'120 dagen van Sodom of de school der losbandigheid' is zoals de schrijver beweert aan het begin echt het schandaligste boek ooit. Ik ben er in beginnen te lezen omdat ik nieuwsgierig was naar de figuur Markies de Sade die het in de 18de eeuw aandurfde zo'n boek te schrijvenen omdat in de filosofie vaak naar hem wordt verwezen. Het boek gaat over 4 schurken uit de hogere klassen die een grote groep tieners, mannen en vrouwen gevangen houden in een desolate burcht. In een soort van dagboekvorm beschrijft Sade de activiteiten in het kasteel, die afgewisseld worden met verhalen die verteld worden door oude vrouwen. De seksuele uitspattingen worden alsmaar vunziger en  de wreedheden alsmaar gruwelijker. Het vierde (fragmentarische) deel over de 150 moorddadige passies is praktisch onleesbaar door de verschrikkingen die worden beschreven. Een kort fragment maakt dat duidelijk:

   54. Un bougre, avec les hommes et avec les femmes, a l'usage d'une autre poudre, dont l'effet est de vous ôter l'usage des sens et de vous rendre comme si vous étiez mort. On vous croit tel, on vous enterre, et vous mourez désespéré dans votre bière, où vous n'êtes pas plus tôt, que la connaissance vous revient. Il tâche de se trouver au-dessus de l'endroit où vous êtes enterré, pour voir s'il n'entendra pas quelques cris; s'il en entend, il s'évanouit de plaisir. Il a fait mourir ainsi une partie de sa famille.

(...)

79. Il aimait à tordre un doigt, et, pour seconde, il casse tous les membres, arrache la langue, crève les yeux, et laisse vivre ainsi, en diminuant tous les jours la nourriture.

Sade wil duidelijk zijn ogen niet sluiten voor de gruwelen waartoe mensen in staat zijn: in een opzicht bewondert hij ze. Het boek is een soort bijbel van het kwaad waarin het genot en de ondeugd superieur zijn aan de ondeugd. 'De wellust is de enige beloning die in een door God verlaten wereld kan worden opgeëist,' beweert hij zelf.
De vraag is of er iets is waardoor het goede kiezen de voorkeur verdient boven de pure ondeugd. Misschien wou Sade wel aantonen dat de mens van nature neigt naar het slechte en dat hij zijn ware aard verbergt als gevolg van sociale controle of het goddelijk gezag. Godsdienst en sociale controle is in de burcht totaal afwezig. De vier mannen plegen bijgevolg elke mogelijke misdaad  en uitspatting enkel en alleen voor het bewerkstelligen van hun genot.

Markies de Sade heeft het boek geschreven in de beroemde gevangenis van Bastille op dunne rolletjes papier. Hij zat de helft van zijn leven achter de tralies omwille van het mishandelen van prostituées en zijn schandelijke boeken. Zijn boeken zijn lange tijd verboden geweest en behoren tot de donkerste die in de bibliotheek te vinden zijn. Ik vond de '120 dagen' tegelijkertijd gruwelijk en fascinerend. Het is niet louter een pornografisch boek, het gaat in de eerste plaats over de menselijke natuur en over 'de door God verlaten wereld' na de Verlichting.

Er is ook een film die voor een groot deel gebaseerd is op het Boek van D.A.F Sade nl. 'Salo o le 120 giornate di sodoma' van P.-P. Pasolini (zie afbeelding bovenaan).