Vrouwenbesnijdenis is het gedeeltelijk of volledig wegsnijden van de schaamlippen en/of de clitoris.. Het besnijden van vrouwen wordt doorgaans op culturele gronden uitgevoerd. Het komt vooral voor in Afrika.
Toch komt dit soms ook nog voor in ons land. Het is niet te vergelijken met de besnijdenis die bij jongens voorkomt. Besnijdenis bij jongens gebeurt om hygiënische redenen. Bij meisjes gaat het vaak om verminking van het geslachtsdeel, waardoor er lichamelijke en psychische schade bij komt kijken. Vrouwenbesnijdenis is niet aan een geloof gebonden. Ook in de Koran staat niet dat een vrouw besneden moet worden. In ons land is vrouwenbesnijdenis dan ook verboden en strafbaar. Ondanks het verbod worden er in België naar schatting jaarlijks 50 meisjes besneden.
Onder vrouwenbesnijdenis ken men vier verschillende types onderscheiden
* Type I Het verwijderen van de voorhuid, eventueel met een gedeeltelijke of gehele verwijdering van de clitoris. Dit is de lichtste, meest symbolische vorm van besnijdenis.
* Type II Verwijdering van de clitoris (clitoridectomie) met gedeeltelijke of gehele verwijdering van de kleine schaamlippen, waarbij soms de schede een klein stukje wordt dichtgemaakt.De meeste besnijdenissen gebeuren op deze manier
* Type III Verwijdering van de volledige genitaliën en het dichtnaaien of vernauwen van de vagina. Infibulatie is de meest extreme vorm, waarbij de clitoris en de kleine schaamlippen helemaal en de grote schaamlippen gedeeltelijk worden weggesneden. De wondvlakken worden vervolgens aan elkaar genaaid.
* Type IV Het prikken, snijden, branden of piercen van de clitoris en/of schaamlippen, het uitrekken van de clitoris en/of schaamlippen, inbrengen van bijtende stoffen of kruiden, enzovoorts.
De meeste besnijdenissen bij vrouwen, laat ons het nog kinderen noemen gebeurt al op de leeftijd van 6jaar. Soms gebeurt het zelfs dat men het al toepast bij babys vlak na de geboorte. Vrouwenbesnijdenis heeft niet met godsdienst te maken, maar wel met de Noord-Afrikaanse cultuur. De ouders van het meisje staan hier ook volkomen achter. Ze doen dit uit naaste liefde voor hun kind. Ze willen hun dochter beschermen en willen haar een veilige toekomst bieden. Maar boven al staat dit ook in het teken van een goede opvoeding. Wij als westerlingen kunnen het haast niet vatten, maar voor de jonge Afrikaanse vrouw is dit iets vanzelfsprekends wat hoort bij het leven, hun leven! Dit neemt niet weg dat de pijn waarschijnlijk niet te harden is. Deze jongen vrouwen denken dat ze na dit ritueel meer kansen hebben op een goed huwelijk. Zou dit dan ook een vorm kunnen zijn van bijgeloof?
Vrouwen die niet besneden zijn, worden in de Noord-Afrikaanse landen niet gezien als volwaardige vrouwen. Een onbesneden meisje wordt door de rest van haar omgeving als een onrein iemand beschouwd. Dit kan je goed afleiden uit een fragment in de film
In de film maken we kennis met Amsatoe. Ze is de dochter van Collé. Ze is enige tijd geleden toegewezen aan een jonge,welvarende gast. Het nakende huwelijk lijkt echter niet door te gaan, omdat Amsatoe nooit besneden geweest is.
Zo zie je maar dat er over een culturele kwestie niet altijd veel wordt nagedacht. Toch zien we in de film dat Collé haar dochter niet heeft laten besnijden,omdat ze er zelf zo een nare ervaring heeft aan over gehouden. Een besnijdenis is zo een gevaarlijke ingreep dat de medische gevolgen ook aanzienlijk zijn. Dit kan meteen na de ingreep zijn, maar ook nog een lange tijd nadien.
Meestal vindt de ingreep zonder enige verdoving plaats. De vrouwen ervaren dan extreme pijn en geraken hierdoor ook soms in een shocktoestand. Ik denk zelfs dat wij als westerse vrouwen deze pijn niet kunnen inschatten. Vaak krijgen ze ook te maken met veel bloedverlies, urineklachten ( moeilijkheden bij het urineren of zware pijn bij het plassen). Omdat ze in Afrika helemaal nog niet zover staan op medisch gebied zoals wij treden er bij vele vrouwen ook infecties op. Ze blijven vaak achter met vieze littekens. Ze blijven continue last hebben van verschrikkelijke buikpijn en hebben zeer veel menstruatieklachten. Veel vrouwen worden hier ook onvruchtbaar van en hebben zeer pijnlijke seksuele ervaringen. Een deel van de vrouwen bezwijkt zelfs aan een tragische dood.
Cultureel bepalend of niet, dit gaat te ver. Geen enkel levend wezen zou zo mogen afzien en dus ook geen vrouwen. In sommige Afrikaanse landen zijn we momenteel toch al zover dat de vrouwenbesnijdenis verboden is. Maar helaas zijn er nog steeds landen in onze wereld die geen wetgeving kennen en dus maar hun gang blijven gaan bij deze arme vrouwen. Zelfs landen die hier wel een wetgeving over hebben treden hier blijkbaar laks in op, aldus gynaecoloog Rock Goerdin van de V-kliniek in Genk.
Geven deze vrouwen dan echt geen teken van verzet?
Ik vond het onbegrijpelijk dat ik in de film ook nog eens zag dat de meeste jonge meisjes ook nog eens besneden werden door vrouwen zelf ( = Salindina ). Ze weten zelf wat voor nare gevolgen deze ingreep heeft en zetten de traditie toch voorts en dat allemaal omdat je dan meer kans maakt op bepaalde dingen zoals bv) het vinden van een goede echtgenoot. Kans, de vrouw lijkt wel een lotje in haar handen te hebben van de loterij waarbij ze meer kans heeft om te verliezen dan op geluk
Toch treft de mannen ook een hoop schuld. Ze zijn voor een groot deel medeverantwoordelijk voor deze ingreep. Ze onderdrukken de vrouwen, door enkel met besneden vrouwen te willen huwen. In deze Afrikaanse landen kan een vrouw niet zelfstandig overleven. Daarom nemen zij de kans om een man te vinden ook heel serieus.
Persoonlijk vind ik wel dat het beeld over de vrouwenbesnijdenis toch wel wat minder erg voorgesteld wordt dan deze in de werkelijkheid is. Zo zie je in de film dat er meisjes vluchten net voor dat ze besneden worden. Ze vinden onderdak bij Collé. Heel het dorp staat hierdoor in rep en roer, maar uiteindelijk kunnen ze ook andere vrouwen overtuigen om hun dochters niet meer te laten besnijden. Ze groeperen samen en er wordt uiteindelijk beslist om geen besnijdenissen bij vrouwen meer uit te voeren. Maar helaas vrees ik dat dit in de realiteit niet zomaar zal en kan gebeuren.
Hoe zit het eigenlijk met de mensenrechten rond dit thema?
Vanuit het perspectief van de mensenrechten is vrouwenbesnijdenis, van welke aardook, een schadelijke praktijk, een schending van de mensenrechten van meisjes en vrouwen (met inbegrip van het recht op gezondheid,lichamelijke integriteit,bescherming en, in extreme gevallen, het recht op leven) en een vorm van geweld.
Toch heeft men ondertussen al een internationale dag tegen vrouwenbesnijdenis. Deze gaat door op 6 februari. Men heeft over dit thema ook al een congres gehouden met maar liefst 30 Afrikaanse landen die samen willen werken om deze problematiek aan te pakken. Ondertussen verbieden meer en meer landen de vrouwenbesnijdenis. In januari 2003 werd in Benin een nieuwe wet van kracht, die het uitvoeren van besnijdenissen bij meisjes en vrouwen strafbaar stelt. Iemand die een meisje onder de 18 besnijdt, kan een gevangenisstraf krijgen van drie tot vijf jaar, en een forse boete. Sterft het meisje aan de gevolgen van de besnijdenis, dan wordt de straf verdubbeld.
Ook Unicef zet zich in tegen de besnijdenis van de vrouwen. Ze willen binnen de tien jaar komaf maken met de vrouwenbesnijdenis.
Voor 30 euro kan UNICEF 20 leerboeken kopen voor de vrouwen die deelnemen aanvormingen over genitale verminking. Zo kunnen we vrouwen en moeders beter informeren over het gevaar van deze praktijk enhen overtuigen ommeisjes niet te laten besnijden.
Voor 58 euro kunnen tien religieuze leiders een vorming krijgen over de gevaren van genitale verminking. Dat is belangrijk om deze traditie te stoppen.
Voor 120 euro financiert UNICEF de deelname van twee gezondheidsmedewerkers aan een preventiecursus over genitale verminking gedurende 10 maanden.
Het leven van Haïssa Bingi, 45, kwam meer dan een jaar geleden op een keerpunt. Deze kleine, energieke vrouw liet tijdens een ceremonie in haar dorp het mes vallen en keerde haar vroegere beroep vanbesnijdster samen met een aantal collegas de rug toe. Haïssa, diebesneden werd toen ze 7 was, werd op 10-jarige leeftijd zelf besnijdster, omdatdit beroepinhaar familie werd doorgegeven van generatie op generatie. Ze beweert ongeveer 400 meisjes te hebben besneden, van wie velen zijn gestorven aan complicaties.
UNICEF en zijn partners in Niger organiseren activiteiten omgemeenschappen hun eigen oplossingen te helpen vindenvoor het probleem, zonderze het gevoel te geven veroordeeldte worden. Ze helpen hen ookmet de sensibilisering over de mensenrechten, de hygiëneen de gezondheid van vrouwen. Zo leerde Haïssawelkede negatieve gevolgen van besnijdenis zijn; zeis er nu van overtuigd dat de praktijk niets te maken heeft met de islam. Ze leerde ook dat hijverboden is volgenseen wet van 2003, die metde steun van UNICEF werd ingevoerd. Het belangrijkste was dat zeeen nieuwe baan aangeboden kreeg. De besnijdsters van het dorp kregen een opleiding in de tuinbouw en een stuk grond, datze kunnen bewerken om zo inde behoeften van hun gezin te voorzien. "Het is vooralhet verbandtussen besnijdenis en de gezondheid vanjonge vrouwendatme overtuigd heeftom mijn oude baan op te zeggen," zei Haïssa, trots dat ze haar mes voorgoed heeft weggelegd.Ze is vastberaden dat haar "volgende strijd die tegende huwelijken op zeer jonge leeftijd zal zijn."
Het verhaal van eenmeisje uit Bob-Dioulasso, Burkina Faso
"Ik ben de leerkracht van een jong meisje," vertelt een lerares uit Bob-Dioulasso, die anoniem wil blijven."Al snel merkte ik dat zij vaak van vriendje wisselde. Toen ik haar vroeg waarom, vertelde ze me dat ze problemen had bij het plassen en het voor haar onmogelijk was om te vrijen. Daarom nam ik haar mee naar de dokter. Ze had eenerge verkleving van de schaamlippen. Daarop contacteerde ik haar vader en vroeg hem om zijn dochter te laten behandelen. Hij weigerde en eiste dat zijn dochter terug naar het dorp zou keren om er te trouwen: de besnijdster zou het nodige doen ... "
Met de steun van UNICEF,het Nationaal Secretariaat voor de Strijd tegen genitale verminking en de sociale werkers op het terrein kan dit jonge meisje worden geholpen. Zij kunnen haar de nodigechirurgische behandeling geven zelfs zonder de toestemming van haar vader. Die is bovendien strafbaar, omdat hij zijn dochter dit recht ontzegt.
Deze week kies ik ervoor om wat meer te weten te komen over vrouwenbesnijdenissen. We horen er wel eens gruwelijke verhalen over, maar het lijkt voor ons zo onrealistisch.
De vrouwenbesnijdenis is in onze Westerse wereld verboden, omdat de gevolgen zo verschrikkelijk kunnen zijn. Bloedingen, zweren,moeilijke bevallingen, infecties, incontinentie kunnen de jonge vrouwen stilaan maar pijnlijk leiden tot een tragische dood. Ook mentaal is het zwaar, depressies en angstaanvallen gaan vaak gepaard bij deze gebeurtenis.
Toch gebeurt het tot op de dag van vandaag nog steeds. Miljoenen vrouwen en jonge meisjes maken het nog altijd mee in Afrika. Blijkbaar zit hier een cultureel verhaal achter waar ik erg nieuwsgierig achter ben.
* Waarom doet men precies deze vrouwenbesnijdenis?
*De gevolgen zijn desastreus, waarom grijpt er niemand in?
* Wat vinden de vrouwen in Afrika hier zelf van? Doen ze dit uit vrije wil of worden ze anders uit de gemeenschap gesloten?
Ik probeer over dit onderwerp wat meer te weten te komen door het bekijken van de film Moolaadé van regisseur Ousmane Sembene
