... succesvolle reanimatie op een kindje! Dinsdagochtend besloot ik om eens om 7u te beginnen, voor de zogenaamde 'post-admission round'. De dag ervoor was onze ward van dienst geweest op de acute eenheid en de volgende ochtend worden alle opgenomen kindjes, samen met één van de professoren, overlopen. In afwachting - er begint hier echt nooit eens iets op tijd - probeerde ik een infuusje bij een kindje te plaatsen. Naast het feit dat het bij mollige zwarte kindjes sowieso al veel moeilijker is, was dit meisje daarenboven wat shockerig. Na twee pogingen riep ik er dan maar de meer ervaren verpleegkundige bij... Maar ook haar wou het niet lukken. Terwijl ze het hoofdje aan het scheren was, in de hoop dat daar wel een geschikte vene te vinden zou zijn, stopte het meisje plots met ademen. Zij nam de beademballon, ik ausculteerde. Geen hartslag. Ik begon te beademen, zij maakte een intra-cardiale injectie klaar en begon te pompen. We riepen er de dokter van wacht bij, om een intra-osseuze lijn te plaatsen. Het hartritme keerde vrij snel terug, ik bleef verder beademen. Na een kwartiertje merkten we spontane ademhaling... Wat is het een heerlijk gevoel om er eens eentje te kunnen redden!
... geslaagde lumbale punctie! De interns hadden me reeds verschillende keren voorgesteld mij te assisteren, in plaats van ik hen. Tot nu toe had ik hun aanbod steeds vriendelijk afgewezen. Wat cerebrospinaal vocht afnemen bij een spartelend kindje, zonder verdoving en in "steriele" omstandigheden, leek me niet onmiddellijk aantrekkelijk. Maar ze konden me toch overtuigen. Mijn eerste poging verliep niet vlekkeloos; ondanks een goede lokalisatie, botste ik toch op bot, dacht ik. Nieuwe poging dan maar, met assistentie. Ik zat toch goed! Er is redelijk wat weerstand waar je door moet. Dat weet je natuurlijk alleen maar als je reeds een punctie gedaan hebt... Op naar de volgende!
... keer struisvogel, springbok en impala! Woensdagavond gingen we met z'n viertjes, Katja, Andreas en Kyle, de Amerikaan, naar een restaurantje met wild als specialiteit. Katja nam tot ieders onbegrip een vegetarische schotel; het jagen is hier verboden en ze importeren alles uit Zuid-Afrika. De mannen genoten van een assortiment van struisvogel, krokodil, springbok en impala, ik koos voor struisvogel op Indische wijze met curry. Dit was ongetwijfeld mijn eerste maaltijd, sinds mijn vertrek uit België, die ik watertandend opat!
... party met de interns! Die party bleek echter meer een gezellige bijeenkomst met cake te zijn, maar het was interessant. Het draaide uit op een discussie: alle interns zijn ervan overtuigd dat het gezondheidszorgsysteem in Uganda dringend aan verandering toe is, maar de manier waarop ze die verandering hopen door te drukken, verschilt grondig. De ene groep vindt dat ze hiervoor in Uganda zelf aan het beleid moeten werken, de andere hoopt kennis en resources te vergaren in het buitenland. Gelijk hebben ze, verandering is welkom! Middelen zijn zodanig gebrekkig dat het ziekenhuis waar ik nu stage loop, dat eigenlijk te vergelijken is met een universitair ziekenhuis, alle patiënten met eenvoudig te behandelen pathologie als malaria en ongecompliceerde pneumonie doorgestuurd krijgt. Daarnaast worden de middelen die er wel zijn nog al te vaak voorbehouden voor de meer welstellenden, of zij die kennissen hebben in het ziekenhuis. Ook de weddes van de assistenten hier zijn ongelooflijk laag; ongeveer 200 euro per maand. De levensstandaard mag hier dan wel lager liggen, met zo'n wedde zijn ze niet in staat hun eigen kinderen te laten studeren... Verandering, graag dus. Maar ze zouden beter samenwerken om deze te bekomen!
... kerst in de zon! Ik moet eerlijk bekennen dat kerst me dit jaar wat ontgaat. De echte kerstsfeer ontbreekt: geen door mezelf tot in de puntjes versierde boom, geen typische muziek, geen sneeuw, geen gezellige familiedinners,... We wouden het dus over een andere boeg gooien; een dagje naar het zwembad, een dagje genieten van de zon. Tot de hevige regenbuien roet in het eten gooiden! Gelukkig begon de hemel op te klaren in de namiddag, zodat we ons kerstaperitiefje toch nog in het zonnetje konden nuttigen. Zalige kerst iedereen!
... virale infecties! En voor wie dacht dat dat enkel wat maag- en darmproblemen zouden zijn, heeft het mis... Het begon vorig weekend, met de stem die het liet afweten - dat ik toen uitgeweest ben, heeft daar helemaal niets mee te maken. Daarna een verstopte neus en een vervelend hoestje. Hoe kan het ook anders als je hele dagen tussen zieke kindjes vertoeft! Al ben ik niet gewoon om in de zomer een verkoudheid te hebben, zo erg was het nu ook weer niet. Tot mijn darmen overactief werden, terwijl mijn maag weigerde haar werk te doen... Gelukkig heb ik me maar één dag echt mottig gevoeld. Een tweede kerstdag om snel weer te vergeten!
De tweede helft van deze stageweek op Ward 16C verliep rustig. We hadden heel wat patiëntjes naar huis kunnen sturen, en de overigen stelden geen grote problemen. Het kindje met het vermoeden van de tuberculeuze meningitis heeft het niet gehaald... Toch brak er even wat ongerustheid uit; de zuurstoffles bleek leeg te zijn. Via een primitieve contructie van buisjes zijn er zuurstofbrilletjes voor vier kinderen, die het nu dus zonder moesten stellen. Het duurde meer dan vier uur voor er een nieuwe fles gemonteerd kon worden, als het dat maar is... Donderdag was een zeer interessante dag! Ik stond terug op de acute eenheid, deze keer samen met Dr Shiba. Zij is net als Dr Emma een laatstejaars SHO, wat wil zeggen dat ze bijna kinderarts is. Ik mocht de patiëntjes eerst zelf zien, als de moeder of vader voldoende Engels sprak, en dan overliepen we ze samen. Zeer interactief: veel vragen, maar ook veel uitleg. Alle theorie rond congenitale hartziekten hebben we heropgefrist; het patiëntje zelf had een groot septumdefect en slechts één atrium.
Misschien is dit een goed moment om wat meer te schrijven over Uganda, de zogenaamde parel van Afrika. Dit land met evenaarsklimaat kent ongeveer 30 miljoen inwoners, waarvan 1.2 miljoen in de hoofdstad Kampala, en grenst aan Rwanda en Tanzania in het zuiden, Kenya in het oosten, Sudan in het noorden en de DR Congo in het westen. De geschoolde bevolking spreekt vlot Engels, al moet ik soms een enorme inspanning doen om hun eigenaardige uitspraak te vatten. Eén van de bekendere lokale talen, het Luganda, is echter helemaal niet te verstaan, noch te begrijpen. De katholieke godsdienst is het sterkst vertegenwoordigt, zo'n 85% van de Ugandezen is christelijk. Het belangrijkste exportproduct is koffie, maar Uganda blijft een arm land. De gemiddelde levensverwachting van de Ugandezen is 45 jaar. Ongeveer 45% heeft toegang tot drinkbaar water en slechts 4% Ugandezen hebben elektriciteit. De kindersterfte is hoog. Volgens een laatste rapport is 8% van de geteste kinderen seropositief. Het exacte cijfer van de volwassenen is niet gekend, maar zal veel hoger liggen. Museveni is hier sinds '84 als president aan de macht; velen vinden de tijd rijp voor verandering. Benieuwd welke de uitslag van de verkiezingen op 18 februari 2011 zal zijn...
Nu Anita terug koudere oorden opzoekt, zijn we nog met drie... We besloten van het Afrikaanse uitgaansleven te proeven. In een leuke club, waar ze zowel lokale als internationale muziek speelden, dansten we tot in de vroege uurtjes. 't Is te zeggen, de Afrikanen dansten, wij deden een poging... Toen we thuiskwamen, maakten we kennis met een nieuw huisdier, een aapje.
Voor we konden vertrekken naar de Falls, moest er eerst nog wat gewerkt worden... Vorige week woensdag had ik de eer om een handje te helpen op de 'Acute Care Unit'; door de examens stond Asiphas, één van de interns, die dag moederziel alleen in voor de zorg van de ziekste kindjes. Opnieuw bestaat er één woord om de dag te beschrijven: chaos! Het weinige materiaal dat ze hier hebben, ligt overal en nergens, en een rondleiding kennen ze hier uiteraard niet. Gelukkig was ik 's ochtends zo slim geweest even rond te neuzen. Toen een pasgeborene plots begon te stuipen, moest ik dus niet als een kieken zonder kop op zoek naar valium... Het was een ondervoedde baby die er met wat glucose weer helemaal bovenop kwam. Jammer dat dat het enige echte lichtpuntje was die dag. Enkele minuten later stierf een andere baby met een ernstige bloedarmoede, de transfusie kwam te laat. En ze laten dat gewoon gebeuren... Geen reanimatie, niets. Op naar het volgende zieke kind, dan maar. De rest van de dag zagen we vooral infectieuze pathologie zoals pneumonie en meningitis, en deshydratatie en malnutritie. Allemaal behandelbaar, maar je vraagt je af hoe lang ze het goed zullen stellen...
De zes uur durende rit naar de Falls in een klein busje op een hobbelige baan was ... vermoeiend. Maar toen we het regenwoud betraden, waren we dat op slag vergeten! Omgeven door groene pracht, het tjirpend geluid van verschillende vogels, de apen die in de bomen hangen te bengelen,... Prachtig! Ook het Red Chilli Rest Camp, waar we gingen overnachten, lag te midden van al die schoonheid. Daar aangekomen, namen we ons aperitiefje mee naar de oever van de Nijl en genoten we van de zonsondergang. Zalig! Na enkele uurtjes aan het kampvuur, hoopten we op een goede nachtrust. Dat was echter buiten de 'hippo's' gerekend... Die vonden het absoluut noodzakelijk om rond onze tent te beginnen grazen in het midden van de nacht. Al was dat ongelooflijk spannend, een nacht in een tent heeft echt wel zijn charmes! 's Ochtends vroeg uit de veren voor een 'game drive'; met datzelfde busje trokken we de savanne in. Het lijkt echt alsof je de bewoonde wereld achter je laat... Behalve het Ugandeese hert in het lange gras, zagen we antilopen, buffels, giraffen, olifanten, de staart van een luipaard, hippo's en honderden kleurrijke vogels. Overweldigend! Nu, een safari zou geen echte safari zijn, moest ons schitterend uitgerust busje zich niet vastgereden hebben. Toen een olifant weigerde uit de weg te gaan, en we noodgedwongen een andere weg moesten nemen, die door de hevige regenval nogal drassig geworden was, gebeurde het. Na meer dan een uur proberen, gaven ze het op. Al kun je amper van pogingen spreken; geen ijzeren ketting, geen deftige trekhaak,... We zijn dan maar met een jeep terug naar het kamp gebracht, zodat we onze boottrip op de Nijl niet zouden missen. We vertrokken met een mooie zon aan de hemel, maar toen we ons tien minuten op het water bevonden, begon het te stormen. Met ons kleine bootje naar de oever, waar we ondanks de plastieken wanden allen kletsnat werden. Een korte maar krachtige storm. Het frisse tochtje naar de Falls was desondanks de moeite waard! Tussen de hippo's, enkele krokodillen en verschillende watervogels waan je je opnieuw in een andere wereld... De wandeling naar de Falls, de volgende dag, was gelukkig ook kort. Onder een blakende zon naar de top. Adembenemend! Al dat water, door een 25 meter hoge kloof, die slechts 6 meter breed is. En je kon er gewoon langs wandelen. Als dat geen schitterende afsluiter van een geslaagd weekendje is!
Zondag: werkdag. Om te compenseren voor onze vrije dagen. De zieke Asiphas stond alleen op Ward 16C, en kon alle hulp gebruiken. Het is een man, voor zij die daaraan twijfelden... Verschillende kindjes gezien met neonatale sepsis, maar ze stelden het allemaal goed. Gelukkig. En dan, op de Murchison Falls na, mijn uitstapje waar ik het meest naar uitkeek: naar een echte supermarkt! Als er behalve de ongelooflijk trage levenstijl van de mensen hier -misschien leef ik te gejaagd, dat is niet onmogelijk-, iets is waar ik niet aan zal wennen, is het de lokale voeding... Lekker eten kennen ze hier klaarblijkelijk niet! Elke middag zoete aardappelen, rijst, matooke (een soort stoemp van bananen), pompoen, notensaus,bonen, kip en soms eens wat pasta, dat lukt me geen drie maanden... En goed brood en beleg kennen ze hier ook al niet! Wat een vreugde toen bleek dat ze in de moderne supermarkt -ja, het klinkt schandalig, maar jullie weten hoe dierbaar lekker eten me is- wit brood en Nutella hadden... De volgende ochtend een heerlijk ontbijt!
Deze week op Ward 16C kennis gemaakt met Joseph K. en Joseph B., twee andere interns. Samen met de eerste Joseph heb ik het grootste deel van de kindjes onderzocht. Onder zijn toeziend oog, mag ik best veel doen. Behalve de anamnese -de ongeschoolde bevolking spreekt beperkt Engels- laat hij het meest aan mij over. Ook voor de technische onderzoeken als femorale bloedafnames, lumbaal puncties en ascites drainages, schakelt hij mij in. En meestal slaag ik er nog in ook! Voor één van de kindjes moest ik een dikdruppel bloed afnemen; malaria werd vermoed. Na het nodige heen en weer geloop, bleek de test negatief te zijn. Voor de medici onder ons, best wel een interessante casus. Een jongen, bijna twee jaar, is drie weken geleden met hoge koorts, convulsies en een overduidelijke opistotonus binnengebracht. De nog steeds comateuze jongen heeft vermoedelijke meningitis; een lumbaal punctie toont echter enkel gestegen proteïnen. Na een positieve Rx thorax, opperde één van de artsen opperde een tuberculeuze meningitis. Een anti-TB behandeling brengt tot nu toe geen soelaas. Wordt ongetwijfeld vervolgd...
Ik zou het bijna vergeten: ik hoef geen naam meer te verzinnen voor de muis in de keuken. Gisteren is ze dood aangetroffen, jammer!
Waar zal ik beginnen? Met het meest voor de hand liggende, mijn vlucht. Zelfs de hevige sneeuw van de laatste dagen heeft me niet kunnen tegenhouden op tijd te vertrekken. Ik kon op het geplande uur aan boord gaan! Maar dat was uiteraard te vroeg gejuicht... Nadien meer dan anderhalf uur aan de grond blijven staan. Eerst wachten op passagiers van een andere vlucht, dan moesten de vleugels zonodig ontdooid worden. Normale procedure tijdens de winter, mja. De vlucht zelf verliep zonder problemen, het afstempelen van mijn visum ook. De bagage daarentegen liet zodanig lang op zich wachten dat ik het ergste begon te vrezen. Na een klein uurtje was ze daar dan toch, oef! Zelf de aangekondigde chauffeur stond me nog steeds op te wachten. Alles liep van een leien dakje! In Edge House, mijn verblijfplaats voor de komende twee maanden, maakte ik kort kennis met Rogers, voor ik mijn bed indook... en een vreselijke nacht tegemoet ging. Overal geluidjes die me helemaal niet bekend in de oren klonken! De volgende ochtend dan maar een grondige inspectie gedaan: grote dode mieren onder mijn bed, sprinkhaanachtige beesten en een salamander in het halletje. Het knagend geluid uit één van mijn lades komt vermoedelijk van een muisje, al ben ik er - jammer genoeg - niet in geslaagd de lade open te krijgen...
Op dit moment verblijven we met zeven studenten in Edge House, met drie ervan heb ik al uitgebreid kennis gemaakt: Andreas en Katja, twee Zweedse geneeskundestudenten die hun bachelorpaper over de aanpak van tuberculose hier wilden maken, en Anita, een laatstejaarstudente uit Canada die hier voor een keuzestage vertoeft. Met ons vieren hebben we ondertussen Kampala verkend, het winkelcomplex Garden City bezocht en van een Afrikaanse avond genoten. Volgend weekend plannen we met z'n allen een safari naar Murchison Falls... Verder zijn er nog de Zweedse Mattias, een Japanner en een Soedanese, maar hen lijk ik steeds te missen.
Mijn eerste dag stage in Mulago hospital... Rustig! Eerst op het gemakje de administratie in orde brengen, nadien een mini-rondleiding op de campus die me naar Ward 16C bracht, één van de pediatrische units. Ik kwam daar blijkbaar op een minder gepast moment toe, want de SHO's, wat wij de assistenten zouden noemen, hadden die dag examen. Dan maar gevolgd met verschillende interns, afgestudeerde arsten die bezig zijn met hun algemene praktische opleiding. Het verloopt daar ongelooflijk chaotisch! Er is veel over en weer geloop, zonder dat er daarwerkelijk veel gebeurt of verandert. Alle kinderen worden onderzocht, maar het is vaak niet duidelijk wie al aan de beurt geweest is. En de dossiers zijn al even vaak zoek... Toch was het interessant; ziektebeelden als HIV, malaria en ernstige bacteriële meningitis zie je hier immers amper. Jammer dat ook de minder fraaie kanten van geneeskunde in een ontwikkelingsland zo snel aan de oppervlakte komen: ouders moeten hun zieke kinderen zelf naar de verschillende onderzoeken brengen, steriel werken is hier bijna onmogelijk door het tekort aan materiaal - een lumbaal punctie gebeurt hier gewoon met wat betadine-ontsmetting, de interns moeten zelf het hele ziekenhuis aflopen op zoek naar thrombocyten voor één van de kindjes,... Wat in ons landje allemaal vanzelfsprekend is, lijkt hier vaak onmogelijk. Geloof me, daar moet je even aan wennen...
Ondertussen heb ik ook kennis gemaakt met een nieuwe bewoner, een grote muis in de keuken. Ik kan niet onmiddellijk een gepaste naam bedenken... En de elektriciteit laat het hier afweten, dus ik post dit nog vlug.
