Apollonius van Tyana maakte deel uit van de hermetische traditie, die zijn naam ontleent aan de Egyptische wijsgeer Hermes Trismegistus. De hermetiek grijpt terug op een Grieks wereldbeeld, waarin wetenschap en mystiek hand in hand gingen. Volgens dit wereldbeeld is alles wat bestaat opgebouwd uit vermengingen van vier elementen: aarde, water, lucht en vuur.

Vertaald in spirituele termen is de voortgang van het laagste (aarde) naar het hoogste (vuur) element een ontwikkeling naar geestelijke volmaaktheid, opperste concentratie, innerlijke zuiverheid. Deze reis staat beschreven in Nuctemeron, een mystieke tekst die, naar men aanneemt, opgete-kend werd door Apollonius. Nuctemeron is een amalgaam van Griekse mythologie, astrologie, getal-lensymboliek en de hermetische elementenleer. De tekst is opgebouwd uit twaalf delen, die de twaalf fasen van de gang naar volmaaktheid beschrijven.

Nuctemeron is een cryptische, beeldende tekst.

De oorspronkelijke, Griekse, tekst werd in het Frans vertaald door Éliphas Lévi, en in het Engels door Arthur Conan-Doyle.

Het eerste uur

In de eenheid zingen de demonen de lof van God, ze verliezen hun boosaardigheid en hun woede.

Het tweede uur

Door het binaire zingen de vissen van de Zodiak de lof van God, de slangen van vuur strengelen zich om de Caduceüs en de bliksem wordt harmonisch.

Het derde uur

De slangen van Hermes' Caduceüs omslingeren elkaar driemaal, Cerberus opent zijn drievoudige muil en zingt de lof van God door de drie tongen van de bliksem.

Het vierde uur

Bij het vierde uur keert de ziel terug om de graftomben te bezoeken, het is het ogenblik waarop de vier magische lampen worden ontstoken, op de vier hoeken van de cirkels, het is het uur van de betoveringen en de begoochelingen.

Het vijfde uur

De stem der grote wateren zingt de God der hemelse sferen.

Het zesde uur

De geest houdt zich onbeweeglijk, hij ziet de monsters der hel naar zich toe marcheren en hij is zonder vrees.

Het zevende uur

Een vuur dat het leven geeft aan alle bezielde wezens, wordt gericht door de wil der zuivere mensen. De ingewijde strekt zijn hand uit en het lijden komt tot vrede.

Het achtste uur

De sterren spreken met elkaar, de ziel der zonnen is verbonden met de zucht der bloemen, ketens van harmonie laten alle wezens der natuur zich met elkaar verbinden.

Het negende uur

Het getal dat niet mag worden geopenbaard.

Het tiende uur

Dit is de sleutel van de astronomische cyclus en de kringloop van het leven der mensen.

Het elfde uur

De vleugels der genii bewegen zich met een mysterieus geruis, ze vliegen van de ene sfeer naar de andere en brengen de boodschappen van God van wereld naar wereld.

Het twaalfde uur

Hier worden door het vuur de werken van het eeuwige licht volbracht.

Apollonius van Tyana was een Grieks neopythagoreïsch filosoof en leraar, geboren in 2 n. Chr en vermoedelijk gestorven in 98 n. Chr. Zijn leer beïnvloedde de wetenschap en het occultisme tot eeuwen na zijn dood.

Apollonius is bij ons het best bekend door de teksten van de schrijver Philostratus in wiens biografie sommigen een poging hebben gezien om Apollonius als een tegenstander van Jezus Christus voor te stellen. Deze opvatting moet echter eerder toegeschreven aan de latere geschiedenis van de cultus rond zijn persoon.

Apollonius werd geboren in de stad Tyana in de provincie Cappadocia in Anatolië dat destijds deel uitmaakte van het Romeinse Rijk. Hij studeerde in de nabijgelegen stad Tarsus en in de tempel van Asclepius in Aegae, waar hij zich toelegde op de doctrines van Pythagoras waarvan hij het ascetische ideaal in haar volste betekenis overnam.

Na het nakomen van een eed tot zwijgen voor een periode van vijf jaar, trok hij van Griekenland door Azië waar hij een bezoek bracht aan Nineveh, Babylon en India en waar hij in contact kwam met het oosterse mysticisme van de Magi, de Brahmanen en de gymnosofisten. Tijdens deze reis nam hij een schriftkundige en tevens leerling, Damis mee, die de gebeurtenissen in het leven van de filosoof neerschreef. In deze notities worden naast gebeurtenissen uit het leven van Apollonius ook informatie over de opvolging van keizers gedocumenteerd. Uiteindelijk kwamen deze notities terecht bij de keizerin Julia Domna, de vrouw van Septimius Severus, die aan Philostratus de opdracht gaf om de aantekeningen te gebruiken om een biografie samen te stellen van de oude wijze.

De verhalen van de reizen die gegeven worden door zijn leerling Damis en die herhaald worden bij Philostratus staan zo vol miraculeuze elementen dat velen Apollonius als een denkbeeldig personage hebben beschouwd. Bij zijn terugkeer in Europa werd hij begroet als een Magiër en werd gerespecteerd door zowel priesters als het volk in het algemeen. Hijzelf claimde enkel te beschikken over de capaciteit om de toekomst te voorspellen, maar in Rome werd gezegd dat hij ook de dochter van een Romeins senator van de dood had gered. Hij trok vervolgens door Griekenland, Italië en Spanje. Het wordt gezegd dat hij werd beschuldigd van verraad door zowel Nero als Domitianus, maar dat hij op miraculeuze wijze wist te ontkomen aan een veroordeling. Uiteindelijk stichtte hij een school in Ephese, waar hij bleef tot zijn dood, op honderjarige leeftijd. Philostratus versterkt het mysterie rond het leven van zijn held door te zeggen: "Wat betreft zijn dood, als hij al gestorven is, variëren de getuigenissen".

Munt met afbeelding van Apollonius van Tyana

Het werk van Philostratus wordt algemeen beschouwd als een religieus fictie-werk. Het bevat een aantal overduidelijk fictieve verhalen, waarbij het echter niet onmogelijk is om het algemene karakter van Apollonius te identificeren. In de derde eeuw wilde Hierocles bewijzen dat de doctrines en het leven van Apollonius waardevoller waren dan die van Jezus Christus. In de moderne tijd hebben Voltaire en Charles Blount, een Britse vrijzinnige uit de 17e eeuw, hetzelfde standpunt ingenomen.  Als we uit het werk van Philostratus de grote hoeveelheden fictie weghalen, houden we een hoogst creatieve, ernstige hervormer over, die een bijzondere vertegenwoordiger was van een vorm van praktische moraal.

Hij schreef vele boeken en traktaten over een brede waaier van onderwerpen, waaronder wetenschap, geneeskunde en filosofie. Zijn wetenschappelijke theorieën werden uiteindelijk toegepast op het Ptolemeïsche idee dat de zon rond de aarde draaide. Aan hem wordt  het apocriefe werk Nuctemeron toegeschreven.  Enkele eeuwen later werden zijn werken verzameld door keizer Hadrianus en deze zorgde voor de publicatie van de werken in het hele Romeinse Rijk in de strijd tegen het oprukkende Christendom.

De middeleeuwse islamitische alchemist Jabir ibn Hayyan gaf in zijn boek Boek over de stenen een uitgebreide analyse van alchemistische werken die toegeschreven worden aan Apollonius (door hem Balinas genoemd). In Arabische literatuur wordt hij geëerd als 'Heer van de Talismans', omwille van zijn werk met talismans, en als doorgever van de hermetische wijsheid.

Apollonius van Tyana

In het biografische werk van Philostratus vallen een groot aantal gelijkenissen op met het leven van Jezus Christus. Dit is waarschijnlijk intentioneel gedaan. Oorspronkelijk was deze vergelijkende weergave echter niet bedoeld om Apollonius als rivaal voor te stellen voor het Christendom. In de tweede helft van de 3e eeuw heeft echter de anti-christelijke Platonicus Porphyrios geargumenteerd tegen de uniciteit van Christus en hij verwees in zijn argumentatie naar (het werk van) Apollonius. Rond 300 werd de verering van Apollonius daarentegen in Rome ingezet in de toenmalige strijd tegen het Christendom met christenvriendelijke doeleinden. De toenmalige Keizer Hierocles, die in de Christenvervolging van 303 een beslissende rol speelde, verzocht om Apollonius te beschouwen als een persoon die Christus overklaste. Daarmee wilde hij Apollonius tot symbool en leidersfiguur maken van de tegenstanders van het Christendom. Dit zorgde voor hevige reacties bij de kerkvaders Eusebius van Caesarea en Lactantius, die de wonderbaarlijke daden van Apollonius toeschreven aan de invloed van demonische krachten. Tot aan de Verlichting overheerste het negatieve beeld van Apollonius. De Verlichtingsdenkers en in het bijzonder Voltaire waren daarentegen bijzonder in Apollonius geïnteresseerd. In de 17e en 18e eeuw worden vervolgens, net zoals in de laat-antieke tijd, weer vele - vaak polemische - vergelijkingen gemaakt tussen Apollonius en Christus.

Citaten en fragmenten

Apollonius was een vegetariër, net als zijn leermeester Pythagoras. Hij zou volgens bronnenmateriaal gezegd hebben: "Aangezien ik een zekere sublimiteit kan waarnemen in de discipline van Pythagoras en hoe een zekere geheime wijsheid het hem mogelijk maakte om te weten, niet enkel wie hij zelf was, maar ook wie hij geweest was; en ik gezien heb dat hij de altaren in reinheid benaderde en zijn maag niet liet lijden aan vervuiling door het tot zich nemen van vlees van dieren; en dat hij zijn lichaam zuiver zuiver hield door alle kledingstukken die gemaakt waren van dode dieren te weigeren; en dat hij de eerste was uit de mensheid die zijn tong in bedwang hield, door een discipline uit te vinden van stilte zoals beschreven in de spreekwoordelijke zin "Er zit een os op". Zag ik ook dat dit filosofische systeem in andere opzichten profetisch en waar was. Daarom omarmde ik zijn opvattingen..."

Een gebed van Apollonius van Tyana uit Ca. 23 n. Chr.: "Oh, jij zon, zend me zover rond de wereld als het mij en jou pleziert; en dat ik goede mensen mag ontmoeten, maar nooit moet horen over de slechte, noch zij over mij".

De roem van Apollonius was nog duidelijk aanwezig in 272, toen Keizer Aurelianus de stad Tyana, die tegen Rome gerebelleerd had, belegerde. Aurelianus beweerde dat Apollonius in een droom of visioen tot hem gesproken had en had gevraagd om zijn geboortestad te sparen. Concreet zou Apollonius gezegd hebben: "Aurelianus, als je verlangt te heersen, zie dan af van het bloed van onschuldigen! Aurelianus, als je wil veroveren, wees dan vergevingsgezind!". Aurelianus, die Apollonius erg bewonderde, spaarde uiteindelijk de stad.

24-05-2010 om 14:21 geschreven door Philippus