DE SCHARENSLIEP                                        scriptum: fons dehouwer

In de Antwerpse Kempen leefde kort na de tweede wereldoorlog, in de vijftiger jaren nog heel wat bijgeloof. Zo werd ons, bengels, een natuurlijke schrik aangekweekt voor foorkramers, zigeuners en vooral voor de scharensliep.

Wij waagden ons nooit, om welke reden ook, tijdens de plaatselijke kermissen tussen de woonwagens van de foorkramers. Verhalen deden de ronde dat foorkramers kinderen schaakten om ze later, als die volwassen waren, te doen werken op de kermissen. 

Voor mij en mijn broers leken die verhalen geloofwaardig. De foorkramers van vroeger kun je helemaal niet meer vergelijken met de zakenmensen welke thans op de kermissen staan. Vandaag de dag hebben zij alle komfort in hun luxueuze wooncaravans. Vroeger zagen die mensen op zon- en werkdag altijd even zwart. Ik denk niet dat zij zich, evenmin als hun kinderen, ooit wasten. In onze ogen waren die zwarte klein mannen waarschijnlijk allemaal geschaakte of weggelopen kinderen die voorzeker ’s avonds werden opgesloten in de grote bakken onderaan de woonwagens.

Een kermis in de buurt bracht meestal ook een scharensliep mee welke dan in de buurt trachtte een centje te verdienen met het slijpen van scharen en messen. Hij duwde een groen karretje voor zich uit. Het slijpmolentje werd aangedreven door met de voet op een balkje te trappen. Dat balkje was met een koord verbonden aan een zwengel die de slijpsteen deed draaien.

De scharensliep zijn werk werd door de grote mensen zeer op prijs gesteld. De man zelf werd echter door niemand vertrouwd. Iedere scharensliep had de naam een zakkenroller te zijn.

Eén zaak was steeds de regel, waar een scharensliep in de buurt was zag je nooit kinderen. Kwam hij al eens bij ons thuis dan werden wij angstvallig uit zijn buurt gehouden. We konden zijn werk aanschouwen van achter het venster maar nooit ben ik dicht bij hem in de buurt geweest. De scharensliep leek meer op een duivel dan op een normaal mens.

Ik herinner me dat ik ooit eens samen met mijn buurjongen van school kwam en dat enkele honderden meters voor ons uit een scharensliep zijn ronde deed. Wij zijn toen van schrik zeker drie kilometer rondgelopen om toch maar niet langs daar te moeten passeren.

Op een keer waren wij eens met een tiental vriendjes op een braakliggend stuk grond aan het voetballen toen wij een scharensliep zijn stem hoorden verheffen. Hij kondigde zijn diensten steeds aan met een akelige schrille roep: 

‘schaaaaaaresliep !’ 

Dat was voldoende om het bloed in onze aderen te doen stollen. Wij zijn toen allemaal bang uiteengestoven en naar huis gelopen, zonder een woord tegen elkaar te zeggen. De hele dag ben ik niet meer naar buiten geweest uit schrik voor die scharensliep. 

Toch denk ik met heimwee terug aan die tijd. De scharensliep deed waarschijnlijk niemand kwaad en toch hadden wij voor hem een gezond schrikgevoel. 

Wees nu eens eerlijk, de dag van vandaag hebben wij zelfs geen schrik meer van dingen die echt gevaarlijk zijn. Het maakt ons mensen roekeloos, gevoelloos en liefdeloos. Oorlog, moord, terrorisme, racisme en hold-ups hoort allemaal tot onze dagelijkse samenleving zonder dat het ons beroert. Ik vraag me dikwijls af of er geen gemis is aan die gezonde schrik van vroeger ?

25-09-1988 om 00:00 geschreven door Fons Dehouwer