|
De Kapel O.-L.-Vrouw Geboorte in
Amelgem
In het zacht glooiend landschap van Amelgem aan de hoek van de
Amelgem- en de Kaarlijkstraat in de parochie van Oppem staat dichtbij de grens
met Wemmel sinds 1637 een kapel toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Geboorte. De wat
vergeten kapel in eenvoudige barokstijl gebouwd pronkt er onder een groep
aloude hoge bomen vlakbij een hofstee waar recent een B&B geopend werd.
Reeds vóór 1142 werd dit gebied geschonken aan de pas gestichte
abdij van Grimbergen. Oude oorkonden vermelden dat er in 1155 al een kapel
stond en dat er enkele broeders van de abdij in Amelgem verbleven in een
parochie ondergeschikt aan de kerk van Meise. De kapel was verbonden aan de
Norbertijnenhoeve Hof van Amelgem. In de 13de eeuw werd Amelgem
bij de parochie van Oppem gevoegd en was de kapelaan een Norbertijn van
Grimbergen.
De huidige kapel in witte steen werd onder prelaat Outers in
barokstijl gebouwd in 1637. De voorgevel met een rond venster boven de mooi
omlijste toegangsdeur, loopt uit op een gebogen fronton waarin een steen het
jaar 1637 vermeldt. Helemaal bovenaan is er een klokkentorentje waarvan de klok
ouder is dan de kapel, want men kan er op lezen Jan van den Gheyn heeft mij
gegoten MCCCCCCVII (1607). Deze klokkengieter was gevestigd in Mechelen. De
zijgevels hebben elk twee hoge vensters. De sleutelstenen binnen in het gewelf
tonen de wapens van prelaat Outers en dit van de abdij Grimbergen. Boven het
altaar ziet men het eikenhoutenbeeld van Maria met het Kind Jezus.
Elke week werd er in de kapel een Mis opgedragen door de kapelaan
van Oppem en jaarlijks was er een grote plechtigheid met processie op 8
september, feestdag van O.-L.-Vrouw Geboorte. Tijdens de Eerste Wereldoorlog
werd de kapel als een abominabele verlatenheid een rommelkot. Het eikenhouten
Mariabeeld werd naar de pastorij van Oppem gebracht. Prelaat Outers had in de
kapel gezorgd voor mooie schilderijen, die helaas verloren zijn gegaan.
In een
brochure geschreven door Kan. D. J. Delestré en Dr. Jan Lindemans kan men
volgende mooie evocatie lezen, die we hier dankbaar overnemen.
Denken we
een ogenblik terug aan dat schoon verleden, vol innig eenvoudig maar sterk
geloof. Langs lanen en banen zien we de edele families uit den omtrek komen
aangereden op de brede, kostbare karossen met blinkende paarden bespannen. Over
de veldwegels komen de boerenmensen aangestapt. De hoeven van Amelgem en de
kapel zijn feestelijk uitgedost. Op de brede straat liggen reeds de veldbloemen
in `t mulle zand gestrooid. Op het torentje en op het rustaltaar tussen Amelgem
en Oppem wuiven de wimpels en wapperen de vlaggen. De abt van Grimbergen komt
uit de grote hoeve getreden. Omringd van blanke Norbertuszonen gaat hij naar de
kapel en groet minzaam het volk, dat daar staat in de ronde. Het klokje tampt.
De plechtigheid begint. Ongekunstelde stemmen zingen de heilige gezangen. Onder
de consecratie is alles stil; ook het volk dat moet buiten blijven op het
kerkhof knielt en bidt. Na de Mis komt de stoet in beweging. De trom der Gilde
van den Edelen Handboog van Sint Sebastiaan en van Sint-Gregorius van Meise en
Oppem, de Broederschap van de H. Drievuldigheid stappen op maat vooruit. De
heer Drossaerd van den Lande van Grimbergen en de beide Baanderheren zijn daar
in vollen tooi. De edele familie van Bouchout stapt achter de rijen, vóór den
abt die het Hoogwaardig draagt. De zonne speelt en schittert en flikkert in de
zijden en fluwelen priestergewaden. Helder klinkt het spel der fiffers en
kornemuzen en het volk zingt mee één van de volksliederen ter ere van het H.
Sacrament door de Norbertijn Daniël Bellemans gedicht. En zo gaat het voort
langs heuvel en helling door de groene velden, tot weer alles stil valt aan het
rustaltaar, waar de abt de zegen geeft aan het biddende volk. Dan trekt de
stoet weer kapellewaarts. Nu dondert het geschut der bombarden, en hun donder
sterft weg tezamen met de laatste galmen der liederen. Na de dienst is het
ontvangst in de grote zaal van Amelgems hoeve. De Abt ontvangt er de edellieden
en de boeren van de omtrek, terwijl het volk buiten leute viert.
Zo was het
en ging het er aan toe tot 125 jaar geleden. De oude mensen konden het nog zo
schoon vertellen, gelijk een tachtigjarige het deed aan mijn goede vader: die
grijsaard had het gehoord van zijn vader. En nu ! `t Is alles vergeten,
weggedeemsterd in de nacht van `t verre verleden; nog enkel een herinnering
blijft er voort leven bij sommige oude families.
Het belang
van deze nederige bidplaats is waardig om bewaard te blijven. Ze is een
merkwaardig model uit de 17de eeuw. Te meer daar de kleine gebouwen
in die aard niet weinig bijbrengen tot het schilderachtig uitzicht van onze
landschappen; ze breken de eentonigheid en zijn als bouwkundige bloemen die
niet zonder barbaarsheid uit te rukken zijn uit de grond die ze versieren.
Laat ons
hopen dat deze parel van het Brabants schone land, Amelgem, meer en meer de
belangstelling en de bescherming zal genieten van al wie nog wat voelt voor
onze eigen landelijke schoonheid.
Op zondag 8 september, de feestdag van O.-L.-Vrouw Geboorte, zal
Maria aan haar kapel te Amelgem feestelijk gevierd worden met een
eucharistieviering om 14 u.30. De plechtigheid wordt opgeluisterd door het
Parochiaal Mannenkoor van O.-L.-Vrouw ter Noodt Merchtem. Bij mooi weer is de
viering in openlucht bij de kapel en na de plechtigheid blijven we met een
drankje en hapje gezellig napraten.
Frans Stoffelen
|
