Water.1842

(Bij den maaltijd van een Dijkscollegie.)

Broeders! schenkt en klinkt!

't Dreunend iö schater'!

Plengt den wijn en drinkt!

Drinkt ter eer van 't water! -

Ziet toch, bid ik, niet zoo schamper

Om mijn referijn,

Of een zee van water amper

Waard was één glas wijn!

O het water, lieve Vrinden!

Is den Dichter zoet;

In de Hoefbron moet hij 't vinden,

Wat hij zingen moet.

Dáárom, dáárom (wilt gij 't weten?)

In ons waatrig Land

Zulk een talloos tal poëten,

Digt als 't oeverzand;

Die, wat zij van 't vuur vertellen,

Dat hun borst doorstroomt,

Toonen, dat hun hijgen, zwellen,

Slechts van 't water koomt.

Broeders! schenkt en klinkt!

't Dreunend iö schater'!

Plengt den wijn en drinkt!

Drinkt ter eer van 't water! -

[p. 103]

Water! water! uwe gunsten

Zijn nooit regt geschat:

Wat al wetenschap en kunsten

Rijzen uit het nat!

Ons voor allen, ons, Batouwers,

Heeft uw deugd bekoord:

Waterwegers, waterbouwers

Komen uit u voort!

Denkt, wat schepen, sluizen, pompen,

Gij om 't water ziet! -

En - waar waart gij, Ruiters, Trompen!

Was er 't water niet!

Geen Marine of Admiralen

Zonder 't golvend zout; -

Zeebanket, noch zeekoralen!....

Zelfs geen Waterschout!....

Broeders! schenkt en klinkt!

't Dreunend iö schater'!

Plengt den wijn en drinkt!

Drinkt ter eer van 't water! -

Hoe vervelen mij die zangen

Eeuwig op den Wijn!

Moest die 't water eens vervangen,

Zegt, wat zou het zijn?....

Zou men dan ooit dijken bouwen;

Rees één dijkgestoelt'?....

Weldra, beemden en landsdouwen,

Waart gij overspoeld!

Ach! men liet heel 't Land verdelgen

Door 't verleidlijk vocht,

Zoo men slechts te meerder zwelgen,

Altijd zwelgen mogt!

Door geen' springvloed zelfs bevredigd,

Hoe men drinken moog',

Was dra de Oceaan geledigd,

En heel 't Land was droog! -

[p. 104]

Broeders! schenkt en klinkt!

't Dreunend iö schater'!

Plengt den wijn en drinkt!

Drinkt ter eer van 't water! -

't Water is voor vele zaken

Onwaardeerbaar goed:

O wat vlammen somtijds blaken,

't Koelt den felsten gloed.

Waar geen medicijnen baten,

Schaft het water raad, -

Saffo, van haar' Lief verlaten,

Vindt in zee slechts baat.

Zouden wel onze opposanten

Ooit Ministers zijn,

Mengden niet die snuggre klanten

Water in hunn' wijn?....

O, bewaar', bij al 't gewemel,

Dat voor 't oog ooit rees,

Ons altijd de lieve Hemel

Voor de watervrees! -

Broeders, schenkt en klinkt,

't Dreunend iö schater'!

Plengt den wijn en drinkt,

Drinkt ter eer van 't water! -

A. BEELOO.

Italië.1840

De wulpsche teelt van 't land der Hesperiden

Verstrikk' de ziel in koorden van satijn,

En doe het bloed, bij 't vonklen van den wijn,

In hart en pols van weelde en wellust zieden;

Heur ongblik kaats' den laaijen lavagloed

Van d'Aetna weêr; heur amberriekende adem

Bevrucht' den kus met d'eêlsten rozenwadem,

En voer' een' stroom van geuren ons te moet:

ô Sluit uw ziel voor 't wierook van die lippen!

Hoe zoet de kus dier dartle min moog' zijn,

Ze is zwanger van het doodelijkst venijn:

De dood zweeft rond op die satijnen klippen.

Zacht zij heur lied, als kreukeloos fluweel,

En zacht de greep dier smettelooze vingeren:

De dolk ligt reè, dien ze u naar 't hart zal slingeren:

't Verraad schuilt in heur fulpen tonggekweel.

Alom, alom, waar mirt en vijgen groeijen,

Olijf en druif verschuilen onder 't groen;

De oranje geurt; granaten en citroen

In schittrend sneeuw verblindend staan te bloeijen, -

Dáár is een hed van geurig mos gespreid;

Dáár lokt de lust u onder 't wieglend loover:

Welluidend klinkt het zoet Sireengetoover,

Dat langs gebloemt', maar naar 't verderf u leidt.

[p. 346]

Italiën ô Paradijs der Aarde!

Wat rijkdom daalde er op uw lustwarand!

Wél is de tuin van Eden weêr herplant

In de omkreits van uw rijke toovergaarde!

Italiën! ô, waarom toch zoo schoon?

Als achter 't gaas der blanke vlekkeloosheid

Het monster schuilt van duivlenlist en boosheid,

En de adder 't dons van 't mosbed koos ter woon?

Neen! - Draagt het Noord ook in zijn blonde hairen

Geen bloesemvlecht van mirten en citroen:

Ons tooit de krans van 't frissche klimopgroen,

Van eikenloof en zilvren wilgenblâren!

U bood Natuur hare eêlste schatten aan:

Haar overvloed zeeg neêr op uw waranden.

Wij hebben 't erf der Vaderlandsche stranden

Ontwrongen aan den bruischende Oceann.

A.L. LESTURGEON

Wij schuilden onder dropplend loover,

Gedoken aan den plas;

De zwaluw glipte 't weivlak over,

En speelde om 't zilvren gras;

Een koeltjen blies, met geur belaân,

Het leven door de wilgenblaân.

[p. 200]

't Werd stiller; 't groen liet af van droppen;

Geen vogel zwierf meer om;

De daauw trok langs de heuveltoppen,

Waarachter 't westen glom;

Daar zong de Mei zijn avendlied!

Wij hoorden 't, en wij spraken niet.

Ik zag haar aan, en, dien bewogen,

Smolt ziel met ziel ineen.

O tooverblik dier minlijke oogen,

Wier flonkring op mij scheen!

O zoet gelispel van dien mond,

Wiens adem de eerste kus verslond!

Ons dekte vreedzaam wilgenloover;

De scheemring was voorbij;

Het duister toog de velden over;

En dralend rezen wij.

Leef lang in blij herdenken voort,

Gewijde stond! geheiligd oord!

Aan het rijm1837

1.

o Rijm, dat den steun geeft van klaatrenden klang

Aan 't gezang;

o Rijm, harmony van de akkoorden,

Die, gaf niet de galm van uw trillende stem

Daaraan klem,

Nooit ooren of harten bekoorden;

2.

o Rijm, dat de wedergalm zijt van 't geluid,

Dat zich uit,

Uit horen en veldpijp gedreven;

Vaarwel van een' scheidenden vriend, die zijn: ‘Ach!’

Door 't geklag

Zijns vriends trouw terug hoort gegeven;

3.

Rijm, spaan, die de wateren dartlende splijt

En doorsnijdt,

Boeg, stout door hun golvenjacht dringend;

Rijm, ijzeren spoor, gouden toom, het genét

Naar de wet

Van heilzame regelen dwingend;

4.

Rijm, haak om de heupen der wulpsche Godin

Van de Min

Het luchtige sluiërgaas windend:

En vast om de borst van den borstligen held

Op het veld

Den koperen draagband verbindend;

5.

Rijm, engte, waardoor zich het bronnat verdringt,

Dat ontspringt

In opwaarts gedrevene stralen,

Die, stuivend, door 't glansende zonlicht belonkt

En ontvonkt

In kleurige stroomzuilen dalen;

6.

Rijm, ring van juweel, die omhoog

Aan den boog

De luchters verhecht, die er slingeren:

Of 's avonds de vaas, waar de wierook in brandt,

Door uw' band

Bevestigt in 's Moedermaagds vingeren;

7.

Rijm, sleutel, die de arke te ontsluiten weet, waar

Op 't altaar

't Hoogheilige in nacht ligt verscholen:

[p. 239]

Of die met uw zegel het geurende vat,

Als een schat,

In cederen kist houdt verholen;

8.

Rijm, toovergodin met gevleugelden voet,

Die den stoet

Voorafgaat der zangrige koren;

Terwijl ge de wolkkoets der verzen in vlucht

Door de lucht

Geleidt langs twee lichtende sporen;

9.

o Rijm, wie ge zijn moogt, ik wijk u, ik buk

Voor uw juk;

Hoe lang ik u weêrstand mocht bieden,

'k Geef me over, ik zweer u hiernamaals niet meer,

Als weleer,

Uw' invloed weêrspannig te ontvlieden.

10.

Maar vlied dan ook gij, vlied niet heen voor mijn' voet,

Als de gloed

Der dichtkunst mijn' boezem doet jagen;

Maar schenk my uit deernis een' vriendlijken blik,

Wanneer ik

Uw' machtigen bijstand zal vragen.

11.

o Duld niet, dat ooit in een vers, dat de dwang

Van den klang

Van frischheid beroofde en van leven,

De lettergreep eenzaam verzuchte en alleen,

Die van geen

Het antwoord verkrijgt, haar te geven.

12.

Eens dat ik mijn hand in het zwijgende woud

Langs het goud

Der snaren van 't speeltuig liet dwalen,

Zag 'k eensklaps een hagelwit duifjen ter vlucht

Uit de lucht

Op het klankenrijk ebbenhout dalen.

13.

Maar dat het by my zich kwam wagen, was niet

Om een lied,

Welks zoetheid haar oor mocht bekoren:

't Gemis van haar' doffer doordrong haar van rouw,

En haar trouw

Vroeg my naar den droevig-verloren'.

14.

Beminlijke vogels! o hoorde ik veeleer

U maar weêr

Uw tweelingstem zingende paren!

o Stoeidet gy liever met vrolijk getier

[p. 240]

Op mijn lier,

En dekten uw vleuglen mijn snaren.

15.

Of wel, dat een draad uit een zijdene vlecht

U verhecht'

Aan een wolk, my dienend ten wagen:

Zoo zoudt gy, als trekspan der zoete godin

Van de Min,

In Venus boschaadtjens my dragen!

Naar Joseph Delorme. H.

Ganzenvlucht. (Uit het Fransch van Guy de Maupassant.)1880

't Is rondom alles stil: een stilte als van den dood.

De vlakte is witbesneeuwd, de hemel grijs als lood.

Alleen de raaf aast op zijn prooi. Hij zoekt zijn beet,

En wroet in 't sneeuwwit veld, en smet het vlekloos kleed.

Maar luister! in de vert' verheft zich plots een kreet.

't Komt nader, nader. 't Is der wilde ganzen stoet.

De halzen uitgerekt, het Zuiden te gemoet,

Steeds sneller ijlend in hun toomelooze vlucht,

Zoo vliegen zij voorbij en snorren door de lucht.

Een voert als gids de schaar dor grauwe pelgrims aan,

Ver over bergen, langs den wijden oceaan;

En, als waar 't noodig hen tot vlugheid aan te sporen,

Laat hij van tijd tot tijd een schrillen maankreet hooren.

En ruischend slingert zich de breede karavaan,

Een dubbel lint gelijk, langs d' effen hemelbaan.

Maar zie hun broeders ginds in 't veld. Zij zijn gevangen,

En als verstijfd van kou. In zware, loome gangen

Voert hen een haavloos kind, al fluitend, op en neer.

Als logge schepen gaan zij schommlend heen en weer.

Straks hooren zij den kreet van de andren; en zij staren

Verwonderd naar omhoog. En als zij hen ontwaren,

Die vrije reizigers, doorklievende de lucht,

Dan richten zij zich op, als reppend zich ter vlucht.

[p. 347]

Hoe voelen ze op die stem den vrijheidszin ontwaken,

Die sluimerde in hun borst! Hoe ze, armen! koortsig haken

Naar 't vrije, maatloos ruim, naar zoeler Zuideroord!

Zij spoeden door de sneeuw zich angstig wagglend voort.

En lang nog, lang nadat hun broedren zijn verdwenen,

Klinkt over 't doodsche veld hun schrille noodkreet henen.

J.N. van Hall.

Het lied van den valk.1843

J. M'Lellan, Jr. nagevolgd.

Waar de beek, het bosch ontkomen,

Leven schept in 't eenzaam dal, -

Waar de donkre dennenboomen

Huivren bij den waterval, -

Waar de zomerzon de rotsen

Heel een etmaal lang bestraalt, -

Waar heur kruinen wolkjes trotsen,

In een onweêr afgedwaald, -

Daar ontplooijen zich mijn wieken

Tot de vrije, verre vlugt:

Ieder gaaiken dekt haar kieken,

Rijst mijn roofkreet op de lucht!

Eer 't gebergt' zijn laatst weêrgalmen

Sterven hoort in 't verste meer,

Daalt mijn schaâuw op gouden halmen

Van een vruchtbrer landschap neêr;

Daalt er op, en is al verre,

Immers evenare in spoed

Ik het vallen van een sterre,

Ik des bliksems rossen gloed!

Schip bij schip doemt aan de kimmen,

Zie, daar zeilen ze onder mij,

En het flikkerende glimmen

Van de zee zelve is voorbij!

[p. 335]

Waar ter wereld heerscht een koning

Over erf, mijn erf gelijk?

't Gansche luchtruim is mijn woning,

Alle heemlen zijn mijn rijk!

Slechts wanneer ik blind mij staarde,

Waar het licht zijn' oorsprong neemt,

Dale ik deinzende af naar de aarde,

Pooze ik boven bosch en beemd;

Trots het woest gedruisch der steden,

Beeft noch trilt mijn vleuglenpaar:

Naauwlijks wordt mijn blik beneden

't Kruipend menschenras gewaar.

Dwarrelt ginds een wolk van duiven

Over 't vale bruin der hei?

't Is of rossen 't zand doen stuiven:

Ha! daar hoor ik valkgeschrei;

Wees gegroet, gij telg van 't noorden,

Die uw prooi voert in den klaauw!

Op met mij naar stouter oorden,

Op van uit dit nevelgraauw!

Waar de winden minziek zweven

Om den bergtop, warm van lust,

Dáár me uw schoonheid prijs gegeven,

Dáár den wilden togt gebluscht!

Maar gij leedt de slavernije;

Maar gij aarzelt bij 't gefluit!

Weg, ik achtte u vranke en vrije!

Weg, ik wil u niet tot bruid!

Wat dan bloodaards zou ik telen,

't Paar, waaruit ik sproot, tot schand',

Bij een ga, die zich liet streelen

Door de voederbiênde hand?

Neen, de moeder van mijn jongen

Hebbe in 's jagers lijk gewroet,

Op de rots ons nagesprongen,

En verpletterd aan haar' voet!

[p. 336]

Welk een weelde, dus zijn wieken

Uit te spreiden zonder dwang,

Van des uchtends schemerkrieken,

Tot des avonds ondergang!

Weelde, 't weêrlichtsnelle drijven

Langs den glinsterenden trans!

Weelde, 't sierlijk kringbeschrijven,

Dat de schepping noodt ten dans!

Weelde, zonder schrik te rooven,

Wijl ik allen overmag,

En 't bereik des kruids te boven,

In het zwerk den rook belach!

Toont uw sterkte, forsche vleugels!

Toont die thans in stouter vlugt;

Ginder viert de storm de teugels

In de wolkenzwangre lucht.

Luider klinkt alreê de donder

Van den verren oceaan,

't Middagzonnelichjt duikt onder;

Mogt dat oorlogsschip vergaan!

Ha! de wilde baren schuimen!

Ha! zij steigren torenhoog,

Even of haar blanke pluimen

't Looden wigt geen aasje woog!

Op de rasteng strijke ik neder,

Om den wimpel zwier ik rond, -

Want de vrees kreukt mij geen veder,

Schoon 't geschut zijn' nood verkondt. -

Hoe de hooge masten trillen,

Hoe de wolk van zeilen slinkt, -

Gretig vangt mijn oor het gillen

Van de schare, die verdrinkt. -

Waar is thans de god der aarde?

Wat vermogt zijn heerschappij? -

't Lieflijk blaauw des hemels klaarde,

Toen ik hooger steeg, voor mij!

Aafje.1864

(Naar J.G Whittier's ‘Maud Muller’).

Hoe mild de zon het landschap kleurde

Waar 't hooi de hark van Aafje omgeurde,

Er blonk een liefelijker gloed

Van onder haar verweerden hoed!

Een spotziek vogel klapte aan 't loover

Het deuntje dat zij neuriede over;

Maar niet om hem besloot zij 't lied,

Den heuvel groetende in 't verschiet!

Maar niet om hem bezweem haar lach,

Toen ze er de witte stad op zag!

[p. 486]

Zij voedde een wensch waarvan zij beefde,

'Wijl hooger dan haar stand hij streefde!-

Daar hield de regter stil op 't pad

En streek zijn vos de manen glad;

En groette er uit de luwt' der blâren

Het aardig kind van achttien jaren,

En vroeg een teug haar uit de bron,

Door 't loof beschaduwd voor de zon.

Zij knielde neêr bij 't zoet geklater,

Zij vulde een kroes met paarlend water,

Zij bloosde toen zij hem dien bood:

De schaamle droeg haar voetjes bloot!

Toch waagde zij 't weêr op te blikken,

Toen hij haar dank zeî voor 't verkwikken:

‘Ik dronk nog nooit in 't gansche land

Een frisscher teug uit schooner hand!’

Ze zag niet meer zoo schuw bezijën,

Toen hij naar 't zwermen vroeg der bijen;

[p. 487]

Ze glimlachte om zijn onweêrsvrees

Dewijl in 't west een wolkjen rees;

Ze was haar kleed, zoo kaal gesleten,

Haar bloote voetjes zelfs vergeten,

De vreugde in 't hart, de vreugde in 't oog....

Tot hij ten leste verder toog. -

Toen zuchtte zij, hem naziend, zwaar:

‘Dat ik de bruid des regters waar'!

Hij zou me op feest bij feest doen blinken

En 't liefste mijn gezondheid drinken!

Dan doste ik vader deftig uit,

Dan kreeg mijn broêr een nieuwe schuit,

En moederlief zou zijde dragen,

En 't kleentje had een pop voor 't vragen,

En de armen zou ik dus bejeegnen,

Dat ik mij daaglijks hoorde zeegnen!’

De regter, die vast stadwaarts klom,

Zag van zijn vos naar Aafjen om:

[p. 488]

‘Een leest zoo slank, een blik' zoo zoet,

Waar heb ik die nog ooit ontmoet?

Hoe zedig wist zij zich te dragen!

Hoe gulgaauw lachte ze om mijn vragen!

Hadde ik dat lieve kind tot vrouw,

Wat lust mij 't hooijen wezen zou!

Geen bang de weegschaal even stellen,

Geen pleitgegons zou meer mij kwellen,

Dan zong me 't vooglenheir zijn lied,

En zij, wat kweelde zij mij niet!’

Toch liet hij fluks die droomen varen;

Hij wist hoe trotsch zijn zusters waren!

En welk een prijs, schoon krank en oud,

Zijn moeder stelde op rang en goud!

De vos stoof voort, de vos verdween!

Arme Aafjen bleef in 't veld alleen;

Zij dacht er, mijmrende, aan den draver,

Tot droppels vielen op de klaver,

[p. 489]

Tot regen op het hooi zij zag,

Dat ongeharkt nog om haar lag,

Ter zij des booms, ter zij der bron,

Waar zij haar taak zoo blij begon! -

Wat baatte 't haar, dat strenge heeren

Geen schalken glimlach konden weren,

Toen straks de regter aan hun kring

Ontvoerd bleek door de erinnering,

En hij een liefdeklagte neurde?

Hij zag zoo knorrig toen hij kleurde!

Hij zette 't meisjen uit zijn zin;

Geen doller dwaasheid dan de min!

Hij deed een schittrende partij,

Daar was van hart geen sprake bij;

Maar zij bragt goud, maar hij gaf rang,

En 't weeldrigst leven ging zijn gang! -

Helaas! toch werd die weidsche luister

Hem vaak op 't onvoorzienste duister.

[p. 490]

Als hij te moede werd, als zag

Hij Aafjes blik, hij Aafjes lach.

De wijn mogt vonklen vurig rood,

Hij wenschte om water als zij bood.

Hij waar zijn gasten gaarne ontsneld

Voor zoeten droom op 't geurend veld.

Hij zuchtte, al deed die zucht hem zeer,

‘Och! dat ik vrij ware als weleer!

Ik reed terstond - maar niet zoo zoetjes,

Naar 't kind in 't hooi met bloote voetjes!’ -

En Aafje trouwde een armen knecht,

En zooveel kindren gaf hun de echt,

Dat, ijvrig als zij sloofde om brood,

Er 's avonds toch niet overschoot,

En op haar vroeg vervallen wezen

De zorg in rimpels viel te lezen!

Wat moest bij zomerzonneschijn

In 't hooi haar hengnis droevig zijn!

[p. 491]

Als 't beekjen even vrolijk zong,

Waar 't over kiezelsteentjes sprong,

En ze uit den lommer van die boomen,

De vos, den ruiter weêr zag komen;

Wiens blik zij voelde op haar gezigt,

Al deed zij ook hare oogen digt!

Toch droomde zij dan menigmaal

Dat zich haar stulp verkeerde in zaal!

De vunzen pit werd gouden kroon;

Zij spon niet meer, zij zong zoo schoon!

En voor dien grommert, graauw van baard,

Met pijp en kan bij dooven haard,

Stond zij een fieren man ter zijde,

Aan wien zij zich met weelde wijdde!

Totdat er bittre tranen rezen

Wanneer zij sprak: ‘'t Had kunnen wezen!’

Ellende op 't land! ellend' te hoof!

Diens regters rouw, de smart dier sloof!

[p. 492]

De Heer moog hun Zijn hulp verleenen,

Als allen die hun jeugd beweenen;

Wier ziel vergeefs den droom herroept,

Die alles schooner had gegroept!

Geen woord geschreven of gesproken,

Dat zoo veel harten heeft gebroken,

Als 't woord, zoo vaak het uwe en 't mijn,

Het droefst van al': ‘'t Had kunnen zijn!’

Maar flikkert in dat dof verschiet

De bleeke star der hope niet?

En rolt geen engel daar 't van graf,

Misschien, den looden sluitsteen af?

W.D. - s.

Het schaakbord.1864

Heugt, lieve! met wier trouw 'k mij vleide

Eer ons zoo droeve wijsheid scheidde,

Heugt u wat zoets die winter had

Bij 't haardvuur prettig omgevlogen

Waar wij ons over 't schaakbord bogen,

Vaak door elkanders blik schaakmat?

'k Zie nog uw poezel handje spelen

Met d'eerst veroverden pion;

Daar doet ge in schuts van haar kasteelen

Uw koningin den strijd bevelen;

Die raadsheer schijnt zich weg te stelen

Of hij een nieuwe list verzon!

Hoe raken eensklaps onze ving'ren

Elkander aan! - uw lokkig haar

Omgolft mijn wang, - en dwars door 't slingren

Worde ik uw blanke hals gewaar!

Is 't wonder dat de gulden netten

Op 't onvoorzienste schaak mij zetten?

Ook mat! - De slag heeft uit! Verheerd

Ligt wie zoo fier de kroon mogt dragen! -

En hebbe ons 't lot, in later dagen,

[p. 171]

Verpligt wel stouter zet te wagen,

Wat heeft het falen als het slagen,

Wat droeve wijsheid ons geleerd?

Slechts dit, helaas! dat gij noch ik, -

Al sloot het saai voor dubble ruiten

Niet enkel storm en sneeuw weêr buiten,

Maar ook wat slaat met feller schrik,

Ook 's werelds oogen, 's werelds ooren -

We ons nooit, neen, nooit, nooit weer zien gloren

Wat zoete jonkheid blijkt beschoren:

't Schaakmat zijn door elkanders blik!

Naar Owen Meredith.

W.D. - s.

Leven.

Vrije Navolging van den Amerikaanschen Dichter W.C. Bryant.

I.

o Gave, die mijn oog aanschouwt

In 't roerelooze mos van 't woud,

Als in zijn wiegelende blaêren!

Genucht,

Me omgeurende in de lucht,

En 't bloed bevleuglende in mijne aêren!

Gij, wien het zwerk weêrgalmend prijst,

Als met den dag 't gevogelt' rijst,

o Onverklaarbre geest, o Leven!

Hoe blinkt, hoe straalt, hoe gloeit uw vreugd

De blikken uit der blijde jeugd,

Hare overstelping prijs gegeven!

Vlug, vrolijk, vrij, in dartle vaart

Den vlinder na van verre ontwaard,

[p. 153]

Verrukt zij me in den lieven jongen,

Die springend, zingend mij verzelt,

Waar beek bij beek, met schuchtrer sprongen

Dan die des wilds, door 't loover snelt.

II.

Ach! moet uw weêrgalooze kracht,

Die hier uit bosch en beemden lacht,

Die al hun blaên en bloemen teelde,

't Insekt

In 't sluimrend stofje wekt,

En ieder ruim vervult met weelde:

Den watren 't visschenheir beschikt,

De wolken met gezang verkwikt,

De weide brieschen doet en loeijen;

Ach! moet uw adem, die mij blaakt,

En dag aan dag uw wondren smaakt,

Eens aan mijn' veegen mond ontvloeijen?

Eens, vonk voor vonk, of drop voor drop,

Bij telkens flaauwer harteklop,

Mijn kreunend, krimpend lijf ontwijken,

- Een schaâuw van 't geen het was weleer -

En doodsnacht op mijne oogen strijken,

Als heerschten licht noch liefde meer?

[p. 154]

III.

Geen schepsel, dat ge 't aanzijn geeft,

Of 't schiet van de aard', het stijgt, het streeft,

Uit ingeschapen' lust in luister,

Omhoog

Ten heldren hemelboog,

Maar zinkt, als 't sterft, weêr weg in duister:

Al wat ge neigen zaagt ten val,

Al wat uw adem wekken zal,

Verleên en Toekomst, ligt verborgen,

Schuilt achter 't wapprend sluijerkleed,

Door u uit geur en glans gereed,

Door u verplooid met iedren morgen.

Hoe lieflijk 't in mijne ooren ruisch',

't Omgolft alreê mijn donkre kluis;

't Verheelt de ziertjes, thans vertreden,

Maar die slechts beiden op mijn' dood,

Om fluks de ruimte te bekleeden,

Waarin ik aarde en lucht genoot.

IV.

Het zij zoo! Echter rijst mijn dank:

Ik werd, een zoete wijle lank,

Der duisternis van 't stof onttogen,

[p. 155]

En zag,

Al was 't een' enklen dag,

Uw, neen, des Heeren alvermogen,

Den lichtglans zijner majesteit

Omboog, - omlaag, - alom verspreid;

En wist, dat de inspraak, die mij stierde,

- Die, soms veracht, die, soms gesmoord,

Allengs met straffer stem gehoord,

Op 't heir der driften zegevierde, -

Dat alle kennis, alle kracht,

Dat de adeldom van ons geslacht,

Uitblinkende ook als 't heeft gezondigd

In 't rouwedragende gemoed,

Al wat de onsterflijkheid verkondigt,

Van Hem slechts kwam, Hem, 't Hoogste Goed!

V.

Lief jongsken! wis zal traan bij traan

Uw lichtblaauwe oogjes dof doen staan,

Als ik, te vroeg, u worde ontnomen,

Mijn zerk,

Ter zij der kleine kerk,

U vaak met versch gebloemt' zien komen;

Maar wacht! een week - een maand - een jaar,

't Gemis wordt ligt, al viel het zwaar,

[p. 156]

En 't aanzijn zal genot u wezen,

Tot gij gekromd, verzwakt, geduld,

Volgaarne uw plaatse ruimen zult

Voor kroost, waarin ge scheent verrezen!

Dan legt gij, op uw beurt, in 't graf

't Vergankelijke bulsel af:

Och! wierde ons, bij die schijnbre ruste,

De schemerige toekomst klaar

Van al het goddlijke ons bewuste,

Van onze liefde voor elkaêr!

P.

Gescheiden.1865

(Uit de ‘Poems by Jean Ingelow.’)

I.

Wolkenloos luchtruim op bloeijende heide,

Gouden zijn flikkerglans, purper haar kleur;

Dwars door die bloesemzee waden wij beide,

Honig verkwistende, tredende geur.

Bijengedommel omsuist onze gangen,

Sprinkhaan bij sprinkhaan omhipt onzen voet;

Hoog in de lucht schijnt de leeuwrik te hangen,

Juichend en juublend om ochtend zoo zoet.

Over de klove, die 't purper in 't hellen

Tooit met een ruiker verblindende geel,

Zweven zoo sluimerziek bruine kapellen,

Zijgen ze op 't bremloof vermoeid van 't gespeel.

[p. 161]

Voort gaan we, voort, waar de heibloemen kwijnen,

Voort, waar dor gras alle plaats haar beneemt,

Maar wij van veer ons iets blinkends zien schijnen,

Groen als een lint, waar 't gekronkel naar zweemt.

II.

Over de grasstoppels stoven wij 't nader,

Argeloos waren zoo blij wij te moe!

‘'t Heerlijke lint!’ - juichten beide te gader;

Ach! waarom klonk ons geen waarschuwing toe?

‘'t Frisch groene lint!’ - Hoe de knieën wij bogen,

't Vochtige lies deden wijken op zij,

Tot ons die oorsprong er vonkelde in de oogen:

Droppels en stralen, een zangrig geglij.

Lustigjes! lustigjes! sprong het en zong het!

Lustigjes koutten en koosden wij meê;

Tooverklokachtig toch gong het en drong het

Diep ons ter harte, dat fluistren der fee!

Daar bleek het licht in de scheemring geschreden,

- ‘Weere’, - zoo zeiden we, - ‘'t groen weêr de zon!’ -

En toen mijn hand in de zijn' was gegleden:

- ‘Kom, volgen wij naar het westen de bron!’ -

[p. 162]

III.

Wisselziek drijft boven 't weiland de hemel,

Kraaijen doorklieven al krijschend de lucht,

Voorwaarts en aarzling verbreedt hun gewemel

Schaduw bij schaduw op 't stille genucht.

Ook op de beek, die nu 't gras weet te scheiden,

Als een lief meisjen het lokkige haar,

Zeker dat lachjes der zon haar verbeiden,

Waar zij het glinst'rend gelaat wordt gewaar.

Dartelend zingt zij! Hoe zingen wij mede,

Tot een van beide stapt over den vliet;

Stapt? maar die oevers scheidt naauwlijks een schrede,

Hand nog in hand rijst ter weêrzij ons lied.

Echter verbreedt zich het vonklend geklater,

Los laat ik hem en wij staken den zang:

't Scheiden verstomt ons, al gaat ook het water

Zingend ter neigende zonne zijn gang.

Hij zegt: - ‘Kom tot me!’ - maar 'k durf het niet wagen;

Ik roep: - ‘Spring over!’ - de beek is te breed;

't Hangen der handen maakt, kouten tot klagen,

Pijnlijk ontveinzen we in lachjes ons leed!

[p. 163]

IV.

Zuchten die weêrzijds uit deernis wij smoren,

Woorden wier zin ons ter harte niet gaat;

Toch slaat de beek, even blijde als te voren,

Dansend bij 't luchtige liedjen de maat.

Huivring bevangt mij, de kloof blijkt zoo wijde:

- ‘Lieve! kom tot me, de golfslag wast aan!’ -

- ‘Waar' het te doen!’ - suist van de andere zijde,

Naauwlijks vernomen, te goed maar verstaan.

Keeren? ter heide? de dag is aan 't zinken,

Keeren naar de oorsprong? wij dwaalden te veer!

‘Kom toch! nog zie ik het avondrood blinken,

- ‘Kom toch, eer 't schemert.’- ‘Helaas!’ - klinkt het weêr.

Smartlijke kreten en strekking van armen,

Beide vergeefs, want de beek wordt zoo wild;

Hoe haar hartstogtlijke bede om erbarmen

Sterft in 't geruisch, dat haar schreijen niet stilt!

[p. 164]

V.

Even of rust boven rang viel te kiezen,

Even als streelt haar de schepter niet meer,

Legt daar de maan bij die wuivende biezen,

Legt zich de bleeke op de waatren er neêr.

't Schittrende zwerk maakte droef haar te moede,

Meêgevoel zag ze in den scheemrenden daauw,

En of het beekjen haar stemming bevroedde,

Stillen zijn golven zich, aêmen zij naauw.

Voort over 't gras, waar geen windtjen om wiegelt,

Voort schrijden wij in het schijnsel der maan,

Tot ons gelaat al haar droefheid weêrspiegelt:

Vreugde in den knop reeds verwelkt en vergaan!

VI.

De adem des levens in frischheid ontwakend!

Tjilping door 't loover, aan de oever geschreeuw;

Gonzing en klepping naar 't morgenrood hakend;

Wolkjes in 't oosten zoo donzig als sneeuw.

[p. 165]

Groenende vlakten, waar rundren op grazen;

Dalen, met hagen van dorens omtuind;

En waar de nevel ter zij wordt geblazen,

Heuvels door suizlend geboomte gekruind.

Rozenrood schittert de hemel van stralen,

Gulden is 't licht dat om d' eikentop gloeit;

Hoe op den vloed wij den weêrschijn zien dalen,

Beekjen dat stroom werd, maar statig nog vloeit!

Zweemend naar zilver bij 't wijken der huive,

Glijdt hij langs neêrbuigende ooftboomen voort,

Waar slechts de klagt der verlatene duive

't Loflied der minne in zijn schateren stoort!

Dauwdrop en golfkruin wedijvren in luister,

Op rijst de lelie, ontwaakt is de roos;

Doch onzen twee blijft de dageraad duister,

Wuiven ze elkaêr niet vaarwel voor altoos?

VII.

Stouter verbreeden de waatren heur banen,

Davrend gedruisch meldt ze 't scheemrend verschiet;

Wapprende zeilen, die reuzige zwanen,

Knotten de lelies en kroken het riet.

[p. 166]

Waar is de bedding die wij overspanden?

't Schuim voor dien boeg gold bij de oorsprong een meer!

En wie voorspelde bedrijvige stranden

‘'t Frisch groene lint’ dat ons aanloeg van veer?

Harte! mijn harte! dat wegkrimpt van rouwe,

Schreijende valt het mij, arme, zoo zwaar,

Strak als naar d'anderen oever ik schouwe,

't Stipjen te volgen in 't woelen dier schaar.

Verder, al verder - maar zien is nog groeten! -

Tot het mijn blikken in tranen ontgleê!

Om het alleen in mijn hart weêr te ontmoeten,

Waar ik verlaten den levensweg treê.

VIII.

Toch wijkt de twijfel, die vlijmend mij griefde,

Toch is 't me blijde in mijn binnenst te moê!

Lief had hij mij en wijdt nog me zijn liefde,

Inniger, beter dan ik het hem doe!

't Zoete bewustzijn verzekert zich zelven,

Ruischt de rivier ook zoo gram aan mijn zij':

- ‘Over uw breedte en uw diepte hoe welven,

Steeds zijn gedachten zich bogen tot mij!’

W.D. - s.

De schipbreuk van den Hesperus.1843

Amerikaansche ballade.

Naar Henry W. Longfellow.

De Hesperus stoof voor den wind

In 't bar saizoen door zee;

Hoe willig voer des schippers kind

Tot zijn gezelschap meê!

Haar lieflijke oogjes weken niet

Voor vlasgebloemte in kleur,

En meidoorn, in den knop bespied,

Scheen d'ijlen halsdoek deur.

De vader staarde, 't roer ter hand,

Van geen kort eindje vies,

Wat dwarling toch naar allen kant

Den luchten rookdamp blies?

Daar schoot hem de oudste rob ter zij,

Vergrijsd op d'oceaan:

‘- Stuur gindsche haven in,’ - sprak hij,

‘- Wis krijgen we een' orkaan!’

[p. 214]

‘- De maan had gistren nacht een' kring

- En te avond bleef zij uit!’ -

Alleen een schampre lach verving

Het snorkend pijpgeluid.

Maar grimmig stak 't noordoosten op

Langs 't overwolkte ruim;

De sneeuwjagt ziedde in 't pekelsop;

De baren rookten schuim.

De storm kwam neêr, en 't schip stond stil

Gelijk een schrikkend ros, -

Doch zwichtte voor des schippers wil,

En stoof op 't noodweêr los!

‘- Lief dochtertje! kom hier, kom hier,

- Wat beeft gij als een blad?

- Zoolang ik zelf de roerpen stier,

- Acht ik de vlaag zie dat! -’

Hij knoopte een wambuis, ruim en ruig,

Om 't lokkig hoofdje vast,

En sneed een touw van 't vallend tuig,

En bond haar aan den mast.

‘- o Vader! zijn we digt bij land?

- 'k Hoor duidlijk klokgebom! -’

Hij vreesde een klip op 't rotsig strand,

Hij wendde zeevaart om.

‘- o Vader! zijn we digt bij land?

- 'k Hoor 't buldren van 't kanon! -’

‘- Welligt een schip, te slecht bemand,

- Dat zich niet bergen kon. -’

[p. 215]

‘- o Vader! zijn we digt bij land?

- Wat flikkert dáár zoo rood? -’

Geen antwoord - dan een flits in 't want,

Geen antwoord - hij was dood!

De scheepslantaarne, aan 't roer geplaatst,

Scheen, door den sneeuwstorm heen,

Op oogen, starende verglaasd,

Op reeds verstijfde leên.

Toen bad het dochtertje uit haar' nood,

Toen bad zij tot den Heer,

Die wateren en wind gebood

Op 't Galilesche meer.

Doch 't vaartuig stoof door vlokkenjagt,

Het stoof door holle zee,

Een spook gelijk in duistren nacht,

Naar 't rif van Noormans Wee.

En werd bijwijlen 't kind verrast

Door klank of kreet van land, -

Ach! 't razen van de branding was 't

Op 't ijzerharde zand!

De brekers schuimden voor den boeg,

Het schip stoof blindlings voort,

En de eerste golf de beste sloeg

De manschap over boord!

Het stiet, waar 't wit en wollig vocht

Een lamrenvacht geleek,

Op klippen, in wier enge krocht

De veege kiel bezweek.

[p. 216]

Gelijk een' stier zijn vijand sleurt,

En, dol van razernij,

Hem op de scherpe horens beurt,

Zoo teisterden ook zij!

Daar viel 't van ijzel stijfstaand want

Met beî de masten neêr; -

Daar stoof het wrak naar allen kant; -

Daar zwalpte 't zeeschuim weêr!

De nacht ging om - de dag brak aan -

Een visscher uit het oord

Bleef huivrende op den oever staan:

Wat dreef daar zachtkens voort?

Het scheen een lijk - het scheen een kind,

Gebonden aan een' mast, -

Schoon 't water wedliep met den wind,

Toch hield de koorde vast.

In 't zoute vocht, gestold tot ijs,

Verstierf der oogen vier, -

Maar 't gulden haar, der golven prijs,

Het rees en zonk als wier.

't Was al, dat aanspoelde uit den schoot

Der barre winterzee; -

Beware ons God voor zulk een' dood

Op 't rif van Noormans Wee!

W.D-s.

Stangen.1840

Naar W. Wordsworth, Esqre.

1.

Hoe kalm glijdt langs de azuren baan

De lieve Maan!

Schoon haar de wolken vaak omhuiven,

Den luister doovend van haar licht,

Zoodra zij uit elkander stuiven,

Hoe helder is haar aangezigt!

[p. 388]

2.

Niet traag, al is de wind der kust

In slaap gesust;

Niet voortgezweept, schoon van de vloedden

De storm zich tot het zwerk verheft,

Blijft ze even statig voorwaarts spoeden,

Draagt zij gelatin wat haar treft!

3.

En schamen wij 't geveinsd verdriet

Bij haar ons niet?

Wij, die nit Inim het hoofd doen hangen,

Schoon 't zoet des levens tot ons stroomt;

Wij, huichlaars, op wier Hetse wangen

Het gansche jaar geen lachje koomt?

4.

Zoo ooit die zonde van 't gemoed

Mij struiklen doet,

Geduldige aan den trans verheven!

Dan snelle u mijn verbeelding na,

En leer' van u blijmoedig leven,

En vinde vonr 't vergrijp genà!

V.G.

Geerte.1838

Op den hoek van den Dam, bij het dagen in 't Oost',

Zingt een lijster, sinds jaren haar kooi er getroost;

De arme Geert moest er langs, om uit schommlen te gaan,

Leende 't oor aan het lied, en bleef peinzende staan.

't Is een toovergezang; maar wat deert haar? zij ziet

Een' zachtglooijenden heuvel, een groenend verschiet;

Uit de Kalverstraat kronkelt een zilveren vloed,

En 't Paleis wijkt als mist voor der uchtendzon gloed.

Daar is 't pad naar de weî, dat zij huppelend ging,

Waar zij bloemen op zocht, waar zij vlinders op ving;

Daar is 't éénige huis, dat ze op aarde bemint,

Eene armzalige stulp, waar ze in dartelde als kind.

In den hemel is Geerte, terwijl zij 't aanschouwt!

Maar de heuvel verdwijnt als de stroom en het woud,

En de mist en de hut, het werd uchtend in 't Oost',

Waar ook zij, als de lijster, haar' kerker getroost!

v.H.

Wordsworth verhollandscht.

Bij den dood van een meisje.1838
(Weep not for those.)

Pleng geen tranen om hen, die in 't bloeijen der jeugd

Door den sluijer van 't graf zijn ontrukt aan uw oog,

Eer de zonde de bloem deed verwelken der deugd,

Of eer de aard' had ontwijd, wat ontlook voor omhoog!

o De bron, die verkild is door d' aêm van den Dood,

Zij bevroor, even rein als zij de akkers doorvloot,

En zij slaapt tot het zonlicht des hemels ze ontboeit,

Tot verfrissching van 't Eden, dat ze eerst heeft besproeid!

Pleng geen tranen om hen, die in 't bloeijen der jeugd

Door den sluijer van 't graf zijn ontrukt aan uw oog,

Eer de zonde de bloem deed verwelken der deugd,

Of eer de aard' had ontwijd wat ontlook voor omhoog!

[p. 199]

Ween om haar niet, de Bruid der vallei! noch betreur

De allerliefste, aan ons midden zoo plotslings ontroofd!

Eer de glansen des levens verschoten van kleur,

En de krans van de liefde verdorde om heur hoofd.

Ja, de stond was het toen, dat zij de aard' moest ontvliên,

Zoo heur geest niet het donker der wereld zou zien;

En de zang, aan heur' mond onder 't sterven ontvloôn,

Werd door lippen als hare herhaald voor Gods troon.

Ween om haar niet. Ze is jong naar die oorden gesneld,

Waar geen kluister de zielen weêrhoudt in heur vaart;

En nu ziet ze als 't gestarnte op den dauw blikt van 't veld,

Met een' grimlach ter neêr op de tranen der aard'.

S.J. van den Bergh.

Zie Th. Moore's Sacred Songs

Naar Moore.
(When the first summer-bee.)

Wanneer de eerste zomerbij

Langs de jonge roos zal zweven,

Zal ik mij tot u begeven,

Dierbare! even vlug als zij.

Zij naar bloemen, ik naar lippen,

Waar de honig overvloeit -

Wat ontmoeting zal dit wezen voor ons beide in min ontgloeid!

Dan snort zij van plant tot plant

Door de gaarde heen en weder,

Daar ik, meer getrouw en teeder,

Bij u toef, in liefde ontbrand.

Dan snelt zij om nieuwe zoetheên

Steeds naar duizend bloemen heen;

Maar dat zoet van duizendtallen vindt mijn harte slechts bij één.

H.

Ode aan den Westenwind. 1884

(Percy Bysshe Shelley.)

Dit gedicht werd opgevat en grootendeels geschreven in een bosch aan den Arno, op een dag, toen die onstuimige wind, waarvan de temperatuur tegelijk zoel en prikkelend is, de dampen vergaârde, die de herfstbuien ontlasten. Zij vingen, zooals ik voorzien had, tegen zonsondergang aan, vergezeld van dien prachtigen donder en bliksem, die eigen is aan de Cisalpijnsche gewesten. Het phenomeen, waarop het slot der derde stanza doelt, is bij den natuurvorscher welbekend. De plantengroei op den bodem van zeeën, meren en rivieren komt overeen met dien des lands in de kentering der seizoenen en staat dus onder den invloed van den wind, die het voorbeduidt.

Sh.

I.

Aâm van den Herfst, ontembre Westenwind,

Die, onbespeurd, de blaadren van het woud

Tot roof u kiest en voortdrijft pijlgezwind,

Als wichelaars hun geesten, flets en koud

En teringziek, een troep melaatschen; gij,

Die 't wapprend zaad een winterbed ontvouwt,

Waar 't roerloos ligt in muffe slavernij,

Als lijken in hun somber graf, tot weêr

Uw zuster van de Lent' haar melodij

Der droomende aarde toezingt, heinde en veer

(Als weidde ze er de lammren) veld en paân

Bestrooiend met een geurig knoppenheir, -

Ontembre Geest, die beurtelings doet vergaan

En roept ten leven: - hoor, ach, hoor mij aan!

[p. 188]

II.

ô Gij, wiens drift in haar aâmechtig hijgen

De losse nevelen als loof ontbloot

En meêsleurt uit der heemlen dichte twijgen,

Met bliksemvuur of water in hun schoot, -

Reeds zie ik op uw glad, azuren sop,

Weêrschittrend als de vlechten van een groot

En woest Maenaden hoofd, van af den top

Des spansels tot het deinzend firmament,

De kuiven van de' orkaan. ô Lijklied op

Het stervend jaar, wiens middernacht de tent

Zal worden eener reuzengroeve, ontstaan

En ingenomen door geheel uw bent

Van zwarte dampen, waaruit vonken slaan

En regenjachten: - hoor, ach, hoor mij aan!

III.

ô Gij, die wektet uit zijn zomerdroomen

Den kristallijnen Middellandschen vloed,

Waar hij, gesust door 't kabblen zijner stroomen,

Nabij een puimsteen-rif aan Baiae's voet,

Al slapend torens en paleizen zag

En op dier tinnen, vonklend in den gloed

Der diepte, azuren kruiden, die géén dag

Zóó schoon penseelde. Ondwingbre, voor wiens baan

't Atlantisch meir zijn dammen met één slag

Tot kuilen botst, terwijl de dorre blaân

Der slijkerige wouden en het riet

En 't zeegebloemte uw barre stem verstaan,

En rillend, daar van angst hun kleur verschiet,

Zich plotsling zelf beplundren: - hoor mij aan!

IV.

Ware ik een dorrend blad, dàn hoordet gij,

Ware ik een wolk, die schielijk met u vlood,

[p. 189]

Een rappe golf, die, enkel minder vrij,

Ja, door uw macht beteugeld, voorwaarts schoot

Als tolk van uw verschrikkingen! Wanneer

Ik nog een knaap was en uw tochtgenoot

Kon worden in de ruimten, als weleer,

Toen nauwlijks mij 't beschamen van uw spoed

Een droombeeld dacht: - ik riep u uit de sfeer

Niet biddend af en pijnde mijn gemoed!

Grijp als een golf, een wolk, een blad mij aan;

Ik valle op 's levens distelen, ik bloed;

Een juk van uren kromde en deed vergaan

Een ding als gij: trotsch, vurig, onweêrstaan!

V.

Maak mij uw lier, gelijk het dreunend woud, -

Zoo vallen ook mijn veege blaadren vrij:

De bruising uwer noten, forsch en stout,

Ontlokt ons beide' een najaars-melodij,

Wel droef, toch lieflijk tevens. In uw bond

ô Neem mij op, onstuimige, wees mij!

Verhef mijn doode zangen, dat de stond

Mag doemen der verrijzing, hemelwaart,

En schud en slinger bij deez' toovervond,

Als sprenkels uit een ongebluschten haard,

Mijn liedren onder 't menschdom heen en weêr!

Galm door mijn lippen aan de sluimrende aard'

Uw profecieën uit: - ô Storm, wanneer

De Winter naakt, is dan de Lente veer?

Nizza, 1879.

W. Gosler.