Op het Westveld kennen wij drie herbergen: 1) In de Nachtegaal, of een van zijn varianten, in de buurt van de Nachtegaalstraat en -dreef. Reeds gekend in 1846. Hij staat dat jaar ingetekend op een kaartje dat voor de rechtbank in een geschil in verband met de aanleg van de spoorweg. Deze herberg, nu zelfbedieningszaak Sako, lag toen inderdaad aan de spoorweg. 2) In de Jager, gelegen langs de Heiveldstraat 3) Café 't Westveld, gelegen langs de Alfons Braeckmanlaan.
Zijn er nog herbergen op het Westveld? En, wie kan informatie verstrekken over de hierboven geciteerde herbergen (jaar dat ze van start zijn gegaan, wie heeft ze uitgebaat en van wanneer tot wanneer, enzoverder)? Foto's zijn uiteraard welkom. Alvast bedankt voor jullie medewerking.
Uit een
document uit het Gentse rijksarchief(1718)
blijkt dit perceel onderwerp te zijn van een juridisch probleem tussen
Passchier van der Haeghen als pachter en Arnaut Jacob vanden Kerchove en Gillis
Coolens als verpachters. Zij verlenen Passchier van der Haeghen, met
toestemming van de bisschop van Gent, een pachtreductie als gevolg van de
Spaanse Successieoorlog waar van der Haeghen economisch slachtoffer van is
geworden.
De bucht was 817 roeden groot en lag in de Roosbroeken.
Een bucht is een omheinde hoek of een omheind deel van een weide, waarin dieren
worden bijeengedreven of bijeengehouden. Er werd niet gespecificeerd om welke
dieren het ging. Waarschijnlijk ging het zelfs om een partij land waarop graan
werd verbouwd.
Een bucht zou collectief gebruikt worden, waar het vee werd verzameld voor de
nacht of als er gevaar dreigde, of om te melken, enzoverder.
Bucht
zou ook kromming betekenen (vergelijk met buigen). Volgens Van Durme (1)
wordt het woordje bucht ook gebruikt in de betekenis van ettingen.
Volgens Lindemans (2) was een bocht, ook bucht, een plaats waar het vee, vooral schapen, van begin
juni tot einde oktober, 's nachts werd samengedreven met de bedoeling het land
op die plaats te bemesten. Dit gebeurde door het plaatsen van mobiele horden.
In Vlaanderen werden vaste bochten gebruikt die doelmatiger waren naar het
verzamelen van de mest toe. De daarin geproduceerde en verzamelde mest werd
aangewend om aan het gewonnen land toch een zekere bemesting te geven.
(1) L. Van Durme, Toponymie van Velzeke-Ruddershove en
Bochoute (1982, p. 308)
(2) P. Lindemans, Geschiedenis van de landbouw (2 delen,
1952)
Pieter-Ignace de Corte, heer van Bruynsputte, was in de 18de eeuw eigenaar van het Westveld. Vraag is waar de heerlijkheid/leen Bruynsputte gelegen was. De Potter-Broeckaert situeren deze in Zeveneken met enclaves in Oostakker. Nazaten van de laatste heren van Bruynsputte, Tayart de Borms, situeren het in de buurt van Sint-Niklaas maar brengen hiervoor geen bewijs aan. Ridder Amédée de Schoutheete de Tervarent beschrijft in zijn werk over de lenen van het Land van Waas een leen dat eventueel aan de beschrijving zal kunnen voldoen, maar hij geeft geen naam op. U begrijpt het al: waar lag deze heerlijkheid/leen? Wie heeft meer informatie over ligging, grootte, opeenvolgende eigenaars enzoverder. Alle info is welkom.
Werd vermeld in 1532 en was in zijn totaliteit
768 roeden of 11.408,48 m² groot. Het document van 1532 blinkt niet echt uit in
het aangeven van grenzen. Dus ook hier ontbreken ze.
Cavel A kreeg 334 roeden toegewezen en Cavel B 434 roeden. Dit is hoogst
verwonderlijk te noemen omdat het document uit 1532 dat de verdeling regelt bij ieder perceel telkens exact de
zaak in twee deelt. Een afwijking van 100 roeden is dus bijna niet mogelijk.
Dat het hier om een bos gaat is vrij duidelijk. Op een kaartje van 1805 staat
een perceel, genaamd Oude Bosch. Of
het ene perceel met het andere iets te maken heeft blijkt nergens uit, maar het
is natuurlijk niet onmogelijk.
Het Westveld was gedurende een periode het geliefkoosd oefenterrein van de militairen gelegen in de Leopoldskazerne te Gent. Het ging hierbij om militairen (miliciens?) van het 2 Linieregiment. Zij verplaatsten zich van de kazerne naar het Westveld o.a. in zogenaamde "Brenn-carriers", een zeer licht "pantservoertuig" op rupsen. Bedoeling van dit voertuig was de "zandstuivers" veilig naar en van en door de linies te brengen. Het werd gedurende de tweede wereldoorlog door de Engelsen ontwikkeld en was voorzien van een automatisch wapen, de Brenn.
Bewoners van Sint-Amandsberg ervaarden de passage van deze voertuigen als pantservoertuigen. Volgens sommigen waren in de Leopoldskazerne dan ook pantsertroepen gelegen. Zelf hebben wij het "geluk" gehad onze legerdienst in de buurt van het 2/4 Lansiers te Leopoldsburg te mogen doorbrengen. Er is heel wat meer oppervlakte nodig dan die van de Leopoldskazerne in Gent om dergelijke eenheid te kunnen huisvesten. De daar gebruikte pantservoertuigen zijn dan ook van een totaal ander kaliber dan de voertuigen van het linieregiment.
Mochten er nog mensen zijn die zich dit herinneren en nog iets willen toevoegen, dan vernemen we dit graag.
In het gebied waar de oudste appartementsblokken van Volkshaard staan langs de Hippodroomlaan (gebouwd ca. 1980) zou vroeger, in de jaren 1930, een wielerpiste gelegen hebben. Wij hebben dit uit mondelinge overlevering, maar vonden nergens bevestiging.
In het zelfde gebied zou de cavalerie van de toenmalige rijkswacht oefeningen gehouden hebben. Dit was in de jaren 1970. Zoals geweten werden in 1972, ter gelegenheid van 100 jaar Sint-Amandsberg, voor een allerlaatste maal paardenwedrennen gehouden waar later de appartementen zouden gebouwd worden.
Als antwoord op onze vraag ivm de Hippodroomlaan antwoordde een oud-inwoner van het Westveld dat het Westveld destijds oefenterrein was voor de militairen uit de Leopoldskazerne.
Dezelfde oud-inwoner wist ook te vertellen dat in de jaren 1950 op die plek "beer" werd gestort. Van waar die precies kwam kon hij mij niet vertellen. Hij wist wel nog te vertellen dat op die plek brem geweldig goed groeide en bloeide. Brem is dan ook een plant die op schrale, arme grond goed gedijt. Als de plant er met zijn "volle goesting" staat geeft ze overdadig gele bloemen. Eens uitgebloeid worden de bloemen vervangen door bruine zaaddozen in de vormen van een peulvrucht. Bij grote hitte springen die open met een knetterend geluid alsof de struiken in brand staan. Dit hebben wij zelf mogen ervaren in de heidevlaktes van Houthalen-Helchteren.
De eerste bewoners in de sociale woningen van Volkshaard moesten het zonder leidingwater stellen. De waterleiding lag wel in de straten maar was niet op de huizen aangesloten. "Ter vervanging" was er per 4 huizen een pomp op de straat voorzien. Waarschijnlijk grondwater, dat regelmatig door het laboratorium van de stad Gent werd gecontroleerd en dat van behoorlijke kwaliteit schijnt geweest te zijn. Er was echter een groot probleem en dat was de wasdag. Als er tegelijkertijd in alle huizen werd gewassen (zoals toen dikwijls de gewoonte was gebeurde dat op dezelfde dag) kon het wel eens gebeuren dat "de pomp af was", dit wil zeggen dat er geen water meer was. Bijgevolg diende men dan enkele dagen te wachten tot de watervoorraad weer aangevuld was. Men nam echter zijn voorzorgen en de bewoners vulden op voorhand zoveel mogelijk flessen zodat ze alvast drink- en kookwater in voorraad hadden.
Martha Pieters was voor het Westveld van grote betekenis. Ze werd te Gent geboren in 1910 en overleed, eveneens, te Gent in 2000.
In 1961 was ze mede-oprichtster van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn, de zogenaamde "weging", in de Nachtegaalstraat. Ze deed dit samen met de echtgenote van Jacques Monsaert, de latere burgemeester van Sint-Amandsberg.
Tussen 1958 en 1980 was ze mede-oprichtster en bestuurslid van de KAV-Westveld. Samen met mevr. Carez en Agnes Guenter richtte ze ook nog COVDA-Westveld op.
Martha Pieters was dus met andere woorden een bezige bij in het verenigingsleven dat toch hoofdzakelijk op vrouwen of vrouwgebonden materies gericht was.
Toch wel iemand die niet of nauwelijks vermeld wordt.
Meegedeeld als reactie op deze blog door Herman Derave, zoon van Martha Pieters.
Wordt in 1805 vermeld op een kaart die gemaakt
werd naar aanleiding van het olografisch testament dat Jean Baptiste Schoutheet
opmaakte.
Het gaat om het zelfde stuk grond dat in 1786 Beukendriesch werd genoemd.Het gaat dus om een stuk grond waar jonge beuken werden gekweekt. Dit kadert in de zelfbedruipzaamheid van buitenverblijven of het huys van plaisance dat Jean Baptiste Schoutheet in 1786 aankocht.
Het toponiem Beuckendriesch
staat vermeld in 1786. Dit is het jaartal waarin Jean Baptiste Schoutheet quasi
de helft van het Westveld opkoopt in een openbare verkoop naar aanleiding van
het regelen van de erfenis van Pieter Ignace de Corte, heer van Bruynsputte.
Het toponiem spreekt voor zich: een dries waar beuken groeiden. Het perceel zal
in 1805 een naamsverandering ondergaan.
Volgende week maandag, 4 april, start de dakrenovatie in de Westveldstraat, Parkietstraat en Bosduifstraat. Nochtans is het proefproject in de Westveldstraat nauwelijks of niet op gang gekomen. Ook zijn de stellingen in genoemde straten nog niet opgebouwd. De vrees is terecht dat de renovatie van de daken een lange lijdensweg zal zijn. Er dient ook rekening mee gehouden te worden dat de weersomstandigheden een invloed hebben op de werken, met andere woorden: slecht weer = uitstel. Voor een dakrenovatie van een blok van twee huizen wordt ongeveer 4 dagen gerekend, maar de stelling blijft ongeveer twee weken staan.
Geruime tijd is de inwoners van de huizen van Volkshaard bekend dat deze huizen moeten gerenoveerd worden en dat er bijgevolg zal moeten verhuisd worden. Daarnaast is op 1 maart 2016 de renovatie van de daken gestart. Dit laatste lijkt niet echt op te schieten. Vragen worden dan ook gesteld ivm het tempo waaraan dit gebeurt. De verhuis daarentegen veroorzaakt heel wat commotie onder de bewoners. Een aantal bewoners is al naar een kleinere, reeds gerenoveerde woning, verhuisd. Bij de "achterblijvers" heerst enige onzekerheid. Nochtans heeft Volkshaard aan alle bewoners een brief gestuurd waarbij uitdrukkelijk vermeld wordt dat een sociaal assistente langs gaat bij de mensen om de nodige uitleg te verschaffen en samen uit te zoeken waar onderdak kan geboden worden binnen het Volkshaardpatrimonium. Bovendien is er in 2017 nog een bewonersvergadering zodat mag verondersteld worden dat de massa aan verhuisbeweging pas in het tweede kwartaal van 2017 op gang zal komen. De vragen die blijven zijn natuurlijk concreet zoals waarheen, wanneer en vooral wie zal dat betalen. Hopelijk zullen al die punten tijdens het onderhoud met de sociaal assistente uitgeklaard worden. Privé-initiatieven kan niemand tegenhouden. Op 3 april is er een samenkomst in de Klauwierstraat 3. Daar wordt meer uitleg gegeven over wat er kan gedaan worden tegen de gedwongen verhuis. Alhoewel dit bericht gepost werd op 1 april is dit toch geen aprilgrap.
De Benackere
komt eveneens voor in de verdelingsakte van het Schuurgoed uit 1532, en dit in
Cavel A.
Het perceel had een oppervlakte van 582 of 8.645,49 m².
De tegenhanger in Cavel B had de zelfde oppervlakte maar heette de Venekens, in andere documenten ook de Vennekens genoemd. De Benackere lag aan de oostzijde van de Schuurstraat, dus de kant van het Schuurgoed.
Het gaat hier om een waterachtig toponiem: een venne, of veen, betreft een moerassige,
veenachtige grond. Het moet om een verschrijving gaan van ven omdat de betekenis ben
niet kan gelinkt worden aan dit toponiem. Ben
betekent zoveel als tenen mand, korf en uitgebreid inhoudsmaat of aantal. Een
ben is ook een boom die bonen voortbrengt waaruit olie kon worden geperst.
Het perceel had in 1532 een oppervlakte van 645 roeden
of9.581,35 m² en was terug te vinden in
Cavel B bij de verdeling van 1532. Hoogstwaarschijnlijk is dit de tegenpool van
het hiervoor besproken perceel becackere/Bekacker dat precies even groot was.
Naar de betekenis toe kunnen we er dus van uitgaan dat die de zelfde is als die van "becackere".
Op het Westveld lagen destijds waaraan een naam verbonden was. Wij deze naam in veel gevallen zelfs niet meer. In andere gevallen kennen we die wel nog, maar kennen we de betekenis niet. Daarom deze reeks van toponiemen, een moeilijk woord voor "naam van het stuk grond".
Het eerste toponiem is "beckackere" ook "Bekacker" genoemd.
Dit zijn twee andere benamingen voor de "Grooten Bercackere".
De Grooten Bercackere vonden we terug in de verdelingsakte van het Schuurgoed van 1532. Het perceel had een oppervlakte van 645 roeden of 9.581,35 m². Helaas geeft het document geen precieze ligging.
Waarschijnlijk had het perceel de vorm van een vogelbek, of was het een driehoekig perceel in een scherpe hoek van een weg of van twee samenlopende wegen.
De planning van de bouw van de sociale woningen van de C.V. Volkshaard vond reeds plaats in 1953. Kort daarna is met de bouw gestart. In de loop van de jaren werden bepaalde woningen wel aangepast aan de moderne noden, maar een grondige renovatie dringt zich op. We denken hierbij onder andere aan isolatie van daken en spouwen, wat overigens wettelijk voorzien is. In de loop van 2015 werd een aanbesteding uitgeschreven die afgerond zou zijn. C.V. Volkshaard voorziet voor de bewoners dan ook een groot infomoment. Tijdens dit infomoment zal uit de doeken gedaan worden hoe de renovatie in zijn werk zal gaan. Hopelijk starten de renovaties bij de woningen die nu reeds onbewoond zijn en volgen pas daarna de andere woningen. Op die manier kan een soort caroussel gevormd worden, waarbij de bewoners verhuizen naar de gerenoveerde woningen die voorheen toch al leeg stonden. De bewoonde woningen komen dan leeg te staan en kunnen na renovatie door andere bewoners van het Westveld worden ingenomen. Zo verder tot alle woningen gerenoveerd. De dan eventueel nog leegstaande woningen kunnen dan worden ingenomen door nieuwkomers in de wijk. Wij denken dat deze manier van werken de minste hinder voor de huidige bewoners veroorzaakt.
De tweede bol, op de rechtse hekstijl, is terecht en geplaatst. De toegangspoort is dus volledig af. Toch een stukje geschiedenis van het Westveld dat terug is.
Onze kerk is opgenomen in de lijst van 18 kerken die definitief zullen gesloten worden. Helaas. Dit betekent dat de gelovigen voortaan naar de mis moeten op de Oude Bareel of naar de kerk in het centrum. De parochiegeschiedenis zal dus stranden op een, "korte", leeftijd van 57 jaar. De stichter van de parochie, E.H. Scheire, zal dit zeker niet kunnen voorzien hebben toen hij zware inspanningen heeft geleverd om onze kerk te kunnen bouwen.
Vraag is nu natuurlijk voor welke doeleinden het kerkgebouw zal worden gebruikt. Schepen Christophe Peeters beweert dat de 18 kerken die zullen gesloten worden, alleen kunnen gebruikt "voor culturele doeleinden". Maar dat is een al even rekbaar als relativeerbaar begrip.
Ondertussen loopt er een petitie om de kerk alsnog te redden. Vraag is of die nog iets aan de beslissing zal kunnen veranderen.
Na contact genomen te hebben met de groendienst van de stad Gent is gebleken dat een van de bollen (de rechtse) bij de plaatsing beschadigd is geraakt. Of hij wordt hersteld of er komt een volledig nieuwe. Wat de arduinen inscripties betreft: een vergissing van de stadsdienst. Opdracht werd gegeven om een plakket met "Château" en een met opschrift "Westveld" aan te brengen. Twee plakketten met opschrift "Westveld" zijn besteld geworden en geplaatst. Helaas blijft dit zoals het nu is. Vooral dit laatste is een gemiste kans om het laatste wat overbleef van het voormalig kasteel in goede orde terug te plaatsen. Jammer.
De hekstijlen aan de centrale ingang van het Westveldpark zijn afgewerkt. Beide stijlen zijn voorzien van een arduinen steen met opschrift "WESTVELD". Op een van de stijlen staat een arduinen bol, op de andere niet. Vanwaar deze asymmetrie is ons niet duidelijk. We wachten nog even af. Misschien is de tweede bol nog in bestelling en wordt die later geplaatst. Als dit niet gebeurt dringt navraag bij de bevoegde stadsdiensten zich op.
