Het merendeel werd gevonden in het in 1989 : " van Dale Etymologisch woordenboek " - De herkomst van onze woorden -.
De auteur is dr. P.A.F. van Veen in samenwerking met drs Nicoline van der Sijs. 893 bladzijden.
Of het na 25 jaar nog in de handel is weet ik niet, maar ik heb mijn exemplaar regelmatig geraadpleegd.
De mede-auteur Nicoline van der Sijs bracht in 1998 een boekje van ongeveer 200 bladzijden op de markt met de titel
" Geleend en uitgeleend ". De wisselwerking tussen Spaans en Nederlands vindt men terug op de bladzijden 99 tot 105.
Het boek is op internet terug te vinden via Google.
Verder zijn er massa's verwijzingingen naar Spaanse ( en andere ) leenwoorden te vinden met Google.
Ook in " Spaans voor Dummies " wordt er aan aandacht besteed aan leenwoorden.
Het fenomeen wordt in het eerste hoofdstuk aangesneden " Je kent al een beetje Spaans ". Daar wordt er ook gewaarschuwd voor valse vrienden. dit zijn woorden die op elkaar lijken maar waarvan de inhoud soms mijlenver van elkaar ligt.
Een voorbeeld advertentie in een krant is un anuncio. Het Spaanse woord advertencia betekent waarschuwing.
In Spanje zijn anuncios por tabaco verboden, maar op de sigarettenpakjes treft men wel een advertencia aan " FUMAR MATA ". Als je weet dat de matador de stier de genadestoot geeft hoef ik de waarschuwing niet te vertalen.
Ook de invloeden over en weer komen bondig aan bot.
chocolade : drank uit cacao > Spaans chocolate < nahuatl choclatl en latl is water
gamba : grote garnaal
ananas : sp ananás afgeleid van het guarani : nana, Doch de Spanjaarden noemen het meestal piña dat meer lijkt op het Engelse woord voor wat wij ananas noemen.
Bataat = zoete aardappel : van het Spaans batata die het zelf overnamen uit het taino BATATA
guave : boom en vrucht ervan Spaans gyayabo
HUTSEPOT : olla podrida ( bedorven pot ). vergelijk met potpourri wat tegenwoordig meestal aangeduid wordt met " medley "
De meningen hierover lopen uit elkaar. In 1574 belegerden Spaanse troepen Leiden maar toen ze het beleg opbraken vonden
nieuwsgierigen in het verlaten kamp nog etensresten en die inspireerden latere varianten van dat oerdegelijk gerecht.
Maar later werden de rollen omgekeerd. Althans volgens Nederlandse chauvinisten die het moeilijk konden slikken dat een zo oer-Hollands gerecht zijn oorsprong vond in Spanje.
In Spanje hebben ze een gerecht dat " USPOT " genoemd wordt en aan de Nederlandse hutsepot doet denken.
Oorspronkelijk was het HUSPOT maar de H sneuvelde al snel.
Voer voor filologen.
maïs : Spaans maiz Haïti mahis
papaja : vrucht < Spaans papaya, overgenomen uit het caribisch
salsa : oorspronkelijk ( meestal pikante ) saus met exotische ingrediënten, later exotische dansmuziek,
tomaat : spaans tomate overgenomen uit het nahhuatl tómatl dat afgeleid is van tomano = zwellen
tortilla : verkleinwoord van torta, ronde koek
Bananen hebben we niet uit het Spaans ( zij zeggen trouwens plátanos ) maar uit het Portugees.
Maar hoe noemen de Spanjaarden de bomen met die rare schors, die we langs vele wegen zien ?
Die noemen ze ook plátano(s).
De naam is gelijk, het verschil is enorm.
En tot slot hoe zit het met de vrucht die wij met Sint-Niklaas en Spanje associëren ?
De sinaasappel of appelsien, zoals wij ze nu kennen, komt uit China. Sinaas of sien verwijzen naar dat land.
Vroeger was er hier een zuurdere variant gekend die oorspronkelijk uit India kwam en door de kruisvaarders uit Azië meegebracht werd. In het midden van de zestiende eeuw ontdekten Portugese missionarissen in China een zoetere soort.
Zij stuurden de zaden naar hun thuisland en vanuit Portugal verdrong de zoete appelsien zijn voorganger.
Op 10 maart vatte ik 8 eeuwen Spaanse geschiedenis samen die verklaren waarom het Spaans het doorgeefluik was van woorden die uit het Arabisch stammen.
Een woord dat met " al " begint is niet noodzakelijk uit het Arabisch overgenomen. Denk maar aan allegro, alfabet, albast, allergie alkyl, alikas alibi albino enzovoort.
Maar " al " kan duiden op de Arabische oorsprong. Wie ooit in Spanje ( maar ook hier als het materiaal in meerdere talen weergegeven wordt ) een t-shirt koopt heeft en naar het etiket kijkt heeft ongetwijfeld " 100 % ALGODON " gelezen.
Wij hebben de stofnaam katoen niet uit het Spaans of Arabisch overgenomen, de Spanjaarden namen het wel van over het Arabisch maar wisten niet dat algodón in feite een zelfstandig naamwoord was voorafgegaan door zijn Arabisch lidwoord. Zij beschouwden het als een woord en gebruikten het samen met het Spaanse lidwoord.
Een selectie van woorden die wij overnamen inclusief het Arabische lidwoord.
abrikoos > sp albicocque > ar : al barqúqa
alambiek al anbiq distilleerkolf ( eigenlijk uit middeleeuws latijn overgenomen )
alcade : alcade al qâdi burgemeester
alcazar alcazar al qasr kasteel
alfalfa alfalfa al halfa soort gras
alhidade alidada al adud bovenarm ( van meettoestel voor hoeken )
alkoof alcoba al qubba ( koepel ) klein (slaap)vertrek
Enkele woorden die met al beginnen zijn ook uit het Arabisch overgekomen maar niet via Spaans :
algebra, albatros, alchimie, alcohol, alkali, azimut ( hoekmeting ) hebben we ook uit het Arabisch, maar rechtstraaks of viz een andere taal.
Van 711 tot 1492 verbleven er Noord-Afrikanen in Spanje.
Lang voor Caesar onze streken veroverden hadden de Romeinen al vaste voet in Spanje en voor hen waren er de Carthagers.
Na de Romeinen kregen ze de Vandalen over de vloer : (V)Andalusië en later de Visigoten.
Een van hun koningen, Witiza regelde in 702 toen hij de troon besteeg zijn opvolging.
Niet de oudste zoon, maar de jongere Akhila zou hem opvolgen als koning. Dat pikten de Visigotische edelen niet en ze kwamen in opstand. Toen Witiza in 710 stierf brak er even later een burgeroorlog uit.
Een van de strijdende partijen zocht hulp in Noord-Afrika en zo maakten de Berbers kennis met de rijkdom van het land.
In plaats van terug te keren na de strijd kwamen ze om te veroveren en te plunderen.
En ze beperkten zich niet tot het Iberisch schiereiland ze rukten op tot Langres en Sens.
Karel Martel kon hen in 732 stoppen in de slag bij Poitiers.
Zij overheersten Zuid-Spanje en met wisselend succes werd er geprobeerd hen te verdrijven,
De grens tussen de katholieke vorstendommen in het Noorden en de Moren in het Zuiden veranderde regelmatig.
De onderlinge na-ijver tussen de verschillende koningen speelde in de kaart van de Moren. Maar geleidelijk aan verenigden zich de vorstendommen door huwelijken tot machtigere gebieden en verschoof de grens naar het Zuiden.
In de 14° en 15° eeuw bleef alleen het Zuiden ( Granada ) in Moorse handen.
In 1492 ( het jaar van Columbus' ontdekking van Amerika ), werden de laatste moslims ( en Joden ) verdreven..
Hun lang verblijf heeft er voor gezorgd dat ze sporen nalieten in de taal van de bewoners van het schiereiland.
Maar daarover zal volgende bijdrage gaan.
Luc Corluy schreef een boek over deze periode : " De Spaanse conquista en reconquista 711 - 1492 ". 452 blz
Uitgeven bij Davidsfonds Leuven
Daarin wordt de moeilijke samenleving ( convivencia ) tussen Christenen, Moslims en Joden beschreven.
Het ging er helemaal niet zo vreedzaam aan toe dan men later, in de tijd van de Romantiek, ons voorhield.
Amigo hebben we uit het Spaans overgenomen maar daarvoor was wel er een vergissing nodig.
In het Spaans betekent amigo vriend, kennis.
Behalve als zelfstandig naamwoord wordt het ook als bijvoeglijk naamwoord gebruikt.
Spanjaarden noemen een gevangenis una prisión of una cárcel, maar zeker niet amigo.
Dat wij met amigo gevangenis bedoelen zullen ze niet snappen.
Tijdens de Spaanse periode hier, in de 16-de en 17-de eeuw, werden verdachten opgesloten in de gevangenis van de heer die men in die tijd vroonte of vreunte noemde ( Domeingoed ).
Die woorden werden, mogelijk met opzet om er spot mee te drijven, verward met " vrient, vrint of vrunt " en dat werd in het Spaans vertaald als " AMIGO ".
Die uitleg staat in het Etymologisch Woordenboek van van Dale maar ik had dat verhaal al eerder gehoord ter gelegenheid van een wandeling rond het Schulens meer.
De gids van dienst, een filoloog germanist, vertelde dat verhaal toen we de VROENTE passeerden.
De vroente is de plaatsnaam van een stuk grond tussen de N2 ( Diest - Hasselt ) en de " kolf van de revolver "
Het spaarbekken heeft de vorm van een vuurwapen.
In Brussel is er een straat Vruntstraat - Rue de l' Amigo dicht bij de Grote Markt.
Daar bevindt zich ook het Hotel de l' Amigo, een super de lux Hotel .
Zoek het eens op met Google want voor gewone stervelingen is het een aanslag op het budget.
omdat ik op woensdag aan de overkant van de gang Spaans volg en belangstelling heb voor de etymologie van woorden had ik aanvankelijk gekozen voor "PAGADDER", maar dat was al in gebruik door een kleuterschool.
Pagadder betekent in het Nederlands peuter , kleuter, klein kind.
waar hebben we dat woord opgeraapt ?
Hier hebben in de zestiende en zeventiende eeuw Spaanse soldaten vertoefd, Denk maar aan de godsdienstoorlogen, de hertog van Alva, de beeldenstorm, de geuzen, de inquisitie en de brandstapels.
Tussen die stoere krijgers liepen er ook enkele " onderdeurtjes " die door hun gestalte te klein waren om te imponeren en te strijden. Die kwamen in de keuken terecht, of als ze goed waren in rekenen mochten ze de soldij uitbetalen.
Ze werden pagador genoemd en dat woord verbasterde tot pagadder.
Uit het Spaans namen we 247 woorden over Uit het Italiaans, bijna 200 meer. Verschil wordt gemaakt door woorden die betrekking hebben met handel en bankwezen maar ook met muziek. De cijfers komen uit de registers van van Dale's Etymologisch woordenboek.
DE BLOG ZAL AANGEVULD WORDEN MET ANDERE SPAANSE LEENWOORDEN, MAAR ROME WERD OOK NIET OP EEN DAG GEBOUWD.
Mijn eerste keuze : pagadder was al gereserveerd door een kleuterschool.
Daarom moest ik noodgedwongen wat anders kiezen.
Dat bier in het Spaans is hoef ik niet uit te leggen.
Wie in Spanje op vakantie ging wist het lang voor Tom Waes er een slager over maakte.
Misschien viel het U op dat de Spaans sprekenden een woord gebruiken dat totaal afwijkt van wat in de rest van West-Europa gebruikt wordt. bier
Een mogelijke uitleg door mezelf geformuleerd maar nog nie bevestigd door andere bronnen is dat zij het woord CERVEZA afgeleid hebben van Saccharomyces cerevisiae , de voor het brouwen noodzakelijke gist.
Nicoline van der Sys geeft in " Geleend en uitgeleend " op pagina 130 een meer geloofwaardige verklaring : de Spanjaarden namen cerveza over uit het Frans. Die hebben een woord dat cervoise luidt. Het is een middeleeuws bier dat zonder hop gebrouwd werd. En cervoise zou afgeleid zijn van het Latijnse woord cerevisia.
Cerveza komt dus via het Franse cervoise van cerevisia.
Het oorsprong van het woord " BIER " is niet zeker. Mogelijk stamt het uit het middeleeuws Latijn ( bera ) maar bier werd al duizenden jaren voor onze tijdrekening gebrouwen.
We hebben om te starten ook al een reeks extra's toegevoegd aan uw blog, zodat u dit zelf niet meer hoeft te doen. Zo is er een archief, gastenboek, zoekfunctie, enz. toegevoegd geworden. U kan ze nu op uw blog zien langs de linker en rechter kant.
U kan dit zelf helemaal aanpassen. Surf naar http://www.bloggen.be/ en log vervolgens daar in met uw gebruikersnaam en wachtwoord. Klik vervolgens op 'personaliseer'. Daar kan u zien welke functies reeds toegevoegd zijn, ze van volgorde wijzigen, aanpassen, ze verwijderen en nog een hele reeks andere mogelijkheden toevoegen.
Om berichten toe te voegen, doet u dit als volgt. Surf naar http://www.bloggen.be/ en log vervolgens in met uw gebruikersnaam en wachtwoord. Druk vervolgens op 'Toevoegen'. U kan nu de titel en het bericht ingeven.
Om een bericht te verwijderen, zoals dit bericht (dit bericht hoeft hier niet op te blijven staan), klikt u in plaats van op 'Toevoegen' op 'Wijzigen'. Vervolgens klikt u op de knop 'Verwijderen' die achter dit bericht staat (achter de titel 'Proficiat!'). Nog even bevestigen dat u dit bericht wenst te verwijderen en het bericht is verwijderd. U kan dit op dezelfde manier in de toekomst berichten wijzigen of verwijderen.
Er zijn nog een hele reeks extra mogelijkheden en functionaliteiten die u kan gebruiken voor uw blog. Log in op http://www.bloggen.be/ en geef uw gebruikersnaam en wachtwoord op. Klik vervolgens op 'Instellingen'. Daar kan u een hele reeks zaken aanpassen, extra functies toevoegen, enz.
WAT IS CONCREET DE BEDOELING??
De bedoeling is dat u op regelmatige basis een bericht toevoegt op uw blog. U kan hierin zetten wat u zelf wenst.
- Bijvoorbeeld: u heeft een blog gemaakt voor gedichten. Dan kan u bvb. elke dag een gedicht toevoegen op uw blog. U geeft de titel in van het gedicht en daaronder in het bericht het gedicht zelf. Zo kunnen uw bezoekers dagelijks terugkomen om uw laatste nieuw gedicht te lezen. Indien u meerdere gedichten wenst toe te voegen op eenzelfde dag, voegt u deze toe als afzonderlijke berichten, dus niet in één bericht.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken over de actualiteit. Dan kan u bvb. dagelijks een bericht plaatsen met uw mening over iets uit de actualiteit. Bvb. over een bepaalde ramp, ongeval, uitspraak, voorval,... U geeft bvb. in de titel het onderwerp waarover u het gaat hebben en in het bericht plaatst u uw mening over dat onderwerp. Zo kan u bvb. meedelen dat de media voor de zoveelste keer het fout heeft, of waarom ze nu dat weer in de actualiteit brengen,... Of u kan ook meer diepgaande artikels plaatsen en meer informatie over een bepaald onderwerp opzoeken en dit op uw blog plaatsen. Indien u over meerdere zaken iets wil zeggen op die dag, plaatst u deze als afzonderlijke berichten, zo is dit het meest duidelijk voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken als dagboek. Dagelijks maakt u een bericht aan met wat u er wenst in te plaatsen, zoals u anders in een dagboek zou plaatsen. Dit kan zijn over wat u vandaag hebt gedaan, wat u vandaag heeft gehoord, wat u van plan bent, enz. Maak een titel en typ het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks naar uw blog komen om uw laatste nieuwe bericht te lezen en mee uw dagboek te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met plaatselijk nieuws. Met uw eigen blog kan u zo zelfs journalist zijn. U kan op uw blog het plaatselijk nieuws vertellen. Telkens u iets nieuw hebt, plaats u een bericht: u geeft een titel op en typt wat u weet over het nieuws. Dit kan zijn over een feest in de buurt, een verkeersongeval in de streek, een nieuwe baan die men gaat aanleggen, een nieuwe regeling, verkiezingen, een staking, een nieuwe winkel, enz. Afhankelijk van het nieuws plaatst u iedere keer een nieuw bericht. Indien u veel nieuws heeft, kan u zo dagelijks vele berichten plaatsen met wat u te weten bent gekomen over uw regio. Zorg ervoor dat u telkens een nieuw bericht ingeeft per onderwerp, en niet zaken samen plaatst. Indien u wat minder nieuws kan bijeen sprokkelen is uiteraard 1 bericht per dag of 2 berichten per week ook goed. Probeer op een regelmatige basis een berichtje te plaatsen, zo komen uw bezoekers telkens terug.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met een reisverslag. U kan een bericht aanmaken per dag van uw reis. Zo kan u in de titel opgeven over welke dag u het gaat hebben, en in het bericht plaatst u dan het verslag van die dag. Zo komen alle berichten onder elkaar te staan, netjes gescheiden per dag. U kan dus op éénzelfde dag meerdere berichten ingeven van uw reisverslag.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken met tips op. Dan maakt u telkens u een tip heeft een nieuw bericht aan. In de titel zet u waarover uw tip zal gaan. In het bericht geeft u dan de hele tip in. Probeer zo op regelmatige basis nieuwe tips toe te voegen, zodat bezoekers telkens terug komen naar uw blog. Probeer bvb. 1 keer per dag, of 2 keer per week een nieuwe tip zo toe te voegen. Indien u heel enthousiast bent, kan u natuurlijk ook meerdere tips op een dag ingeven. Let er dan op dat het meest duidelijk is indien u pér tip een nieuw bericht aanmaakt. Zo kan u dus bvb. wel 20 berichten aanmaken op een dag indien u 20 tips heeft voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken dat uw activiteiten weerspiegelt. U bent bvb. actief in een bedrijf, vereniging of organisatie en maakt elke dag wel eens iets mee. Dan kan je al deze belevenissen op uw blog plaatsen. Het komt dan neer op een soort van dagboek. Dan kan u dagelijks, of eventueel meerdere keren per dag, een bericht plaatsen op uw blog om uw belevenissen te vertellen. Geef een titel op dat zeer kort uw belevenis beschrijft en typ daarna alles in wat u maar wenst in het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks of meermaals per dag terugkomen naar uw blog om uw laatste belevenissen te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken uw hobby. U kan dan op regelmatige basis, bvb. dagelijks, een bericht toevoegen op uw blog over uw hobby. Dit kan gaan dat u vandaag een nieuwe postzegel bij uw verzameling heeft, een nieuwe bierkaart, een grote vis heeft gevangen, enz. Vertel erover en misschien kan je er zelfs een foto bij plaatsen. Zo kunnen anderen die ook dezelfde hobby hebben dagelijks mee lezen. Als u bvb. zeer actief bent in uw hobby, kan u dagelijks uiteraard meerdere berichtjes plaatsen, met bvb. de laatste nieuwtjes. Zo trek je veel bezoekers aan.
WAT ZIJN DIE "REACTIES"?
Een bezoeker kan op een bericht van u een reactie plaatsen. Een bezoeker kan dus zelf géén bericht plaatsen op uw blog zelf, wel een reactie. Het verschil is dat de reactie niet komt op de beginpagina, maar enkel bij een bericht hoort. Het is dus zo dat een reactie enkel gaat over een reactie bij een bericht. Indien u bvb. een gedicht heeft geschreven, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze het heel mooi vond. Of bvb. indien u plaatselijk nieuws brengt, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze nog iets meer over de feiten weet (bvb. exacte uur van het ongeval, het juiste locatie van het evenement,...). Of bvb. indien uw blog een dagboek is, kan men reageren op het bericht van die dag, zo kan men meeleven met u, u een vraag stellen, enz. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.
WAT IS DE "WAARDERING"?
Een bezoeker kan een bepaald bericht een waardering geven. Dit is om aan te geven of men dit bericht goed vindt of niet. Het kan bvb. gaan over een bericht, hoe goed men dat vond. Het kan ook gaan over een ander bericht, bvb. een tip, die men wel of niet bruikbaar vond. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.
Het Bloggen.be-team wenst u veel succes met uw gloednieuwe blog!
Op 10 maart vatte ik 8 eeuwen Spaanse geschiedenis samen die verklaren waarom het Spaans het doorgeefluik was van woorden die uit het Arabisch stammen.
Van 711 tot 1492 verbleven er Noord-Afrikanen in Spanje.
Amigo hebben we uit het Spaans overgenomen maar daarvoor was wel er een vergissing nodig.
Mijn eerste keuze : pagadder was al gereserveerd door een kleuterschool.
