De schipbreuk van den Hesperus.1843

Amerikaansche ballade.

Naar Henry W. Longfellow.

De Hesperus stoof voor den wind

In 't bar saizoen door zee;

Hoe willig voer des schippers kind

Tot zijn gezelschap meê!

Haar lieflijke oogjes weken niet

Voor vlasgebloemte in kleur,

En meidoorn, in den knop bespied,

Scheen d'ijlen halsdoek deur.

De vader staarde, 't roer ter hand,

Van geen kort eindje vies,

Wat dwarling toch naar allen kant

Den luchten rookdamp blies?

Daar schoot hem de oudste rob ter zij,

Vergrijsd op d'oceaan:

‘- Stuur gindsche haven in,’ - sprak hij,

‘- Wis krijgen we een' orkaan!’

[p. 214]

‘- De maan had gistren nacht een' kring

- En te avond bleef zij uit!’ -

Alleen een schampre lach verving

Het snorkend pijpgeluid.

Maar grimmig stak 't noordoosten op

Langs 't overwolkte ruim;

De sneeuwjagt ziedde in 't pekelsop;

De baren rookten schuim.

De storm kwam neêr, en 't schip stond stil

Gelijk een schrikkend ros, -

Doch zwichtte voor des schippers wil,

En stoof op 't noodweêr los!

‘- Lief dochtertje! kom hier, kom hier,

- Wat beeft gij als een blad?

- Zoolang ik zelf de roerpen stier,

- Acht ik de vlaag zie dat! -’

Hij knoopte een wambuis, ruim en ruig,

Om 't lokkig hoofdje vast,

En sneed een touw van 't vallend tuig,

En bond haar aan den mast.

‘- o Vader! zijn we digt bij land?

- 'k Hoor duidlijk klokgebom! -’

Hij vreesde een klip op 't rotsig strand,

Hij wendde zeevaart om.

‘- o Vader! zijn we digt bij land?

- 'k Hoor 't buldren van 't kanon! -’

‘- Welligt een schip, te slecht bemand,

- Dat zich niet bergen kon. -’

[p. 215]

‘- o Vader! zijn we digt bij land?

- Wat flikkert dáár zoo rood? -’

Geen antwoord - dan een flits in 't want,

Geen antwoord - hij was dood!

De scheepslantaarne, aan 't roer geplaatst,

Scheen, door den sneeuwstorm heen,

Op oogen, starende verglaasd,

Op reeds verstijfde leên.

Toen bad het dochtertje uit haar' nood,

Toen bad zij tot den Heer,

Die wateren en wind gebood

Op 't Galilesche meer.

Doch 't vaartuig stoof door vlokkenjagt,

Het stoof door holle zee,

Een spook gelijk in duistren nacht,

Naar 't rif van Noormans Wee.

En werd bijwijlen 't kind verrast

Door klank of kreet van land, -

Ach! 't razen van de branding was 't

Op 't ijzerharde zand!

De brekers schuimden voor den boeg,

Het schip stoof blindlings voort,

En de eerste golf de beste sloeg

De manschap over boord!

Het stiet, waar 't wit en wollig vocht

Een lamrenvacht geleek,

Op klippen, in wier enge krocht

De veege kiel bezweek.

[p. 216]

Gelijk een' stier zijn vijand sleurt,

En, dol van razernij,

Hem op de scherpe horens beurt,

Zoo teisterden ook zij!

Daar viel 't van ijzel stijfstaand want

Met beî de masten neêr; -

Daar stoof het wrak naar allen kant; -

Daar zwalpte 't zeeschuim weêr!

De nacht ging om - de dag brak aan -

Een visscher uit het oord

Bleef huivrende op den oever staan:

Wat dreef daar zachtkens voort?

Het scheen een lijk - het scheen een kind,

Gebonden aan een' mast, -

Schoon 't water wedliep met den wind,

Toch hield de koorde vast.

In 't zoute vocht, gestold tot ijs,

Verstierf der oogen vier, -

Maar 't gulden haar, der golven prijs,

Het rees en zonk als wier.

't Was al, dat aanspoelde uit den schoot

Der barre winterzee; -

Beware ons God voor zulk een' dood

Op 't rif van Noormans Wee!

W.D-s.

Stangen.1840

Naar W. Wordsworth, Esqre.

1.

Hoe kalm glijdt langs de azuren baan

De lieve Maan!

Schoon haar de wolken vaak omhuiven,

Den luister doovend van haar licht,

Zoodra zij uit elkander stuiven,

Hoe helder is haar aangezigt!

[p. 388]

2.

Niet traag, al is de wind der kust

In slaap gesust;

Niet voortgezweept, schoon van de vloedden

De storm zich tot het zwerk verheft,

Blijft ze even statig voorwaarts spoeden,

Draagt zij gelatin wat haar treft!

3.

En schamen wij 't geveinsd verdriet

Bij haar ons niet?

Wij, die nit Inim het hoofd doen hangen,

Schoon 't zoet des levens tot ons stroomt;

Wij, huichlaars, op wier Hetse wangen

Het gansche jaar geen lachje koomt?

4.

Zoo ooit die zonde van 't gemoed

Mij struiklen doet,

Geduldige aan den trans verheven!

Dan snelle u mijn verbeelding na,

En leer' van u blijmoedig leven,

En vinde vonr 't vergrijp genà!

V.G.

Geerte.1838

Op den hoek van den Dam, bij het dagen in 't Oost',

Zingt een lijster, sinds jaren haar kooi er getroost;

De arme Geert moest er langs, om uit schommlen te gaan,

Leende 't oor aan het lied, en bleef peinzende staan.

't Is een toovergezang; maar wat deert haar? zij ziet

Een' zachtglooijenden heuvel, een groenend verschiet;

Uit de Kalverstraat kronkelt een zilveren vloed,

En 't Paleis wijkt als mist voor der uchtendzon gloed.

Daar is 't pad naar de weî, dat zij huppelend ging,

Waar zij bloemen op zocht, waar zij vlinders op ving;

Daar is 't éénige huis, dat ze op aarde bemint,

Eene armzalige stulp, waar ze in dartelde als kind.

In den hemel is Geerte, terwijl zij 't aanschouwt!

Maar de heuvel verdwijnt als de stroom en het woud,

En de mist en de hut, het werd uchtend in 't Oost',

Waar ook zij, als de lijster, haar' kerker getroost!

v.H.

Wordsworth verhollandscht.

Bij den dood van een meisje.1838
(Weep not for those.)

Pleng geen tranen om hen, die in 't bloeijen der jeugd

Door den sluijer van 't graf zijn ontrukt aan uw oog,

Eer de zonde de bloem deed verwelken der deugd,

Of eer de aard' had ontwijd, wat ontlook voor omhoog!

o De bron, die verkild is door d' aêm van den Dood,

Zij bevroor, even rein als zij de akkers doorvloot,

En zij slaapt tot het zonlicht des hemels ze ontboeit,

Tot verfrissching van 't Eden, dat ze eerst heeft besproeid!

Pleng geen tranen om hen, die in 't bloeijen der jeugd

Door den sluijer van 't graf zijn ontrukt aan uw oog,

Eer de zonde de bloem deed verwelken der deugd,

Of eer de aard' had ontwijd wat ontlook voor omhoog!

[p. 199]

Ween om haar niet, de Bruid der vallei! noch betreur

De allerliefste, aan ons midden zoo plotslings ontroofd!

Eer de glansen des levens verschoten van kleur,

En de krans van de liefde verdorde om heur hoofd.

Ja, de stond was het toen, dat zij de aard' moest ontvliên,

Zoo heur geest niet het donker der wereld zou zien;

En de zang, aan heur' mond onder 't sterven ontvloôn,

Werd door lippen als hare herhaald voor Gods troon.

Ween om haar niet. Ze is jong naar die oorden gesneld,

Waar geen kluister de zielen weêrhoudt in heur vaart;

En nu ziet ze als 't gestarnte op den dauw blikt van 't veld,

Met een' grimlach ter neêr op de tranen der aard'.

S.J. van den Bergh.

Zie Th. Moore's Sacred Songs

Naar Moore.
(When the first summer-bee.)

Wanneer de eerste zomerbij

Langs de jonge roos zal zweven,

Zal ik mij tot u begeven,

Dierbare! even vlug als zij.

Zij naar bloemen, ik naar lippen,

Waar de honig overvloeit -

Wat ontmoeting zal dit wezen voor ons beide in min ontgloeid!

Dan snort zij van plant tot plant

Door de gaarde heen en weder,

Daar ik, meer getrouw en teeder,

Bij u toef, in liefde ontbrand.

Dan snelt zij om nieuwe zoetheên

Steeds naar duizend bloemen heen;

Maar dat zoet van duizendtallen vindt mijn harte slechts bij één.

H.

Ode aan den Westenwind. 1884

(Percy Bysshe Shelley.)

Dit gedicht werd opgevat en grootendeels geschreven in een bosch aan den Arno, op een dag, toen die onstuimige wind, waarvan de temperatuur tegelijk zoel en prikkelend is, de dampen vergaârde, die de herfstbuien ontlasten. Zij vingen, zooals ik voorzien had, tegen zonsondergang aan, vergezeld van dien prachtigen donder en bliksem, die eigen is aan de Cisalpijnsche gewesten. Het phenomeen, waarop het slot der derde stanza doelt, is bij den natuurvorscher welbekend. De plantengroei op den bodem van zeeën, meren en rivieren komt overeen met dien des lands in de kentering der seizoenen en staat dus onder den invloed van den wind, die het voorbeduidt.

Sh.

I.

Aâm van den Herfst, ontembre Westenwind,

Die, onbespeurd, de blaadren van het woud

Tot roof u kiest en voortdrijft pijlgezwind,

Als wichelaars hun geesten, flets en koud

En teringziek, een troep melaatschen; gij,

Die 't wapprend zaad een winterbed ontvouwt,

Waar 't roerloos ligt in muffe slavernij,

Als lijken in hun somber graf, tot weêr

Uw zuster van de Lent' haar melodij

Der droomende aarde toezingt, heinde en veer

(Als weidde ze er de lammren) veld en paân

Bestrooiend met een geurig knoppenheir, -

Ontembre Geest, die beurtelings doet vergaan

En roept ten leven: - hoor, ach, hoor mij aan!

[p. 188]

II.

ô Gij, wiens drift in haar aâmechtig hijgen

De losse nevelen als loof ontbloot

En meêsleurt uit der heemlen dichte twijgen,

Met bliksemvuur of water in hun schoot, -

Reeds zie ik op uw glad, azuren sop,

Weêrschittrend als de vlechten van een groot

En woest Maenaden hoofd, van af den top

Des spansels tot het deinzend firmament,

De kuiven van de' orkaan. ô Lijklied op

Het stervend jaar, wiens middernacht de tent

Zal worden eener reuzengroeve, ontstaan

En ingenomen door geheel uw bent

Van zwarte dampen, waaruit vonken slaan

En regenjachten: - hoor, ach, hoor mij aan!

III.

ô Gij, die wektet uit zijn zomerdroomen

Den kristallijnen Middellandschen vloed,

Waar hij, gesust door 't kabblen zijner stroomen,

Nabij een puimsteen-rif aan Baiae's voet,

Al slapend torens en paleizen zag

En op dier tinnen, vonklend in den gloed

Der diepte, azuren kruiden, die géén dag

Zóó schoon penseelde. Ondwingbre, voor wiens baan

't Atlantisch meir zijn dammen met één slag

Tot kuilen botst, terwijl de dorre blaân

Der slijkerige wouden en het riet

En 't zeegebloemte uw barre stem verstaan,

En rillend, daar van angst hun kleur verschiet,

Zich plotsling zelf beplundren: - hoor mij aan!

IV.

Ware ik een dorrend blad, dàn hoordet gij,

Ware ik een wolk, die schielijk met u vlood,

[p. 189]

Een rappe golf, die, enkel minder vrij,

Ja, door uw macht beteugeld, voorwaarts schoot

Als tolk van uw verschrikkingen! Wanneer

Ik nog een knaap was en uw tochtgenoot

Kon worden in de ruimten, als weleer,

Toen nauwlijks mij 't beschamen van uw spoed

Een droombeeld dacht: - ik riep u uit de sfeer

Niet biddend af en pijnde mijn gemoed!

Grijp als een golf, een wolk, een blad mij aan;

Ik valle op 's levens distelen, ik bloed;

Een juk van uren kromde en deed vergaan

Een ding als gij: trotsch, vurig, onweêrstaan!

V.

Maak mij uw lier, gelijk het dreunend woud, -

Zoo vallen ook mijn veege blaadren vrij:

De bruising uwer noten, forsch en stout,

Ontlokt ons beide' een najaars-melodij,

Wel droef, toch lieflijk tevens. In uw bond

ô Neem mij op, onstuimige, wees mij!

Verhef mijn doode zangen, dat de stond

Mag doemen der verrijzing, hemelwaart,

En schud en slinger bij deez' toovervond,

Als sprenkels uit een ongebluschten haard,

Mijn liedren onder 't menschdom heen en weêr!

Galm door mijn lippen aan de sluimrende aard'

Uw profecieën uit: - ô Storm, wanneer

De Winter naakt, is dan de Lente veer?

Nizza, 1879.

W. Gosler.

De vlugtenden.1864

(Naar Percy Bysshe Shelley.)

I.

De golvenjagt schettert,

De hagelbui klettert,

De bliksem vlamt over

Het sidd'rende loover -

‘Ga meê!’

Het ziedt in de kolken,

Het dreunt in de wolken,

De bosschen verzinken,

De klokken rinkinken -

‘Hoor mijn beê!’

[p. 525]

Vergramde of vervaarde

Ziet zee en ziet aarde

Wat ademt, in holen,

Het noodweêr ontscholen -

‘Met mij naar de reê!’

II.

‘Ons bootjen moog' trillen,

De varensgast rillen;

Wie durft ons te volgen

Op zee zoo verbolgen?

'k Wed geen!’

‘Steek af!’ antwoordt blijde

Die bloost aan zijn zijde; -

Maar doodsboden klaat'ren

Door 't schuim van de waat'ren

Om hen heen.

De wachtvuren gloren

Van d'eilandrotstoren,

En kogels omgieren

Het zeil in zijn zwieren:

't Geschut speelt beneên!

[p. 526]

III.

‘Gij ziet het, en zucht niet!

Gij hoort het, en ducht niet!

Wat zou ons vervaren

In 't harte der baren

Zaam vrij?’

Één mantel geriefde

De aanschouwlijke liefde,

Die koosde en die kweelde:

Één polsslag, één weelde

Hij en zij!

Terwijl om hen henen,

Verschenen, verdwenen,

De berghooge golven

Een slingerpad dolven

In eindloos geglij.

IV.

Van schaamt zich verschuilend,

Waar 't poorterswijf, huilend,

[p. 527]

Den hof vult met kermen,

Staat hij aan wiens armen

Ze ontkwam!

Maar ginds, waar die toren

Door 't zwerk schijnt te boren,

Wie krijscht daar om weëen

Uit wolken en zeëen,

Vuur en vlam?

Och, dwangzieke vader!

Wat hoopt gij te gader

Al vloeks op het beste,

Op 't liefst dat u restte,

De roos van uw stam!

W.D - s.

Drie kussen.
(Heinrich Menzel.)1837

Heer Astolph ging naar blonde Kunigond

En kuste driemaal haren lieven mond,

Met deze woorden:

‘Mijn' eersten kus heb ik u toegewijd,

Wijl ge in mijn oog de schoonste Jonkvrouw zijt,

Aan 's Donaus boorden.

[p. 196]

Mijn' tweeden kus, dewijl in 't brandend Oost',

Uw minlijk beeld mijn heil was en mijn troost,

In 't woelig strijden.

Mijn' derden kus, wijl ik voor 't hoog altaar

De mirtekroon wil zetten op uw haar,

Mijn trouw u wijden.

Is nu uw hart gelijk uw blik zoo teêr,

Geef, Kunigond! mij 't drietal kussen weêr,

En word de mijne!’

Zij echter sloeg hare oogen peinzend neêr,

Maar gaf geen drietal kussen Astolph weêr,

Gelijk aan 't zijne.

‘Duld,’ sprak zij, ‘duld, dat ik eene andermaal,

‘In later' tijd, die zoete schuld betaal',

‘En 't doe van harte!

‘Ik zend er één' ten afscheid, als mijn voet

‘Des kloosters drempel overschrijden moet,

‘Mij huis der smarte!

‘Ik zend er één' in mijnen jongsten stond,

‘Een' laatsten groet, die u mijn trouw verkondt,

‘Uw droefheid lenigt;

‘Den derden, Vriend! - geen' kus vol aardsch genot, -

‘Dien geef ik u eerst dan, wanneer ons God

‘Bij Hem hereenigt!

Q.

Grommert.1840

Alles verdriel me,

'Wijl ik verdrietig ben,

Alles verdriet me.

Tè koud is 't wintertij!

Tè ras de lent' voorbij!

Tè heet de zomernoen!

Wien zou de herfst voldoen?

Brengt hij de muggen niet,

Muggen, mijn kwelverdriet?

Muggen, al wat men ziet!

Dorren als groenen,

'k Haat de saizoenen!

'k Roep bij 't gedruisch in stad:

‘Of ik al buiten zat!’

'k Zucht bij de rust van 't veld:

‘Hoe me die stilte kwelt!’

[p. 124]

'k Mompel, bij elk bezoek:

‘Liever 't vervelendst boek!’

Toch zit ik in mijn' hoek

Dikwerf te kijven:

‘Lamzalig schrijven!’

'k Hon van geen' zouneschijn, -

Moet ik geblakerd zijn?

'k Hon van geen regenvlaag, -

Nat, is te huis mijn plaag:

Mij is de wind te guur,

Mij is het brood te duur,

Mij is de wijn te zuur;

Hierpap of zuivel

Gun ik den duivel!

Ginds wordt gescherist, gespeeld;

Ginds wordt gedanst, gekweeld;

Ginds viert men blijdschap het:

Wis, zijn ze stapel zot!

Hier schijnt, van top tot teen,

Heel het gezelschap steen!

Spreek toch, of ik ga heen:

Liet ge mij komen,

Om te zien droomen?

Waar ik ook ga of sta,

Sluipt me mijn schaduw na,

Altoos vervolgt ze mij:

‘Ergernis! laat me vrij!’

Maar als ze van mij vlugt,

- Dank zij een graauwe lucht! -

Hoe ik dan morre en zucht':

‘Als een blaauw scheentje

Sta 'k in mijn ééntje!’

Alles verdriet me,

'Wijl ik verdrietig hen,

Alles verdriet me!

ludwig bechstein van verre gevolgd. amds^t.

Liederen van Mirza Schaffy. (Friedrich Bodenstedt.)

1874

Uit het boek Zuléikha.

1.

Als eenmaal onder 's hemels zangakkoorden

Het paradijs den vromen opengaat,

En, saâmgeschaard uit alle wereldoorden,

De menigte vol angst en twijfel staat; -

Zal ik alléén, bij al die zondaarsoorten,

Daar zonder vreezen, zonder hopen staan,

Dewijl sinds lang, op aarde, alle poorten

Van 't Paradijs door U mij open staan!

2.

De roos heeft smartelijk getreurd:

‘De geur verdwijnt, de pracht verkleurt,

Die mij de lente had gegeven!’ -

Ik heb de treurende opgebeurd:

‘Weet, dat ge in al mijn liedren geurt,

En U verwierft een eeuwig leven!’ -

3.

Wel weet ik kransen saam te binden

Van bloemen, frisch en zelf geplukt,

Ook wel het rechte woord te vinden,

Ben ik verblijd of neergedrukt.

[p. 148]

Zoolang ik mijn gevoel kan noemen

En meester mijner zinnen ben,

Beschik ik over alle bloemen

En alle geesten, die ik ken. -

Maar bij haar woord, haar kus, haar blikken,

Bij 't zaligst van mijn zalig lot,

In 't vol genot der oogenblikken,

In 't oogenblik van 't vol genot;

Dan kan mijn lied geen toon meer slaken,

Dan zwijgt zelfs nachtegalenslag;

Het hoogste heil is, wat men smaken

Maar met geen woord beschrijven mag.

Wie kan de zuiderzonne malen,

Haar hoogsten gloed, in 't middaglicht?

Wiens oog aanschouwt nog zulke stralen

Van aangezicht tot aangezicht?

4.

Ik zaligste der zaligen! terwijl

De domme wereld in haar wentling zucht,

En iedereen op zijne wijs het heil

Dat voor de voeten ligt, misbruikt, ontvlucht;

Terwijl men paapsch het eigen vleesch kastijdt,

En waant, de hemel zal eens schaadloos stellen

Voor al de op aarde dóórgelegen knië'n,

Of wèl zich aan het profeteeren wijdt

En dingen van de toekomst gaat vertellen,

Die de een zoo min als de ander heeft gezien:

Dan kniel ik voor 't altaar der liefde neder,

En schrijf mijn vreugdedronken lied uit teeder

Vergunnende oogen af; de gouden wijn

Die nevens mij uit fonkelende schalen

Verlokkend geurt, verjaagt alle aardsche pijn.

Ik zeg: men kan in deze tranendalen

Bij liefde en wijn als in den hemel zijn! -

[p. 149]

Uit het boek tot lof van de wijn.

5.

Verbitter U het jonge leven niet,

Versmaad, wat God U heeft gegeven, niet!

Verban der liefde heilige openbaring

En 't nat der druiven uit uw leven niet!

Zie vriend, een schooner loon, dan wijn en liefde

Biedt U deze aarde voor uw streven niet!

Vereer die beiden als uw aardsche goden

En andre goden duld daarneven niet!

De dwazen, die tot nà hun sterven smachten,

Zij laten leven, maar zij leven niet.

De mufti kan met hel en duivel dreigen,

De wijzen hooren dat, en beven niet.

De mufti denkt wel: ik weet alles beter -

Maar Mirza vindt zijn kennis zoo verheven niet. -

Uit het boek der spreuken.

6.

't Is niet moeilijk, een deftige plooi te bewaren

En een deftig gezicht,

En de dingen voor leelijk of mooi te verklaren

Met veel gewicht;

En te zeggen: ‘wat mij bevalt, dat moet wel goed zijn,

Wat mij niet bevalt, niet!’ -

Mocht ge altijd voor zulke kritieken behoed zijn,

Gij en uw lied!

7.

Waaraan herkent ge, vriend de schoonste bloemen?

- Aan vorm en kleur! -

[p. 150]

Waaraan herkent ge, vriend, de beste wijnen?

- Aan smaak en geur! -

Waaraan herkent ge, vriend, de beste menschen?

- Aan hun humeur! -

Waaraan herkent ge, vriend, den scheik en mufti?

- Aan de kapoets! -

Ga, en gebruik uw kennis, vriend, uw antwoord

Heeft zeer veel goeds, -

Uit het boek Tiflis.

8.

De Schach had eens met eigen hand

Een manifest geschreven,

Toen is al 't volk in 't Farzenland

Verwonderd staan gebleven;

Hoe schoon, hoe wijs zijn taal en woord!

Riep 't volk - en tot belooning

Werd overal de kreet gehoord:

Heil, heil den Farzenkoning!

Mirza-Schaffy vroeg, schrikvermand,

Aan wie zoo roepen dorsten:

‘Verwacht men dan in 't Farzenland

Zóó weinig van zijn Vorsten?

Stelt men zoo laag in 't Farzenland,

't Geen Koningen bedrijven,

Dat men dus juicht, als met verstand

Ze eens handelen en schrijven?’

Uit het boek Hafisa.

9.

Ginds staat de Elborus met zijn voet

Als in een lentetuin,

Terwijl de felle sneeuwjacht woedt

En dwarrelt om zijn kruin.

[p. 151]

In zijn verheven wintergloed

Gelijkt die bergtop mij;

De schoone lente, die zijn voet

Met bloemen tooit, zijt gij.

Uit de nieuwe spreuken der wijsheid.

10.

Wie kan van bloemen

De geuren roemen.

Eer hij de bloemen

Geroken heeft?

Wie kan de bloemen

Zijn eigen noemen,

Eer hij de bloemen

Gebroken heeft?

11.

Wel hebben scherpe messen 't meest te lijden; -

Maar zouden botte daarom beter snijden?

Uit de aanhangsels.

12.

Zij zag op straat den wijzen man

En vroeg hem: - kunt gij schrijven? - ja!

- Zoo schrijf voor mij een talisman! -

Kan die uw leed verdrijven? - ja! -

Fluks greep hij naar den kalemdan

- Neen -, sprak zij, kom met mij in huis,

Dáár schrijft ge mij den talisman! -

En mag 'k dan bij u blijven? - ja! -

En in haar woning moest ik gaan....,

Mirza-Schaffy, het duurde lang! -

Doch: schreeft ge haar den talisman,

En hielp het lange blijven? - ja!

Dr. A.Th. van Krieken.

Docent der Rechten aan de Universiteit te Göttingen.

Schetsen uit de Hongaarsche poëzie.

III.
Koloman Tóth.

Bleek een vrouw zijt gij geworden,

Meisje rood en frisch van wangen;

Nauw een schaduw van u zelf meer,

Heeft een zucht uw lach vervangen .....

Hecht is als de rots uw gade,

Gij, het bloempje moet hem eeren;

Gij in 't dal, hij hoog daarboven,

Storm noch onweer kan u deren.

Maar ook 't minnekozend koeltje,

't Zonlicht schijnt hem overbodig.

En geen rust heeft 't vrouwenharte,

't Vrouwenhart heeft liefde noodig.

In uw leege, stille kamers

Sluipen traag voorbij de dagen;

Slechts mijn stem schijnt aan uw hart soms

De oorzaak van uw leed te vragen.

[p. 71]

Gij zijt een dochter van de groote wereld,

Een stil bescheiden kring groet mij als zoon.

Uw lot is onbezorgd, vol weelde en vreugde,

Ik ben aan droef'nis en aan zorg gewoon.

Een krans is uw omgeving, en ik dien u

Als kleine grashalm in dien vollen krans;

Wel heeft hij plaats naast de andren, maar verdort hij,

Welnu, de roos bloeit toch in vollen glans....

Eén woord is noodig maar, opdat gij alles

Wat blinkend is en kostbaar voor u ziet;

Een ruiker zelf bijeengegaarde bloemen,

Een kunstelooze zang is wat ik bied.

Gij wilt ook dien goedgunstig wel aanvaarden,

En glimlacht dan om hem, die tranen vraagt,

Oprecht te voelen is zoo ouderwets ook,

Een mode is 't, die geen salon meer draagt.

'k Ben in uw kring als een verdoolde zwerver,

In 't donker bosch, waar wild gedierte loert.

De wilde dieren zijn mijn wilde smarten. -

O wat heeft ooit mijn weg tot u gevoerd!

Gij straalt omhoog als ster, ik sta omlaag;

Geen gave dan de gave slechts van 't leed

Mag ik van u aanvaarden, zoo 'k niet wil,

Dat ieder tegen u mij schuldig heet.

'k Weet, dat 't geluk slechts zelfverneedring waar,

Ik weet, wij moeten scheiden van elkaar.

 ‘Na den regen’:

Langzaam trekken weg de wolken

Op der bergen top vergaderd;

Nog is 't zonlicht niet gekomen,

Maar men voelt reeds dat het nadert.

't Vooglijn schudt en poetst de veeren,

Die van regendruppels blinken.

Nog is 't stil, maar in zijn binnenst

Zwelt reeds 't lied, dat dra zal klinken.

En een zalige veraadming

Deelt aan bloem en struik zich mede....

Na een twist met mijn geliefde

Sloten we altoos zoo den vrede.

[p. 73]

Zoo verdween de donkre wolk dan,

Die ons aangezicht omhulde,

Tot de zonstraal van 't vertrouwen

Hart en hemel weer vervulde.

En zweeg nog op onze lippen

't Vogelijn van 't minnekoozen.

Beiden voelden wij alree toch

Dat het niet meer lang zou poozen.

Blonk ook in haar oog of 't mijne

Soms een enkle traan ons tegen,

Lachend noemden wij 't een droppel

Van nog niet gedroogden regen.

.

Uit der vlamme rooden gloed

Is geworden zwarte roet,

Is geworden grijze asch.

Wat als warme traan eens vloeide

Werd tot kouden hoonlach ras,

En tot bittren haat ontgloeide,

Wat eens zoete liefde was.

[p. 74]

hij getuigt van haar, dat zij mild was als ‘de avondschemering van een lentedag’; hij klaagt weemoedig:

Zij was de een'ge, die oprecht mij lief had,

Die zonder zelfzucht minde, diep en waar.

Ik weet zelfs niet wat uit haar is geworden,

Maar waar zij moge zijn - God zeeg'ne haar.

 hoe zij op zekeren avond met elkander wandelden:

Men riep naar huis haar weer terug,

't Was wreedheid ons te storen,

Maar o, haar fluistrend: ‘goedennacht’

Hoe klonk 't mij zoet in de ooren.

Wat klank ik ook vergeten moog,

Den klank niet, toen vernomen;

Hij hield mijn hart, dat dwaze kind,

Gewiegd in zoete droomen.

Veel jaren gingen sedert heen,

Maar hoeveel ook vervlogen,

Die oude, schoone, reine tijd

Staat me altoos nog voor oogen.

't Klein meisje is dezelfde nog,

- Ach, ook mijn droom is de oude! -

De gloed, voor haar ontbrand, is niet

Verstijfd in 's levens koude.

[p. 75]

En komt daar soms een enkle dag,

- Gewis die dag mag heeten

Een enkele drup op gansch een zee -

Waarin 'k schijn te vergeten,

Nog nauwelijks ging die dag ter rust,

En zie ik 't maanlicht blinken,

Of 'k hoor dat zoete ‘goedennacht’

Weer door mijn ziele klinken.

: ‘Nachten van koorts’ schetste geen denkbeeldige nachten:

O ijdel zeggen, dat de wonden

Des levens heelen door den tijd.

De tijd bestaat niet slechts uit uren! -

Hoe lang niet is 't reeds, dat ik lijd!

Naar eeuwen schijnt mijn leed te tellen,

Nog eeuwen duurt misschien mijn tocht.

Gij bange, smartvervulde nachten, -

O dat ik slapen, slapen mocht!

Koud schijnt de leege, stille kamer,

Ik huiver bij den warmen haard.

Nu zij de mijne niet kon wezen,

Wat is mij nu de toekomst waard?

Eén glimlach van haar bleeke lippen,

Eén straal van 't oog zoo vaak gezocht -

Te dwaze wensch, waanzinnig smachten! -

O dat ik slapen, slapen mocht!

Maar ach, die vloek rustte op mijn leven,

Dat haat was, waar ik liefde bood,

En dat ik deernis slechts gevoelde,

Waar zich een ziel voor mij ontsloot.

Ach ook voor mij bloedt thans een harte,

Dat trouw zijn lot aan 't mijne vlocht,

Het wacht op mij, en breekt - arm meisje! -

O dat ik slapen, slapen mocht.

[p. 76]

Neen, neen, dit 's niet de dood, wat men zoo noemt,

Wanneer men 't deksel dichtmaakt van de kist.

Neen, neen, de onnoozle heete dit geen dood

Wanneer de rouwkoets ons ten grave draagt.

.

Vaderlandsliefde.1846

Vaderlandsliefde, mijn goeije man!

Die zie ik voor een' oester an;

Die - krijg je hem niet versch en frisch -

Waarachtig een aklig kostjen is; -

Intusschen, mijn' braven landgenooten

Heeft die beschouwing al lang verdroten:

Die zuinige, die bedaarde lui

Geven van mijn vaderlandsliefde den brui.

Ze willen er liever een' haring van maken;

Dien kunnen ze in vaten bewaren en kaken,

En, zag je in het diepste van hun ziel,

'k Geloof dat ze als bokking nog meer hun beviel.

Geheelheid.

Een deftig man met fijnen kop

Wordt overal geprezen,

Zijn mond geeft gouden spreuken op,

Zijn blik heeft menig hart belezen;

Maar als die Heer geen handen had

Hoe zou hij dan een vuistje maken,

En had die edle man geen g.t,

Hoe zou hij ooit op 't kussen raken?

Geen van allen.

Als gij u zelven maakt tot knecht

En 't gaat u slecht,

Beklaagt u niemand, - dat is regt!

Maar maakt ge u zelven tot een heer,

Dat lijkt de lieden ook niet zeer;

En wil je blijven wat je bent,

Dan noemen ze u een domme vent.

Oorspronkelijk.

‘Tot oude of nieuwe school behoorde ik nimmermeer,

Geen meester leeft, die me ooit had in de leer,

Klassiek noch romantiek tot voorbeeld ik begeer,

'k Was steeds mijn eigen leeraar, eigen heer....’

Zoo roept *** en hij zegt (naar mijn verstand):

Ik ben een prul op me eigen hand.

[p. 330]

Bedrog, leef je nog?

Mag men het volk bedriegen?....

Ik zeg het mag niet zijn!

Maar wil je het beliegen,

Doe het dan toch wat fijn:

Men vangt met honig vliegen,

Niet met azijn.

Met alle winden.

Toen eens dat draaijen met alle winden

Bij nacht en bij dag mijn geweten bezwaarde,

En 'k toch maar halfjes vreê kon vinden,

Toen dacht ik aan mijn Moeder de Aarde,

Die, naar men zegt, zich daaglijks draait

En op haar assen ommezwaait: -

‘'t Is mijn bestemming,’ zeî ik toen,

‘Ik doe wat mijn lieve Mama moet doen!’

Gelijk gij wilt.....

Wie steeds op zijn zak wil passen,

Vindt er nergens een op schreef...

Hand wordt slechts door hand gewasschen,

Zoo gij nemen wilt, zoo geef.

Recensent.

Daar had ik onlangs een' vent te gast,

Hij was me niet lief, maar toch ook niet tot last;

Ik had mijn gewoon, mijn dagelijksch eten;

En kijk, hij heeft zich propvol gevreten

Van iederen schotel en flesch die ik had: -

En pas is de kerel behoorelijk zat,

Of 'k hoor van mijn naaste buren verhalen,

Dat hij op mijn kost zit te schimpen en smalen:

‘De soep had krachtiger kunnen zijn,

't Gebraad wat bruiner - wat ouder de wijn!’

Wat een duivelsche vent!

Sla den hond dood; het is een Recensent!

Goethe nagehinkt.

H.

Rei van Aartsengelen.1844

(Uit Göthe's Faust.)

Raphaël.

Weêr heft de zon, als alle dagen,

Meê 't lofakkoord der spheren aan;

Niets kan haar bliksemvaart vertragen

Langs hare in 't ruim geschreven baan.

Haar aanblik kan ook de englen sterken,

Schoon niemand haar doorgronden mag.

Der schepping trotsche wonderwerken

Zijn heerlijk, als op d'eersten dag.

Gabriël.

Met snelheid, die geen oog kan volgen,

Draait de aarde zich, met al haar pracht;

Haar helle lichtglans, haast verzwolgen,

Verkeert in huivringvollen nacht.

De zee schuimt in verdoovend klotsen,

Gebroken aan der rotsen voet.

Der spheren zwaai rukt zee en rotsen

Steeds met zich voort in d'eigen' spoed.

[p. 550]

Michaël.

En stormen gieren heen en weder

Van land naar zee, van zee naar land,

En buigen wat weêrstaat ter neder,

En beuken woedend golf en strand.

Daar vlamt in bliksemende stralen

De bode van den ratelslag! -

Doch uwe boden, Heer! betalen

Hunn' lof der weelde van uw' dag.

Trio.

Die aanblik kan ook de englen sterken,

Schoon niemand U doorgronden mag:

Heer! al uw trotsche wonderwerken

Zijn heerlijk, als op d'eersten dag!

September, 1842.

Open tafel.1841

(Een gezelschapsliedje naar Göthe.)

't Lust mij heden aan mijn' disch

Gast bij gast te onthalen:

Overvloed van wild noch visch,

Spijs noch wijn zal falen.

Allen, die ik nooden liet,

Hebben 't aangenomen! -

Jantje! gluur, of jij ze al ziet,

Kijk eens, of zij komen!

'k Zond bij mooije meisjes 't eerst,

Lieve, bloode zusjes,

Nog zoo simpel, dat ze om 't zeerst

Huiveren voor kusjes;

Geene, die voor 't hoofd mij stiet,

Door ontijdig schromen:

Jantje! gluur, of jij ze al ziet,

Kijk eens, of zij komen!

[p. 447]

'k Vroeg er puik van wijfjes bij!

Huiselijke vrouwen,

Die, wat grompot manlief zij,

Innig van hem houën.

Heuschlijk, als ik nooden liet,

Werd het aangenomen;

Jantje! gluur, of jij ze al ziet,

Kijk eens, of zij komen!

Bij de bloem der jonglingschap,

Trots haar geld, bescheiden,

Niet verwaand, schoon weêrgaas knap,

Deed ik antwoord beiden;

Waar ze ontbreekt daar lacht men niet,

'k Gruw van 't saaije droomen!

Jantje! gluur, of jij ze al ziet,

Kijk eens, of zij komen!

Trouwe mannen noodde ik uit,

Die hunne egâ's eeren,

In de moeder nog de bruid

Van hun jeugd waarderen.

Staatlijk, als ik nooden liet,

Werd het aangenomen:

Jantje! gluur, of jij ze al ziet,

Kijk eens, of zij komen!

[p. 448]

Dichters passen op een feest;

'k Vroeg er dus, wier ooren

And'rer liedekens het meest,

Eig'ne 't minst bekoren;

Niemand, scheen het, kostte 't iet,

De eerzucht in te toomen:

Jantje! gluur, of jij ze al ziet,

Kijk eens, of zij komen!

Maar ik hoor de schel niet gaan,

'k Hoor geen rijtuig rollen,

En de groenten branden aan,

En de soep zal stollen;

Hebben wij het ook, misschien,

Al te naauw genomen?

Jantje! 't baat niet, uit te zien,

Neen, geen ziel zal komen!

Loop, alsof er 't Land aan hing,

Andre gasten vragen,

Nood hen, zonder voorbeding:

Dat zal elk behagen!

Meld de mare wijd en zijd,

En de straat zal stroomen; -

Open, jantje! wagenwijd!

Zie eens, hoe zij komen!

Eene straat in stad.1840

Ik hoù van velden, wouden, stroomen,

Ik heb een zonnig landschop lief,

Ik voel zoo gaarne 't windje komen

Als 't schatting van 't gebloemte hief;

En toch laat me ook de stad niet koel,

Het menschlijke eischt mijn meêgevoel.

[p. 304]

Hoe brengt zij binnen de enge muren

Al de uitersten des levens zaâm, -

Hoe maakt zij hoog en lang geburen

In zuilenrij en tralieraam; -

Hoe paalt de haard van 't braaf gezin

Er aan het hol der wulpsche min!

Ik zie den weelderigen rijke

Hoogmoedig langs haar straten gaan,

Ik zie den arme zijns gelijke

Al hong'rend aan zijn poorte staan,

En mijmer over 't eigen leed

Te huis op stroomat en tapeet.

Al melden toch die weidsche zalen

Ons geen' der jamm'ren, die zij zien,

Al mag geen donzen koets verhalen,

Hoe haar de sluimring pleegt te vliên,

Het zomerzwerk, schoon blaauw en klaar,

Gaat ook van rosse bliksems zwaar.

Tot bij de vaadren der gemeente,

Tot bij de deftigsten der stad,

Verteert een wreede worm 't gebeente,

Schiet iet te kort of faalt iet wat;

Het is als 't was en 't blijft als 't is:

Slechts wee is aller erfenis.

Maar is al 't menschlijke des menschen,

Hoe spreekt dan uit de bonte rij

Een heir van klagten en van wenschen

In gang en blik en zucht tot mij?

Hoe deel ik met bewogen hart

In aller vreugd, in aller smart!

Het Engelsch gevolgd. V. H-t

I. Verbeiding.1837
(Victor Hugo.)

Klim, Eekhoorn! naar dien tak der eiken,

Die tot den hemel schijnt te reiken

En buigt en siddert als een riet; -

Vlieg, Eiber! vlieg van d'ouden toren,

Dien ge u ten nest hebt uitgekoren,

Ter kerkspitse in het zwerk verloren,

Die 't Slot aan hare voeten ziet.

Stijg uit uw rotskloof, Vooglenkoning!

Naar 's grijzen winters eeuwge woning,

Der bergen wit besneeuwden top; -

En gij, dien nooit het uchtendblozen

Op 't mollig legerdons zag poozen,

Verlaat de streek, die geurt van rozen,

Stijg, Leeuwrik! stijg ten hemel op!

En nu - ziet ge uit der eiken toppen

Of van der torens gouden knoppen -

Van 't hoog gebergt' - uit 't luchtgebied,

Waar mist of scheemring de aarde omhuiven,

Geen' vederbos van verre wuiven,

Geen rookend ros, dat 't zand doet stuiven,

Keert nog mijn welbeminde niet?

II. Mary Morison.
(Robert Burns.)

O! laat mij niet aan 't venster beijen,

Daar sloeg het uur door u bepaald! -

Laat me in die blikken mij vermeijen,

Waarbij geen goud in luister haalt!

'k Zou 't zand der woestenij niet vreezen,

Noch 't hevig blaakren van de zon,

Wanneer gij 't loon des togts woudt wezen,

Beminde Mary Morison!

[p. 38]

Wie gistren door 't geluid der snaren

Zich ook ten dans verlokken liet,

'k Zat dáár, - maar zag de blijde paren,

Maar hoorde 't kozend fluistren niet!

Schoon deze lief, die schoon mogt heeten,

En gene 't nog van beide won,

Mijn hart sprak (zou 't u ooit vergeten?)

‘Ge zijt geen Mary Morison!’

Kunt gij hem dan de zielrust rooven,

Die gaarne voor u stierf, schoon Kind!

Den levenslust in 't harte dooven,

Welks feil is, dat het u bemint?

Welkt niet zijn liefde uw wederliefde?

Laaf hem voor 't minst uit meêlij's bron;

Want scherts of blik, die kwetste of griefde,

Viel nooit in Mary Morison!

III. Camille.
(André Chenier.)

'k Zag, hoe eens andren blik, waar liefdes lachje in speelde,

Een' traan van meêgevoel deed rollen langs haar koon -

'k Zag, hoe het honigzoet, dat me op haar lippen streelde,

Ook hem verplaatste bij de Goôn!

En toen op mijn gelaat een plotselinge ontroering

De bittre spijt verried van mijn gefolterd hart,

Verzachtte een steelsche blik, vol teedre zielsvervoering,

In mijn gemoed de wreede smart!

Helaas! de wilde duif, door 's jagers schicht getroffen,

Weêrhoudt in 't sombre bosch voor 't minst haar klagten niet;

De krijgsman vloekt de hand, die hem doet nederploffen: -

Wat deed ik haar, die mij verried?

IV. Lied van den gevangen' jager.
(Walter Scott.)

Mijn jagthond kwijnt door trage rust,

Het vuur mijns valks is uitgebluscht,

Mijn ros verdriet de muffe stal,

En ik ben nog het ziekst van all'!

O, ging ik weêr, gelijk ik plagt,

In 't groene woud op 't hert ter jagt,

Met pijl en boog en brak op zij',

Slechts dat is levensvreugd voor mij!

[p. 39]

'k Haat gindscher klokken dof gebom,

Die somber roepen: 't uur is om!

En 't langs die muren kruipend licht,

Dat wijkend zegt: de middag zwicht!

Mijn vroegmis nam de leeuwrik meê,

De bonte kraai mijn vesperbeê;

Ach! schoon dees burg eens Konings zij,

Hij heeft geen vreugdehal voor mij!

Ik rijs bij 't krieken van den dag,

Noch zie mijn zon in Ellen's lach, -

Noch jaag het wild gelijk zijn schaâuw,

Noch ijl naar huis met d'avonddauw,

Noch hoor haar' blijden welkomstgroet,

Noch leg mijne offers aan haar' voet, -

Te ras was de avond toen voorbij,

Keert ooit die tijd voor haar en mij!

V. De gondelier.
(de la Vigne.)

‘Wil,’ sprak 't meisje, jong en schoon,

‘Mij naar den Rialto roeijen,

En dit halssnoer wordt uw loon:

Zie, hoe hel die steenen gloeijen!’

Doch de gondelier sprak weêr:

‘Neen, blijf zelv' dien schat bewaren,

Wilt gij in mijn bootje varen,

Dan, Gianetta! eisch ik meer!’

‘Wil ik dan,’ dus nam zij 't woord,

‘'t Lied van wie van liefde klagen

Voor u zingen? - laat me aan boord,

Toon en wijs zal u behagen!’

Doch de gondelier sprak weêr:

‘Waant gij, dat men slechts voor zangen

In mijn gondel wordt ontvangen?

Neen, Gianetta! ik eisch meer!’

En zij bood haar' rozenkrans:

‘'k Liet hem door den Bisschop wijën,

't Kruisifiks weêrkaatst van glans,

Non bij non zal 't u benijën!’

Doch de gondelier sprak weêr:

‘Zou ik om dat vrome teeken

Met mijn boot van wal gaan steken?

Neen, Gianetta! ik eisch meer!’

[p. 40]

Toch zag straks de waterbaan

's Jonglings roeispaan opgeheven, -

Lagchend staarde hij haar aan,

Wat had hem die maagd gegeven?

Blozend sloeg zij de oogen neêr, -

Toen ze aan d'oever van hem scheidde,

Dankte zij niet voor 't geleide,

Hield hij woord en vroeg niet meer!

L.R -.