Een Middelnederlands woord voor een verlangen zo groot dat je al bij voorbaat weet dat het nooit kan ingelost worden.
Het woord komt voor in gedichten van de mystica Hadewych.
AVONTUREN
Niet het zelfstandig naamwoord, maar het Middelnederlandse werkwoord.
In de Middeleeuwen zei men soms "kom, laten we gaan avonturen". Dit impliceert dat het avontuur niet iets is wat je overkomt, maar wat je aan kan gaan.
Dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen.
( Heinrich Heine, 1823)
Door de geschiedenis heen en in verschillende culturen vinden machthebbers van allerlei slag dat boeken - en bij uitbreiding cultuur - gevaarlijk zijn.
Wie kritisch kijkt en luistert, ziet dat deze waarschuwing nog steeds brandend actueel is.
Wat politici ook beweren, ze weten niet waarom leerlingen slechter scoren in begrijpend lezen.
Investeer in leerkrachten.
... Als leraren zelf goed en graag lezen, wordt het voor hen makkelijker om lessen rond begrijpend lezen te geven én een ambassadeur van leesplezier te zijn. ... Verplicht studenten om tijdens de lerarenopleiding elke week een kinderboek te lezen. Dat zijn 150 boeken in drie jaar.
Neem leesplezier en leesbevordering au sérieux.
... Alleen, leesplezier bevorderen mag niet afhankelijk zijn van het lokale initiatief van enkele supergemotiveerde enkelingen, maar moet het resultaat zijn van een structureel leesbeleid. Het is tijd om kleur te bekennen: wil Vlaanderen écht een regio met een leescultuur zijn?
Kris Van Den Branden, hoogleraar en lerarenopleider aan de Faculteit Letteren (KU Leuven), doet enkele voorstellen om het niveau op te krikken in De Standaard van donderdag 4 april 2019 (p. 40)
" Economisch bekeken is boeken kopen een slechte investering: ze verliezen hun waarde, je raakt ze aan de straatstenen niet meer kwijt - tenzij het om gesigneerde eerste drukken gaat van auteurs die tot het pantheon van literaire grootheden zijn toegetreden; ze nemen plaats in beslag, staan te verstoffen en te vergelen in je kast, en als je moet verhuizen, til je je er een breuk aan.
Er gaat niets boven de bibliotheek, zeggen vrienden mij. Dat kost je zo goed als niets, een gelezen boek breng je terug naar de bib en verder heb je er geen omkijken aan."
Veerle Vanden Bosch in DS2 - 24 januari 2019
Wat doe je er aan?
Hoe verminder je je aantal boeken?
Stop van boeken te kopen
Geef boeken weg: als een boek je geen gevoel van vreugde geeft, doe je het weg.
Stel een bovengrens vast: een maximum aantal boeken, en als je boeken bijkoopt dan moeten er andere weg.
Breng boeken naar de kringloopwinkel.
Laat boeken achter in een bibliotheekkastje in je omgeving.
Op donderdag 6 december 2018 bespreken we TUSSEN DUIVEL EN DIEPZEE onder leiding van Stefaan Pennynck.
In 1952 ontving de Oostendse (Mariakerke) auteur Gaston Duribreux de Emiel Vlieberghprijs voor zijn roman 'Tussen duivel en diepzee'.
Op een lichtschip verdwijnt een bemanningslid. Is de dader iemand van aan boord of wat kan er gebeurd zijn?
Is de in 1953 bij het Davidsfonds verschenen roman een misdaadroman of is er meer tussen de regels te lezen?
We zoeken het samen uit met Stefaan Pennynck, kenner van het werk van Gaston Duribreux, die de roman ook situeert binnen het ganse oeuvre van de schrijver.
Plaats: OC De Schelpe, Elisabethlaan 32, Oostende om 14.30 uur
De korenbloemen en de madeliefjes hebben het niet gehaald, niet blauw en niet wit, maar wel het rood van de klaprozen is het symbool geworden van de Eerste Wereldoorlog. De kollebloem uit het gedicht van 1915 van de Canadese 'toparts' John McCrae is dé herdenkingsbloem voor de gesneuvelden van de eerste Wereldoorlog. De klaproos is een pioniersplant, het is de bloem die het snelst weer gedijt op omgewoelde grond. McCrae heeft als eerstelijnsarts in Boezinge granaatputten genoeg gezien bij de evacuatie van gekwetsten. De papaver is bloedrood en staat voor eeuwige slaap: geen beter beeld voor rouw, hoop en wanhoop in de loopgraven.
Wat is de boodschap in dit gedicht? Je zou spontaan aan 'vrede' denken, maar in de derde strofe roept McCrae op om de strijd tegen de vijand voort te zetten. Het is zeker geen blijk van pacifisme. een Britse vrouwenbeweging kwam even op de proppen met een witte klaproos als vredelievend alternatief voor de bloedrode variant.
In de geschiedenis van de poppymanie zit een goed verhaal. De klaproos wacht op een rasverteller: een Geert Mak of een Philip Blom ?
De mens is een vragend wezen: waarom leef ik? waar kom ik vandaan? waar ga ik heen?
Het zijn vragen die doorheen heel de geschiedenis van de mensheid werden gesteld. Altijd heeft de mens zelf getracht een antwoord te vinden. Altijd heeft hij gepoogd de schepping te verklaren en er een zin aan te geven. In de vóórchristelijke tijd bouwde hij de wereld op van de mythen en zocht hij een antwoord binnen de gesloten ring van natuur en kosmos.
Guillaume van der Graft is in zijn poëzie voortdurend op zoek naar de diepere zin van het bestaande. Mythen en bijbel spelen op zijn zoektocht een vooraanstaande rol.
Vragenderwijs
Ik vroeg het aan de vogels
de vogels waren niet thuis
ik vroeg het aan de bomen
hooghartige bomen
ik vroeg het aan het water
waarom zeggen ze niets
het water gaf geen antwoord
als zelfs het water geen antwoord geeft
hoewel het zoveel tongen heeft
wat is er dan
wat is er dan
er is alleen een visserman
die draagt het water
onder zijn voeten
die draagt een boom
op zijn rug
die draagt op zijn hoofd een vogel.
Guillaume van der Graft
Uit: Vogels en vissen, 1953
In Vragenderwijs laat van der Graft het wezen 'mens'de kosmos ondervragen: de vogels, de bomen, het water. Maar de vogels zijn niet thuis, de bomen zijn te trots om te antwoorden en het water blijft stom als een vis. Met andere woorden, de gehele schepping, gesymboliseerd door dieren, planten en water, is niet bij machte om uit eigen kracht, vanuit de eigen wezenheid, een zinvol antwoord te geven. Waarom niet? Wat loopt er verkeerd? Het antwoord staat in de laatste strofe en is voorbereid via een haast kinderlijke wijze van vragen en formuleren: "wat is er dan - er is alleen een visserman".
De visserman is Jezus van Nazareth, de mensgeworden zoon van God, die onder zijn voeten het water draagt, op zijn rug een boom en op zijn hoofd een vogel.
Deze drie beelden verwijzen naar het Nieuwe testament:
- Jezus, de mirakeldoener die over het water liep
- Jezus' tocht naar Calvarie onder het kruishout
- Jezus' doop in de Jordaan, waarbij de H. Geest in de gedaante van een duif op zijn hoofd neerstreek
De gehele schepping krijgt slechts zin in en door Jezus Christus, in hem krijgt vindt de geschiedenis van de mensheid haar heil en voltooiing.
Daarvan getuigt nu ook de kosmos: de vogels zijn niet langer afwezig, de bomen blijven niet langer hooghartig en het water vindt tong en taal terug.
Verwijzend naar Guido Gezelle "als de ziele luistert / spreekt het al een taal dat leeft, / 't lijzigste gefluister / ook een taal en teken heeft ..."
'Packing my library' van Albert Manguel is een heerlijk meanderende filosofische elegie over de liefde voor boeken en hoe ze zin aan een leven kunnen geven.
" Boeken bieden zelden antwoorden maar stellen wel de juiste vragen.
Daarom ook dat kleine en grote dictators ze zo vaak wilden verbranden, verbieden of censureren. Nooit zal de literatuur verdwijnen omdat niets kan wedijveren met de verbeelding van de mens.
Augustus verbande Ovidius. Augustus' rijk is voorgoed voorbij. Ovidius' kunst leeft nog altijd."
Eric- Emmanuel Schmitt : Concert voor een gestorven engel
Verhalen
Vertaald door Eef Gratama
Uitgeverij Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2011
Bundel van vier verhalen bekroond met Prix Goncourt de la Nouvelle 2010
Wat is het verband tussen een vrouw die haar echtgenoot vergiftigt en een verliefde president?
Wat heeft een eenvoudige zeeman op de grote vaart te maken met een internationale oplichter, die religieuze kitsch uit China verkoopt?
Welke wonderbaarlijke rol speelt de heilige Rita, beschermvrouwe van hopeloze gevallen, die deze op raadselachtige wijze door het leven loodst?
Alle personages in deze verhalenbundel krijgen de gelegenheid om hun fouten goed te maken. Sommige grijpen die kans met beide handen aan, andere willen er niet van weten of hebben niets in de gaten.
Vier verhalen met een gemeenschappelijk thema.
Vier verhalen die het alledaagse en uitzonderlijke van elk leven laten zien.
Vier verhalen die draaien om menselijke vrijheid. Zijn we vrij in onze keuzes of moeten we ons schikken in ons lot? Zijn we tot verandering in staat?
1) De gifmengster
Nadat Marie Maurestier uren had doorgebracht in de biechtstoel bij de jonge pastoor Gabriel van Saint-Sorlin stond haar besluit vast.
Morgen, dorpsgenoten, zullen jullie merken dat jullie dorp nog beroemder is dan het al was, het dorp van Marie Maurestier, de duivelin die een engel is geworden, de moordenares die iedereen had misleid, maar God niet wilde misleiden. (p. 45)
2) De thuiskomst
Zeeman Greg krijgt op zee de boodschap dat één van zijn dochters overleden is. Hierdoor is hij totaal van streek. Hij beseft dat hij bij zijn thuiskomst van de zeereis een nieuwe vader voor zijn vier dochters is geworden.
Ze hadden vooral een afwezige in hun leven gehad, van wie ze niets anders kenden dan zijn fysieke kracht en de bevelen die ze moesten gehoorzamen, maar nu bekeken ze hem met andere ogen en begonnen ze een beetje minder bang voor hem te worden. (p. 69)
3) Concert voor een gestorven engel
De titel verwijst naar een muziekstuk van Alban Berg. Op een Thais eiland volgen twee conservatoriumstudenten een cursus. De Australiër Axel speelt viool en de Fransman Chris is een pianist. Axel en Chris zou men kunnen beschouwen als twee broers met tegenovergestelde karakters: de harde Kaïn (Chris) en de zachte Abel (Axel).
'Dat zeg ik omdat het de waarheid is. Een mens is niet eenmaal slecht, altijd slecht, Karim. Als je dat beseft, kun je een beter mens worden. We zijn vrij, Karim, vrij!' (p. 100)
'Geef je leven een andere wending, Karim. Een dief kan een eerlijk mens worden, een moordenaar kan begrijpen dat hij verkeerd heeft gehandeld en dat nooit meer moet doen. Karim, ook al heb je je een paar keer schuldig gemaakt aan vandalisme, plunderen, inbraken en heroïnehandel, dat wil nog niet zeggen dat je je niet goed kan gedragen. Het bewijs daarvan is dat je een hekel hebt aan jezelf. Iemand die echt slecht is, denkt juist dat hij goed is. Hetzelfde geldt voor klootzakken: die hebben niet in de gaten dat ze klootzakken zijn. Maar jij - sorry dat ik het zeg - bent al een stapje verder gekomen. Ik heb vertrouwen in jou, Karim. En ik beloof je dat ik je zal helpen, zoveel ik kan.' ( p. 100)
'Ja logisch, dat staat toch in de Koran!'
'En ook in de Bijbel. Die twee jongens zijn de zonen van Adam en Eva, ze hebben nooit problemen met elkaar totdat ze de befaamde ruzie over hun offer krijgen. een van de twee, Abel, offert aan God de opbrengst van zijn werk als veehouder, waarschijnlijk een rund en een schaap, terwijl Kaïn God zijn vruchten en groenten aanbiedt. Zonder dat er een logische reden voor is, neemt God Abels gave aan, maar hij weigert die van Kaïn. Zo is het leven nu eenmaal, dat weet je: onrechtvaardig, onvoorspelbaar, oneerlijk. Dat moet je accepteren. Maar Kaïn is heel trots en accepteert dat niet, hij wordt razend, hij komt in opstand. God geeft hem op zijn donder en zegt hem dat hij zich koest moet houden. Niks ervan! In een vlaag van woede doodt Kaïn zijn broer Abel op wie hij jaloers is geworden. Waarom,vraagt God hem op de plaats des onheils, als het kwaad al is geschied. "Ben ik mijn broeders hoeder?" antwoordt Kaïn grinnikend. Inderdaad ja, dat was hij, maar dat had hij niet begrepen, hij had niet nagedacht over de grote familie die de mensheid is. Iedere mens is verantwoordelijk voor iedere mens, voor zijn broer en voor de anderen. Wie iemand om het leven brengt, vergeet dat. Wie gewelddadig is, vergeet dat. Ik wil het niet meer vergeten: ik ben jouw hoeder, Karim, ik laat je niet vallen. En jij, jij bent de hoeder van je jongere broertjes: je mag ze niet aan hun lot overlaten, je moet ze juist helpen.' (p. 101)
4) Liefde in het Elysée
Er zijn drie verschillende vormen van doodsangst: angst omdat je niet weet wanneer je dood zult gaan, angst omdat je niet weet hoe je dood zult gaan en angst omdat je niet weet wat de dood zelf inhoudt. ( p. 155)
Onze gevoelens zijn niet veranderlijk, maar tweeslachtig, zwart of wit al naar gelang de invloeden waaraan we worden blootgesteld, ze bewegen zich golvend en kronkelend in het spanningsveld van hun tegenstrijdigheden en zijn in staat tot het ergste kwaad en het hoogste goed. ( p. 175)
De herinneringen boden de kans om fouten recht te zetten, misverstanden uit de weg te ruimen, alles te herzien. (p. 175)
De Franse schrijver Eric-Emmanuel Schmitt werd geboren in Lyon in 1960. Hij heeft de Belgische nationaliteit en woont in Elsene (Brussel).
Hij geniet vooral wereldwijd bekendheid door zijn 'Cyclus van het onzichtbare':
- Milarepa
- Meneer Ibrahim en de bloemen van de koran
- Oscar en oma Rozenrood
- Het kind van Noach
De vier novellen uit deze cyclus werden vertaald in meer dan 32 talen!
Hierbij de bespreking van twee andere werken van Eric-Emmanuel Schmitt : Mijn leven met Mozart en De droomster van Oostende.
Mijn leven met Mozart
Roman vertaald door Eef Gratama, Uitgeverij Atlas-Amsterdam/Antwerpen, 2006, 160 bladzijden
In gefingeerde brieven aan Mozart beschrijft Eric-Emmanuel Schmitt op subtiele en heldere wijze hoe de componist zijn leven heeft veranderd.
Hoe diens muziek hem in zijn moeilijke puberjaren heeft geholpen en zelfs op een beslissend moment heeft behoed voor een poging om zich van het leven te benemen.
Hoe Mozart hem daarna door de jaren heen tot troost en steun is geweest; hoe zijn klanken - variërend van Die Zauberflöte en Le nozze di Figaro tot klarinet-, piano en vioolconcerten, kamer-en kerkmuziek - hem domweg hebben geleerd om gelukkig te zijn.
Schmitt excelleert door zijn taal, waarmee hij in ogenschijnlijk eenvoudige bewoordingen diepgaande emoties en menselijke ervaringen zo weet te beschrijven dat ze voor iedere lezer invoelbaar zijn.
Bij het boek is een cd bijgevoegd: 16 muziekfragmenten van Mozart, muziek die door Schmitt in het boek ter sprake wordt gebracht.
1. Le Nozze di Figaro, K.V. 492, Akte III, Aria van de gravin: 'Dove sono i bei momenti', 4'57, p.17
2. Le Nozze di Figaro, K.V. 492, Akte I, Aria van Cherubino: 'Non so più', 2'49 , p.27
3. Le Nozze di Figaro, K.V. 492, Akte IV, Aria van Barbarina: ' L'ho perduta', 1'41, p. 37
4. Ave verum corpus, K.V. 618, Motet, 3'33, p.43
5. Klarinetconcert in a, K.V. 622, 2e deel: Adagio, 7'28, p. 56
6. Eine kleine Nachtmusik in g, K.V. 525,4e deel: Rondo Allegro, 3'58, p.60
7. Vioolconcert nr.3 in g, K.V. 216, 2e deel: Adagio, 7'33, p.72
8. Così fan tutte, K.V. 588, Akte I, Trio van Fiordiligi, Dorabella en Don Alfonso: 'Soavesia il vento', 2'49, p. 80
9. Strijkkwartet nr. 15 in d, K.V. 421, 7'40, p. 95
10. Mis in c, K.V. 427, Credo: 'Et incarnatus est', 8'04, p. 98
11. Pianoconcert nr. 21 in c, K.V. 467, 2e deel: Andante, 7'53,p. 102
12. Die Zauberflöte, K.V. 620, Akte I, Duet van Pamina en Papageno, 2'46, p. 109
13. Die Zauberflöte, K.V. 620, Akte I, Fragment van de Finale: 'Komm, du schönes Glockenspiel', 1'17, p. 118
14. Die Zauberflöte, K.V. 620, Akte I, Fragment van het kwintet van Tamino, Papageno en de drie dames: 'O Prinz, nimm dies Geschenk von mir!', 0'48, p. 134
15. Die Zauberflöte, K.V. 620, Akte II, Fragment van de Finale: 'Wir wandelten durch Feuergluten', 3'52, p. 137
16. Die Zauberflöte, K.V. 620, Akte I, Fragment van het kwintet: 'Drei Knaben, jung, schön, hold und weise', 1'37, p. 150
De droomster van Oostende
Atlas-Contact, 2009, 238 bladzijden
Een man trekt zich terug in het gezapige Oostende aan de Belgische kust om een verbroken relatie te verwerken.
De eenzame Anna van A., bij wie hij een kamer huurt, verrast hem met haar wonderlijke levensgeschiedenis, het relaas van een hartstochtelijke liefde en vreemdsoortige erotiek. Verliest de vrouw zich in haar verzinsels of is het allemaal echt gebeurd?
In deze verhalenbundel laat Eric-Emmanuel Schmitt ons zien hoezeer we ons laten leiden door onze verbeelding.
Vijf verhalen houden ons voor dat dromen de ware grondslag vormen van ons bestaan.
