aantal : 10 à 15 gezinnen
juridisch : cooperatieve vereniging
groep : gemengd
opmerking : beëindigd in 2006


Het ontstaan in een notendop.

De officieuze startdatum van het hele project was 9 oktober ‘95. Toen kwamen we met 5 mensen bij ons thuis in Gent samen om voor het eerst na te denken over een mogelijke vorm van samenwonen. De eerste helft van ’95 hadden Lut en ik al een halfjaarlijkse tocht gedaan en woongemeenschappen in Spanje, Frankrijk, Duitsland en Denemarken bezocht. Eén van de eerste beslissingen die negende oktober was om op zoek te gaan naar medestanders, niet direct vrienden, maar vooral mensen die met vergelijkbare ideeën in hun hoofd zaten.

Het officiële startschot  weerklonk uiteindelijk op zondag 25 februari ‘96. Na het verspreiden van een eenvoudig berichtje via diverse kanalen waren we zelf wat verrast door de opkomst. Niet minder dan 30 mensen kwamen opdagen om van gedachten te wisselen.

Het hele jaar door organiseerden we dan maandelijks een samenkomst. Elke dag werd telkens door enkele andere mensen in elkaar gestoken. Van die dagen herinner ik me vooral veel enthousiasme, veel wilde ideeën ook maar ook veel nieuwe mensen en mensen die na één of twee keer afhaakten.  Tegen het eind van ’96 kwam de klad er wat in en moesten we enkele knopen doorhakken. Enerzijds was er nood aan wat meer structuur en een vaste groep, anderzijds wilden we ook concreter gaan worden. Zo bleken er van de grote groep geïnteresseerden van meer dan 60 mensen uiteindelijk 25 bereid om intensiever te gaan werken. We hadden toen al een eerste vaag idee van wat we voor ogen hadden. Een gemeenschap met een twintigtal mensen, buiten de stad maar toch goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Veel aandacht voor ecologie en zelfvoorziening,  minstens 1 hectare grond en gebouwen met zowel ruimte voor privé-vertrekken als gemeenschappelijke ruimtes. Ergens in de driehoek Gent-Antwerpen-Brussel.

1997 begonnen we dus met een vaag idee voor ogen en een afgeslankte groep, waar in principe ook geen nieuwe mensen bijkwamen. We zijn toen ook gestart met werkgroepjes. Eén om plaatsen te zoeken, één om juridische en financiële zaken uit te zoeken, een ander rond het thema zelfvoorziening en eentje rond public relations. Naast de gewone vergadermomenten voorzagen we ook enkele weekends om met de groep even te proeven van het samenleven. We hadden onszelf  tijd gegeven tot eind 1998 om de geschikte locatie te vinden.

Het project ging op die manier goed vooruit, we konden al snel enkele panden bezoeken (kloosters in Poeke, Zottegem en Sleidinge , een oud slachthuis in Oosterzele.  

Maar een belangrijk moment was natuurlijk toen we voor het eerst  van het klooster in Kain hoorden. Het was via een makelaar, die ooit enkele mensen van de groep over de vloer had gehad en die ons eind juni 1997 contacteerde. We konden eerst bij hem thuis de plannen gaan bekijken. Hoewel de man ons niet echt au serieus nam, konden we hem ervan overtuigen dat we echte kandidaten waren en konden we een eerste afspraak maken.

Na het eerste bezoek met een deel van de groep was er meteen sprake van liefde op het eerste gezicht. Dit was precies wat we zochten, alleen op de verkeerde plek. We kregen van de zusters twee maand tijd om te beslissen.

De beslissing.

Na het eerste bezoek zijn er nog verschillende gevolgd. Het duurde niet zolang en we konden met de zusters zelf contact leggen zonder de tussenkomst van de makelaar. Onze peuters hebben trouwens een belangrijke rol gespeeld in het vertederen van de zusters. Ondertussen was er ineens veel werk te doen.  Concreet met banken gaan praten, kijken wat de groep zelf kon inbrengen, een financieel plan maken, het gebouw met een architect bezoeken,…

Uiteindelijk hebben we de beslissing genomen op 7-9-97. Terwijl we met een twintigtal mensen van de groep in de gemeenschapszaal van het kloosters konden nadenken over onze beslissing trokken de zusters zich terug in de kapel. We hadden uitgebreid gesprek rond twee vragen, willen we hier onze gemeenschap starten en kunnen we het gebouw kopen. Zonder een duidelijk antwoord op die tweede vraag waren er twaalf mensen die ja zeiden tegen elkaar en tegen het gebouw. Op dat moment zijn we, met al onze twijfels en vragen in het bad gesprongen.

Tussen de datum van de beslissing en de eigenlijke koop verliepen nog een kleine twee maand. Die hadden we nodig om statuten te schrijven, de coöperatieve op te richten, geld bij elkaar te zoeken, na te denken over de inrichting en de verbouwingen. Op 1 november zijn de eerste bewoners in het gebouw gekomen. Enkele dagen later vertokken de laatste zusters.

Het profiel van de bewoners.

Op dit moment leven we met 13 volwassenen en 7 kinderen in het gebouw.  Hoewel, drie mensen gaan binnenkort vertrekken en zijn  nauwelijks nog aanwezig, 1 iemand is eigenlijk een halftijds bewoner (die zich wel voltijds engageert)

Van de 10 echte bewoners zijn er 7 die buitenshuis werken. Allen tussen halftijds en vier/vijfden. 1 iemand is in loopbaanonderbreking en twee mensen zijn werkzoekend. Er zijn 3 koppels met kinderen en 3 alleenstaanden en iemand die in het Luchtkasteel wel alleenstaand is maar erbuiten niet.  1 van de alleenstaanden heeft ook om de twee weken de kinderen bij haar. De kinderen variëren tussen de 6 maand en de 8 jaar. De volwassenen tussen de 26 en de 53.

Het dagelijks leven.

’s Morgens vertrekken een aantal mensen naar hun werk. De thuisblijvers brengen kinderen naar school of zorgen voor de kleinsten. Sommigen werken wat in de tuin of zijn bezig met hun eigen dingen. Regelmatig organiseren we ook een  werkdag waarbij we proberen met zoveel mogelijk thuisblijvers aan de verbouwingen te werken. Het middageten nemen de thuisblijvers samen, daarna wordt er afgewassen. In de loop van de middag begint iemand met het koken. In principe kookt elke bewoner ongeveer één maal per week. We eten om 18 uur en daarna wassen we samen af. Daarna wordt het  rustig in de gemeenschappelijke ruimtes, meestal trekken de bewoners zich dan terug in de eigen woonruimte. Hoewel er soms nog werkgroepjes samenkomen of mensen bij elkaar op bezoek gaan. De taken  en verantwoordelijkheden zijn verdeeld, iemand neemt de verantwoordelijkheid op voor de bestellingen, iemand anders voor de boekhouding. Ook de moestuin, de gastenfunctie, de verbouwingen enzovoort worden door groepjes opgenomen.

De overlegstructuren.

In de loop van 1999 zijn een aantal aspecten van het noodzakelijke overleg verder op punt gezet. Zo is er een wekelijkse bewonersvergadering op zondagavond waarbij er een beurtrol is wat betreft verslaggeving en voorzitten.  Op deze vergadering worden vooral praktische en concrete punten behandeld en nemen we telkens de tijd voor een ‘rondje’.  Daarbij kan iedereen iets kwijt over zichzelf.

Daarnaast is er 8 maal per jaar een Luchtkasteel weekend. Daarbij nemen we tijd voor grondige gesprekken zoals evaluaties, langere termijn plannen en specifieke elementen zoals herverdeling of omgaan met de kinderen. Tijdens zo een weekend is er ook steeds tijd voor een dagdeel samen werken. Dit kan in de tuin zijn, bij de verbouwingen maar evengoed een grondige poetsbeurt.

Ondanks deze veelvuldige vergadermomenten is er af en toe de noodzaak tot een extra vergadering. Bijvoorbeeld om een specifiek probleem op te lossen of een bepaalde beslissing te nemen. We streven steeds naar eensgezindheid. Dat wil zeggen dat we nooit stemmen, en vaak ook beslissingen uitstellen omdat ze onvoldoende gedragen zijn.

Naast de vergaderingen met de hele groep zijn er nog verschillende werkgroepjes. Deze vergaderen wanneer nodig, bereiden beslissingen voor en zorgen voor de concrete uitvoering. In 1999 waren er o.a. werkgroepen rond de verbouwingen, de moestuin, de boomgaard, het tuinfeest, de herverdeling, het werkkamp, het water, de siertuin, verantwoordelijkheden en de gastenfunctie.

Concrete organisatie.

In vergelijking met de beginmaanden van het project is er duidelijk een evolutie te merken in de manier waarop we het dagelijks leven organiseren. De evolutie gaat daarbij in de richting van meer afspraken, beter afbakenen van verantwoordelijkheden, duidelijker zijn in de verwachtingen en het dagelijks leven efficiënter organiseren. Enkele voorbeelden van zaken die we de voorbije maanden hebben aangepakt:

- nieuwe afspraken rond maaltijden en het in gebruik nemen van de eetzaal

- nieuw systeem rond afwassen

- nieuwe afspraken rond het bepalen van de woonbijdrage

- organisatie van een maandelijks infomoment om externe vragen op te vangen

- duidelijker afbakenen en verdelen van alle verantwoordelijkheden

- organisatie van werkdagen voor de verbouwingen

- nieuwe afspraken rond opvang van en omgaan met de kinderen

Veel van deze thema’s blijven trouwens continu in beweging. Zodra iemand er behoefte aan heeft kan een punt op de agenda gezet worden.

De manier waarop we samenleven is voor een groot stuk bepaald door de infrastructuur waarin we ons bevinden. Aangezien er een grote keuken is  worden ongeveer alle maaltijden samen genomen. Van de mogelijkheid om in de eigen woonruimte de maaltijd te verorberen wordt zelden gebruik gemaakt.

Financiële bijdragen.

Iedere volwassen bewoner betaalt een maandelijkse woonbijdrage. Deze is afhankelijk van het inkomen en wordt in onderling overleg bepaald. Het gemiddelde bedraagt zo’n 12 000 frank. Alle kosten voor het wonen (verwarming, taksen, brandverzekering, onderhoud, elektriciteit,…) zijn daarin begrepen.

Er zijn ook afspraken  rond het aankopen van aandelen van de cvba. Samengevat komt het erop neer dat we van elke bewoner een inbreng van 500 000 frank verwachten. Daarvoor is een termijn van 6 jaar voorzien. Deze inbreng wordt ook teruggestort bij het vertrek.

Voor het (biologische) eten, kosten zoals waspoeder en vuilniszakken betaalt elke volwassene 960 frank per week. Voor kinderen is het bedrag lager naargelang de leeftijd. Wat je dan nog zelf moet betalen zijn wat wij luxe-produkten noemen (tabak, chocolade, alcohol,…).

Tips en valkuilen voor potentiële samenwoners

Weet wat je wil. (voor een positieve keuze)

We krijgen wel eens mensen over de vloer die interesse tonen om bij ons te komen wonen. We vinden het in zo’n geval erg belangrijk duidelijk zicht te krijgen op de verwachtingen en motivatie.  Voor een project als het onze zijn er een aantal motieven waar we voorzichtig mee zijn:

- dringende huisvestingsproblemen. (Voor iemand die dringend op zoek is naar een woonst lijkt een woongroep misschien wel

    een goede uitkomst. Voor de gemeenschap zelf is dit echter op zich een onvoldoende reden.

- het ontsnappen aan bepaalde problemen.  Dit kunnen problemen zijn van relationele aard, op gebied van zingeving,

    arbeid…De ervaring leert ons dat door in groep te leven deze problemen niet worden opgelost, vaker nog wordt men sterker

    ermee geconfronteerd. De meestal niet uitgesproken verwachting dat deze problemen door de groep opgelost moeten

    worden zorgen ook voor extra druk.

- het winnen van tijd en of geld. Zeker in deze opstartfase van het project wordt van alle bewoners een behoorlijk engagement

    gevraagd, zowel wat betreft tijdsinvestering en financiële investering. De tijd die je wint door slechts 1x per week te koken

    heb je toch weer nodig voor overleg, bepaalde klussen enzovoort.

Leer uzelf kennen.

Leven in groep kan behoorlijk confronterend zijn. Vooral in een gemeenschap als de onze waar we nogal wat tijd bij elkaar spenderen en in éénzelfde compacte gebouw leven. Een bepaalde rol spelen, of je anders voordoen dan je bent is een hopeloze zaak en is niet vol te houden. Jezelf zijn en anderen zichzelf laten zijn is de enige weg. En dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want elk van ons vertrekt vanuit een eigen waardenpatroon, vanuit een stel ‘vanzelfsprekendheden’.  Door in groep te leven worden deze elementen regelmatig uitgedaagd. Krijg je het gevoel dat iets niet kan, niet hoort.

Geduld is een schone deugd.

Wat wij in elk geval ervaren is dat het realiseren van een aantal zaken toch steeds wat trager gaat dan je zou willen. Dat is het geval voor de verbouwingen, maar evengoed voor het nemen van sommige beslissingen, voor het op punt zetten van een aantal afspraken.

Alles is in verandering.

Wie bij ons woont moet bereid zijn te leven in een evoluerend kader. Het project is niet af, en zal het wellicht nooit zijn.

Steven Vromman

1 mei 2000

In de zomer van 2006 is het Luchtkasteel jammer genoeg gestopt te bestaan. We willen graag leren uit de tegenslagen van dit project, maar ook een voorbeeld nemen aan hun enthousiasme, bevlogenheid en idealisme.

18-10-2008 om 20:40 geschreven door lukjonk

Aantal : 21 woonsten

Juridisch : mede-eigendom

Groep : gemengd

Opmerking : project in bouwfase (volledige bewoning zomer 2010)

www.lagrandecense.be
 

Een prachtige vierkantshoeve met de uitstraling van een dorpspleintje wordt onze stek. Ze ligt aan de rand van het Waals dorpje Clabecq, net bij de taalgrens op 6 km van Halle. De hoeve met bijgebouwen gaan we verbouwen tot een volwaardige samenhuizing (cohousing) met privé woonsten en gemeenschappelijke ruimtes voor 21 gezinnen (30 volwassenen en 18 kinderen).

Cohousing is een oorspronkelijk Deens concept, dat naast een eigen autonome woonst met keuken en sanitair, privé-tuintje of terras ook voorziet in grote gemeenschappelijke delen (zie www.cohousing.org).

De bedoeling is een warm sociaal kader te scheppen en vereenzaming tegen te gaan. Voor de groepssamenhang spelen gezamenlijke maaltijden een grote rol. Een cohousing project wordt altijd voorbereid, opgericht en beheerd door de bewoners zelf. Democratische besluitvorming en het ontbreken van gemeenschappelijke commerciële projecten zijn de regel.

Hoe wordt het

Wij creëren een gemeenschap voor gezinnen en alleenstaanden, jong en oud, mensen met diverse beroepen en interesses. We zorgen door het ontwerp en de organisatie tegelijk voor het bevorderen van sociale contacten onderling en het garanderen van voldoende privacy. De woningen zullen rond de binnenkoer van de hoeve liggen en zullen voorzover mogelijk een privé-buitenruimte hebben.

We gaan onze hoeve verbouwen tot een volwaardig cohousing-project. We kiezen hiervoor omwille van het sociaal contact en het gevoel van samenhorigheid. De privé-woningen zijn volledig autonoom. Daarnaast komen er uitgebreide gemeenschappelijke delen zoals eetzaal, keuken, wasserette, kinderspeelruimten, verder nog hobbyruimte, werkatelier, stille ruimte, groot terras, gastenkamers, fietsenberging, gemeenschappelijke tuin e.a.

Respect voor de natuur en gezond wonen zijn voor ons ook belangrijk. Daarom zal het project ecologisch en biologisch verantwoord zijn. We denken o.a. aan compacte bebouwing, goede isolatie, verantwoord energie- en waterbeheer, autovrije zone, car-sharing.

We gaan uit van zelfbeheer en democratische besluitvorming (consensus). We hechten er ook belang aan ons goed te integreren in de plaatselijke samenleving.

Mensen zullen de gelegenheid hebben om tijdens de weekdagen in gezelschap samen te eten of een warme maaltijd af te halen.

De juridische structuur wordt de Vereniging van Mede-Eigenaars (met Basisakte appartementsgebouw). Elke deelnemer wordt dus eigenaar van zijn woonst plus een deel van de gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen en draagt hiervoor bij in de lasten. Verder is elke deelnemer economisch onafhankelijk.

wat zal het kosten?

Elk gezin koopt zich in het project in en draagt voor een deel bij in de bouwkosten van het gemeenschapshuis. We kunnen ons door de uitgebreide gemeenschappelijke delen tevreden stellen met kleinere wooneenheden, zodat het eindresultaat overeenstemt met de kost van een normale gezinswoning.
Volgens de meest recente (voorlopige) raming zou de kostprijs niet afwijken van de courante marktwaarde. Afhankelijk van de oppervlakte van de unit variëren de prijzen van 147.000 € tot 453.000 € . Hierin is alles inbegrepen : van aankoop tot en met afwerking volgens bio-ecologische normen, met standaard badkamer en keuken, ook bijdrage voor gemeenschappelijke delen, btw, erelonen, enz… Door zelfbouw kan deze prijs nog gedrukt worden.
  

Hoe ver staan we?

De startgroep van 12 deelnemers heeft in 2005 de hoeve ‘La Grande Cense’ aangekocht in onverdeeldheid.

We zijn nu in de bouwfase. Het ontwerp is af, de bouwvergunning verleend en de werken aanbesteed.

Nog 1 woonst is er te koop, waarvoor enkele mensen stage lopen.

Behalve de vele vergadermomenten organiseren we ook sociale activiteiten, zodat de toekomstige buren elkaar op een ontspannen manier kunnen leren kennen.

Alle leden hebben dus hun woonst aangekocht met aankoopprijs in verhouding tot de oppervlakte van deze privé-woonst. Eenieder wordt dan mede-eigenaar in een VME (Vereniging Mede-Eigendom) zoals bij een appartementsgebouw.

De verbouwingswerken worden opgevolgd worden door onze tijdelijke Burgerlijke Maatschap. De eerste 5 gezinnen verhuizen in juli 2009, dan zijn ook de gemeenschapelijke ruimten af. In de zomer 2010 wonen we er allemaal.

Luk J  (oktober 2008)

18-10-2008 om 00:00 geschreven door lukjonk

aantal : 12 woonsten

juridisch : mede-eigendom
groep : gemengde leeftijden
opmerking : thuisbasis van 'ecopower', alternatieve energiewinning


In de twaalfde eeuw werd in Rotselaar een molen gebouwd. Zonder boormachines, hijskranen en hypermoderne funderingen. Maar de vindingrijkheid was in die tijd erg groot en de molen functioneerde tot in 1968 en staat er vandaag nog. Het is nu een beschermd monument, gerestaureerd met subsidies van de Vlaamse Gemeenschap en onder de auspiciën van TSAP vzw ('T Anders Samen Proberen), die het complex aankocht midden jaren ‘80.

De turbine van de molen werkt op volle toeren en levert nu door de kracht van het Dijle-water energie op voor 120 tot 150 gezinnen. De vzw organiseert geleide bezoeken voor wie in molens is geïnteresseerd. Er is ook sprake van er opnieuw graan te malen, en een ontvangstruimte te creëren om groepen te ontvangen.

De molen werd dus opgeknapt en op het woonerf met ongeveer 2 hectare groen werd er een

woongemeenschap gevestigd. De molen zelf wordt niet bewoond. Maar in het molenaarshuis en in de verbouwde stallingen (samen)huist nu een bloeiende gemeenschap. Het begon met de droom van enkele mensen die in de jaren tachtig het plan opvatten om de ‘ruine’ die de molen toen was te redden en te gaan bewonen.

Aanvankelijk trokken er 3 gezinnen in, maar in de loop van de jaren zijn er heel wat mensen

bijgelomen en weggegaan. Er zijn 9 units, bewoond door 24 mensen, van jong tot oud. Ongeveer de helft ervan zijn kinderen. De samenstelling van de gezinnen is heel verscheiden, gezinnen en alleenstaanden met of zonder kinderen. Een mooie doorsnee van onze samenleving.

Alle bewoners waren bij de start eigenaar van hun deel, volgens een klassiek systeem voor

appartementsgebouwen. Intussen wordt door vertrek van een aantal bewoners ongeveer de helft van de wooneenheden verhuurd. Dit schijnt niet ten koste te gaan van de betrokkenheid van de bewoners. Nieuwe bewoners worden door de ‘molenaars’ gezamenlijk gekozen. Ze praten met de kandidaten en stellen vragen over hun beweegredenen en engagementen.

Het engagement binnen het molenproject is vrij soepel. Een 8-tal keer per jaar wordt er vergaderd over allerhande zaken en 1 weekend per jaar gaat de hele gemeenschap erop uit. Er wordt ook eens per maand een werkdag georganiseerd om noodzakelijke klussen rond te krijgen, zoals hagen snoeien, verven, ... Wie er is, is er, maar er wordt geen aanwezigheidslijst bijgehouden. De bewoners rekenen op de goodwill en de redelijkheid van elkeen.

Ook voor de verhouding gemeenschappelijkheid - privacy wordt uitgegaan van gezond verstand. Er wordt goed gelet op signalen van de individuele bewoners, wie alleen wil zijn doet dat, wie bezoek wil, zal dit ook laten merken. Zo leeft deze gemeenschap in goede onderlinge verstandhouding en goed geïntegreerd met de buurt.

De eerste bedoeling van de oprichting van de Woongemeenschap was vanuit een ecologische

bekommernis. Een woongroep belast onze omgeving minder dan evenveel individuele gezinnen. Je kan het stellen met minder wasmachines en andere grote toestellen. Je kan auto’s delen en ook daardoor het milieu sparen. In een woongemeenschap is het mogelijk om voor meerdere gezinnen samen een energievoorzieningssysteem te installeren dat voor een individuele woning niet aangepast is.

De sociale meerwaarde is er bovenop gekomen. Voor jong en oud is het een verrijking in een

gemeenschap te wonen. Vooral voor kinderen is het heerlijk samen te kunnen spelen, op de Dijle te varen, of voor de groteren samen te troepen en de omgeving te verkennen. Er is een solidariteit waar je in de meeste buurten alleen maar kan van dromen.

Luk J

18-10-2008 om 00:00 geschreven door lukjonk

Na een spannende aanloopfase met de nodige perikelen rond de bouwvergunning, en een vermoeiende verbouwfase, verhuisden in 2003 acht  gezinnen naar een volledig omgebouwde school in de volkswijk ‘Sluizeken’ in Gent.
Zij beschikken er over een comfortabele, goed afgescheiden privé woonst en daarnaast over een aantal gemeenschappelijke delen. Binnenkoer, parking en groenzone zijn gedeeld. Ook is er een gebouw dat enkele gemeenschappelijke functies herbergt (berging, wasruimte, …). De totale oppervlakte van de woongemeenschap bedraagt ongeveer 3.000m². Het gros van de verbouwingen werd door een aannemer uitgevoerd, maar de bewoners staken zelf ook de handen uit de mouwen en blijven erg actief en verantwoordelijk voor hun leefomgeving. Van meet af aan werden er inspanningen gedaan om zich goed te integreren in de kleurige en multiculturele wijk. De grote sportzaal biedt nog tal van mogelijkheden in de toekomst, maar eerst en vooral genieten de bewoners van hun nieuwe thuis.

30-11--0001 om 00:00 geschreven door lukjonk