Fagment 3 uit Praatkroeg De Zigeuner
(Een kort verhaal uit de bundel: In de schaduw van de Ankou.)
Zou kunnen. Er werd wel gegrapt. Ze noemden haar een klandestiene Balkanhoer, één die zich al liggende staande houdt. Niet verkeerd bedoeld. Bijlange niet. De zeldzaam geworden niet moslims van onze wijk kwamen wat graag een klapke doen met die schone madam van achter de toog. Jouw volk kwam er niet. Jullie Allah en zijn profeet zouden dat niet goed vinden, dat respecteer ik. Toch spijtig. Toch? Het zijn hier allemaal zulke toffe peeën.' De man kijkt in de lege straat, trekt bijna ongemerkt zijn schouders op. 'Ik nie zien peeën.' 'Ik geef toe; ik zat ook vaak bij Luljeta,' zeg ik om zomaar iets te vertellen. 'Altijd met mijn accordeon op dezelfde stoel, vlakbij het raam, goed zichtbaar voor de passanten en ik kon alles goed in het oog houden. Ik kan u verzekeren, er ging geen dag voorbij zonder één of ander voorval om over te roddelen. Wat heeft een mens met een klein pensioen nog anders. Ik zeg altijd, armoede en miserie brengt de mensen terug dichter bij elkaar. We kunnen mekaar niet missen. Al was het maar om een beetje naar de andere te luisteren.
Zo is dat. Ikke moet nu weg. Anders geen Toerks brood tegen zaterdag.
Nu ik eraan denk. Hebt gij de vorige bakker gekend? De Slome werd hij genoemd. Een trage rustige ziel met een furie van een vrouw: Yolande. Zij maar koketteren achter de toonbank terwijl hij zich nacht en dag uitsloofde tussen de kneedmachine en de bakkersoven. En van het één kwam het ander. Ze kwam niet aan haar trekken.
Wat wil gij daar mee zeggen?
Dat het koud bleef tussen de lakens. Ha, ik begrijp. Hier mensen zeggen, hij slappe lul.
Zoiets ja. Enfin, ze trok er vandoor met een mooiprater. Het spel ging failliet. Dat moet ik u niet vertellen. Dat weet jij natuurlijk beter dan ik, niet?
Weet niet. Ikke heb van bank gekoopt.
Al die herinneringen, al die beelden tuimelen over en door elkaar. Het is alsof voor mij de Zigeuner uit zijn as herrijst.
Een jonge vrouw komt aan gefietst. Is onze pa al aan de klap geraakt? spot ze. Daar is hij goed in. Ze legt haar hand op de schouder van mijn nieuwe kennis. Gelukkig is hij de bakker en ik de verkoopster, plaagt ze, met al zijn getater zouden we niet al te veel klanten kunnen bedienen, hé pa. Het meisje kijkt me vrank recht in de ogen. Yasmin, zegt ze, en mijn vader heet Kamal. Kamal den bakker. Speel eens een melodie voor ons, mijnheer hoe is uw naam?'
Maco, Maco Kovacs
Wil mijnheer Maco iets voor ons spelen? Om ons te verwelkomen. Alstublieft
Zigeunerklanken zeg ik, ga op mijn kruk zitten, sluit mijn ogen en speel. De smalle straat wordt voor even de Puszta, een eindeloze grasvlakte met onbelemmerde vergezichten.
Het applaus van Yasmin brengt me terug op mijn stuk trottoir met zicht op de uitgebrande ruïne van het Praatcafé De Zigeuner, eens mijn tweede thuis.
Een echte woning heb ik niet, nooit de behoefte gehad. Dat zal wel iets met mijn zwerversbloed te maken hebben. Een halve eeuw geleden, bij mijn aankomst in België vond ik een verlaten, vervallen achterhuis. Op de binnenkoer: een uitgerafelde van kleur verschoten parasol en een kleine serre met gezonde, plukrijpe cannabisplantjes. Een voorteken
Nieuwsgierig beklom ik de drie scheefgezakte arduinen treden en de steile houten trap naar de eerste verdieping. Achter een verfloze deur trof ik een kamertje van drie meter bij drie. Mijn besluit was genomen: kraken en hier intrekken. Ik verwijderde de spinnenwebben en verdroogde insectenkarkassen, schrobde de plankenvloer, lapte de twee smalle ramen, schilderde alles Latexwit en zeulde een sjofel bed uit de Kringloop winkel naar boven. Tegen de ochtend fantaseerde ik me een zachte begripvolle vrouw in mijn armen en viel in een diepe slaap.
Dat was in een ver verleden. Er passeerden wel een paar lieve dames, maar toch verkoos ik de zalige rust van de eenzaamheid, tot de komst van Luljeta. Mocht die zielige Slome de boel niet hebben verziekt, ja mocht dit, mocht dat Maar zo werkt dat niet en zeker niet voor ons.
Fagment 2 uit Praatkroeg De Zigeuner
(Een kort verhaal uit de bundel: In de schaduw van de Ankou.)
Zegt het u niets? Nee? Die bruine kroeg. Je moet ze hebben gekend want zo jong ben jij nu ook weer niet. Toch zeker vijftig jaar, schat ik.
Twieënnvijftig. Volgende week, zegt hij met een vreemd accent.
Turk?
Ja, Toerk knikt hij.
Moslim? Geen alcohol? Daarom heb je die kroeg, die Satans tempel niet gekend, plaag ik hem. Nee, gien alcohol. Liever moentthee met heel veel suiker of een fris glas Ayran
Een glas wat?
Ayran, een youghourtdrank, typisch Toerks. Hij kijkt van mij weg, over mijn schouder naar de gesloten luiken van de bakkerij.
Ik kom uit Breda. Ben bakker. Kom hier brood en koeken bakken. Bakkerij overgenomen. Vanaf zaterdag alle dagen lekker vers Toerks brood. Uit Breda? Gij komt dus uit Nederland? Daarom dus. Een Hollandse Turk.
De vreemdeling negeert wat ik net zei. Ikke ga ook één klein terras zetten, zegt hij en ik voel zijn enthousiasme. Goed In de zomer. Allemaal buiten voor de bakkerij zitten, thee en Ayran drinken, koeken eten, baklava en vooral veel peinzen en praten. Dat wij doen in Istanbul. Hij zwijgt, glimlacht. Zijn mond glimlacht, zijn ogen staan triest. Ikke was nog klein in Istanbul. Istanbul niet goed zei mijn vader, niet goed voor ons. Wij Koerden, geen werk, altijd arm. Daarom, dag Istanbul recht naar België, Antwerpen. Veel Koerden hier. Jaja, dat verhaal kennen we. Enfin succes. Maar dat terras zetten? Niets geen terras. Dat is verboden. Het voetpad is te smal, de straat ook.
Dan deur openzetten. Brood en koeken lekker ruiken. Klanten lokken, zegt hij met een vette knipoog. Goed idee. Dat deed Luljeta ook. Niet met broodgeur maar met muziek, haar muziek. In de zomer waaide er zigeunerklanken door de openstaande deur van De Zigeuner Altijd zigeunerklanken. Binnen in het café was het gezellig. Getemperd licht. Laag boven de tafels een paar lampen en overal in alle hoeken en kanten, op rekjes en schabben, een onwaarschijnlijke collectie prularia. Het resultaat van jarenlang rommelmarkten afschuimen. Alles is hier stoffig en versleten, zei mijn vriendin. Eerder karaktervol en doorleefd noemde ik het. Het had iets, iets tijdloos authentiek. En dan, achter de tapkraan: die Luljeta, een jonge vrouw: donker type, lang zwart haar, reeënogen, geprononceerde volle lippen en Ik maak het gebaar van een weelderige boezem. Hij lacht, een beetje verlegen. Ze kwam uit Albanië, zeg ik, Helemaal alleen. Geen vent, geen kind. Dat is wat ze vertelde. Waarschijnlijk in de hoop dat er één of andere eenzame ziel zou toehappen en haar een tijdje gratis onderdak verschaffen; af en toe een etentje, een geschenk, enzovoort. Jaja, zij had alles in huis om dat ruimschoots te compenseren, die Luljeta. Luljeta, zo liet ze zich noemen.
Mijn offisjeile Albaniese naam is voor joelie te moeilijk om oït te spreiken, zei ze. Een leugen om zichzelf te beschermen maar wij geloofden haar graag, gezien euh '
Er schitteren lichtjes in mijn Turkse toehoorder zijn donkere ogen. Jij bedoelen: grote borsten. Zij mooi was? Stout meisje? Veel mannen?
Fagment 1 uit Praatkroeg De Zigeuner
(Een kort verhaal uit de bundel: In de schaduw van de Ankou.)
Een vierkante meter van het voetpad aan de zonzijde van onze straat is mijn domein. Alhoewel, zonzijde. Alleen tijdens de zomermaanden en dan nog op het middaguur is er een streep zon tot op de plavuizen. De trapgevels van de hoge smalle huizen aan de overzijde zijn de geklasseerde spelbrekers. Ik zit op mijn kruk, mijn tapijtje en de blikken kroes met enkele lok-eurocenten tussen mijn benen. De bordkartonnen kist met mijn accordeon ligt open naast me. Het wordt een positieve dag, ik voel zo iets aan, ik vergis me zelden. t Heeft iets te maken met het licht, het zonlicht, nu nog diffuus door de ochtendnevel. Ik luister naar het kwetteren van de mussen op de rand van de dakgoten. Al jaren zijn zij mijn boodschappers van het hogere, het ongrijpbare, het onverklaarbare. Een mens zoals ik heeft zo iets nodig want met God heb ik een nogal moeilijke relatie. Leven in een wereld zonder mysterie kan ik niet, wil ik niet kunnen omdat ik niet wil worden zoals die leeghoofdige materialisten, die ontevreden stukken chagrijn in wiens ogen de anderen het altijd beter hebben dan zijzelf. Nee, geef mij dan maar die onzekerheden, dat blijven zoeken, met de geruststellende zekerheid dat de dood de ultieme antwoorden zal voorafgaan en hèt weten niet voor de mens is weggelegd. Het accordeon zucht op een klagende toon omdat ik het vrij onhandig uit de kist zeul; een mineur akkoord: mi- bemol, een samenspel van noten die het grote menselijke verdriet in zich dragen, niet breed bombastisch, eerder klein intimistisch, een vluchtige traan zonder snik, een krop in de keel zonder schreeuw.
De nevel verdampt. Op de natte kasseien weerspiegelt de zwartgeblakerde ruïne van praatcafé de Zigeuner. Ik staar er naar. Mijn vingers beroeren het accordeon, glijden over de toetsen zonder ze echt te raken. Een melodie dringt zich op, neemt bezit van mij. Ik tover Hongaarse steppeklanken in onze smalle straat. Een eerste vingeroefening. Straks het echte werk voor de autocartoeristen die in horden het historisch centrum van de grootstad komen bezoeken, ook onze wijk: niet groot maar een multicultureel eiland in een uit zijn voegen groeiende grootstad. Een must voor de dagjesmensen. Al was het maar om zich beter te voelen nadat ze enkele eurocenten in mijn bakje hebben geworpen. De goede daad van de dag.
Hier bij ons kent men zijn buren nog, bij ons wordt aan de voordeur geleefd. Meningsverschillen praat men op de stoep uit, meestal luidruchtig, in de hoop medestanders te vinden tussen de toevallige voorbijgangers.
Met mijn ogen gesloten reciteer ik parlando een Roma tekst van Menyhert Lakatos. Zelfs na vijftig jaar Belg zijn steekt de heimwee nog altijd zijn kop op.
Plots staat hij voor me. Ik voel zijn aanwezigheid, kijk hem aan, speel enkele slotakkoorden. Hij schuifelt voorzichtig dichterbij, murmelt: dag miennier. Gij schoon muziek maken. Moeziekant? Waar gij dat hebt geleerd?
Het is er niet meer, zeg ik verstrooid. Het café, bedoel ik. Met een lichte hoofdbeweging in de richting van de ruïne vestig ik zijn aandacht op het half verbrande uithangbord, praat- en muziekcafé De Zigeuner.
Hij kijkt me verwonderd aan. Wat gij bedoelen?
