Het boek straftijd geschreven door Lieve Blancquaert is ongetwijfeld een aanrader voor mensen die een genuanceerd beeld willen over het leven binnen de gevangenis. In dit boek vind je niet alleen getuigenissen van de gevangenen zelf, maar ook van de mensen die betrokken zijn met de gevangene zoals de familie en het personeel. Ik moet eerlijk bekennen dat er zelfs één verhaal was  dat me echt ontroerd heeft.  Verder heb ik ook heel wat vooroordelen over het gevangenisleven opzij kunnen zetten. Voor het lezen van dit boek was ik van de mening toegedaan dat misdadigers echt in de gevangenis thuishoorden. Nu besef ik dat slechts een beperkt percentage van de gevangenen echte criminelen zijn. Er zitten zoveel mensen in de gevangenis die op één moment de controle  hebben verloren en die hierdoor een deel van hun leven verliezen.  Ikzelf ben echt een voorstander geworden van een herstelgerichte straf.

Naast het verhaal dat men brengt, is het boek ook geïllustreerd met foto’s. Dit vind ik echt een groot pluspunt omdat je nu echt kunt binnenkijken binnen de gevangenissen en je ziet echt de gevangenen. Het zijn doodnormale mensen, net als u en ik. Hier volgt dan ook een bespreking van de interviews met de betrokken personen!

Deel 1: de gedetineerden

Gesprek met Christos

In de gevangenis heeft iedereen een gevecht met de tijd. De gevangenen hebben massa’s tijd en doen alles om de tijd sneller te laten lopen. Christos is ook zo iemand: hij wou voornamelijk meewerken aan het boek om de tijd te doden. Op dit moment gaat het echter niet goed met Christos, hij is bang om te  breken en verstopt zich daarom ook achter zijn grapjes die hij maakt. Wanneer de auteur hem ontmoet, is hij pas 22 jaar oud. Hij zit voor de zesde keer in de gevangenis. Dit komt door zijn verslaving aan drugs. Hij probeert er echter mee te stoppen. Je kan hem echter niet echt een crimineel noemen, misschien kan je hem eerder plaatsen onder de mensen die het moeilijk hebben met deze hedendaagse maatschappij en hun toevlucht zoeken tot drugs.

In het verleden heeft hij het echter nooit  gemakkelijk gehad. Op jonge leeftijd verloor hij zijn vader en dit heeft nooit kunnen verwerken. Onmiddellijk na zijn dood zocht Christos dan ook al een toevlucht naar de drugs. Drugs losten zijn problemen niet op, maar hij keerde altijd terug naar de drugs. Hierdoor  kwam hij ook altijd terug  in de gevangenis terecht.

Over het leven binnen de gevangenis zegt hij het volgende; ,, het is moordend om hier te zitten, tijdens de eerste dagen kon ik zelfs niet slapen”.  Het moeilijke eraan is dat ik nooit bezoek krijg van familie of vrienden. Verder laten de mensen je ook in de steek: zijn vriendin dumpte hem toen hij in de gevangenis terechtkwam. Op dit moment heeft hij nog één droom: een toekomst opbouwen buiten de gevangenis. Niet alleen in zijn geest draagt hij sporen mee van zijn verleden, maar ook op zijn lichaam. Op zijn lichaam staat een tatoeage met de naam van zijn vader op en het woord respect. Vroeger gaf en kreeg hij te weinig respect, dat wilt hij nu echter veranderen.

Gesprek met David

David is een grote, sterke kerel die naar nestwarmte verlangt. Zijn houvast is momenteel zijn plakboek. Hierin staan zijn verleden en dromen in vermeld. Hij droomt er dan ook van om iemand te zijn. Iemand die vrij is en kan gaan en staan waar hij wilt. Momenteel zit hij voor de vierde keer in de gevangenis.

Hoewel hij vrij wilt zijn, is hij ook bang voor de vrijheid. Hierdoor krijg je ook al meteen een beeld van de problemen die er zijn binnen de gevangenis. Er is te weinig begeleiding wanneer je de gevangenis verlaat. Hierdoor hervallen vele mensen. Op dit moment volgt hij vrijwillig het programma begeleid wonen. Hier geeft een begeleider begeleiding op psychosociaal vlak (relaties, opvoeding, kinderen) net zoals begeleiding bij de dagelijkse activiteiten (organisatie van het huishouden, het budget, de administratie, en de werksituatie). Naast begeleid wonen, heb je ook beschermd wonen wat je kan volgen wanneer de bescherming binnen begeleid wonen te beperkt is. Hier is er nog een striktere opvolging.

Wat vele mensen vergeten is dat de maatschappij ook veranderd wanneer iemand in de gevangenis zit. Sommige mensen kennen de Euro niet, en je ouders worden uiteraard ook ouder. David kan gelukkig wel terugvallen op zijn familie, en later wilt hij ook voor hen zorgen. Ook hij heeft geen gemakkelijke jeugd gehad: zijn vader heeft zich opgehangen en met zijn stiefpa kon hij niet mee overweg. Over zijn vader heeft hij weinig informatie, alleen dat hij ook regelmatig aan de drank zat. Binnen de gevangenis werkt ook David aan zijn tekortkomingen, zo probeert hij minder jaloers te worden. Verder is hij ook eerlijker geworden tegenover zichzelf en de anderen.

Net zoals de meeste gevangenen droomt hij van een toekomst en wilt hij zeggen dat het hem spijt. Hij wilt zorgen dat andere mensen niet de fouten maakt die hij heeft gemaakt. Ik denk wel dat hij hier een geschikt persoon voor is. In de gevangenis leer je de andere “criminelen” ook als mens kennen en je merkt dat ze vaak niet zo bruut zijn zoals men wilt doen uitschijnen in de media. Toen hij hier voor het eerst in 1994 kwam er was geen sprake van psychologen of sociale begeleiders. Verder kon je ook enkel bezoek krijgen wanneer je langer dan drie maanden in de gevangenis zat.

Sinds 2000 is de situatie echter beter geworden. Ongestoord bezoek is toegelaten voor wie niet in verlof kan gaan en een relatie heeft. Met verlof bedoelt dat men voor enkele uren buiten de gevangenis mag wonen. Verder is kinderbezoek ook mogelijk worden en er zijn ook meer vrouwelijke cipiers. 

Hier volgt een voorbeeld van een dagje gevangenis te Hoogstraten

Gesprek met Stephane

Stephane probeert te overleven in een wereld die hem diep kwetste. Het enige waarvan hij droomt is een betere toekomst, want tijdens zijn jonge jaren heeft hij het nooit gemakkelijk gehad. Zo had zijn vader een alcoholprobleem en kreeg Stephane ook regelmatig een pak voor de broek. Het werd zo erg dat een sociaal assistent moest tussenkomen omdat dit een duidelijk voorbeeld van kinderverwaarlozing was.  In het internaat werd er goed voor hem gezorgd. Sinds hij hieruit is, is hij zijn veilig gevoel kwijt. Hij is op zoek naar een veilig nest.

De enige personen die hij echt mist is zijn moeder en uiteraard ook zijn zes kindjes die hij heeft. Wanneer hij uit de gevangenis komt, wilt hij een goede vader zijn. De relaties mislukten altijd omdat hij in de gevangenis zat. Het is namelijk niet evident om een relatie te hebben met iemand die niet vrij is. Verder is hij ook boos op zichzelf omdat hij in de gevangenis zit, terwijl hij op dit moment bij zijn kinderen had kunnen zitten. Dat doet hem pijn. Net zoals het feit dat de kinderen hem niet mogen bezoeken van de mama’s.

Hij vindt het jammer dat hij is opgesloten, want hier leert hij niet veel. Op zich verdoet hij hier gewoon zijn tijd. Op dit moment zit hij voor de vijfde keer in de gevangenis. Nu is het echter wel de ergste keer omdat zijn vorige straffen ook in rekening werden gebracht. De reden waarom  hij in de gevangenis zit zijn slagen en verwondingen. Toch kan ik begrip opbrengen waarom hij het deed. Toen hij jong was, had hij een ongeluk gehad waardoor hij kaal zou blijven en zichtbare littekens opliep voor de rest van zijn leven aan zijn hoofd. Toen iemand zijn pet aftrok en die littekens voor iedereen zichtbaar werden, werd hij razend met alle gevolgen vandien. Het enige “positieve” aan de gevangenis is dat je je echte vrienden leert kennen. Jammer genoeg zijn er ook andere manieren om dit te ontdekken. Hij mist het om vrij te zijn en hoopt dat hij snel uit deze hel weg is.

Gesprek met Chris

Chris is een man van 33 jaar en zit al liefst 12 jaar in de cel. Dat is ongeveer 1/3^de van zijn leven.  Het grootste probleem voor hem is dat hij geen vrijheid heeft. Net als vele andere gevangenen verliest hij alle hoop. 

Hij is een voorbeeld dat het niet altijd mensen met een slechte jeugd zijn die in de gevangenis geraken. Hij heeft  een goede opvoeding gekregen, maar hij kreeg te weinig ruimte voor zichzelf. Verder had hij ook heel weinig contact met de andere kinderen.

Chris is ook iemand die heel realistisch is. Hij zit liever in een Westerse gevangenis, dan een Afrikaanse. Toch ergert hij zich aan de vieze geur die er in de gevangenis hangt. Zo is hij één van de weinige gevangen die niet rookt waardoor hij zich moet aanpassen. Zijn droom is, net zoals alle gevangen, terug proeven van de vrijheid.  Bijna niemand komt hem opzoeken maar hij vindt dat normaal. Omdat hij in de gevangenis zit, kan hij nooit een tegenbezoekje doen. Dat doet hem pijn. Verder pleit hij ook van een realistischer beeld in de media over de politie en de gevangenis. Dit beeld dat men krijgt is totaal niet realistisch.

Gesprek met Nino

Nino heeft veranderende gevoelens. Dit zorgt ervoor dat hij op dit moment gewoon nog niet klaar is voor de maatschappij. In de toekomst wilt hij opnieuw gaan werken en wilt hij gaan trouwen met de vrouw van zijn leven. Hoewel het een huwelijk was dat geregeld werd door de familie, wat eigen is aan de Marokkaanse maatschappij, ziet hij ze echt graag. Nino werd veroordeeld omdat hij voortvluchtig was maar hij ging zichzelf uiteindelijk toch aangeven. Op zijn 18^de geraakt hij bevriend met foute vrienden en begon hij aan de drugs te zitten. Nu heeft hij echter zijn lesje geleerd. Tot slot wilt hij ook nog vertellend at in de gevangenis niet alleen criminelen zitten, sommige mensen hebben zich gewoon laten meeslepen.

Gesprek met Antoon

Enkele weken geleden werd Antoon vader. Op het moment dat zijn vriendin naar hem wou komen brak haar water. Hij kon de geboorte niet meemaken omdat hij niet mag buiten mag zonder politiebegeleiding. Dit komt omdat hij nog niet definitief veroordeeld is. Hij heeft zes kinderen, en die hebben zijn leven sterk veranderd. Waar hij zich ook schuldig over voelt, naast het feit dat hij er niet kan zijn voor de kinderen is het feit dat hij de geboortes van de andere kindjes niet heeft kunnen meemaken.

In zijn jeugd was alles op presteren gericht en zoveel mogelijk goed doen. Verliefd worden was iets dat zeker niet mocht. Toen hij uiteindelijk van thuis vertrok moest hij zich aanpassen en dit lukte niet zo goed.

Er zijn momenten dat hij dood wil in de gevangenis. Hoewel hij nog steun krijgt van zijn vriendin, heeft hij het moeilijk. Verder willen de ouders ook niet dat iemand weet dat hun zoon in de gevangenis zit. Er was totaal geen openheid binnen het gezin en dit is nu nog niet het geval. Dit is een waarde die hij in zijn gezin wel wilt bijbrengen.

Antoon is een voorbeeld dat iedereen van de maatschappij hier zit. Je wordt hierdoor wel sterker en harder, maar de tijd die je verliest komt nooit meer terug. Daarom zegt hij ook dat hij spaarzaam zal worden met woorden en tijd, want geen van beide krijgen een herkansing.

Gesprek met Steven

Steven ziet er uit als een doodnormaal iemand. Maar toch heeft hij een moord begaan en  is hij bang van de buitenwereld en van zichzelf. In de gevangenis heb je verschillende gevoelens, maar stilaan wen je aan alles.

Waar je nooit aan went is dat je al je vrijheid kwijt bent. Er gaat geen minuut voorbij waarbij je niet denkt aan je vrijlating. Daarom weigert hij ook om zijn cel mooi in te richten: dat zou ervoor zorgen dat anderen denken dat je hier graag bent. Elke dag in de gevangenis is een hel en op een gegeven moment ontplof je gewoon. Hierdoor is het ook niet verwonderlijk dat er regelmatig zelfmoorden zijn in de gevangenis.

Wanneer je in de gevangenis geraakt, is dit vaak door omstandigheden die gebeurd zijn in het verleden. Dit is bij Steven door de scheiding van zijn ouders gekomen. Hierdoor kon hij bij niemand meer terecht want niemand gaf hem nog aandacht. Op een gegeven moment doe je iets wat je eigen leven en dat van anderen kapot maakt. Je maakt de fout om iemand te vermoorden door al die frustraties. Mentaal maken ze je achter kapot in de gevangenis.

Hij is wel blij dat de wet – Dupont er is gekomen. Hierdoor hebben de gevangenen een statuut en rechtszekerheid. Je stem telt in theorie dus wel. Verder stoort hij zich wel aan het gebrek aan privacy en het feit dat hij hier moet zitten maakt hem onzeker. Hij is dan ook bang van zichzelf.

Als hij vroeger begeleiding had gehad, dan had hij zeker geen moord op zijn geweten. Na zijn moord wou hij ook zelfmoord plegen, maar zijn moeder verhinderde dat.

Gesprek met Christophe

Christophe zit momenteel al  vier maanden in de gevangenis. Wanneer zijn vrienden en hemzelf waren gingen ze naar een verlaten school en stak iemand per ongeluk de school in brand. Verder was hij op dat moment ook onder invloed van drugs.

Op dit moment is hij van de drugs af, maar toch is hij bang om hier opnieuw te komen.  Hij verlangt er dan ook naar om naar buiten te gaan maar de tijd tikt hier tergend traag voorbij. Alle leven wordt uit hem gezogen en het is hier saai, koud en eenzaam tussen de muren.

Gesprek met Jeroen

Jeroen zat op een buitengewone school omwille van zijn gedrag. Ook werd bij hem ADHD vastgesteld. Op zich heeft hij ook geen goede jeugd gehad en hij heeft dan op dit moment ook geen contact meer met zijn ouders.

De enige persoon waarom hij nog geeft is zijn kleine broer van dertien jaar. Op die leeftijd zat Jeroen al aan de drugs en hij wilt ervoor zorgen dat zijn kleine broer niet dezelfde fouten maakt. Hij wordt gek van de gevangenis en zal blij zijn wanneer hij eruit is. Jeroen wilt zich dan ook dringend herpakken.

De conclusie

Hier volgen enkele conclusies over de gevangenis.

Stelling: De tijd die men in de gevangenis zit is verloren tijd. Men zou zich beter eens afvragen wie er beter wordt  als iemand in het de gevangenis zit

Conclusie: de tijd die men in de gevangenis is, is voor iedereen verloren tijd.

Deel 2: de familie

Gesprek met Lut

Vrouwen die met een gedetineerde trouwen, worden  vaak scheef bekeken. Toch is het verhaal van Lut een ontzettend mooi verhaal.

Op een dag kreeg ze telefoon van een moeder van een gedetineerde. Ze vroeg als zij hem niet eens wou bezoeken. Uiteindelijk ging ze op het aanbod in. Toen ze naar de gevangenis trok werd ze onmiddellijk verliefd op deze man. Net omdat hij een gedetineerde was, was het makkelijker om haar gevoelens te uiten omdat er geen schone schijn was. Samen hebben ze aan hun verliefdheid gewerkt en na twee jaar besloten ze om met elkaar te trouwen. Het huwelijk vond plaats in de cel en ze was heel gelukkig dat haar man een kostuum kon aandoen.

Het trouwen in de gevangenis was een aparte situatie: het was een kleine ceremonie waar alleen alle mensen aanwezig waren waar ze van hielden. Hoewel hij in de gevangenis zat, doofde de liefde niet. Hoewel pas na een jaar ongestoord bezoek mogelijk was, hebben ze dit toch overwonnnen. Maar liefst veertien zit hij in de gevangenis en dat is veel te lang voor de misdaad die hij heeft gedaan vind ze. Ze is dan ook ontzettend nieuwsgierig om te zien hoe haar man thuis is en wanneer ze eindelijk eens met hem kan gaan wandelen. Hoe dan ook, ze zal thuis op hem wachten.

Maar andere mensen maken het ook niet gemakkelijk voor hun relatief. De reacties wanneer je met iemand trouwt die in de gevangenis zit, zijn vaak negatief. Toch zijn er de laatste jaren inspanningen geleverd om een relatie met mensen uit de gevangenis draaglijker te maken. Zo mag men tegenwoordig drie keer per maand een ongestoord bezoek plannen.

Gesprek met Karel

Eén van zijn oudste kleinkinderen is sinds twee jaar veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf voor  doodslag. Hij vindt het terecht dat hij gestraft moet worden, maar is van de mening toegedaan dat een gevangenisstraf geen goede straf is. Hij is voor een voorstander van herstelgerichte detentie omdat dit het meest effectief is. Hierbij wilt men zeggen dat men compensatie moet zoeken voor de slachtoffers: hij vergelijkt hierbij een historische gebeurtenis met de gevangenis. Toen de Eerste Wereldoorlog gedaan was, moest Duitsland heel veel geld betalen. Hierdoor kwam de Tweede Wereldoorlog tot stand. Mensen die ook zo een zware straf krijgen, gaan vaak wraak willen en zijn hierdoor vaak gewoon nog niet klaar voor de maatschappij.

Gesprek met Cathy

Cathy is de moeder van Steven wiens getuigenis eerder op zijn blog staat te lezen. Steven had deze moord gepleegd in Engeland, maar gaf zich uiteindelijk zelf aan in België. Na het telefoongesprek viel haar wereld in elkaar.

Hoewel ze vindt dat het terecht is dat haar zoon gestraft moet worden, is justitie echt onfair. Van neutraliteit is geen sprake en ze vindt het erg dat men tijdens de rechtzaak openlijk met modder gooit naar de familie. Dat is ronduit schandalig, want de familie is ongetwijfeld ook een slachtoffer van de daden van de dader..

Gesprek met Vincent

Vincent zijn vader zit in de gevangenis. Toch blijft hij ontzettend trouw aan zijn vader. Met een geweldige metafoor zegt hij wat hij over het gerecht denkt: “op zich noemen ze het wel het ge – recht, maar eigenlijk is meer ge-scheef”. De mening van kleine kinderen wordt niet aanvaard  en de mening van leugenaars wel.

Hij vond het vreemd om papa te bezoeken in de gevangenis. Elke week bezoekt hij hem. Toch lijkt het alsof Vincent zijn leven naar de vaantjes is omdat papa weg is. Verder pesten ook de kinderen van de klas hem dat omdat zijn vader in de gevangenis zit.

Gesprek met Anna

Het gesprek met Anna is ongetwijfeld het meest ontroerende dat ik de laatste jaren heb gelezen. Sinds haar zoon Mark in de gevangenis zit, staat haar leven ook stil. Ze heeft altijd haar best gedaan om Mark een goede opvoeding te geven. Wanneer hij iemand neerstak ging het leven langs haar heen.

Ze kon niet geloven dat hij het had gedaan, hoewel Mark het al aan de politie had bekend. Veertien jaar celstraf is in ieder geval te lang. Als hij een echte crimineel zou zijn, zou hij volgens de Belgische wetten wel al thuis zijn. Anna wilt dat er een verschil wordt gemaakt tussen echte criminelen, ontvoerders, verkrachters en pedofielen. Elk geval is anders! Het enige waarvoor ze nog leeft is haar zoon Mark vrij te zien, ze hoopt dat ze er dan nog is.

Deel 3: het personeel

25-10-2009 om 00:00 geschreven door Kris_Stokmans  

Ieder mens heeft recht om te gaan en staan waar hij wilt. Wanneer je echter iemand onrecht aandoet, kan het zijn dat men je vrijheid afneemt. De ergste straf voor een mens is dan ook dat je effectief in de gevangenis terecht komt.

Uiteraard is dit een volledige andere manier van leven . Je bent niet meer afhankelijk van jezelf en je levensschema zal er volledig anders gaan uitzien. In onze gevangenissen zie je dat de mensen op een menselijke manier worden behandeld. Ze verliezen inderdaad wel een stuk van vrijheid, maar ze worden niet geslagen of vernederd. Dit is echter niet overal zo: denk maar aan Guantanamo waar er in het verleden al mensen mishandeld werden om getuigenissen af te leggen. Verder heeft iedereen ook wel de shockerende foto’s van de Irakese gevangenen gezien die werden gemarteld en vernederd door de Amerikanen. Je kan je in deze gevallen dan ook de vraag stellen of deze bewakers deze mensen wel als mensen zien of als een nummer? Verder kan je je ook de vraag stellen waarom de overheid niet ingrijpt? We moeten zelfs stellen dat in sommige gevangenissen de overheid zelfs deze soort acties ondersteunt. Om het met een voorbeeld te ondersteunen: in China worden politieke gevangen hard aangepakt. Zij moeten vaak zware arbeid verrichten onder slechte omstandigheden. Een voorbeeld van een straf voor politieke gevangenen in Tibet is heropvoeding door dwangarbeid. China weigert echter deze straf die in strijd is met de mensenrechten af te schaffen.

Om terug te gaan naar onze gebieden: wij zitten op dit moment met een tekort aan gevangenissen. Hierdoor kunnen niet alle gedetineerden geplaatst worden, wat uiteraard de geloofwaardigheid van justitie doet afnemen.  Men zoekt daarom ook een oplossing hiervoor en ik stootte dan ook op dit actueel artikel.

De situatie voor de jeugdgevangenissen is zelfs nog slechter. Regelmatig lezen we in de media dat ze kleine boefjes moeten laten gaan omdat er gewoon geen plaats is om hen te plaatsen in een gevangenis.

Maar waarom is het zo dat we een tekort hebben aan gevangenissen? Wel, meestal staan de buurtbewoners ook niet te springen om een gevangenis in hun straat te hebben. Men heeft het vooroordeel hiervan dat dit een “huis” vol criminelen is, waardoor het soms kan aanvoelen dat men zijn/haar eigen vrijheid in het gedrang kan komen.

Door het lezen van het boek straftijd geschreven door Lieve Blancquart, ga ik op zoek naar de vraag hoe het is om te leven in een gevangenis. Dit boek vertelt je aan de hand van een aantal getuigenissen hoe zij de gevangenis ervaren. Verder hoop ik ook om een antwoord te krijgen wat de buurtbewoners denken van een gevangenis in hun buurt. Mijn laatste doelstelling is ook om te verklaren waarom er net regelmatig ontsnappingspogingen zijn…

Tot zondag voor het verslag!

Kris

19-10-2009 om 22:53 geschreven door Kris_Stokmans