en cultuurleven. Terwijl de grootstedelijke criminaliteit, skinheads, lijmsnuivende straatkinderen, door ordediensten opgejaagde thuislozen en bedelaars hier eerder zeldzaam zijn. De voordelen van een stad zonder de nadelen van een grootstad dus.

Sinds het de aanvang van de Perestroika –de ontmanteling van het communisme– is het leven er voor de gewone Rus alleen maar harder op geworden, met de enige troost dat het nu meestal minder lang duurt. De Russische man heeft op dit moment een levensverwachting van 58 jaar, 6 jaar minder dan 40 jaar geleden. Gezien terzelfdertijd de geboortecijfers schrikbarend gedaald zijn tot nog slechts 1,2 kinderen per vrouw, slinkt de bevolking in hoog tempo. Als deze geboortecijfers aanhouden zal de bevolking van Rusland tegen 2050 gehalveerd zijn.

In het binnenland komt daar nog de plattelandsvlucht bij waardoor vele dorpen en kleine stadjes helemaal leeglopen. Op dit moment zijn er al 1500 spookdorpen en in een veelvoud daarvan vind je alleen nog wat oudjes, berken en wolven. Wellicht moet je niet ver buiten Perm gaan om in die grote leegte terecht te komen, maar die tijd hadden we  jammergenoeg niet.

Klantvriendelijkheid

Ambassades hebben per definitie een monopolie op hun dienstverlening, waardoor klantvriendelijkheid ten opzichte van buitenlandse visum-aanvragers wellicht overal zeldzaam is. Neem daar de algemene efficiëntie en corruptie van de Russische overheidsdiensten bij en je komt al snel in Kafkaainse toestanden terecht.

Om een visum te bemachtigen moet je buiten op straat staan wachten tot het jouw beurt is. Firma’s die leven op de corruptie van het systeem raden je aan via hen te werken voor slechts 100 euro per visum. Wie niet onmiddellijk betaalt, verandert van mening als na 4 uur wachten de loketten sluiten, terwijl ze in die tijd welgeteld 5 wachtenden (die er al stonden van voor zonsopgang) binnengelaten hebben. Er is voorrang voor de Russen, de rest moet maar buiten wachten. Het is duidelijk dat je zonder die visum-bedrijfjes nooit aan je documenten geraakt.

We hadden graag een visum gekregen van twee weken, gezien we efkes geen optredens hebben en dus konden blijven en geld spenderen. Maar zo zag de ambassade dat niet. 4 dagen kregen we de tijd. De Russische economie richt zicht duidelijk meer op de export van gas en olie dan op import van toeristen.

Land van het circus

Tijdens de Sovjet-periode was circus het progandamiddel bij uitstek en nog steeds wordt door het volk op handen gedragen. Arjan Miluka, één van de acrobatie-leraars in Esac (topcircusschool te Brussel) werd na jaren op te treden in China en de Russische grootsteden in zijn thuisstad ontvangen in een vol voetbalstadium, op een trapeze die met een helikopter naar binnen gevlogen werd …

Ondertussen zijn circusartiesten hier geen “rocksterren” meer, maar de Russen houden nog altijd van circus. Zo goed als alle voorstellingen  zijn uitverkocht. Het zijn niet uitsluitend de rijke russen die hier op afkomen, maar eerder de middenklasse en daarnaast ook de voltallige circusschool van de stad.

Het circusschooltje is er nog maar een paar jaar. We bezochten het op onze enige vrije dag en het bleek nog Russischer dan vodka te zijn. Discipline en keiharde gymnastiek vanaf drie jaar oud. De resultaten liegen er niet om. Tegen dat die gasten 7 jaar oud zijn springen ze allemaal reeksen flickflacks en gestrekte salto’s op de tumbling. Konden we hier maar een paar dagen langer blijven en eens een hele dag met een groepje werken. Creatief jongleer- en acrowerk, met zo’n gasten, dat moet machtige resultaten opleveren.

Laat ons hopen dat alle shows die ze deze week te zien krijgen hun ogen zal openen. Het zijn bijna allemaal buitenlandse voorstellingen en allemaal zijn ze vernieuwend. Dit moet iets teweegbrengen in die jonge hoofdjes, dat kan niet anders ….

Hollyday on ice

In Israel hadden we een matige show gespeeld doordat allerlei zaken van op onze technische fiche niet in orde waren. Deze keer wilde Joris –onze materiaalchef- dan ook alles meenemen. En als Joris alles zegt, dan betekent dat letterlijk alles: we zijn wellicht de allereersten in de geschiedenis van dit immense land die Vodka het land binnen gesmokkeld hebben.

We hadden ook een nieuwe mattenvloer gekocht. Dunne en lichte puzzelmatjes, zodat we niet op tapijten van de organisatie moesten hopen. Na onze opwarming waren die matjes hier en daar nat en wat later zat dat vocht al tussen onze matjes en de dansvloer waarop ze lagen. Het gevolg was dat ze daarna alle kanten uitgleden, en we een  “holiday on ice” versie van onze show speelden. We sloegen ons er door en werden gesteund door het luide en talrijke applaus van het publiek. Ja ook in rusland wordt onze dwaze humor gesmaakt !!

De tweede show legden we een tapijt van de organisatie bovenop onze matjes en hadden zo een prima ondergrond. Alles verliep net een tikkeltje vloeiender en na afloop was de organisatie razend enthousiast.

Ze zullen ons zeker binnen het jaar nog eens uitnodigen en ze hebben contacten in Oman en op het festival van Monte Carlo …  We weten uit goede bron dat het in de aard van de Rus ligt om allerlei plannen voor te stellen alsof ze zeker zullen doorgaan om ze daarna even snel weer te vergeten. We zien wel …

Russisch voor beginners

Na ons laatste optreden willen we gaan feesten, maar ik zit met een dubbel probleem. Mijn scheermachine ligt nog op mijn kamer terwijl ik per sé mijn snor er af wil scheren. Jammer genoeg liggen ook mijn taalgidsjes Russisch daar nog, en  nog spijtiger is dat de deur op slot is en ik net mijn sleutels liet vallen tussen lift en vloer. Ik moet de gangverantwoordelijke duidelijk zien te maken dat ik een stok en een haak nodig heb om de sleutels uit die spleet te vissen.

Zodra ik aan haar deur klop geeft ze de kuisvrouw de opdracht om haar deur te openen. Wellicht heeft ze zelf eerst twintig jaar gekuisd en slaafje van de gangverantoordelijke gespeeld en nu is het haar beurt om vanuit haar zetel te commanderen. Hiërarchie, oftewel baas en bovenbaas is hoe alles hier verloopt. Elke opdracht wordt doorgegeven aan iemand die lager op de ladder staat, zodat wie meest verdient minst doet.

Ik had vooraf geen Russisch geleerd maar probeerde mijn schade in te halen op de heenvlucht en hier tussen de soep en de patatten door. Het lijkt mij een moeilijke taal, zowel qua grammatica (6 naamvallen (gelukkig voor mij, exact dezelfde als in het Romanes)), woordenschat, spelling als klanken. Heel wat medeklinkers worden maar half uitgesproken (wat voor een West-vlaming niet al te veel problemen oplevert) maar vooral één klinker kennen we niet. Het geluid kan je je best voorstellen als de laatste klank van een stervend schaap. Zo ergens tussen blaten en piepen.

De jongeren die vooruit willen leren massaal engels, veel meer dan ik verwacht had, maar de oudjes en de kuisvrouwen zijn meestal geen talenknobbels.

Met het weinig Russisch dat ik ken en vooral veel hand- en voetenwerk lukt het toch vrij snel om de kuisvouw het probleem uit te leggen, die de boodschap daarna doorgeeft aan haar overste. Ik krijg een reeks keelklanken en een reservesleutel naar mij toegeslingerd. Blijkbaar had ze het begrepen.

Moskow

De terugreis vliegt net als de heenreis over Moskow. Tijdens de acht uur tussen landen en vertrek, sporen we naar het centrum van “de grootste stad van Europa” (wellicht is London ietsje groter, maar zo zien de Russen dat zelf niet). Het is de stad van het contrast tussen superrijk en bitterarm, de stad waar de grote meerderheid van de nieuwe rijke Russen wonen die na het communisme alle overheidseigendom opkochten voor een letterlijk een appel en een ei, om daarna in geen tijd onmetellijk rijk te worden. (ze kochten alles met geleende roebels, om daarna de roebel te laten devaluêren met 2500%, waardoor ze die schulden konden terugbetalen met letterlijk een appel en een ei, terwijl al de andere Russen hun spaarcentjes in rook zagen op gaan).

Rusland is ’s wereld nummer één op vlak van bodemschatten, maar zoals in zo veel van die bodem-rijke landen raakt dat geld niet verdeeld over de gehele bevolking. De rest moet het stellen met onderbetaalde jobkes en zonder enige vorm van bescherming tegen maffia of politiegeweld.

Al bij al is het er de laatste jaren wel op vooruit gegaan voor de gewone man, wat niet zonder reden toedicht wordt aan President Poetin, die een enorme populariteit heeft. Het moet gezegd, ofwel speel je mee met Poetin en zijn vriendjes, ofwel speel je niet, maar verder is zijn beleid niet zo slecht als het in het Westen wordt voorgesteld. Hij heeft de ineenstortende staat terug doen functioneren, met harde hand welliswaar, maar niet alleen tegenover het volk in Tsjetsjenië, ook tegen de hyperrijken die nu wel belastingen moeten betalen (een beetje het tegengestelde dan onze regering die de superrijken via de notionaire intrestaftrek volledig vrijstelt van belastingen).

Die stabiliteit zorgt voor investeringen uit het buitenland die samen met de inkomsten uit belastingen van de superrijken en de winsten uit de terug genationaliseerde olie- en gasbedrijven voor een betere staatskas zorgt die op zijn beurt de economie doet draaien. Dat het merendeel van die extra budgetten naar de veiligheidsdiensten, politie en leger gaan en slechts een tiende daarvan naar onderwijs en gezondheidszorg is jammer, maar blijkbaar toch genoeg om de modale Rus achter hun leider te doen staan.

In het toeristische centrum van Moskow merk je overdag niets van de troosteloze armoede die de inwoners van deze stad treft. Op een paar uur tijd heb je nu eenmaal niet meer tijd dan een bezoekje aan het rode plein, zelfs voor een bezoek aan het majestueuze Circusgebouw van Moskow hadden we geen tijd. Laat ons hopen dat we zoals het festival beloofde snel terug kunnen komen naar Rusland en dan aan een visum raken dat ons meer tijd geeft om dit land, zijn taal en inwoners beter te leren kennen.

hans

11-06-2011 om 00:00 geschreven door Hans Vanwynsberghe