NACHTOPVANG 

'Hij zou mijn vader kunnen zijn.' Maar wat hadden we dan verwacht? Natuurlijk zijn de slapers net als iedereen. Heel gewone mensen, op zoek naar een bed om te slapen. Naar een plek om hun hoofd neer te leggen. Naar een gezicht dat naar heb glimlacht. En hen ziet als mens. 

Wat het meest fascineert, zijn de verhalen. Omdat we niet veel durven vragen, vangen we slechts flarden op. De gevoelens van trots, nostalgie, totale ontreddering, spijt en hoop komen terloops tot uiting maar zijn puur en onvervalst. 

N. leeft op als A. speelt dat hij verliefd op haar is. Ze gooien elkaar kushandjes toe en schateren luid. Het voelt als een show die ze opvoeren om zichzelf en de wereld te misleiden. Enkel de vermoeide glans in hun ogen verraadt dat dit geen zorgeloze flirt is. Als haar vijf kinderen ter sprake komen, somt N. fier hun namen en leeftijden op. Ze was 19 toen de eerste kwam. We durven niet vragen waar haar kinderen nu zijn. Ook A. liet in Roemenië een vrouw en kind achter. Ze waren nog jonge tieners toen ze volgens de traditie trouwden. Voor zijn andere dochter, die met zijn tweede ex in Mechelen woont, wil hij wel een echte papa zijn.

P. zit met een probleem. Zijn autosleutel is afgebroken. Hij doet verwoede pogingen om via zijn bedrijf een depannage te bestellen. Hij ziet er bezorgd uit en blijft wat in zichzelf gekeerd tijdens het eten. Maar de grapjes van het jonge geweld, die hem gekscherend 'Pikkedief' noemen, doen hem toch glimlachen. Die glimlach verraadt een soort vertrouwen tussen hen. 

Wanneer de zon eindelijk ondergaat, komt A. voorzichtig de keuken binnen. Hij haalt een doosje met dadels boven en deelt gul uit. Zijn iftar begint: terwijl de anderen samen verder uno spelen, ga ik naast hem zitten zodat hij niet alleen moet eten. Hij stopt me de hele tijd stukjes pizza toe, terwijl hij met zachte stem vertelt. Zijn vrouw en drie kinderen wonen in Luik, maar hij is hier, op zoek naar werk, op zoek naar een betaalbaarder huis voor zijn gezin. Weemoed spreekt uit zijn ogen als hij me op zijn telefoon een foto van zijn drie kinderen toont. Wie kan hem kwalijk nemen dat hij zijn kinderen gewoon kansen wil bieden?

O. is een beetje een mysterieuze figuur. Met zijn Algerijnse roots, heeft hij een trots voorkomen.  Bij het UNO spelen is hij voorkomend en attent. Hij lacht verontschuldigend als hij zijn buren met strafkaarten moet opzadelen. Pas vlak voor bedtijd en 's ochtends bij het ontbijt, krijgen we flarden van zijn geschiedenis te horen. Hoe hij in een wereld van Ferrari's, sierraden en bling bling zo diep viel, dat hij niets meer over hield. Alles is hij kwijt: zijn auto's, zijn huis, zijn geld, ... Maar schrijnender nog: zijn vrouw wil niets meer met hem te maken hebben. Nu heeft hij nog maar één levensdoel: het contact met zijn kind herstellen. Eén aandenken nog aan die tijd: een Swarovski-hanger rond zijn hals. 'Die kan ik niet verkopen' zegt hij. Op zijn telefoon scrollt hij door wat foto's. Hij toont ons wat voor schitterende schilderijen hij maakte in Parijs. Het meest aangrijpende is een sombere, voortsjokkende figuur met het woord 'tired' op zijn rug. Die ochtend vertrekt hij met een adres op zak. Iemand heeft gehoord dat hij daar gratis schildersgerief kan gebruiken. 

Het jonge geweld. Twee twintigers die elkaar duidelijk vinden. J., een speelse, jonge hond en Y., eerder schuchter en een tikje sarcastisch. Na het eten moeten ze zich afreageren: op het kleine binnenplaatsje proberen ze elkaar te raken met een tennisbal. En het gaat er hevig aan toe. 's Avonds ontpopt Y. zich tot UNO-kampioen: hij is degene die de score bijhoudt en het spel verdeelt. De volgende ochtend komt hij met een kanjer van een ochtendhumeur naar beneden. Na een koffietje ontdooit hij: 'je moet eens luisteren', zegt hij. En hij presenteert het oortje van zijn muziek. Vlaamse rap vult mijn hoofd. Klinkt best goed. 'Alleen gekend bij drugsgebruikers'. Hij kijkt me aan alsof het een proef is. Als ik niet reageer, grinnikt hij en verdwijnt weer in zijn wereld.

Vannacht slapen ook een moeder en een tienerdochter in de nachtopvang. Voor de allereerste keer. Je ziet hun ontreddering, voelt hun ontheemding. Hier heeft geen mens een script voor, we denken allemaal dat dit ons nooit overkomt. De hele avond blijven ze buiten, naast elkaar op twee tuinstoelen. Te roken. Cola te drinken. Te zwijgen. Tot uiteindelijk de schemer valt en hun ontreddering verhult met een barmhartige duisternis. Het wordt voor hen een lange, lange nacht. 

Het allermooiste geschenk dat we krijgen, is het ontbijtconcert van Anton. De bitterzoete klanken uit zijn accordeon verraden zijn Roma-roots. Zodra hij begint te spelen, dwarrelen tegenstrijdige emoties de ruimte door: vreugde en passie, droefenis en melancholie. Bitterzoet is de herinnering. Bij het naar huis keren, moeten Anton en ik dezelfde richting op. We nemen samen de trein en hebben nog een lang gesprek. Wanneer de conducteur hem een boete geeft voor zwartrijden, neemt hij die nonchalant grinnikend in ontvangst. Hij moet zich binnen de veertien dagen aanmelden om de boete te voldoen. Ik vraag het niet maar ben pertinent zeker dat hij zich nooit zal gaan aanbieden. Waarom zou hij dit soort regeltjes volgen? Hij is vogelvrij. De samenleving is hem al heel lang geleden kwijt geraakt.