De unieke WAK 2018 tentoonstelling in het gemeentehuis dat tijdelijk was omgetoverd in een chique galerij een grootstad waardig, toonde een verbazingwekkende waaier van schilderijen en voorwerpen en gaf de mogelijkheid om demo’s en film- en videovoorstellingen te bewonderen op eigen bodem. Heel veel kunstenaars die al aan talrijke tentoonstellingen meewerkten stonden sinds vrijdagavond 27 april in de kijker en de werken van de nieuwkomer beeldende kunst, zeker geen onbekende Maldegemnaar, Marc Martens sprongen wel in het oog.

Figuratieve kunst, je moet er niet lang aan ontcijferen, je kijkt en je omarmt het landelijk leven, de natuur, de hoevedieren ….. Het landschap van het verleden sijpelt zachtjes je hoofd binnen en doet je glimlachen, zuivere nostalgie naar ons landelijke dorp. Zachte landelijke aardekleuren roepen herinneringen op. 

De werken van Marc Martens zijn klasse. Niet helemaal onverwacht want alles wat Marc Martens brengt en bracht getuigt van ontzettend talent…. Maldegems talent!

Iets waarheidsgetrouw tekenen of schilderen is aartsmoeilijk. Uit zeer geloofwaardige en deskundige bron werd gezegd dat Luc Tuymans dit zelfs niet kan en dat wil heel wat zeggen. Alsof hij met één penseeltrek de hoevedieren, het pluimvee of het platteland kan weergeven. Wonderlijk en tegelijk ontroerend nostalgisch gewoon. Het zijn werken naar de natuur. De weergave van de natuur door de kunstenaar is ten allen tijde een hoofdzaak geweest. De productie van zo'n werk vergt nauwkeurige waarneming, niet denkend kijken maar de hand het geziene perfect laten weergeven, met daarin wat van de geest en de ziel van de schepper. Marc Martens is een begaafd tekenaar en schilder en luistert naar de roep van de natuur, het paard, de koe, de kalkoenen … van vroeger. 'Wat heb ik misdaan dat je me niet meer weergeeft?' De natuur is onschuldig en alle weergaven van de natuur, door grote artiesten en door even onschuldige kinderen, zijn daar een spiegel van, van die onschuld. Het ontroert, het geeft rust, het maakt nieuwsgierig, het is van alle tijden.

De geëxposeerde werken van Marc dateren van een twintigtal jaar geleden en maken deel uit van een serie van twintig, allemaal dierenportretten en ze hebben gedurende vijftien of zestien jaar in de gang en de wachtzaal van een dierenartsenpraktijk in Vlaams-Brabant gehangen. De dierenarts in kwestie, verre aangetrouwde familie, had er een paar gekocht en had de rest in bruikleen. Na het overlijden van de dierenarts zijn er een deel van de serie teruggekomen naar Middelburg waar ze liefdevol omarmd werden want intussen waren er in het middeleeuwse dorp veel minder weiden en landschap maar meer beton en huizenrijen. De koe had trouwens al in de allereerste WAK gehangen, in Den Hoogen Pad in Adegem.

Tekenen heeft Marc Martens altijd gedaan. In de humaniora bijvoorbeeld zat hij het liefst wat achteraan in de klas en als hij zich verveelde in de les godsdienst of geschiedenis, dan tekende hij prentjes af uit het handboek. Zo was hij eens bezig aan de Mozes van Michelangelo en had niet in de gaten dat de leraar Raf David, hem wél in het oog hield. Hij gaf Marc een ferme draai op zijn hoofd en nam het blad met een bijna afgewerkte Mozes van hem af. De volgende les hing de Mozes van Marc tegen de muur, waar hij de rest van het jaar is blijven hangen.

Naast tekenen, schildert Marc Martens al een kleine veertig jaar zonder les of opleiding. Onder andere landschappen hier uit de streek, boerderijen en zichten die hem troffen en waarvan hij dacht dat ze mettertijd zouden verdwijnen. Zo is het ook gegaan: er is in Middelburg in een kwarteeuw veel landelijkheid verloren gegaan, veel van die schilderijen zou je nu inderdaad niet meer kunnen maken. En geef toe, van al die nieuwbouw die er sindsdien bijkwam is er toch niet veel het schilderen waard? Schilderen deed hij enkel op aanvraag. Aan exposities heeft hij niet vaak deelgenomen, je moet daarvoor in een circuit zitten en dat heeft hij nooit opgezocht. Nu, hij had zijn tubes verf en ander tekengerief en zo is hij vier jaar geleden toch maar naar de KUMA in Maldegem getrokken.

Marc Martens, rasecht Maldegemnaar, werd historicus – archeoloog en leraar en verhuisde na zijn huwelijk naar het rustige Middelburg waar de liefde voor zijn dorp en de geschiedenis kon openbloeien. Ondanks de dagelijkse opdrachten voor zijn groot gezin en zijn werkterrein had hij tijd om te schrijven.

Hij werd een subliem schrijver en vorser naar Erfgoed Groot-Maldegem en publiceerde lange boeiende teksten o.a. in de Jaarboeken Ambacht, hij schreef artikelen in alle werken rond Maldegem, aan de hand van talrijke archiefdocumenten, een titanenwerk. Alles wat hij brengt is ook weeral, zuivere klasse. Duidelijk gestructureerd, knap verwoord, helder geformuleerd in foutloos Nederlands.

Hij inventariseerde talrijke heel oude bijna onleesbare geschriften uit het Oud-Kerkarchief Maldegem.  Minutieus werd elk woordje en zinnetje ontcijferd en in verstaanbare taal omgezet en gebundeld. Honderden uren moet hij hebben doorgebracht met inventarisaren van het Oud-Kerkarchief: Brieven van Pastoor Jacobus De Neve, Conforme kopie uit 1840 van testament van Michael Navens, origineel 1620; kanunnik en aartsdiaken van Doornik. De laatste katern testament Henricus Vermeersch, Duplicaat geding pastoor H.A. Pulinckx en Jan Francis Goeman, handelend voor de prins van de Croy - Sabre. de Zuidbiestackertiende, Bogaertackertienede, in de parochie Maldegem gehouden in kapittel Harelbeke in 1654,  Zuiniga y Mendoza, het Testament Cornelis Baudinus 1674 o.a. fundatie kerkdiensten, Restauratiekerk nota betreffende hout (sparren, balken), gehaald in Sluis (1640) en vele andere.… Dit Oud-Kerkarchief is intussen opgeborgen in het Rijksarchief Gent. Wie zijn vrije tijd kan en wil doorbrengen met opzoekingswerk en verwoorden van oude documenten verdient een medaille.

Een mooie erfenis voor Maldegem voor wie graag leest en schrijft. De rest van het kerkarchief werd intussen opgeslagen in het gemeentelijk archief, voor wie nog eens iets wil opzoeken.

Marc Martens brengt al jarenlang zijn huidig dorp Middelburg in de kijker met heel interessante, boeiende artikels in de Jaarboeken Ambacht Maldegem: ‘Toverij te Middelburg in 1596’, ‘Het kasteel van Middelburg’, ‘Aanbidding door de herders in de kerk van Middelburg’, ‘Oude grafstenen rond de kerk van Middelburg’ enz.… Alle artikelen verschenen in de Jaarboeken, die je trouwens digitaal kan lezen via de website www.ambachtmaldegem.be. Marc Martens is intussen ook voorzitter van het Ambacht Maldegem. Hij schreef niet alleen over zijn dorp maar ook over andere projecten zoals ‘Bouwgeschiedenis van de Sint-Barbarakerk’, Jaarboek 2001 Maldegem, verder ook een ‘In memoriam’ bij overlijden van schrijver Paul De Wispelaere, de Kleitse professor Johan Taeldeman enz. … bracht hij in beeld. Kunstenaars zoals Nestor Martens werden vereeuwigd in geschriften, te veel om op te noemen.

Middelburg is, mede dankzij zijn opzoekingswerk zowat het cultureel middelpunt van onze streek geworden. In de huidige heropleving van kunst en cultuur in zijn dorp speelt hij nauwelijks nog een rol, maar hij was wel betrokken bij de aanzet daarvan. Hij werkt mee aan alle projecten om de geschiedenis van Maldegem in de kijker te zetten. Kortom, hij is een culturele duizendpoot!

Het verbaast dus ook niemand dat zijn werken tentoongesteld in het gemeentehuis tijdens de WAK 2018 getuigen van uitzonderlijk talent. Met dank aan Marc Martens voor de info, Marianne Posman.