Hoe ga je als kleuterleidster om met de verschillende feestdagen in de kleuterklas, rekening houdend met de verschillende religies?
30-05-2015
Volgens de Joodse traditie... Feestdagen
In dit artikel wil ik graag wat dieper ingaan op de Joodse feestdagen en vergelijkingen zoeken met de katholieke feestdagen. Wat interessant is aan het boek is dat er per feestdag, gerechten in staan die op een bepaalde feestdag gegeten kunnen worden door de joodse religie. Dit zou een belevingsactiviteit kunnen zijn, die samen met de kleuters gemaakt wordt, om te letterlijk te proeven van de joodse cultuur. Wat mij opvalt is dat de hoge feestdagen van de joden, best nog wel overeenkomen met de Katholieke feesten. Ook hier is het getal 7 een belangrijk cijfer: heiligste dag van de week en om de 7 jaar worden de schulden kwijtgescholden. Daarnaast geloven zij ook in God.
Rosj-Hasjanàh is het begin van het joodse jaar, het wordt gevierd in september of oktober. Het is de verjaardag van de hele wereld en is vergelijkbaar met het feest: "Nieuwjaar", van bij ons. Onze gebruiken verschillen echter met de Joodse gebruiken, hoewel er ook gelijkenissen zijn, maar zijn zeker integreerbaar in de klas, mocht het rond dezelfde periode vallen. Joodse gebruiken zijn: - Blazen van de sjofàr (een soort van hoorn), - Lezen van psalm 27 - Bezoeken van graven van vrienden en familie, dit gebeurt bij ons eerder op 1 november, op Allerheiligen. - Groeten van mensen, bij het afgaan van het vuurwerk, groeten we alle mensen door middel van drie zoenen. - Nieuwjaarskaarten versturen, dit is vergelijkbaar met onze religie, hoewel kerst- en nieuwjaarskaarten bij het christendom vaak samen genomen word. - Dopen van stukjes appel in honing met gebed aan feesttafel - Exotische vrucht op tafel leggen, hier worden eerder andere tafeldecoraties gebruikt zodat er meer een feeststemming ontstaat. - Nieuwe kleren dragen, ook bij ons wordt er rond deze periode vaak nieuwe kleren gekocht, mensen maken zich mooi en feestelijk. - Broodkruimels uit zakken schudden - Zegeningen uitspreken, in onze cultuur wensen we mensen het beste toe. Dit is het eerste bijbels feest.
Jom-kippoer staat voor de grote verzoendag, persoonlijk doet het mij wat denken aan aswoensdag waar ontzag, boetedoening, verzoening en eerbied centraal staan. Joden trekken dan naar synagoge, terwijl katholieken naar de kerk gaan. Ook hier begint het vasten, gebed en meditatie. Volgens de joodse traditie draagt de hoogpriester een wit kleed. Joodse gebruiken zijn: - Schenkingen doen voor behoeftigen - Reinigen - Zakdoek met geld boven hoofd draaien - Goed eten ter voorbereiding op vasten - Kinderen zegenen - Vrouwen dragen witte kleding, mannen soms ook. - Schoeisel niet uit leer dragen - Slaan van spijker in de soekkàh Opnieuw zijn er vergelijkingen die in het christendom ook te vinden zijn.
Chanoekàh, dit feest heeft griekse invloeden en is het eerste niet-bijbels feest. Tradities hierbij zijn: - Ritueel van het chanoekàlicht daarna gebed zingen - Plezier maken - Spelen met een dreidel (tol) - Dankgebed voor maaltijd - Herdenken wonder olie: gebakken en gefrituurde gerechten - Estafette met fakel: naar andere delen van het land dragen Persoonlijk zie ik hier niet veel gelijkenis met een katholiek feest, wat ik hier wel in zie is dagelijkse gewoonten die terugkomen. Denk maar terug aan het godsdienstig moment aan het het begin van de dag. Waar we een kaarsje aansteken en ons gebedje zingen/opzeggen, waar we zeggen dat we plezier zullen maken en vriendjes zullen zijn. Voor de maaltijd wordt er in sommige scholen ook een dankgebed voor de maaltijd opgezegd, zeker als ik terugdenk aan mijn eigen jeugd.
Pésach is een zevendaags feest, en is vergelijkbaar met Pasen. Hier staat de geboorte van het joodse volk centraal. Het verhaal van Mozes wordt hier vertelt. Bij het joodse volk wordt er geld ophaalt voor het voedsel voor de armen. Hoewel het paasfeest in beide geloven gevierd wordt, is de invalshoek hier verschillend: Mozes - Jezus. Het christendom viert de verrijzenis van Jezus, terwijl het jodendom zijn vrijheid viert. Persoonlijk denk ik dat dit begrijpelijk is, wanneer wij gered zouden geweest zijn van de slavernij, zouden wij dit ook vieren. Ik vind het belangrijk om aan beide verhalen gehoor te geven, en om hier rond te werken. Zodat beide geloven dit een plaats kunnen geven bij zichzelf.
Sjawoeoth: geestelijke bevrijding en aanvaarden verantwoordelijkheden die voortspruiten uit vrijheid. Dit is vergelijkbaar met Pinksteren. Alles draait hier rond de geest, hiermee bedoel ik dat de joden gehoor geven aan hun geestelijke bevrijding, terwijl bij het christendom de heilige geest centraal staat. Ook valt dit op dezelfde dag.
Mijn besluit is, dat het jodendom veel meer op het christendom lijkt, dan ik had gedacht. De gebruiken zijn weliswaar iets verschillend, maar er zijn zeker ook veel gelijkenissen waar we, als leerkracht, de focus op kunnen leggen. Om op die manier, te werken aan vooroordelen en discriminatie bij kinderen en volwassenen.
Bron: Feller, J, B. Volgens de Joodse traditie. Feestdagen, religieuze en culturele gebruiken, verhalen, liederen en culinaire specialiteiten. Uitgeverij Elmar b.v.: Rijswijk.
Uit het boek: "Jonge kinderen discrimineren niet?!", staat informatie die overeenkomsten vertoont met andere bronnen. Ik vind dit artikel belangrijk omdat dit een basis legt voor het verder werken rond religie, zingeving en levensbeschouwing. Door in de klas te werken aan diversiteit, zetten kinderen kleine stapjes in de richting van het verkennen van de leefwereld van zichzelf en anderen.
Wat mij verbaasde was, dat het boek aangaf dat kinderen in de Verenigde Staten, tussen twee en zeven jaar negatieve reacties uiten tegen leden van een andere cultuur. Blanke kinderen zouden hierin consequenter zijn dan zwarte kinderen. Ik vraag mij af hoe dat komt op zo een jonge leeftijd. Zou het komen omdat kinderen uit andere culturen, anders zijn, onbekend, iets nieuws? Langs de andere kant staat er ook in het boek dat jonge kinderen net een onbeschreven blad zijn, en geen vooroordelen vertonen vanuit zichzelf. Hieruit concludeer is dat bij het stellen van vooroordelen ouders en leerkrachten een
belangrijke voorbeeldfunctie hebben, wat logisch is, kinderen kopiëren gedrag
en handelingen die volwassenen stellen. We geven waarden, normen,
opvoedingsstijlen en culturele gewoonten door aan de kinderen, die zij
als normaal aanschouwen. De identiteit van een kind vormt zich vooral
binnen een gezin en op school.
Het is hierbij belangrijk om als uitgangspunt inclusiviteit te ontwikkelen (iedereen hoort erbij) en begrip te tonen voor ieders afkomst. Dat kunnen we doen door ons bewust te worden van eigen en andermans beeldvorming en vooroordelen, deze dienen erkent en kritisch bekennen te worden. Wanneer iedereen het gevoel heeft, dat hij/zij erbij hoort, zal er een samenhorigheidssfeer ontstaan. Kinderen zullen zich goed in hun vel voelen waardoor de emotionele frustratie naar anderen toe toleranter is. Uit het boek blijkt dat vooroordelen verder kunnen komen door een emotionele drempel of door frustraties.
'Opvoeden zonder vooroordelen' houdt zich bezig met het bevorderen van een houding, van kennis en vaardigheden van kinderen en volwassenen om samen te werken om scholen en gemeenschappen op te bouwen waar iedereen: - Zich thuis voelt - Alle aspecten van zijn persoonlijkheid bevestigd ziet - Op een plezierige manier van elkaar leert, over de culturele grenzen heen - Actief bezig is met vooroordelen door open communicatie en de bereidheid om te groeien - Samenwerkt om instritutionele vormen van vooroordeel en discriminatie het hoofd te bieden en uit te bannen.
Pedagogische strategieën die kunnen gehanteerd worden in de klas en school om vooroordelen te vermijden: - Stimuleer bij ieder kind het opbouwen van kennis, een positieve individuele identiteit en een groepsidentiteit. (Fundament aanleggen) - Stimuleer voor elk kind prettige en empatische interactie met mensen met verschillende achtergronden. (Het leren over anderen) - Stimuleer bij elk kind het kritisch denken over vooroordelen. (Bewustzijn en nieuwsgierigheid) - Stimuleer het vermogen van elk kind om voor zichzelf op te komen en ook voor anderen als ze met vooroordelen geconfronteerd worden. (Handelingsstrategieën leren en oefenen)
Empathie en etniciteit stimuleren zorgt ervoor dat mensen opkomen tegen vooroordelen. Dit komt omdat ze een verantwoordelijksgevoel voor anderen hebben ontwikkelt, dit is vooral bij mensen wiens ouders zich inzetten voor liefdadigheidsorganisaties. Wanneer de benadrukking op overeenkomsten tussen mensen ligt en niet op de verschillen, gaan mensen sneller opkomen tegen vooroordelen. Raar maar waar, "preken" om de wereld te verbeteren blijkt te helpen, dit stimuleert positief sociaal gedrag. Door een toenemende aandacht voor innerlijke kwaliteiten en verminderen van de aandacht voor uiterlijke verschillen, kunnen kinderen empathie en etniciteit ontwikkelen. Enkele belangrijke punten om aandacht aan te schenken tijdens de ontwikkeling zijn: gelijke status, gemeenschappelijke doelen, sterotypen steeds weerleggen, zorgen voor voldoende intimiteit in de groep en gelijkheidsbevorderende normen voorzien.
Tot slot, wat ik een goede methode vind, om gesprekken over diversiteit en vooroordelen op gang brengen. Is het gebruik maken van poppen. Dit werkt drempelverlagend, breekt het ijs, geeft richting aan het gesprek en kan spel uitlokken. Het geeft mogelijkheden om vragen te stellen, kennis op te doen en na te gaan en te zoeken naar gelijkenissen (en verschillen, maar dit is af te raden).
Bron: Keulen, A van (2004). Jonge kinderen discrimineren niet?! Omgaan met diversiteit in kindercentra en op school.B.V. Uitgeverij SWP: Amsterdam.
