‘Koninklijke Fanfare VERENIGDE VRIENDEN ADEGEM’ (VVA) viert haar 125 -jarig bestaan met een klankenrijk CONCERT OP ZATERDAG 2 MEI 2015 in CC Den Hoogen Pad.

In een lijvige brochure van 48 blz. heeft HUGO NOTTENOOM ‘De geschiedenis van de VERENIGDE VRIENDEN' van ADEGEM geschetst in 1990, ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan, dus vijfentwintig jaar geleden. We zijn nu vijfentwintig jaar verder, de VVA bestaat intussen 125 jaar en ik geef een overzicht aan de hand van het boek van Hugo Notteboom. Het is interessant om de achtergrond, de historiek, de werking, de inzet en de energie van vele vrijwilligers achter een fanfare te kennen.

Door de eeuwen heen was muziek belangrijk tijdens elk gebeuren in een dorp of een stad. Plechtigheden, herdenkingen, bedevaarten, processies, erediensten, feestelijke gebeurtenissen, recepties, muziekfestivals zijn niet afgewerkt als er geen muzikale achtergrond is van liederen, muziekstukken, kortom van feestelijke, muzikale tonen. Tijdens de rondgang en bij het optreden van een muziekvereniging kwam er spontaan een groot publiek naar buiten om te luisteren, te genieten maar ook om een gesprek te voeren met de omstaanders. Muziek bevorderde de sociale vaardigheden.

Vijf honderd jaar geleden werd er al onder impuls van de kerk, muziek gebracht bij kerkelijke gebeurtenissen. In de zeventiende eeuw had de parochiale geestelijkheid haar eigen kerkzangers en vanaf de negentiende eeuw ontstonden er langzamerhand maatschappijen die sociale activiteiten een muzikaal tintje gaven. In Adegem was dit de ‘Kunstijver’ (1850).

In 1888 stichtte koster Marcel Temmerman (1858 -1893) een koor-zangmaatschappij, ‘Het Zang- en Toneelkundig Gezelschap’ dat vanaf juni 1890 de ‘Verenigde Vrienden van Adegem’ werd. Deze maatschappij bracht een groep vrienden samen die over muzikale talenten beschikten maar ook de gave in zich hadden om elk jaar een toneelstuk op te voeren. De instrumenten werden geschonken of aangekocht door weldoeners en de begeleiding werd verzekerd in samenwerking met de Xaverianen of Siezen, een godvruchtig mannengenootschap. Langzamerhand maakte zich een groep muzikanten los van de zanggroep en de Xaverianen om een zelfstandige fanfare te vormen die concerten gaf, de kermis en andere volksfeesten opluisterde en kerkelijke gebeurtenissen met ingetogen of vrolijke klanken begeleidde. De maatschappij organiseerde festivals en concerten in Adegem en zij nam er aan deel in de omliggende gemeenten, evenementen die heel veel bijval kenden.

Vanaf 1893 kregen de VVA een volledig autonome structuur, met een voorzitter, ondervoorzitter, secretaris-penningmeester, commissieleden, werkende leden (muzikanten, dirigent) en een duidelijk omschreven reglement (rechten en plichten) voor de muzikanten.

De bestuursleden kwamen vooral uit de Adegemse burgerij. Het bestuur stond in voor het naleven van het reglement, het aanbrengen van wijzigingen, het vastleggen van de activiteiten en het houden van bestuursvergaderingen. De aankoop en het herstellen van instrumenten, het kopiëren van partituren, de bijscholing van muzikanten, de jaaractiviteiten en het bezoeken van een precies aantal herbergen lag in handen van het bestuur.

De activiteiten liepen volgens een vast stramien. De Toneelbond ‘Wij Willen’ opereerde na W.O.I zelfstandig en bestond tot eind jaren zestig. Begin februari greep jaarlijks een ‘zang, muziek- en toneelkundig’ avondfeest plaats tot voor W.O. II. Concerten ter gelegenheid van de kermissen waren spraakmakend: er was een openluchtconcert op de vooravond van de zomerkermis, een muziekfeest op zondag en een wandelconcert de dinsdag. Verder namen de V.V.A. deel aan optochten tijdens de kermissen in de randgemeenten. Cecilia patroonheilige van muziek, instrumentenmakers en zangers wordt gevierd op 22 november. Het Ceciliafeest in november was jaarlijks de afsluiting van het werkjaar met een eredienst, een muzikale rondgang in het centrum en werd afgesloten met een eetfestijn. Dat is nu nog altijd zo.

De overige activiteiten liepen over het hele werkjaar en gaven op die manier een muzikale stempel aan de gebeurtenissen in het dorp: inhuldiging van pastoors en burgemeesters, Xaverianenfeest, telegraaffeest (1897), vredesfeesten na W.O. I, inhuldiging van gedenktekens, decoratie- en folkloristische feesten, vaderlandse plechtigheden, vlaggefeesten, priesterwijdingen, H. Hartfeest, 100 jarige bestaan van België, wijding van een nieuwe kapel, inhuldiging van een rustoord, later verbroederingsfeesten enz…

Van bij het begin (1898) werd er gespeeld op verplaatsing en werd er deelgenomen aan provinciale muziektornooien in Heist, Oostende, Knokke, Blankenberge, Gent (floraliën), Leuven en Antwerpen.

Aanvankelijk was er amper culturele infrastructuur in Adegem. De muzikanten traden op in de zaal van de meisjesschool maar in 1905 lieten de V.V.A. een eigen lokaal bouwen (Zaal Ernest Boels tot 1974). De fanfare kon later repeteren in Zaal Dhavé, in Zaal Damberd en momenteel grijpen de repetities plaats in de jeugdlokalen van de wijk Zandakkers.

Het spreekt vanzelf dat een vereniging als de VVA. moest beschikken over financiële steun. Er werd een soort lidgeld gevraagd aan de leden en de V.V.A. werden financieel gesteund door het gemeentebestuur, de kerkfabriek en door een groot aantal kunstlievende ‘steunende’ ereleden of promotoren. Verder organiseerden zij ook activiteiten die geld in het laatje brachten zoals papierslag, mosselsouper, barbecue, Breugelmaal, pannenkoekenslag, verkoop van oude instrumenten enz …. Bovendien waren er nog de vergoedingen en prijzen die bepaalde optredens in de wacht sleepten.

Een Vlaamse kermis in de hovingen naast het Witte Huis werd een daverend en winstgevend succes. Later werden grandioze feesten georganiseerd in de tuin van Dokter De Prest (1961), op de terreinen van het Vlees- en exportbedrijf Van Landschoot (1967), een soiree in het Drongengoed waar duizenden mensen op afkwamen enz.

Vanaf 1953 werden muzieklessen ingericht, die toch elk jaar opnieuw enkele blijvende leden voortbrachten.

Ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van de maatschappij kregen de VVA de toelating om ‘Koninklijke Fanfare’ (1967) toe te voegen aan hun titel, wat uiteraard uitgebreid werd gevierd.

De jaren zeventig met de grote opkomst van televisie en talrijke andere ontspanningsmogelijkheden kon de muziekmaatschappij niet nekken. Muziekliefhebbers bleven samenkomen om te repeteren, te spelen en op te treden en toeschouwers vonden het toch belangrijk om deel te nemen aan het sociaal en muzikaal gebeuren zodat deze vrijetijdsbesteding, die toch wel behoorlijk wat inzet vraagt van de muzikanten en van het bestuur, nog steeds een populair gegeven blijft in de samenleving.

De VVA bestaat 125 jaar, wat uitgebreid gevierd wordt met een klankenrijk concert op zaterdag 2 mei 2015 in CC Den Hoogen Pad tijdens de Week van de Amateurkunsten.

Wie belangstelling heeft om de voorgeschiedenis te kennen van de VVA kan nog altijd ‘De geschiedenis van de Verenigde Vrienden’ van Adegem (1990) van HUGO NOTTEBOOM raadplegen, een rijk geïllustreerde brochure met prachtige foto’s en namenlijsten van alle prominente Adegemnaars en muzikanten. Enkele belangrijke dirigenten, Marcel Temmerman, Theophiel De Pré, Raymond Tuypens, Henri Vermeulen, Omer Messens, Leon De Laere, Adriën Van Landschoot, Alfons De Boeck, Johan Vancoppenolle enz. waren de bezielers van de maatschappij vanaf het ontstaan, geruggesteund door een ijverig en bekwaam bestuur.

Met dank voor de informatie aan Hugo Notteboom, verkregen via zijn boek.