In het gebied waar de oudste appartementsblokken van Volkshaard staan langs de Hippodroomlaan (gebouwd ca. 1980) zou vroeger, in de jaren 1930, een wielerpiste gelegen hebben. Wij hebben dit uit mondelinge overlevering, maar vonden nergens bevestiging.
In het zelfde gebied zou de cavalerie van de toenmalige rijkswacht oefeningen gehouden hebben. Dit was in de jaren 1970. Zoals geweten werden in 1972, ter gelegenheid van 100 jaar Sint-Amandsberg, voor een allerlaatste maal paardenwedrennen gehouden waar later de appartementen zouden gebouwd worden.
Als antwoord op onze vraag ivm de Hippodroomlaan antwoordde een oud-inwoner van het Westveld dat het Westveld destijds oefenterrein was voor de militairen uit de Leopoldskazerne.
Dezelfde oud-inwoner wist ook te vertellen dat in de jaren 1950 op die plek "beer" werd gestort. Van waar die precies kwam kon hij mij niet vertellen. Hij wist wel nog te vertellen dat op die plek brem geweldig goed groeide en bloeide. Brem is dan ook een plant die op schrale, arme grond goed gedijt. Als de plant er met zijn "volle goesting" staat geeft ze overdadig gele bloemen. Eens uitgebloeid worden de bloemen vervangen door bruine zaaddozen in de vormen van een peulvrucht. Bij grote hitte springen die open met een knetterend geluid alsof de struiken in brand staan. Dit hebben wij zelf mogen ervaren in de heidevlaktes van Houthalen-Helchteren.
De eerste bewoners in de sociale woningen van Volkshaard moesten het zonder leidingwater stellen. De waterleiding lag wel in de straten maar was niet op de huizen aangesloten. "Ter vervanging" was er per 4 huizen een pomp op de straat voorzien. Waarschijnlijk grondwater, dat regelmatig door het laboratorium van de stad Gent werd gecontroleerd en dat van behoorlijke kwaliteit schijnt geweest te zijn. Er was echter een groot probleem en dat was de wasdag. Als er tegelijkertijd in alle huizen werd gewassen (zoals toen dikwijls de gewoonte was gebeurde dat op dezelfde dag) kon het wel eens gebeuren dat "de pomp af was", dit wil zeggen dat er geen water meer was. Bijgevolg diende men dan enkele dagen te wachten tot de watervoorraad weer aangevuld was. Men nam echter zijn voorzorgen en de bewoners vulden op voorhand zoveel mogelijk flessen zodat ze alvast drink- en kookwater in voorraad hadden.
Martha Pieters was voor het Westveld van grote betekenis. Ze werd te Gent geboren in 1910 en overleed, eveneens, te Gent in 2000.
In 1961 was ze mede-oprichtster van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn, de zogenaamde "weging", in de Nachtegaalstraat. Ze deed dit samen met de echtgenote van Jacques Monsaert, de latere burgemeester van Sint-Amandsberg.
Tussen 1958 en 1980 was ze mede-oprichtster en bestuurslid van de KAV-Westveld. Samen met mevr. Carez en Agnes Guenter richtte ze ook nog COVDA-Westveld op.
Martha Pieters was dus met andere woorden een bezige bij in het verenigingsleven dat toch hoofdzakelijk op vrouwen of vrouwgebonden materies gericht was.
Toch wel iemand die niet of nauwelijks vermeld wordt.
Meegedeeld als reactie op deze blog door Herman Derave, zoon van Martha Pieters.
Wordt in 1805 vermeld op een kaart die gemaakt
werd naar aanleiding van het olografisch testament dat Jean Baptiste Schoutheet
opmaakte.
Het gaat om het zelfde stuk grond dat in 1786 Beukendriesch werd genoemd.Het gaat dus om een stuk grond waar jonge beuken werden gekweekt. Dit kadert in de zelfbedruipzaamheid van buitenverblijven of het huys van plaisance dat Jean Baptiste Schoutheet in 1786 aankocht.
Het toponiem Beuckendriesch
staat vermeld in 1786. Dit is het jaartal waarin Jean Baptiste Schoutheet quasi
de helft van het Westveld opkoopt in een openbare verkoop naar aanleiding van
het regelen van de erfenis van Pieter Ignace de Corte, heer van Bruynsputte.
Het toponiem spreekt voor zich: een dries waar beuken groeiden. Het perceel zal
in 1805 een naamsverandering ondergaan.
Volgende week maandag, 4 april, start de dakrenovatie in de Westveldstraat, Parkietstraat en Bosduifstraat. Nochtans is het proefproject in de Westveldstraat nauwelijks of niet op gang gekomen. Ook zijn de stellingen in genoemde straten nog niet opgebouwd. De vrees is terecht dat de renovatie van de daken een lange lijdensweg zal zijn. Er dient ook rekening mee gehouden te worden dat de weersomstandigheden een invloed hebben op de werken, met andere woorden: slecht weer = uitstel. Voor een dakrenovatie van een blok van twee huizen wordt ongeveer 4 dagen gerekend, maar de stelling blijft ongeveer twee weken staan.
Geruime tijd is de inwoners van de huizen van Volkshaard bekend dat deze huizen moeten gerenoveerd worden en dat er bijgevolg zal moeten verhuisd worden. Daarnaast is op 1 maart 2016 de renovatie van de daken gestart. Dit laatste lijkt niet echt op te schieten. Vragen worden dan ook gesteld ivm het tempo waaraan dit gebeurt. De verhuis daarentegen veroorzaakt heel wat commotie onder de bewoners. Een aantal bewoners is al naar een kleinere, reeds gerenoveerde woning, verhuisd. Bij de "achterblijvers" heerst enige onzekerheid. Nochtans heeft Volkshaard aan alle bewoners een brief gestuurd waarbij uitdrukkelijk vermeld wordt dat een sociaal assistente langs gaat bij de mensen om de nodige uitleg te verschaffen en samen uit te zoeken waar onderdak kan geboden worden binnen het Volkshaardpatrimonium. Bovendien is er in 2017 nog een bewonersvergadering zodat mag verondersteld worden dat de massa aan verhuisbeweging pas in het tweede kwartaal van 2017 op gang zal komen. De vragen die blijven zijn natuurlijk concreet zoals waarheen, wanneer en vooral wie zal dat betalen. Hopelijk zullen al die punten tijdens het onderhoud met de sociaal assistente uitgeklaard worden. Privé-initiatieven kan niemand tegenhouden. Op 3 april is er een samenkomst in de Klauwierstraat 3. Daar wordt meer uitleg gegeven over wat er kan gedaan worden tegen de gedwongen verhuis. Alhoewel dit bericht gepost werd op 1 april is dit toch geen aprilgrap.
De Benackere
komt eveneens voor in de verdelingsakte van het Schuurgoed uit 1532, en dit in
Cavel A.
Het perceel had een oppervlakte van 582 of 8.645,49 m².
De tegenhanger in Cavel B had de zelfde oppervlakte maar heette de Venekens, in andere documenten ook de Vennekens genoemd. De Benackere lag aan de oostzijde van de Schuurstraat, dus de kant van het Schuurgoed.
Het gaat hier om een waterachtig toponiem: een venne, of veen, betreft een moerassige,
veenachtige grond. Het moet om een verschrijving gaan van ven omdat de betekenis ben
niet kan gelinkt worden aan dit toponiem. Ben
betekent zoveel als tenen mand, korf en uitgebreid inhoudsmaat of aantal. Een
ben is ook een boom die bonen voortbrengt waaruit olie kon worden geperst.
Het perceel had in 1532 een oppervlakte van 645 roeden
of9.581,35 m² en was terug te vinden in
Cavel B bij de verdeling van 1532. Hoogstwaarschijnlijk is dit de tegenpool van
het hiervoor besproken perceel becackere/Bekacker dat precies even groot was.
Naar de betekenis toe kunnen we er dus van uitgaan dat die de zelfde is als die van "becackere".
Op het Westveld lagen destijds waaraan een naam verbonden was. Wij deze naam in veel gevallen zelfs niet meer. In andere gevallen kennen we die wel nog, maar kennen we de betekenis niet. Daarom deze reeks van toponiemen, een moeilijk woord voor "naam van het stuk grond".
Het eerste toponiem is "beckackere" ook "Bekacker" genoemd.
Dit zijn twee andere benamingen voor de "Grooten Bercackere".
De Grooten Bercackere vonden we terug in de verdelingsakte van het Schuurgoed van 1532. Het perceel had een oppervlakte van 645 roeden of 9.581,35 m². Helaas geeft het document geen precieze ligging.
Waarschijnlijk had het perceel de vorm van een vogelbek, of was het een driehoekig perceel in een scherpe hoek van een weg of van twee samenlopende wegen.
De planning van de bouw van de sociale woningen van de C.V. Volkshaard vond reeds plaats in 1953. Kort daarna is met de bouw gestart. In de loop van de jaren werden bepaalde woningen wel aangepast aan de moderne noden, maar een grondige renovatie dringt zich op. We denken hierbij onder andere aan isolatie van daken en spouwen, wat overigens wettelijk voorzien is. In de loop van 2015 werd een aanbesteding uitgeschreven die afgerond zou zijn. C.V. Volkshaard voorziet voor de bewoners dan ook een groot infomoment. Tijdens dit infomoment zal uit de doeken gedaan worden hoe de renovatie in zijn werk zal gaan. Hopelijk starten de renovaties bij de woningen die nu reeds onbewoond zijn en volgen pas daarna de andere woningen. Op die manier kan een soort caroussel gevormd worden, waarbij de bewoners verhuizen naar de gerenoveerde woningen die voorheen toch al leeg stonden. De bewoonde woningen komen dan leeg te staan en kunnen na renovatie door andere bewoners van het Westveld worden ingenomen. Zo verder tot alle woningen gerenoveerd. De dan eventueel nog leegstaande woningen kunnen dan worden ingenomen door nieuwkomers in de wijk. Wij denken dat deze manier van werken de minste hinder voor de huidige bewoners veroorzaakt.
De tweede bol, op de rechtse hekstijl, is terecht en geplaatst. De toegangspoort is dus volledig af. Toch een stukje geschiedenis van het Westveld dat terug is.
Onze kerk is opgenomen in de lijst van 18 kerken die definitief zullen gesloten worden. Helaas. Dit betekent dat de gelovigen voortaan naar de mis moeten op de Oude Bareel of naar de kerk in het centrum. De parochiegeschiedenis zal dus stranden op een, "korte", leeftijd van 57 jaar. De stichter van de parochie, E.H. Scheire, zal dit zeker niet kunnen voorzien hebben toen hij zware inspanningen heeft geleverd om onze kerk te kunnen bouwen.
Vraag is nu natuurlijk voor welke doeleinden het kerkgebouw zal worden gebruikt. Schepen Christophe Peeters beweert dat de 18 kerken die zullen gesloten worden, alleen kunnen gebruikt "voor culturele doeleinden". Maar dat is een al even rekbaar als relativeerbaar begrip.
Ondertussen loopt er een petitie om de kerk alsnog te redden. Vraag is of die nog iets aan de beslissing zal kunnen veranderen.
Na contact genomen te hebben met de groendienst van de stad Gent is gebleken dat een van de bollen (de rechtse) bij de plaatsing beschadigd is geraakt. Of hij wordt hersteld of er komt een volledig nieuwe. Wat de arduinen inscripties betreft: een vergissing van de stadsdienst. Opdracht werd gegeven om een plakket met "Château" en een met opschrift "Westveld" aan te brengen. Twee plakketten met opschrift "Westveld" zijn besteld geworden en geplaatst. Helaas blijft dit zoals het nu is. Vooral dit laatste is een gemiste kans om het laatste wat overbleef van het voormalig kasteel in goede orde terug te plaatsen. Jammer.
De hekstijlen aan de centrale ingang van het Westveldpark zijn afgewerkt. Beide stijlen zijn voorzien van een arduinen steen met opschrift "WESTVELD". Op een van de stijlen staat een arduinen bol, op de andere niet. Vanwaar deze asymmetrie is ons niet duidelijk. We wachten nog even af. Misschien is de tweede bol nog in bestelling en wordt die later geplaatst. Als dit niet gebeurt dringt navraag bij de bevoegde stadsdiensten zich op.
Na 3,5 jaar zijn de stadswerklui begonnen met de wederopbouw van de hekstijlen aan het stadspark. Eindelijk.
Vandaag, 2 oktober, ging het metselwerk aan de hekstijlen verder. Na een rustpauze te hebben ingelast om blauwsteen te plaatsen is dus het metselen verder gegaan.
Reeds vrij vroeg na het ontstaan
van de nieuwe wijk en de kerkgemeenschap op het Westveld, kwam het culturele
leven op gang.
De kring
Volksontwikkeling Westveld was hierin de voortrekker.
Op 10 december 1955 werd de stichtingsvergadering gehouden van wat toen gewoon Volksontwikkeling
werd genoemd.
Op deze vergadering waren dertien personen aanwezig: ir. Cliquet, dr. Jozef
Goossenaerts, G. Heyse, meester Martens die het Centrum van
St.-Amandsberg vertegenwoordigde, de heer en mevrouw Robbrecht, J.
Schoonjans, prof. dr. med. Sebruyns, A. Tollenaere, de heer en mevrouw Van
Lancker, J. Verschraegen en Adolf Willems.
Er werd op die dag een voorlopig bestuur opgericht dat zich onder andere moest
bezighouden met het opstellen van de statuten:
Voorzitter
Prof. dr. med. Sebruyns
Ondervoorzitter
Ir. Cliquet
Secretaris
Adolf Willems
Penningmeester
Van Lancker.
Op verzoek van Jozef Goossenaerts zullen de statuten aan de parochiale geestelijkheid
worden voorgelegd.
Die zelfde Goossenaerts vraagt tegelijkertijd om in te overweging te willen
nemen om van de, eigenlijk nog niet opgerichte, kring een afdeling van het
Davidsfonds te maken. Toch wel een opmerkelijke bedenking bij de start van een, nog op te richten,
nieuwe vereniging.
In het ontwerp van statuten vinden we de volgende artikelen terug:
Art. 1
Oprichting Volksontwikkeling Westveld.
De naam is dus gewijzigd.
Art. 2
Doel: het kulturele peil aldaar [op het Westveld dus] op
te helpen tillen en hoog te houden, er het kulturele leven stelselmatig aan
te wakkeren.
Art. 3
Middelen: geen andere dan louter
kulturele.
Art. 5
Bestuur: moet bestaan uit ingezetenen
van het Westveld.
Art. 9
Taal: algemeen beschaafd Nederlands.
In de beginselverklaring die eveneens in de statuten werd opgenomen lezen we
dat de kring zelfstandig en louter cultureel blijft, wel pluralistisch, maar
zich ver van politiek houdt. Het feit dat Volksontwikkeling Westveld zichzelf
pluralistisch noemt is contradictorisch aan het verzoek van dr. Jozef
Goossenaerts om het ontwerp van statuten voor te leggen aan de parochiale
geestelijkheid.
Tevens werd het eerste bestuur samengesteld:
Voorzitter
Prof. dr. med. Sebruyns
Ondervoorzitter
Ir. Cliquet
Secretaris
Adolf Willems
Secretarisverslaggever
P. Van Lancker
Bijgevoegde bestuursleden
Robert Bourrez (voorzitter K.W.B. Westveld)
Octaaf Martens (lid kerkfabriek)
Gerard Gheysen (bedoeld wordt Gerard Heyse, pachter van het Schuurgoed)
Jos. Verschraegen
mevrouw Robbrecht-Pappens
F.(irmin) Robbrecht.
Tijdens de bestuursvergadering van 15 februari 1956, amper drie maanden na de
oprichting van de kring, vindt men het kassaldo van 368,50 BEF veel te laag. Besloten werd subsidies aan te vragen bij staat, provincie en gemeente. Ook moest de ledenwerving intensiever gebeuren. Daarom werden de bestuursleden
opnieuw op pad gestuurd.
Het gezamenlijk bijwonen van De jonkvrouw van Laarne
op tekst van Jef Crick in de Gentse opera werd afgewezen om volgende redenen:
1.
Financiële: de kring kon de kosten voor publiciteit en uitnodigingen
niet dragen
2.
De mentaliteit van de leden was niet rijp genoeg, wat in tegenspraak
is met de activiteitenkalender.
bevat
precies 22 documenten, gespreid over een periode van 10 december 1955 tot 5
maart 1958, zijnde grosso modo 2 jaar en 4 maanden.
Het financiële argument valt ook in twijfel te trekken want de kaspositie werd
er alsmaar beter op. In het verslag van 19 december 1957 bedraagt het batig
saldo reeds 1.921,- BEF.
Naast de zorgen om de financiële kant, wordt steeds harder aangedrongen, van in
het begin trouwens, op een toenadering tussen Volksontwikkeling Westveld en het
Davidsfonds Sint-Amandsberg.
Het lijstje met de activiteiten werd weergegeven in onze bijdrage van 2008[1]. Daaruit
blijkt duidelijk dat het vooral gaat om voordrachten; voordrachten van alle
aard.
Uit de activiteitenkalender blijkt dat er onder andere gaten zijn van november
1956 tot februari 1957. Dit kan verklaard worden door een luwte in activiteiten
tijdens de eindejaarsperiode.
Het gat in de activiteitenkalender tussen maart 1957 en november 1957 valt veel
minder te verklaren. Zeker ontbreken gegevens uit die periode.
Wél is het volgende duidelijk: het zijn vrij intellectualistische onderwerpen
en vraag blijft natuurlijk of er veel respons van de lokale bevolking kwam.
Geen enkel verslag of document geeft een cijfer van het aantal toehoorders.
Veel meer valt er over Volksontwikkeling Westveld niet te vertellen.
Het desbetreffende bundeltje bevat precies 22 documenten,
gespreid over een periode van 10 december 1955 tot 5 maart 1958, zijnde grosso
modo 2 jaar en 4 maanden.[2]
Zoals hiervoor reeds gezegd hebben slechts documentatie teruggevonden over 2 jaar en 4 maanden met een hiaat van ongeveer 6 maanden in 1957. Er moet dus nog informatie zijn die ons niet bereikt heeft. U kan die altijd doorsturen. Klik hiervoor op de knop "E-mail mij" en geef uw bericht door. Alvast bedankt.
[1]D. Mattens,
De hoed van Napoleon, of een licht doen schijnen over het Westveld (Jaarboek 45, Heemkundige Kring De Oost-Oudburg, 2008, p. 90)
In 1849 was Charles Vandewalle (misschien Vande Walle of Van de Walle) werkzaam op het kasteel "Château Westveld" te Oostakker (thans Sint-Amandsberg). Hij was er hovenier. Het Château Westveld stond rechtover het huidige filiaal van de stadsbibliotheek en was vroeger, voor de afbraak, gekend als "kasteeltje Dupont" of ook nog het "spookkasteel" (als het al vervallen was). In 1849 was barones Charlotte de Villers d'Olgrand de bewoonster van het kasteel en dus werkgeefster van Charles Vandewalle.
Is er iemand die informatie kan verstrekken of deze hovenier, Charles Vandewalle? U kan uw informatie steeds achterlaten door op de knop in het rubriekje "Mail mij" te klikken. Alvast bedankt.
Het Westveld kende destijds twee theatergezelschappen. Over de ene, De Westveldoptimisten, werd reeds een en ander gepubliceerd. Over de tweede, Theatergroep Studikon, is weinig geweten. De groep startte op 1 december 1961 in de zaal Concordia. Geen Westveldse roots dus. Waarschijnlijk reeds in 1962 speelde deze groep in de Reinaertkluis op het Westveld. Halfweg de jaren 1970 zou de theatergroep omgevormd geweest zijn tot een filmclub. Verder is er over Studikon niets geweten. Vandaar deze warme oproep: stuur uw gegevens door zodat ze voor de toekomst bewaard blijven. U helpt er de lokale geschiedenis mee vooruit.
Uit de Volksdansgroep Reinaert ontstond echter een
tweede volksdansgroep, namelijk De Gentse Marktkramers.
De leiding van deze dansgroep berustte in de handen
van Hendrika Meyvaert, Ghislain Van Tomme en Ann Taelman.
Ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan stelde de groep de nieuwe kledij voor
in aanwezigheid van de schepen Jacques Monsaert en mevrouw Mortier-Haesaert.
De vrouwen gingen gekleed als groenteverkoopster. Hun kledij bestond, naar de
gelegenheid, uit rode en blauwe bloezen, grijze sjaals, beige kapjes,
roestbruine rokken en rode en blauwe voorschoten en kousen.
De mannen gingen gekleed als aardappelboeren.
De kledij van mannen en vrouwen was geïnspireerd op een afbeelding die
teruggevonden werd in het Gentse museum van folklore. De kledij kan gesitueerd
worden rond 1790. De nieuwe kledij weerspiegelde de eigenheid van een brok
Vlaamse cultuur en opende de weg naar erkenning in het buitenland[1].
In de periode van het vijfjarig bestaan telde de groep ongeveer 40 leden die
ook in het buitenland optraden, onder andere in Nederland en in het toenmalige
West-Duitsland. Zo hadden zij een bezoek gebracht aan Nästal-Silges bij Fulda
waar zij begroet werden door bondspresident Carstens. Een optreden in zijn
afwezigheid werd echter om veiligheidsredenen afgelast.
Tijdens de Gentse Feesten van 1980 kwamen de Nässetaler op beozoek. Voor hen
was dit het eerste buitenlandse bezoek. De leden van deze volksdansgroep
verbleven bij gastgezinnen.
De apotheose van het bezoek van de Nässetaler was een optreden op het
Sint-Baafsplein in samenwerking met De Gentse Marktkramers. Ook voor hen was
dit een bekroning van een periode van hard werken en veel oefenen[2].
