Hallo!

Weer een berichtje op de blog. We zijn bijna over de helft van onze termijn hier, en we vallen nog steeds achterover van wat er hier soms gebeurt.

De voorbije dagen verliepen goed; we hebben gemeten, bomen gaan determineren in Kibale Forest en Mr. Monbaliu en Mr van Boxtael zijn hier gepasseerd. Dat was absoluut niets vergeleken met wat we dinsdag te zien kregen.

Eerst wat uitleg, anders versta je het niet. Het is zo dat de TBG het behoud en de bescherming pleit voor een site gelegen rond de “Mpanga Falls”, zuidwaarts naast Lake George. Deze waterval, gevormd door de rivier “Mpanga” die hier in Fort Portal stroomt, duikelt daar over een richel 50 meter naar beneden en creëert er een uniek ecosysteem. Deze plaats is zo belangrijk omdat daar de cicade “Encephalartos whitelockii” voorkomt die er endemisch is. Een cicade is een palmvaren; de huidige soorten in de wereld zijn restanten van de vele soorten cicaden die 100-en miljoenen jaren geleden onze aarde bedekten. Endemisch wil zeggen dat een plant slechts op een locale, meestal geïsoleerde plaats voorkomt. Met andere woorden, Encephalartos whitelockii is een plantensoort die enkel en alleen op de site rond de waterval voorkomt in de hele wereld (de plant is een Rode Lijst soort). Er zijn op die plaats (de grootte van een klein Vlaams dorp) ongeveer zo’n 10000 planten aanwezig, de grootste populatie cicaden in Afrika die miljoenen jaren geleden afgezonderd werd van de rest van de wereld. Dit is het enige cicadenbos in de hele wereld van zulke omvang.  Verder bevinden er zich op de site ook nog uiterst zeldzame inheemse Sanseveria’s. Nu zou je denken dat deze planten, die gemakkelijk onder werelderfgoed zouden kunnen vallen, degelijk beschermd worden. Maar niets is minderwaar.

Een mannelijke Encephalartos withelockii in bloei.

We hadden een dikke week geleden al geruchten gehoord over werken en de bouw van een stuwdam in de buurt van de waterval. Daarom besloten we om dinsdag 20 mei samen met professor Rugumyo naar de site te rijden. Wat we daar te zien kregen tartte alle verbeelding.

Eerst reden we langs de noordelijke kant van de site, eigenlijk al vreemd want er waren nog nooit wegen geweest in het gebied. Aan deze kant waren overal wegen gegraven met bulldozers, we schatten in totaal zo’n 5 km. Het vreemdste was dat deze wegen niet echt een nut hadden, ze liepen meestal dood of kwamen weer op eenzelfde punt uit (we denken dat ze zochten naar mineralen; dom want er zit amper iets van omvang in de grond). Wat je echter naast de weg zag was verschrikkelijk. Tientallen cicaden waren uitgerukt, in stukken gereten of gewoon bedolven onder het zand zoals te zien op de foto’s. Dit ging eindeloos door alsof ze gewoon zonder te denken er een weg hadden getrokken. Van de wilde Sanseveria’s was er amper nog een spoor te vinden.

Rudy die bij de overschotten van enkele cicaden staat (de bollen op de grond waren wortels).

Zicht op een overgebleven stuk cicaden bos, met in de voorgrond een van de “wegen”.

Hierna besloten we naar de noordelijke kant van de “werf” te gaan. Langs de weg zagen we schrijnende taferelen van kapot gereten cicaden die waarschijnlijk 1000 jaar nodig hebben gehad om hun omvang te bereiken.

Oorspronkelijk stonden hier cicaden van zo’n 1000 jaar oud.

Zicht op de vallei met de nutteloze wegen.

Eerst bezochten we dan een soort van centraal verdeelcentrum waar alle materiaal en dergelijke wordt gestockeerd. Na een gesprek met de werfleiders, blijkbaar wordt de boel gerund door Sri-Lankanen, werd eigenlijk duidelijk dat ze zelf niet goed wisten wat ze deden. Hoeveel kilowatt het boeltje zou opbrengen wisten ze al helemaal niet, en van de eigenlijke opdrachtgever is niet veel geweten.

Een stuk cicaden bos boven een afgegraven stuk helling.

Eens aan de bouw van de dam gekomen werd duidelijk hoe de boel zou worden gebouwd. Men was er bezig met de bouw van de funderingen op een nauwe plaats tussen de rotsen. Het water zal worden afgeleid via een kanaal en buizen door de vallei (barstens vol van de cicaden) waar uiteindelijk voorbij de waterval turbines zouden worden gebouwd. Dit heeft tot gevolg dat een zone met cicaden achter de dam onder water zal verdwijnen en dat de rivier volledig wordt afgetapt waardoor de waterval droogvalt en de vallei dus gewoon uitdroogt. Het (wereld)unieke ecosysteem in deze vallei zal dus gewoon verdwijnen, enkel om enkele rijken nog meer geld te laten verdienen op de kap van de Oegandezen.

We konden dus nauwelijks geloven dat dit in de 21^e eeuw nog mogelijk was, waar er op wereldschaal wordt gepleit voor het behoud van bedreigde soorten. Professor Rugumyo heeft dit weekend een meeting in Kampala met vertegenwoordigers van UWA (Uganda Wildlife Authority) en andere betrokken partijen, inclusief wetenschappers. We gaan proberen om de New Vision (Oegandese krant) en enkele lokale kranten te bereiken zodat er van alle kanten druk kan worden gezet op het project. Als we niet snel ingrijpen kan er snel een uiterst belangrijk ecosysteem verdwijnen, of nog erger een plantensoort. We vermoeden dat ongeveer 10% van de populatie (op wereldschaal dus) al uitgeroeid is.

Enkele “sfeerbeelden”…

We willen dan ook vragen dat iedereen die dit leest en connecties heeft met journalisten of met iets wat opvalt dit nieuws verspreidt. Hoe meer er van deze praktijken openbaar wordt gemaakt en hoe meer druk er van alle kanten komt, des te beter. Instanties voor natuurbehoud en internationaal overkoepelende organisaties (zoals IUCN en CITES) zouden ook op de hoogte moeten worden gebracht, aangezien deze plant een rode lijst soort is (op het verhandelen, beschadigen of afdoden van rode lijst soorten staan internationaal zware straffen, normaal 5 jaar effectieve celstraf voor verhandelen van zaden alleen al).

Groetjes vanuit planeet Uganda. Lee en Joris.

21-05-2008 om 14:14 geschreven door leejoris