 |
|
|
| Weerzien na tientallen jaren |
|
|
| 27-10-2008 |
 Terugkijken op Koerdistan |
|
Vandaag, maandag, is onze voorlaatste dag in Iraaks Koerdistan. We zijn er maar ruim twee weken geweest, maar wat een belevenis! We hebben een ongelofelijk druk programma 'afgewerkt' en het valt niet mee alles op een rij te zetten, te bedenken wat dit alles betekent. Ik doe een eerste poging enkele grote lijnen uit te tekenen.
Wie aan (Iraaks) Koerdistan denkt, denkt allereerst aan veiligheid. Is het er veilig? In het overgrote deel zeker wel, je kunt overal veilig over straat, mensen en plaatsen bezoeken. Naar sommige 'betwiste gebieden', zoals Kirkoek, kun je beter niet gaan, hoewel we ook buitenlanders hebben gesproken die er wel degelijk komen.
Maar Iraaks Koerdistan is wel onzeker: onzeker over zijn toekomst. Nog steeds is er geen overeenstemming met de centrale regering in Bagdad over die betwiste gebieden, of de pesjmerga's als 'eigen' Koerdische militie mogen blijven, hoe de macht tussen de Koerden en de arabieren moet worden verdeeld. Veel mensen gaan aan die onzekerheid voorbij, ze moeten nu gewoon overleven, ze zijn al blij dat de onderdrukking door het vorige Bagdadregiem voorbij is. Maar ze kankeren enorm over het vele dat niet deugt: dat de stroom soms uitvalt, dat de watervoorziening slecht is, dat er overal zwerfvuil ligt, dat heel veel goederen en levensmiddelen moeten worden geimporteerd omdat de lokale productie te gering is (geworden) - en zo meer.
Over al dit soort zaken hebben we veel gesprekken gevoerd, sommige al voor ons vertrek, de meeste tijdens onze reis. Als grote lijn komt hieruit te voorschijn dat de mensen - waarschijnlijk als gevolg van de tientallen jaren onderdrukking door een dictatoriaal regiem - veel te veel verwachten van hun huidige regering, van de overheid in het algemeen. Die is de schuld van alles, die moet alle problemen oplossen. Men is passief (geworden), het idee van de dingen zelf aanpakken, zelf initiatieven nemen is er meestal niet. Er is een minister voor de 'civil society' maar die is er bijna niet. Daarbij komt, dat de overheid zelf ook graag in alles zelf de touwtjes in handen wil houden - dat is men hier zo gewend.
Plannen zijn er genoeg, hele grote (bouw)projecten waaraan veel te verdienen valt. In Sulaimaniye is een 28-verdiepingen hoog luxe hotel in aanbouw. Maar aan de buitenkant van de tweebaans ringweg vind je, voorbij de ' farao-paleizen' van de rijkdom, de optrekjes van de armen waar water per tankwagen moet worden gebracht - maar de onverharde straatjes en stegen zijn in de regentijd onberijdbaar.... Er is veel meer behoefte aan kleine projecten voor veel mensen, leermogelijkheden voor jonge vaklieden.
Gelijkheid tussen mannen en vrouwen is ook nog heel ver weg, een moeilijk bespreekbaar thema. Je ziet prachtig en sierlijk uitgedoste vrouwen met of zonder hoofddoek over straat lopen, mannen en vrouwen lijken veel vrijer dan vroeger met elkaar om te gaam - maar als het erop aankomt, bij voorbeeld bij de toepassing van het erfrecht, beroept de man zich op de sjaria en zijn de vrouwen tot veel minder gerechtigd dan de mannen. Het is belangrijk dat er particuliere initiatieven zijn die juist de vrouwen meer kansen willen geven.
Dan: hoe moet het met de landbouw? De tienduizenden Koerdische boeren die tijdens het vorige regiem van hun land werden verdreven, naar ' collective towns' werden gestuurd, of naar woestijngebieden werden gedeporteerd (als ze niet werden vergast of gedood met andere middelen), die komen niet gemakkelijk terug naar hun vroegere woonplaatsen. In de nieuw-gebouwde dorpen ontbreken dikwijls scholen, medische en sociale voorzieningen. De mensen in de stad worden overstroomd met goedkope Iraanse en Turkse import - daartegen is haast niet op te concurreren. En waarom zou je je druk maken: de regering geeft al jarenlang uitkeringen aan ieder die 'internally displaced' is - dat zorgt tenminste voor een minimum inkomen.
Het beroerde is dat daarmee het Koerdische land, ook de vruchtbare valleien, er desolaat uitziet: er is haast geen groen te bekennen, hier en daar zie je een eenzame schaapherder. De minister van landbouw heeft grote plannen, maar de opgave is wel heel groot. Agrarische industrieen een kans geven? Speciale produkten telen? De uitkeringen stoppen zou volgens sommigen een volksopstand ontketenen....
Tenslotte (maar er zouden natuurlijk nog veel meer thema' s te noemen zijn): de opkomst van de islam en de islamitische partijen. In grote meerderheid zijn de Iraakse Koerden soennieten, maar van oudsher niet actief met hun godsdienst bezig.
De grote politieke partijen, de KDP en de PUK die met hun pesjmerga's (partisanen) de vrijheidsstrijd hebben gevoerd en nog steeds de dragende politieke krachten zijn in Iraaks Koerdistan, zijn dan ook seculier en hebben geen binding met een religie.
Maar zoals overal en altijd - en zeker tijdens het vorige regiem - wordt de politiek beheerst door 'connecties', banen voor vriendjes, omkoping, corruptie, zelfs dramatisch ernstige corruptie. Moslimgroeperingen klagen dat alles terecht aan en krijgen veel gehoor - zeker als zij de mensen die van de 'politiek' geen kansen hebben gekregen vooruit helpen. In een Koerdistan dat enorm afhankelijk is van de soennieten en sjiieten in de centrale regering en van de ontwikkelingen in naburige moslimlanden, is dit een gevaarlijke ontwikkeling.
En Amerika dan? De populariteit van president Bush, die groot was in 2003 toen het leek alsof de Amerikanen Irak kwamen 'bevrijden', is ook in Koerdistan zeer gedaald. Amerika heeft de Koerden altijd in de steek gelaten als het eigen belang voorging. Ook nu is veel onzeker over de Amerikaanse bereidheid de Koerden te (blijven) steunen - en niet voor niets is de president, Mas'oud Barzani, zojuist naar Washington vertrokken om nog juist voor de verkiezingen de Koerdische belangen te bepleiten.
Koerdistan, o Koerdistan! Laten we hopen dat dit stukje Koerdisch grondgebied de kans kan behouden vrij te blijven in federaal verband binnen Irak, en dat zich hier een vorm van democratie gaat ontwikkelen waarin het om de mensen gaat, niet om de bazen....
27-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia 
|
|
|
|
|
| 26-10-2008 |
| Khanaqin, PWD, hoeslakens en Halabja |
Net was ik weer aardig op dreef om mijn verloren verhaal weer te schrijven en de stroom vliegt van de computer, zodat ik weer moet beginnen.
Hier komen de aanvullingen op mijn vorige bericht.
We zijn dus naar Khanaqin geweest, met een auto + chauffeur van de NGO Kurdistan Save the Children, die in alle plaatsen van enige betekenis wel een afdeling heeft. In Khanaqin bezochten we de familie Delewi, Nasrin en Hiwa +2 zoons, Hastiar en Kamjaar. 11 jaar geleden zijn ze gevlucht naar Nederland en 3 jaar geleden teruggekeerd om in Kh. een centrum voor gehandicapten op te richten, het PWD (People With Disabilities). Via een kennis uit Baarn wisten we hiervan, en we waren nu toch in de buurt, dus na een stevig rit van 3 uur kwamen we keurig voor de lunch bij het centrum aan, waar we verwelkomd werden door Nasrin en meteen een rondleiding door het centrum kregen. De klas voor de kinderen was nog aan de gang, Ze zaten met een groep van ong 12 kinderen en jongeren te kleuren en ik werd door ene Sussan stralend begroet met: ' Hello, how are you?' Sussan was een prinsessenprent aan het inkleuren, de volgende dag hoorde ik dat ze 35 jaar oud was, en dat haar moeder pas 1 of 2 jaar geleden contact had opgenomen met het PWD. Tot die tijd was er nooit iets aan Sussan gedaan, en door haar handicap en het gebrek aan deskundige zorg is ze zo vergroeid dat ze alleen nog maar met de benen onder haar lichaam in de rolstoel kan zitten.
Met dit voorbeeld is de kern van het probleem van de gehandicapten in deze regio in beeld gebracht. Er is bitter weinig (en slechte) medische zorg, er zijn nog steeds veel ongeletterde en arme mensen, dus maak de optelsom maar. Veel mensen kunnen in het centrum geholpen worden met iets eenvoudigs, zoals een rolstoel, goede krukken of een ander hulpmiddel.
Nasrin voorziet dat de buitenlandse hulp (ACORN en MERCY CORPS, en ev, andere NGO's ) niet eeuwig zal doorgaan, daarom heeft ze plannen voor een paar winkeltjes + een moestuin om eigen producten van het naaiatelier en groente en fruit te kunnen verkopen. We hebben veel gehoord over de massieve Chinese import die met hun goedkope producten alle naaiateliers uit de markt prijzen, maar Nasrin is hier niet zo bang voor, de Chinese kwaliteit is zo slecht, zegt ze. Bovendien heeft ze een gat in de markt ontdekt. In Nederland heeft ze kennis gemaakt met hoeslakens. Zo handig, en je bed ziet er zo netjes mee uit. De Koerdische dames zijn wild enthousiast dus dat gaat zeker verkopen. (NB. de diverse, toch betere hotels die we nu bezocht hebben, kennen het fenomeen hoeslaken ook niet).
Afgezien van de rondleiding in het PWD centrum bezoeken we het PUK (Patriottische Unie Koerdistan) partijbureau. De chef daar blijkt ook nog een Nederlands verleden te hebben, dus het was oude jongens krentebrood. Met de hele familie gaan we 's middags sightseeen in Khanaqin. Waar wij met onze westerse ogen voornamelijk rommel en onaffe of versleten gebouwen zien, wijst Hiwa ons op mooie details die ons nooit zouden opvallen. De volgende morgen krijg ik ook nog kans om wat te fotograferen in de bazar.
Na onze wandeling door de bazar gaan we naar het park dat voor die dag tot 3 uur is gereserveerd voor de gehandicapten. Die worden met een busje gebracht, de bus moet een paar keer rijden om iedereen te brengen. Eten en drinken voor de lunch is er ook, en stilaan worden de glijbaan, de schommels en de klimrekken in gebruik genomen, en moeten we oppassen dat er niet een keiharde bal tegen ons aankomt. Na en tijdje nemen we hartelijk afscheid van de familie Delewi en een paar kinderen met wie we in de gauwigheid contact hebben gemaakt.
Al die kleurrijke speeltoestellen, het recreatiegebied op een heuvel in de buurt van Khaneqin zijn verworvenheden van zeer recente datum. Ook de rotondes in de stad, het kanaal dat gegraven wordt om de waterhuishouding wat beter op orde te krijgen, zijn nieuw. En dan praten we nog niet over de wijd verspreide nieuwbouw die we hier en overal in Koerdistan tegenkomen. Het totale beeld blijft rommelig en zeer contrastrijk. Naast armzalige huisjes verrijst ineens een gloednieuw gebouw met spiegelende ramen en fris in de verf.
We vragen aan onze chauffeur of hij ons op de terugweg via Halabja wil rijden. Hij moet daar eerst toestemming voor vragen van zijn baas, maar het is OK. Halabja is de stad waar precies 20 jaar geleden, in Maart 1998, een moorddadige gifgasaanval is gepleegd tijdens het regime van Saddam Hussein. Halabja is daardoor symbool geworden voor de onderdrukking tijdens dat regime. De angst voor hernieuwde gifgasaanvallen was ook de reden dat in april 1991, toen het Iraakse leger een korte Koerdische opstand kwam neerslaan, de Koerden massaal de bergen introkken. Die gifgasaanvallen zijn er toen gelukkig niet meer geweest, maar een hele stad vergiftigen is erg genoeg. Er is nu een indrukwekkend memorial in aanbouw,nadat we dat bekeken hadden, nam onze chauffeur ons mee een heuvel op over onverharde wegen en door een schilderachtig Koerdisch dorpje, en daar op de top was nog een gedenkteken. Terug in de stad pikken we een keurige mijnheer op en hij wil ons de begraafplaats laten zien van de slachtoffers van toen. Zijn Engels is erg rudimentair, maar hij kon toch vertellen dat zijn ouders, 7 broers en zusters, nog wat ooms en tantes allemaal omgkomen waren tijdens de gifgasaanval. Je zou er stil van worden.
Na dit bezoek gaan we spoorslags terug naar Suleymanya, naar ons vertrouwde Ashti Hotel. Nu krijgen we een suite aangeboden, alle andere kamers zijn bezet. De volgende dag mogen we terug naar een goedkopere en kleinere kamer, maar ik heb nog levendige herinneringen aan de abominabele matras van de eerste keer, en we houden het maar zo en genieten van de ruimte.
26-10-2008, 20:11 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 24-10-2008 |
| mijn tekst is weg |
Even een kort berichtje. Een uur lang zit ik te vertellen over onze belevenissen in Khanaqin, het gehandicapten centrum en nog veel meer, en ineens schiet ik op een Islamitische site, en weg is mijn tekst.
Om kort te gaan, we zijn weer heelhuids in Suleymanyia aangekomen, na een boeiend en hartelijk bezoek aan Nasrin en Hiwa Delewi , en niet te vergeten, hun zoons Hastiar en Kamjaar. We hebben heel veel van ze gehoord, over het centrum voor gehandicapten dat ze hebben opgericht, over allelei zaken in de Koerdische samenleving en ik had er al een A4tje over vol geschreven, maar nu ben ik moe, en ga afsluiten, voor mijn tekst weer opgegeten wordt.
Lia
24-10-2008, 21:29 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 22-10-2008 |
| Drummen en martelen |
|
Na een moordend-snelle rit vanuit Erbil, de hoofdstad van Iraaks Koerdistan, zijn we gisteren, dinsdagmiddag, in twee uur in Sulaimaniye (Slemani) aangekomen, een heel belangrijke provinciehoofdstad. De provincie leunt in het oosten aan tegen Iran, in het westen tegen de olieprovincie Kirkoek.
Er is een enorm verschil tussen Erbil (Hewler) en Slemani. Erbil is uitgegroeid tot een stad van ruim een miljoen inwoners (heel Iraaks Koerdistan telt 4,2 miljoen inwoners, met de omstreden gebieden mee nog eens 1 miljoen meer). Het is het regeringscentrum van de hele regio met vele ministeriegebouwen. Het centrum is oeroud: de stad zou de vroegst bewoonde plaats ter wereld zijn. In het centrum staat een arabische citadel met daaromheen straten met honderden winkeltjes. Hoe verder je van het centrum weggaat hoe moderner de stad wordt, maar er zijn ook wijken waar verdreven boeren bij duizenden terecht zijn gekomen en in armoede verder leven. Er is niet een maar er zijn wel drie ruime ringwegen om het razend-drukke verkeer enigszins in goede banen te leiden. Op vele plaatsen zijn royale viaducten gebouwd.
Dan Slemani: vanouds het intellectuele centrum van Iraaks Koerdistan, waar de eerste universiteit is begonnen, waar een wat lossere sfeer heerst dan in Erbil: veel minder hoofddoeken op straat, er zijn 'clubs' waar massaal - alleen door mannen - gezopen wordt. De centrumstraat, Selim Street, is erg druk - en juist hier staat ons hotel. Er wordt hard gewerkt aan verbetering en verbreding van het wegennet, en net als in Erbil verrijzen op vele plaatsen kantoor- en zelfs torengebouwen, waarvan er een 27 verdiepingen moet gaan tellen. Het lijkt een 'boomtown', maar de toekomst van de 'boom' is onzeker. Want als Bagdad veiliger wordt dan nu zullen investeerders liever daar gaan bouwen en investeren dan in Slemani, want dat blijft tenslotte een provinciestad.
Vanochtend hebben we allereerst een bezoek gebracht aan het kantoor van Kurdistan Save the Children (KSC), een particuliere organisatie die al sinds 1991 kinderprojecten uitvoert in heel Iraaks Koerdistan (en ook een bureau heeft in Bagdad). Vergeet niet dat tot dat jaar het allergrootste deel van Koerdistan in de macht was van het onderdrukkingsregiem van Saddam Hussein. In de tien jaren voor 1991 werden in het kader van een doelbewuste campagne (Anfal) 4500 dorpen verwoest, tienduizenden Koerden verdreven of vermoord. Het aantal weduwen, wezen en oorlogsgewonden is enorm, de achterstand in onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen is ontstellend. Maar in de afgelopen 17 jaar is er ongelofelijk veel gedaan om de situatie te verbeteren. Hulp uit het buitenland blijft wel erg welkom. Zo is er een sponsorprogramma om arme kinderen die door geldgebrek niet naar school kunnen een nieuwe kans tot ontwikkeling te geven. Daarbij gaat het niet om enkele honderden kinderen: nee, om duizenden kinderen!
KSC heeft ook jeugdcentra opgezet. Vanmiddag waren we te gast bij een wel heel bijzonder programma, dat werd gebracht door een Amerikaanse muziektherapeute: een grote groep jongeren werd aan het drummen gezet, of liever, ze kregen trommels, rammelbussen en andere 'instrumenten' in de handen gedrukt en ze konden zich anderhalf uur lang in wisselende ritmen uitleven. Ze zagen ook hoe je allerlei soorten trommels en rammelbussen zelf kunt maken. Je kon ook ritmisch klappen, schreeuwen, brullen, gillen. Het enthousiasme was groot! Bijzonder was ook dat dit jeugdcentrum in een vroegere gevangenis van het Ba'athregiem van Saddam Hussein is gevestigd. De binnenplaats is omgetoverd tot een plantentuin, de verhoorcellen met hun dikke muren zijn in gebruik als muziekkamers.
Groot was de overgang naar ons volgende bezoek: alweer aan een gevangenis maar nu een die onveranderd is gebleven en is ingericht als museum van een nabij verleden. Lopen door halfduistere gangen en kelders, kleine cellen waar Koerden dicht opeengepakt werden vastgehouden om naar martelkamers te worden overgebracht: ophanging aan de armen, toepassen van stroomstoten, alles om 'bekentenissen' los te krijgen, dan fusilleerplaatsen. Zware betonnen muren overal. Een zaal met bovenin 4500 lichtjes ter herinnering aan de evenzovele vernietigde dorpen. Grote foto's van slachtoffers, van de (tijdelijke) bevrijding van de grote Koerdische steden in maart 1991, van de massavlucht naar de bergen toen het Iraakse leger terugkwam en iedereen vreesde dat er weer bombardementen met gifgas zouden worden uitgevoerd zoals in de jaren daarvoor. Het komt allemaal heel hevig op je af, ook al heb je er al veel over gehoord en gelezen.
We hebben tijd nodig om dit alles te laten bezinken. Morgen, donderdag, vertrekken we voor twee dagen naar Khaneqin, verder naar het zuiden, om een rehabilitatiecentrum voor kinderen te bezoeken.
Het gaat ons verder goed. De temperaturen zijn voor ons aangenaam (rondom de 25 graden, in de avond iets koeler).Vandaag viel er, tot grote vreugde van de Koerden, voor het eerst een beetje regen. Voor morgen wordt al weer warm en zonnig weer verwacht.
Piet
22-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 20-10-2008 |
| Minderheden en de media |
Toen we met Khalil onze plannen voor Koerdistan bespraken, raadde hij ons ook een bezoekje aan bij de Jezidi's en de Christenen. Beide groeperingen wonen ten zuiden van Duhok, en Duhok was het eindpunt van onze prachtige tweedaagse rondreis. Vandaar gaat het dan weer terug naar Erbil, en het zou zo aardig zijn als we bij beide groeperingen even onze opwachting zouden maken. Dat zouden we wel in een ochtendje redden. We hebben het geweten maar het was de moeite waard.
Iraaks Koerdistan houdt er een bijzonder evenwichtig minderhedenbeleid op na. Van oudsher hebben in het Koerdische gebied Moslims, Christenen, Jezidi's en misschien nog wel andere groeperingen vreedzaam samengewoond en de huidige regionale regering hanteert een actief positief beleid ten aanzien van deze minderheden. (NB ik praat nu niet over de Koerden in Turkije die het de Christenen in hun gebied behoorlijk lastig hebben gemaakt). Piet legt nog wel een keer uit hoe het politiek precies zit.
Op de avond van aankomst in Duhok maken we kennis met de geestelijke leider van de Jezidi's, een sjeich, maar hij ziet eruit als een gewone mijnheer. Hij is geflankeerd door twee secondanten waarvan er een een beetje Engels praat. Die man wil van mij onze namen en nog iets wat ik niet begrijp, in verband met de media. Media?, nou ja we zien wel.
De volgende ochtend, zodra we bij het culturele centrum van de Jezidi's zijn aangekomen, staat de locale cameraman al klaar + een fotograaf die die dag niet meer van onze zijde wijkt. We worden onmiddelijk geleid naar de ontvangstkamer, die er uit ziet zoals alle ontvangstkamers: alle wanden zijn bekleed met logge bankstellen die per definitie niet goed zitten. Piet en ik krijgen een ereplaats naast de sjeich, onze tolk stelt zich strategisch op, de secondanten van de sjeich zitten ook bij hem in de buurt, en als er dan nog geintereseerden zijn, vinden die wat verder weg ook nog wel plaats. Voor we het weten staat er al een flesje water voor onze neus. Wat later volg de (mierzoete) thee. Nu volgen de beleefdheids- uitwisselingen. Met de hand op het hart wordt ons verzekerd dat we zeer welkom zijn, dat het voor hen een eer is om ons te mogen ontvangen.
Piet antwoordt in soortelijke termen en verelt dan hoe het komt dat hij, en wij zo geinteresseerd zijn in Koerdistan. Dat verhaal heeft hij al de nodige keren verteld, en hij is al aardig op weg om de tekst wat in te korten. Dan vertelt de sjeich over de Jeszdi's, over hun godsdienst, maar vooral over het feit dat ze zo blij zijn met de steun van president Barzani, die in een belangrijke toespraak heeft gezegd dat de Jezidi's kunnen rekenen op zijn bescherming (wie aan de Jezidi's komt, komt aan de Koerden). Die bescherming houdt ook in dat de Koerdische regionale regering hun laat delen in alle financiele voorzieningen die ook voor de andere Koerden gelden. Buiten het door de Koerden beheerde gebied is dat wel anders, daar worden bij tijd en wijle behoorlijke slachtpartijen gehouden onder deze mensen. Een uur en vele foto's later gaan we naar het muzeumpje in het gebouw, krijgen daar nog wat uitleg, nog meer foto's, en we nemen harelijk afscheid van de sjeich. De twee secondanten gaan met ons mee naar het volgende adres: al Kosh, een Christelijk dorp. Hier worden we ontvangen in de ontvangstruimte (zie boven) van de KDP(Koerdische Democratische Partij). Moslims, Christenen en Jezidi's zitten broederlijk en zusterlijk bijeen, en na het ritueel, zie boven, wordt gevraagd of we de christelijke kerk willen zien. Na al die moskeeen op ons pad, een welkome afwisseling. Die kerk is eigenlijk een klooster, er wonen ook een aanal families, en er is ook nog een jongensweeshuis bij. Maar heel bijzonder is dat het wereldwijde hoofd van de Chaldese Kerk aanwezig is en natuurlijk zeer genegen is om ons te ontvangen in de ontvangstruimte, zie boven etc. met televisie en fotograaf. Deze hoge geestelijke spreekt vloeiend Italiaans, en onze tolk kan even uitrusten wanneer Piet en hij (de Patriarch) even samen bezig zijn. Na een uur uitwisseling krijgen we een rondleiding door de kerk en de andere gebouwen, en als we willen kunnen we ook nog die en die spreken, dat of dat gaan zien...en jullie zijn hartelijk voor de lunch uitgenodigd..... Ik neem de tolk, onze trouwe Abdelsalam, even apart, we lopen zwaar achter op ons tijdsschema. Tenslotte zijn de Jezidi's met ons meegereisd om ons het Jezidische heiligdom Lalesh te laten zien, dus dat programmaonderdeel kunnen we niet schrappen. Betrekkelijk snel nemen we nu afscheid, maar niet zonder de statiefoto's op de trap voor het klooster. Een beschrijving van het heiligdom Lalesh vergt een heel apart verhaal en bovendien nog wat studie aan onze kant om iets meer te begrijpen van de godsdienst van de Jezidi's. Ook hier zijn we ruim een uur bezig met de bezichtiging (op blote voeten, en vooral niet op de drempels gaan staan, maar er overheen stappen, verder doen ze nergens moeilijk over). Naast het heiligdom, een soort kerkruimte maar dan anders, zijn er ook nog een aantal woningen op het terrein.
We worden gefotografeerd wanneer we langs moeilijke trapjes door lage gangetjes uitkomen bij de heilige bron, we worden bij alles gefotografeerd. Na een uur zijn we nog lang niet uitgekeken. Het is half vijf geweest,de eerste oliepitjes worden al aangestoken in het complex. In het totaal zijn er 365 olielampjes die iedere avond aangestoken worden!
We moeten nu echt vertrekken. het is zeker nog twee uur rijden naar Erbil en om zeven uur zijn we uitgenodigd voor het diner door de minister van Jeugd en Sport. Onze chauffeur Hashem kan nu zijn roeping uitleven. Met zijn zware 4-wheeldrive landcruiser breekt hij alle records en zet ons om half zeven voor het hotel af waar we de miniser zullen ontmoeten. Oef!!!
Lia
P.S. Bij het einde van de (eerste) Golfoorlog, in 1991, kreeg een groot deel van het Koerdische gebied in Noord-Irak militaire beveiliging van de Coalitie (Amerikanen, Britten, aanvankelijk ook Italianen en Nederlanders). Hier hadden de Koerden zelfbestuur met hun eigen partisanen-troepen, de pesjmerga's. Na de invasie van 2003 bevrijdden de Koerden nog meer van ' hun' gebied met hun pesjmerga's. De bevolking van dit gebied is geheel of overwegend Koerdisch en het heeft ook Koerdisch bestuur gekregen. Alleen: dit is nog niet definitief geregeld tussen de Koerden en de Iraakse regering (waarvan de Koerden nu overigens deel uitmaken). Het is het zogenaamde 'omstreden' gebied, waartoe bijvoorbeeld de hele provincie Kirkoek behoort, en ook het dorp al Kosh waar wij op bezoek waren, en Khanekin waar wij over enkele dagen naar toe zullen reizen. Dankzij de aanwezigheid van de pesjmerga's is het in al Kosh en Khaneqin veilig, maar soms komen er wel eens Iraakse troepen binnenlopen - en dat leidt dan meteen tot heftige politieke spanning. Tot nu toe is die altijd opgelost met terugtrekking van die troepen.
In de provinciehoofdstad Kirkoek en het nabije oliegebied zijn blijkbaar nogl Iraakse legereenheden aanwezig, dus daar gaan we zeker niet naar toe. Overigens: Amerikaanse of Britse militairen zie je hier nergens - er wordt volledig vertrouwd op de kracht van de pesjmerga's.
20-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 18-10-2008 |
| Dwars door de Badinan |
|
Gisteren, vrijdag, begon onze driedaagse tocht door de Badinan, het noordelijke deel van Iraaks Koerdistan. We vertrokken om half tien uit ons hotel en schoten in hoog tempo - onze chauffeur houdt van snelheid - over de dubbelbaans snelweg naar Salahaddin, waar Mas'oud Barzani, de Koerdische president, zijn zetel heeft. Omdat hij deze dagen in Bagdad is voor heel belangrijke besprekingen met de Iraakse regering is het nog de vraag of we hem zullen ontmoeten, maar het is nog steeds een mogelijkheid.
Dubbelbaanse snelwegen, dat is allemaal van de laatste jaren. Het is ongelofelijk hoe snel hier oude kronkelige verbindingswegen verbouwd zijn voor het enorm drukke autoverkeer. In Iraaks Koerdistan lopen geen treinen en er zijn heel weinig bussen, dus vrijwel alles en iedereen rijdt in liefst superauto's. Erbil, de voorlopige hoofdstad van deze regio, heeft drie royale ringwegen gekregen om het verkeer enigszins te verwerken. Maar de bedrijvigheid is zo groot, dat het grote delen van de dag vol staat.
In Shaqlawa, een klein uur verder over de snelweg, stoppen we bij een hotel waar een dertigtal jongeren juist een traingscursus over leidinggeven en democratie gaan afsluiten. De cursusleider is een Koerd die jarenlang in Zweden heeft gewoond en goed Engels spreekt. Hij hoort ons verhaal en vraagt ons dan meteen, hiervan iets aan de hele groep te vertellen. Onze tolk vertaalt het meteen. De hele zaal juicht na afloop en iedereen moet met ons op de foto, en ook worden we mee aan de tafel uitgenodigd.
Verder gaat het, door schitterende valleien tussen zonbeschenen hoge bergen, totdat we bij het begin van een diepe kloof - Geli Ali Beg -Koerdische muziek horen: er is een trouwfeest aan de gang. Een rechte rij van feestelijk gekleden mannen stapt statig op het ritme van de muziek heen en weer, en daartegenover beweegt zich ook een rij van prachtig uitgedoste vrouwen. Om hen heen zitten tientallen mannen en vrouwen, jong en oud, naar het dansen te kijken. In hun midden zitten bruid en bruidegom op een bankje te genieten.
Hoewel we ook hier worden uitgenodigd om te blijven gaan we toch maar verder, over een goed aangelegde weg hoog boven de lange kloof, totdat we tot onze grote verbazing bij een pretpark aankomen. Een pretpark 'Pank' temidden van de mooiste natuur die je je kunt denken: hoge bergen omringen de vallei van Rowanduz, en net boven de kloof is een lunapark met draaimolens, een reuzenrad dat in de avond verlicht wordt, en honderden vakantiehuizen, een project van een steenrijke Zweedse Koerd die die project heeft bedacht en betaald. Vooruitgang? Maar honderden - en in de zomer duizenden - Koerden vinden het geweldig, zitten met hun familie bij elkaar te picnikken, kijken naar de lichtjes aan de overkant van de kloof.
Bij een familie worden we spontaan uitgenodigd voor de thee. We zitten in kleermakerszit op een mat en een van de moeders schenkt thee uit de grote theeketel in de bekende kleine glaasjes. Er komen steeds meer familieleden bij, ooms, neven en nichten die uit Canada en de Verenigde Staten zijn overgekomen, dus met de taal komen we goed uit. Ze willen graag dat we met ze meegaan naar hun dorp aan de overkant, maar we zijn al in dat mooie vakantiehuisje ondergebracht, dus dat plan kan niet doorgaan.
We zitten midden in het Koerdische weekeinde, dat op vrijdag begint en doorloopt in de zaterdag. Dat is onze tweede reisdag, die ons eerst naar het dorp Rowanduz brengt. Daar was ik met onze Argonautenploeg het eerst in 1973 en we bewaren er heel bijzondere herinneringen aan. Maar het is in 35 jaar wel heel erg veranderd en uitgebreid. dierbare plekjes zijn verdwenen.
We buigen door de vallei nu naar het noorden, naar Barzan, waar de stam van de Barzani's van oudsher gewoond heeft. Het ligt aan een brede rivier, het gebied is vruchtbaar en de Barzani's waren altijd machtige heren. Hun grote voorman Mustafa Barzani leidde het verzet van de Koerden in Irak, die hem in grote getale volgden. Het Iraakse leger is er nooit in geslaagd hem te pakken te krijgen: hij wist altijd veilige schuilplaatsen in de bergen te vinden. Voor Saddam Hussein was dat de reden om Barzan totaal te verwoesten en duizenden Barzani's weg te voeren naar het zuiden van Irak, waar ze massaal werden omgebracht. En dat was nog maar een van de wandaden van het Iraakse regiem, dat naast Barzan meer dan duizend dorpen in Iraaks Koerdistan vernietigde - in een poging om zo het verzet te breken - en bewoners dwong in 'mujamma's, collectieve dorpen, te gaan wonen - als ze niet werden gedeporteerd of met gifgas werden bestookt.
In Barzan bezoeken we de begraafplaats waar vele honderden Barzani's onlangs zijn herbegraven nadat ze in een massagraf in Zuid-Irak waren gevonden. Even verder is de plaats waar Mustafa Barzani zelf, en zijn later overleden zoon Idris, begraven zijn. Enkele Barzani-Koerden waaronder een volle neef van Mustafa Barzani, Sheikh Abdullah Barzani, ontvangen ons en vragen daar een gedenkwoord te spreken. Daarna
krijgen we thee en fruit aangeboden, en even later volgt een complete maaltijd. We zitten onder een rieten afdak uit te kijken over de vallei. Het is een indrukwekkende plek.
Er volgt alweer een prachtige tocht, nu naar het westen, naar Amediya (Amedi) en Duhok. Brede uitzichten op de bergen die links en rechts de vallei omzomen. Amediya is een heel oude vestingstad boven op een hoge heuvel die de hele vallei beheerst. Hier zetelde eeuwen geleden een van de beroemdste Koerdische emirs over de Badinan.
Dankzij het forse tempo van onze chauffeur komen we nog met avondlicht, half zes, in Duhok aan. Alweer verbazing over de enorme uitbreiding van deze stad, waar Lia en ik in de vroege jaren 'negentig veel hebben rondgelopen, onder andere om vrouwenprojecten een kans te geven. We worden op de zevende verdieping van een modern hotel ondergebracht. Na een prima avondeten in de stad gaan we nog even winkelen in een enorme supermarkt, de eerstgebouwde in Iraaks Koerdistan. Je kunt er werkelijk van alles vinden: van hometrainers tot dameskleding, van kinderspeelgoed tot plakband. Heel veel spullen zijn 'made in China' en in dollars geprijsd.
Het is genoeg voor vanavond - morgen gaan we al vroeg naar het culturele centrum van de Yezidi's in deze stad en naar een van de vele christelijke dorpen hier in de buurt.
Wordt vervolgd.
P.S. We vinden het heel jammer dat we niet voldoende techniek hebben ontwikkeld om bij deze verhalen foto's te plaatsen. Later misschien.
18-10-2008, 22:36 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 17-10-2008 |
| Ministers in Erbil |
|
We hadden een uiterst rustige woensdag, met alleen in de ochtend een bezoek van Sarbast, onze Koerdische vriend uit Leuven, die nu docent is in plantkundige aan de universiteit van Erbil. Hij nodigde ons uit voor een avondeten in de landbouwfaculteit. Ook daar was het rustig vergeleken met de utbundige avond tevoren in Hawrami. Maar het was een stilte voor de storm, want donderdag werd een hectische dag.
Onze 'organisator' Khalil Sinjari, hoofd van Kurdistan TV Europa, een van de KDP-zenders, had in overleg met ons een bezoekprogramma aan diverse ministers van de regionale regering geregeld. Het begon al vroeg met de minister van Landbouw, daarna volgde de minister van 'extra-regional affairs' die de problematiek van de 'omstreden gebieden' moet behandelen - gebieden die wel voornamelijk door Koerden worden bewoond maar die door Bagdad worden gezien als Arabisch, dus niet behorend tot de regio Koerdistan. Daar hoort onder andere het olierijke Kirkoek bij.
Na een snelle lunch en een half uurje 'toerisme' op de citadel van Erbil - de stad geldt als de oudste bewoonde plaats van de wereld - brachten we een bezoek aan de weduwe van Sami Abulrahman, een Koerdische minister die we al in 1974 hadden leren kennen en daarna heel initensief hadden meegemaakt tijdens onze reizen in 1991 en 1992. Hij kwam om het leven bij een vreselijke aanslag in februari 2005. We zijn altijd heel erg bevriend geweest en daarom was het fijn hem nu met zijn vrouw en kinderen te herdenken.
Na dit bijzondere bezoek reden we terug naar ons hotel, waar de voorzitter van de Turkomannen-fractie in het parlement van Iraaks Koerdistan ons wachtte met een niet te stuiten relaas over de situatie van deze (van oorsprong Turkse) minderheid in deze regio, met name in de provincie Kirkoek. We hadden daarna een half uurtje rust om dan weer weg te rijden, terug naar Erbil, voor een avondeten met de minister van Landbouw.
Laat in de avond waren we terug in ons hotel.
Vanmorgen, vrijdag, vertrekken we voor een driedaagse 'vakantietocht' naar Rowanduz, Barzan en verder naar Duhok, om zondagmiddag weer terug te keren voor een gesprek met de minister voor o.a. Jeugdzaken. Ook maandag zullen we nog diverse gesprekken hebben. We hopen tussentijds de gelegenheid te hebben over onze ervaringen van deze dagen te schrijven, maar het is heel veel...
Tot nader!
Piet
17-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 15-10-2008 |
| Nightlife in Erbil |
De eervolle situatie om gast te zijn van de regionale Koerdische regering heeft zo zijn diverse kanten. We wonen in een nieuw 5 sterrenhotel buiten Arbil, dus zonder duidelijk plan en zonder chauffeur kan je geen kant op. We zijn een beetje (veel) afhankelijk van de afspraken die onze vriend Khalil voor ons kan maken, maar hij is een druk bezet man, en hij wil van alles voor ons doen maar heeft er niet altijd tijd voor. Ondertussen kunnen we natuurlijk bellen met allerlei andere bevriende Koerden, en dat doen we ook. Die willen ook meteen van alles met je ondernemen, en zo is de coordinatie niet altijd simpel. Het betekent voor ons dat we het hotel nu van binnen en buiten kennen, en veel tijd hebben om blogjes te schrijven. Dit gaat beslist anders worden, dus we maken nog maar even gebruik van de gelegenheid. We hadden het moeten weten, het is hier: much hurry, much wait.
Maar goed, gisterochtend hadden we bezoek van Nawzad en zijn zwager, en die nodigden ons uit voor het avondeten in Erbil, in een mooi hotel met een tuin waar je fijn buiten kan zitten. We hadden onze chauffeur laten bellen, die kwam om half zeven i.p.v. om half acht, ik was net even naar de kamer, Piet zat te schrijven en de receptionist wist ons kamernr. niet meer. Exit chauffeur. Om half acht komt er een andere chauffeur, van Nawzad, om ons op te halen, toen hoorden we pas dat onze chauffeur onverrichter zake was weggegaan. Wij werden in een prachtige nieuwe Toyota SUV in een moordend tempo naar Erbil vervoerd. Dat tempo dat hoort erbij. Verkeerstechnisch heerst hier algemeen aanvaarde anarchie. Verkeersregels zijn er om in noodgevallen op terug te vallen, dus af en toe wordt er voor een rood licht gestopt, en als het nodig is wordt er ook aan de rechter kant van de weg gereden. De enkele vinnige verkeersdrempels en de checkpoints zijn gekend door iedere chauffeur en worden zorgvuldig gerespecteerd.
We komen dus heelhuids in het hotel aan waar de beste kebab van heel Koerdistan gemaakt wordt. Nou daar moeten we nog een paar uur op wachten. We worden verwelkomd door onze vrienden en worden naar een lange tafel gebracht vlakbij de klaterende fontein en de lichtjes. Er is ook een Engelse zakenrelatie bij die net zijn eerste schreden zet in Koerdistan. Een deel van de tafel staat vol met lekkere entree's, slaatjes van diverse soort, pistache noten en ander heerlijks. Of we wijn willen, ja wij wel. Nawzad vertelt dat hij alleen nog maar wijn drinkt. Ik vraag even na: toch ook nog wel water en thee en zo? Ja natuurlijk maar geen whiskey meer of cognac of wodka.
Ik raak in gesprek met de Engelsman, en daar komen de volgende gasten, die krijgen eerst ook hun voorafjes, en dan zie ik de mensen weer opstaan en er komen weer mensen bij, dat gaat nog een keer of wat zo door en de lange tafel raakt aardig vol .Uiteindelijk komt de zo geroemde kebab, niet meer zo erg warm, wel lekker en erg pittig gekruid. Het wordt een vrolijke happening, waarbij we, en met name Piet, een aantal oude dierbaren weer terugzien, o.a. de uitbundige Hussein Sinjari, die ons allemaal warm omhelst. We hebben hem het laatst gezien op Piet zijn 65ste verjaardag toen hij, gekleed in Koerdisch kostuum, een gloedvolle toespraak hield. Er schuift ook een Ibrahim aan, een wat oudere man, maar bij narekenen toch niet heel veel ouder dan ik, en met hem heb ik erg veel gepraat, deels in het Duits (hij had in Duitsland gestudeerd, en hij ervoer Duitsland ook als het land dat hem gevormd had), deels in het Engels vanwege de Engelse zakenman.
Nadat we het over van alles hadden gehad, vroeg ik: ' en hoe is het nieuwe Koerdistan nu voor u? ' En toen kwam het verhaal dat we in diverse varianten al hebben gehoord, maar dit was zijn verhaal: "Als student wilden we allemaal zo geweldig ons best doen, we voelden ons allemaal ambassadeur van Koerdistan, ons volk heeft zoveel geleden, er was zoveel idealisme, en wat zie je nu: er is teveel geld, er gebeuren wel goede dingen, maar met de beschikbare mogelijkheden zou er nog zoveel meer gedaan kunnen worden". Uit zijn woorden sprak teleurstelling en een zekere schaamte. Zijn gevoel deed me denken aan het gedichtje dat Piet in een van de eerdere bijdragen heeft opgeschreven: "Cadeau". De Koerden die het harde Pesh Merga (partisanen) bestaan hebben beleefd, die vol idealisme voor hun land hebben gestreden, moeten nu toegeven dat Koerdistan zich ontwikkelt als een normaal land in ontwikkeling in het Midden-Oosten, met alle onvolkomenheden van dien, dat het niet 'het cadeau aan de wereld' is geworden, en dat doet pijn.
Om half een 's nachts vallen we moe en vol van alle gesprekken en de wijn tuimelend in bed.
Lia
15-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 14-10-2008 |
| Nawzad is trots en teleurgesteld |
|
De Koerdische vrienden die vanmorgen in ons sjieke hotel Khamzad bij Erbil op bezoek kwamen waren Nawzad Dzayi en diens zwager en compagnon in zaken. Nawzad, hoewel Koerd, had in 1973 van de Iraakse autoriteiten toestemming gekregen om aan het Institute of Social Studies in Den Haag een jaar lang ontwikkelingspolitiek te studeren. Dat was in de periode van wapenstitlstand tussen de Koerden van generaal Mustafa Barzani wel eens mogelijk. Maar toen in maart 1974 de oorlogopnieuw uitbrak was terugkeer naar Irak voor Nawzad geen optie meer. Gelukkig kreeg hij toestemming van de Nederlandse regering om voorlopig hier te blijven. Als actief lid van de KDP, de Koerdistan Democratische Partij, die de strijd tegen Bagdad voerde, zon hij op mogelijkheden iets voor zijn mensen te doen.
Nawzad legde contacten met Nederlandse parlemensleden, o.a. met het Eerste Kamerlid Bas de Gaay Fortman, die heel sympathiek stond tegenover het streven naar vrijheid van de Iraakse Koerden. Ook speurde hij de Nederlandse kranten en tijdschriften af - en vond daar een artikel van een Piet Muller, die kort geleden met zijn ploeg was teruggekomen van zijn eerste spannende reis naar Koerdistan. Hij ging er meteen op bezoek in Hilversum - en vanaf toen werd er intensief samengewerkt. Samen regelden ze een bezoek van een Koerdische politieke delegatie aan ministeries en parlementsleden. Dat bezoek leidde er weer toe dat de ploeg een tweede reis naar Koerdistan ging voorbereiden, ditmaal om de humanitaire situatie in het oorlogsgebied in ogenschouw te nemen. Bij terugkeer werd de Initiatiefgroep Koerdistan opgericht, die de hulp-verlening aan de Koerdische bevolking ging organiseren.
We hebben in die jaren heel veel samen gedaan - maar daarna liepen onze wegen uit elkaar. We stuurden elkaar wel altijd kerstkaarten en hadden nog een enkele ontmoeting. Toen raakten we heel lang uit elkaars zicht. Nu begroeten we elkaar als oude vrienden en Nawzad vertelt hoe hij de nieuwe situatie bekijkt. Hij is aan de ene kant geweldig trots op wat de Koerden nu zelf hebben kunnen bereiken, de geweldige ontwikkeling die in zijn land (of beter: regio) heeft plaats gevonden. En tegelijk heeft hij veel kritiek op de corruptie die overal optreedt, over het in zijn ogen verkeerde beleid dat wordt gevoerd. Hij is ook persoonlijk bitter gestemd over het feit dat hij, die jarenlang belangrijke ervaringen en contacten
heeft ontwikkeld in Arabische olielanden, met zijn vakkennis niet aan bod komt maar nu in landbouwwerktuigen en tractoren moet handelen. 'Het gaat ons goed in Koerdistan, maar het kon zoveel beter' , zegt hij.
Vanavond zijn we bij hem en zijn familie te gast. Nu kan hij eindelijk in zijn eigen land de echte Koerdische gastvrijheid laten zien. En wij zullen vrienden blijven.
Piet
14-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
|
| We zijn in Koerdistan! |
|
Ja, we zijn in Koerdistan! Dat was ook voor ons een droom - om het na al die jaren weer te zien!
Het is geen groot plezier door het Koerdische gebied van (Oost)Turkije te reizen, vooral ook gevoelsmatig. Je weet dat de Koerden het er nog steeds heel moeilijk hebben. Het is het meest achtergebleven deel van Turkije en de Koerden hebben er nog nauwelijks rechten: Koerdisch spreken op straat of in koffiehuizen is ongewenst - de politie kan het horen en je in de gaten houden. Radiouitzendingen in het Koerdisch zijn er nu blijkbaar wel, zij het sporadisch, en volgend jaar april zouden er zelfs op de nationale tv voor het eerst Koerdische uitzendingen komen, in het kader van culturele rechten voor de minderheden in Turkije. Voor een volk van omstreeks tien miljoen mensen in dat land....
Honderden vrachtauto's staan langs de kant van de weg in de richting van de grensovergang met Iraaks Koerdistan. De controles zijn buitengewoon streng en langzaam. Met een personenauto of busje kom je er goed door. Als je door je taxichauffeur goed bent ingelicht kom je vlot langs de diverse loketten waarvoor vrachtautochauffeurs zich verdringen. Massieve betonnen gebouwen van politie, leger en douane laat je achter je wanneer de grensrivier overgaat.
Aan de andere kant staat de onvermijdelijke poort met een deur. We worden naar binnen genodigd en krijgen een glaasje thee terwijl de paspoorten worden bekeken. Zo wordt iedere bezoeker verwelkomd. Dan rijden we naar verdere dienstgebouwen in het groen rondom een fonteintje. Iedereen steekt zijn hand op en groet je vriendelijk.
Als gasten van de regering krijgen we in de VIP-room een overvloedige middagmaaltijd aangeboden. Een mooie auto staat voor ons klaar en de chauffeur, Rehber genaamd, zal ons in de komende dagen overal heenrijden waar we maar willen. We kunnen alles schrijven, fotograferen, zeggen: dit is het land van complete persvrijheid, er zijn honderden kranten, radiostations, tvzender, internetsites van alle soorten organisaties en groeperingen, waaronder de politieke partijen. Als je www.kdp.org of www.puk.org zoekt krijg je de grootste twee Koerdische partijen. Op hun sites vind je links naar werkelijk van alles: arabische, europese, amerikaanse sites van alle richtingen. De regionale regering vind je op www.krg.org.
In de late namiddag rijden we het Koerdische land binnen. Weer staan er honderden vrachtauto's langs de weg. Het handelsverkeer tussen Turkije en Irak is heel intensief, vooral ook in bouwmaterialen. De bestemming is deels direct Koerdistan, waar veel wordt gebouwd, maar er is ook heel veel transitoverkeer naar (arabisch) Irak. De weg via Duhok naar Erbil is uitstekend, soms zelfs tweebaans. Er zijn kennelijk ook veel nieuwe doorgaande wegen aangelegd. Bruggen zijn helemaal vernieuwd. In de avondschemering zien we lege, onbebouwde velden en verlichte dorpen. Duhok lijkt mateloos te zijn uitgebreid. Bij het langsrijden van Erbil zien we In Erbil zien we torengebouwen.
Dan komen we aan bij het Khamzad hotel, een luxe 'resort' dat op een heuvel is gebouwd die uitziet over Erbil en Salahuddin, waar het presidentieel verblijf staat. Hier zullen we de komende twee weken mogen verblijven. Het is schokkend, deze overgang van een leven in holen en spelonken in voortdurende angst voor bombardementen en gifgasaanvallen (jaren 'zeventig en 'tachtig) via een periode van moeizaam herstel met internationale hulp (jaren 'negentig) naar een situatie waarin een gebied - het is nog geen land - waar de mensen zich kunnen gaan oprichten.
Hier eindigt deze blog, want Koerdische vrienden van meer dan dertig jaar terug komen binnen!
Piet
14-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 13-10-2008 |
| De krant over Koerdistan |
Zaterdag jl. verscheen in De Gooi- en Eemlander, Hilversum, een artikel over de ophanden reis van Piet en Lia naar Iraaks Koerdistan, op basis van een interview met een verslaggever. Het artikel is aardig ' gelukt', behalve dan dat de International Society Kurdistan niet door ons werd gesticht maar door Sylvio van Rooy in Amsterdam. Om te voorkomen dat in onze blogs hetzelfde wordt verteld als in dit artikel komt het boven deze blog te staan. Kunstje: als je er met je muis op gaat staan krijg je een leesbare vergroting. (Dit lukt alleen als Argo-plusscout Willem technisch bijspringt - anders blijft het alleen tekst).
Deze blog schrijven we vanuit het luxueuze Khanzad hotel even buiten Erbil in Iraaks Koerdistan. We zijn er dus aangekomen maar als gevolg van vertragingen redelijk uitgeput. Daarom nu alleen nog wat reisinformatie.
We zijn, zoals bekend, van Schiphol via Istanbul naar Diyarbakir in Oost-Turkije gereisd, en daarna per taxi naar de grens met Iraaks Koerdistan. Waarom niet direct naar Erbil? Allereerst omdat de meest geschikte vlucht, van Dusseldorf direct naar Erbil International Airport, maar eens per week gaat - en hij zou wel eens kunnen uitvallen. De 'safe' vlucht met Austrian Airlines van Wenen naar Erbil gaat vier keer per week maar is behoorlijk duur omdat je eerst naar Wwenen moet vliegen. Vandaar die Diyarbakir-route, die als extra attractie heeft dat je ruim drie uur door Oost-Turkije rijdt, niet supermooi - veel kale heuvels - maar wel heel erg Koerdisch. De weg is uitstekend, soms zelfs dubbelbaans, en prettig rustig. Hier en daar wegcontroles, maar overal meteen doorrijden - er is helemaal niets te merken van militaire of politieke spanningen. Het is prettig warm overdag, zo tegen de 30 graden, en in de avond wat koeler.
Die vertragingen waren niet interessant - tussenlanding in Sofia, daardoor gemiste overstap in Istanbul, vliegen naar Diyarbakir pas maandagmorgen, geknalde band onderweg en computerstoring aan de Turkse grens zodat we alleen met behulpzame kunstgrepen verder konden. Het was wel vermoeiend: maandag om 3 uur opstaan (Istanbul), vele uren vliegen en autorijden, die avond om 22 uur te ruste (in Erbil).
Nee, echt bijzonder werd het bij aankomst aan de Iraaks Koerdische grens. Dat verhaal komt morgen!
Piet
13-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 10-10-2008 |
| Hoe zat het ook weer met de Koerden? |
Omdat er mogelijk meer mensen dan echte 'insiders' met onze reisblog gaan meelezen komt hier een korte uitleg over de Koerden en Koerdistan.
De Koerden zijn een volk met een eigen taal, een eigen cultuur en tradities, een eigen geschiedenis. In een aaneengesloten gebied in het Midden-Oosten wonen ca. 20 miljoen Koerden, en wel in het oosten van Turkije, in het noordoosten van Syrië, in het noorden van Irak en het noord-westen van Iran. Door politieke en militaire ontwikkelingen hebben ze geen eigen staat maar zijn ze over die vier landen verdeeld geraakt. Eerst trokken, al in de 17e eeuw, de Perzen en de Ottomanen een grens door het Koerdengbied. Daarna, na de 1e wereldoorlog, was het vooral de olie die voor de Fransen en de Engelsen de grenzen van hun belangen bepaalde. Zo ontstonden Syrië en Irak. Door de nieuwe grenzen konden de Koerden niet meer zoals vroeger binnen hun gebied vrij rondtrekken. Maar ook hebben de vier nationale overheden voortdurend getracht de Koerden onder de knoet te houden omdat ze bang waren voor opstanden en verzet. Zo werd de Koerden in Turkije al in 1920 verboden Koerdisch te spreken, mocht Koerdische muziek niet in het openbaar gespeeld worden, waren radio- of televisieuitzendingen taboe. Het was zelfs verboden je Koerd te noemen. Als je nu Turkse Koerden spreekt gaat dat vrijwel altijd in het Turks. Daar komt bij dat in de laatste twintig jaar honderden Koerdische dorpen door het Turkse leger zijn vernietigd om het gewapende verzet van de PKK te breken. Veel van de bewoners hebben hun toevlucht gezocht in de grote steden van Turkije. Toch wonen er nog vele miljoenen Koerden in Oost-Turkije.
In Syrië woont een Koerdische minderheid van enkele tienduizenden, die het ook moeilijk heeft. Opvallend is de situatie in Iran: daar wordt in de scholen in de provincie Kordestan alleen farsi (perzisch) gesproken maar enkele radiouitzendingen zijn toegestaan. Er is Koerdisch verzet maar dat krijgt in het Iran van de ayatollahs vrijwel geen kans.
Onze betrokkenheid bij de Koerden is begonnen toen een aantal studenten-leden van de Hilversumse scoutinggroep De Argonauten in 1972 het plan opvatten om naar dit gebied te gaan. We waren 'gewoon' nieuwsgierig: wat is dat voor een volk zonder land? We zouden vooral naar Iraaks Koerdistan willen gaan, omdat daar de Koerdische verzetsbeweging een groot deel van 'hun' bergen - een gebied zo groot als Zwitserland - in handen had. In eerdere jaren hadden de Koerden, die in Irak altijd een sterke positie hebben ingenomen, voor elkaar gekregen dat hun zekere culturele rechten werden toegestaan, en ook Koerdische onderwijs in scholen. Maar toen ze in Bagdad aandrongen op autonomie en rechten op een deel van de olieopbrengsten van Irak ging het mis. De Koerden onder leiding van hun toen al legendarische leider Mustafa Barzani begonnen een effectieve guerilla in de bergen en bereikten een wapenstilstand in 1970 voor vier jaar. Voor ons Argonauten was dat dus de kans om de geplande reis te gaan maken. Het bijzondere was, dat in die tijd in Nederland vrijwel niemand iets van de Koerden wist, laat staan dat men in Koerdistan geweest was. We hebben dus een jaar lang informatie moeten verzamelen eer we in 1973 op weg konden gaan. We zaten met ons zevenen in een min of meer gesponsord busje waarop 'Xenophon' stond geschilderd, want we wilden geen argwaan wekken en beweerden dat we de historische tocht van de Griekse veldheer Xenophon (de Anabasis) door deze streken wilden nareizen. De oude Argonauten waren tenslotte Grieken!
Het hele verhaal van onze avonturen in de zomer van 1973, van onze tweede tocht in oorlogstijd in 1974, van onze hulpverleningsacties in de winter van 1974/75, de ineenstorting van het Koerdische verzet in maart 1975, onze laatste ontmoeting met Mustafa Barzani in maart 1975, de komst van Koerdische asielzoekers naar Nederland twee maanden later en hun opvang door de mensen van onze Initiatiefgroep Koerdistan - het is te veel voor een eenvoudige blog. Bovendien verwachten we dat er binnenkort in een of meer dagbladen artikelen over het een en ander zullen komen te staan. Maar het zal duidelijk zijn: Piet heeft hier een zeer doorleefd 'verleden'.
In 1991 kwam hieraan een uitgebreid vervolg. Kort na de Golfoorlog kreeg het Koerdische verzet weer een nieuwe kans, maar al snel keerden de Iraakse troepen terug - en de dreiging van uitroeiing met chemische wapens was zo'groot dat de Koerdische bevolking massaal naar de grensbergen van Turkije en Iran vluchtte. Een coalitie van Amerikanen, Britten, Fransen, Italianen en Nederlanders stelde daarop een beschermde zone in Noord-Irak in. Vanaf dat moment konden hulpverleners via de Turkse grens het Koerdische gebied binnenkomen. Zo ook Lia en Piet, die daar toen tweemaal samen voor dat doel zijn geweest; Piet zelfs nog een derde keer in 1993, met een missie van Nederlandse Kamerleden.
Alweer: het zal duidelijk zijn dat wij een heel bijzondere tijd in Iraaks Koerdistan hebben beleefd.
Sindsdien zijn er vijftien jaar voorbijgegaan. Saddam Hussein is er niet meer, Irak doet pogingen overeind te komen maar is nog steeds instabiel, de Koerden maken deel uit van de Iraakse regering en daarnaast hebben ze in het Noorden op basis van de nieuwe Iraakse grondwet een begin van autonomie. Veel kwesties zijn nog niet opgelost, zoals de positie van olieprovincie Kirkoek. Maar de andere Koerdische provincies: Duhok, Erbil en Suleimaniye, zijn veilig in Koerdische handen en daar is een volledig Koerdisch bestuur, een regionale regering onder leiding van president Mas'oud Barzani, zoon van de intussen overleden Mustafa Barzani. Diens politieke tegenspeler, de Koerd Jalal Talabani, bekleedt de positie van president van heel Irak, wat in verband met de grote spanningen tussen Sjiïeten en Soennieten in dat land, een begrijpelijke keuze is.
En nu dus terug naar Koerdistan. Zondag reizen we. We zijn opgewonden want het is een spannende gebeurtenis. Een confrontatie met een land dat een ongelooflijke stroomversnelling heeft doorgemaakt: van tientallen jaren van onderdrukking en verzet nu bevrijding, van honger en ellende naar bijna overvloed. Wat gebeurt er in zo'n land dat in heel korte tijd helemaal open komt te staan naar de wereld, maar toch nog steeds moet leven met enorme onzekerheden? Wat gebeurt er met de mensen in zulke omstandigheden?
Tot later.
Piet
10-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 08-10-2008 |
| Wat roept ons naar Koerdistan? |
|
Waarom willen wij, Lia en Piet, naar Koerdistan?
Omdat we, na die vijftien jaren dat we er niet geweest zijn, ongelofelijk benieuwd zijn hoe het er nu is. Want Koerdistan - en dan bedoelen we Iraaks Koerdistan - heeft een heel bijzondere, warme plek in ons hart. Het zijn de mensen die altijd een zó diep verlangen naar vrijheid hadden, die daar zó lang voor hebben gevochten en geleden. Het is het overweldigende berglandschap langs de grenzen van Turkije en Iran. En nu is daar die realiteit - al is die nog maar voorlopig: een autonoom gebied in het noorden van Irak waar Koerden 'zichzelf kunnen zijn' (xwebûn).
We willen het niet romantiseren, want het gaat volgens de berichten in Iraaks Koerdistan nog helemaal niet zo goed. We zullen dat onderweg wel merken. En ook is de internationale situatie nog erg onzeker. Maar voor de Iraakse Koerden is het politieke uitgangspunt van Mustafa Barzani, hun grote leidsman van weleer, gebleven: ze streven naar een autonome regio in een democratisch Irak.
Het was de bedoeling, nu een interessant verhaal te laten volgen over de Koerden, het volk en het land. Maar het is te laat geworden om dat op te schrijven. Vandaag was trouwens een tamelijk hektische dag. Vanmorgen hadden we een uitgebreid interview met een verslaggever van de Gooi- en Eemlander. Het artikel zullen we kopiëren en zo mogelijk bij een volgende editie aanhangen.
Donderdagochtend moet Piet nog snel even naar Den Haag om visa voor Irak op te halen bij de zeer bevriende ambassadeur van dat land. Bevriend, want hij behoort tot de groep van eerste 17 Koerdische asielzoekers die in 1975 door de Nederlandse regering tot ons land werden toegelaten en die wij toen als Initiatiefgroep Koerdistan hebben opgevangen. Hij is voor ons nog altijd Kak Siamand, onze grote vriend, die na de politieke ontwikkelingen van de laatste jaren nu voor de belangen van geheel Irak moet opkomen. En er zijn natuurlijk nog veel meer zaken die op het allerlaatst geregeld moeten worden. En ons vliegtuig vertrekt ècht zondagmorgen al....
Piet
08-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
| 07-10-2008 |
| Voorbereiding op onze reis naar Koerdistan |
|
Dit is heel spannend!
Na Piet's eerste ervaringen met de Argonauten in Koerdistan, in 1973, en na de ervaringen van Lia en Piet samen in hetzelfde gebied in 1991-93, gaan wij, Piet Muller en Lia Visser, voor de eerste keer na vijftien jaar terug naar de Koerden. En dat nog wel op uitnodiging van de regionale regering van Iraaks Koerdistan!
Er zou nu al heel veel over te vertellen zijn, maar we houden het even bij dit eerste korte bericht. Het is de bedoeling dat we deze blog straks dagelijks gaan bijhouden om van onze ervaringen in dit gebied te vertellen. Er zal heel veel veranderd zijn in al die jaren, positief maar ook negatief. We willen onze ogen en oren open houden, veel mensen spreken, het gevoel met het land terugkrijgen.
Ons vertrek is gepland op zondag 12 oktober a.s.. We vliegen met Turkish Airlines eerst naar Istanbul, daarna door naar Diyarbakir in Oost-Turkije. Daar overnachten we om de volgende ochtend vroeg per taxi naar de Turks-Iraakse grens te rijden. Hier worden we om 13 uur opgewacht door een auto met chauffeur, die ons ter beschikking is gesteld voor de twee weken die we in Iraaks Koerdistan zullen zijn.
Eerst reizen we door naar Erbil (in het Koerdisch: Hewler), de hoofdstad van de regio en zetel van de regionale regering. Hier hopen we vrienden van weleer - meestal vluchtelingen die destijds naar Nederland zijn uitgeweken - te ontmoeten en ook regeringsautoriteiten te spreken. Daarna willen we een rondtocht maken door de Badinan, de provincies Erbil en Duhok.
Omstreeks 19 oktober denken we terug te zijn in Erbil en na enkele dagen een tocht te gaan maken naar het zuidoosten, de provincie Suleimaniye (in het Koerdisch: Slemani). In de provinciehoofdstad willen we in de eerste plaats contact opnemen met de organisatie Kurdistan Save the Children, waarvan Lia - als uitvloeisel van haar activiteiten in de jaren '90 - enkele kinderen heeft gesponsord. We hopen Halabja te kunnen bezoeken en zo mogelijk ook het verre Khaneqin, waar een bijzonder project ons wacht.
We zullen de 27e oktober terug moeten zijn in Erbil, want de volgende dag begint al onze terugreis naar de Turkse grens. De 29e vliegen we terug uit Diyarbakir om later die middag weer via Istanbul Schiphol te bereiken.
Is het wel veilig om naar het noorden van Irak te gaan? Dat is de vraag die we het vaakst hebben gehoord. Ja, het is er behoorlijk veilig, alleen moet je niet onveilige plekken willen opzoeken, zoals het berggebied in het uiterste noorden, of Kirkoek, de omstreden oliestad. Dat doen we dan ook niet.
In de jaren '90 hebben we samen al de nodige ervaringen in Iraaks Koerdistan opgedaan. Die kunnen we nu goed gebruiken. En tegelijk kunnen we zien wat er allemaal in die 15 jaar veranderd is.
Tot zover ons eerste bericht. Er volgen zeker meer!
Lia en Piet
07-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia
|
|
|
|
|
|
|
| Gastenboek |
Via onderstaande knop kun je een berichtje achterlaten in het gastenboek
|
| E-mail mij |
Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.
|
|
|
|
