Zoals aangekondigd heb ik mij deze week verdiept in de geneeskunde. Ik heb geprobeerd meer te weten te komen over de geneeskunde vanvroeger en nu. Hiervoor heb ik het boek Meneer doktoor gelezen en mijn huisdokter geïnterviewd. Er is mij vooral opgevallen dat er veel is veranderd doorheen de tijd. Vroeger had de dokter meer dan 1 functie, maar welke waren deze. Dit ontdek je verder in de tekst.
Functie dokter
Een dokter van vroeger was veel meer dan enkel een huisdokter. Zo was hij ook psycholoog, apotheker, verloskundige, taxi, De hoofdfunctie van de huisdokter bleef natuurlijk het verzorgen van wondes, ziektes, kwalen, Bovenop zijn hoofdfuncties had hij ook nog vele andere functies. Dit kwam vooral omdat er nog niet veel specialisten waren, specialisten waren veel duurder dan een huisdokter, er was in elk dorp nog geen apotheker,
Apotheker
Zoals ik net al vermelden was er niet in elk dorp een apotheker. Daarom had de dokter ook zijn eigen apotheek aan huis. Op deze manier moesten de mensen niet steeds naar een ander dorp gaan wanneer ze een medicijn nodig hadden. Dit konden ze dan halen bij de dokter zelf. Hij kocht zijn producten bij andere apothekers aan. Dit was haalbaar aangezien er nog niet zoveel medicijnen waren.
Verloskundige
De dokter stond ook in voor het begeleiden van bevallingen. Dit kwam omdat er nog niet zoveel ziekenhuizen waren en als er toch waren ging men er alleen naar toe als er complicaties waren. De reden hiervoor was dat deze ziekenhuizen een veel hoger tarief vroegen voor het ter wereld brengen van een kind. Aangezien het grootste deel van de bevolking niet zo rijk was, konden ze dit niet betalen. Daarom deden ze dus beroep op de huisdokter die bijgestaan werd door een vroedvrouw. De tarieven waren verschillend van periode tot periode. De tarieven van de dokters lagen in de oorlog bijvoorbeeld veel lager dan in een andere periode.
Ook voor andere medische problemen ging men niet snel naar een ziekenhuis. Zo behandelde de huisdokter ook kanker, beenbreuken, Ook dit kwam door dat de ziekenhuizen te vergelegen waren en door de hoge prijzen die men moest betalen voor de nodige behandelingen. Men ging ook niet naar het ziekenhuis met kanker omdat de dokter dit meestal te laat ontdekte. Uiteindelijk was de kanker al te vergevorderd. Dit kwam omdat de mensen altijd pas op het laatste moment naar de dokter gingen.
Psycholoog
In die tijd was er een vertrouwensband tussen de dokter en zijn patiënt. Hierdoor gingen de patiënten met hun problemen te raden bij de huisdokter. Dit kon over van alles gaan, relatieproblemen, familialeproblemen, seksuele problemen, Zo kwam men vertellen wanneer hun man vreemdging, wanneer hun seksleven niet meer zo vlot verliep, wanneer men geslagen werd door de echtgenoot, De dokter probeerden dan samen met de patiënt een oplossing/uitweg te zoeken. Wanneer het om echtelijke ruzies ging, ging hij zelfs voorzichtig met de andere partij praten. Men kwam ook om de mening van de dokter vragen. Zo stelden men vragen als: is die persoon wel een goede partij voor mij, zou ik met . trouwen, De vertrouwensband tussen de dokter en de patiënt was dus enorm groot. Doordat hij de vertrouwenspersoon werd van zijn patiënten behoorde de taak van psycholoog ook tot zijn takenpakket.
Taxi
Wanneer een patiënt naar het ziekenhuis moest, zorgde ook hier de dokter voor. Op dat moment waren er nog geen ambulances die je kon opbellen. De patiënten had meestal ook zelf niet de vervoersmogelijkheden. Daarom bracht de dokter de patiënt naar het ziekenhuis.
Je ziet dus dat de functieomschrijving van een huisdokter vroeger veel uitgebreider was. Dit kwam vooral doordat er nog niet zoveel mogelijkheden waren als nu. Wanneer men de hulp inriep van specialisten was alles meteen veel duurder. Hier hadden de mensen vroeger het geld niet voor! Dit alles zorgde ervoor dat men voor de meeste medische voorvallen beroep deed op "Meneer Doktoor".
Meneer doktoor versus huisdokter Studies
Vroeger studeerden men voor dokter omdat men hun vader wou opvolgen, voor het hoog aanzien, omdat men mensen wou helpen, Aan de reden waarom men geneeskunde gaat studeren is tegenwoordig niet veel veranderd. Dezelfde redenen komen naar boven. Men doet het enkel niet meer voor het hoog aanzien omdat de dokter niet meer zo wordt aanzien als vroeger.
Universiteit Waarom die keuze?
Vroeger ging men vooral studeren in Leuven omdat deze universiteit hoogaangeschreven stond en omdat dit een katholieke universiteit was. Wanneer men college had gevolgd bij de Jezuïeten was het ook traditie om verder te studeren in Leuven. Je kon ook nog geneeskunde studeren in Gent. Hier was de opleiding goedkoper en volgens sommige ook beter, maar toch ging de grootste groep naar Leuven.
Ondertussen zijn er veel meer universiteiten waar je geneeskunde kunt studeren. Zo heb je een unief in Antwerpen, Brussel, Diepenbeek, Gent en Leuven. Er zijn veel studenten die beginnen in Diepenbeek (enkel 1ste 3 jaren). Dit doet men omdat men hier 2 jaar lang werkt met een 6 wekensysteem en in het 3de jaar met een 10 wekensysteem. Op deze manier leren de studenten regelmatig studeren en kunnen ze eerst een goede studiemethode zoeken voor dat ze te grote stukken tegelijk moeten instuderen.
De grootste groep maakt uiteindelijk zijn studies wel af in Leuven. Dit is nog steeds omdat de universiteit een goede naam heeft en omdat iedereen gaat studeren in Leuven. Dit is en blijft de studentenstad bij uitstek. Gent en Brussel komen meer en meer in opmars. Antwerpen een beetje minder. Dit is ook de enigste unief waar je niet kan aansluiten nadat je 3 jaar in Diepenbeek hebt gestudeerd.
Studies
Er zijn niet enkel meer universiteiten gekomen, maar de studies geneeskunde zijn ten opzichten van vroeger ook inhoudelijk veranderd. Wanneer men nu afstudeert heeft men veel meer praktijklessen achter de rug dan vroeger.
Veel dokters studeerden vroeger af terwijl ze niet goed wisten op welke manier ze bepaalde handelingen moesten uitvoeren. In theorie wisten ze dit, maar dit in praktijk uitvoeren was nog heel iets anders. Dit leerde ze dan ook pas echt wanneer ze aan het werk waren. Het grote probleem in die tijd was dat men vaak de enigste dokter in een dorp was en daardoor kon men geen inlichtingen vragen bij een andere dokter. Men had dus niemand om op terug te vallen.
25 jaar geleden, toen mijn huisdokter begon, was dit nog steeds het grote problemen. Men was van alles op de hoogte in theorie, maar het praktijk gedeelte kwam nog steeds te weinig aanbod. Tegenwoordig is dit hard verbeterd. Nu krijgt men veel meer praktijklessen en moet men veel meer stage lopen voordat men huisdokter is. Tijdens die stage heeft men dan ook steeds iemand om op terug te vallen en raad aan te vragen.
Afgestudeerd --> praktijk opstarten
Wanneer de dokters afgestudeerd waren ging men opzoek naar een goede plek om een praktijk op te richten. Dit deed men meestal niet in hun geboortedorp. In deze tijd kon men zich bijna eender waar vestigen en bekwam men toch snel een bloeiende praktijk. Dit kwam omdat er in veel dorpen nog geen dokter was. Daardoor waren de mensen al lang blij wanneer hun dorp plots een dokter had. Iedereen ging dan ook naar deze dokter. Natuurlijk wanneer je het niet goed deed was je al snel je patiënten terug kwijt aan de dokter van de buurt gemeente.
De dokters kregen vooral patiënten door mond op mond reclame. Bijvoorbeeld wanneer een persoon afgeschreven was en deze patiënt toch gered werd door de nieuwe dokter deed dit snel de ronden, maar als je een fout maakte deed ook dit ook snel de ronden en dan bestond de kans dat je een deel patiënten kwijt was. Je moest dus vooral het vertrouwen winnen van de patiënten.
De dokters kregen in die tijd ook hulp van de pastoors omdat zij niet wouden dat hun parochianen zinloos het leven lieten. Dit gebeurde regelmatig omdat de dokter te laat ter plaatsen was, het ziekenhuis te ver weg was, Daarom vonden ze het heel belangrijk dat ze een dokter in hun dorp hadden.
25 jaar geleden, toen mijn huisdokter haar praktijk opstarten, was dit heel wat anders. Op dat moment was er echt een "huisartsenbom". Dit zorgde ervoor dat het even wachten was op de eerste patiënt. Ze opende haar praktijk op maandag en woensdag ontving ze haar eerste patiënt. Ook bij haar had de mond op mond reclame zijn werk gedaan en al snel had ze een bloeiende praktijk. Ondertussen deelt ze haar kabinet met een 2de dokter.
Op dit moment is de situatie weer helemaal veranderd. Bij ons in de streek zijn er verschillende huisdokters gestopt en daardoor is er een te kort aan dokters. Er zijn zelfs dokters die patiënten moeten weigeren omdat ze het zo druk hebben! Als er op dit moment een nieuwe dokter zou starten, zou hij het vrij gemakkelijk hebben omdat er dokters te kort zijn. De patiënten zullen hierdoor sneller hun weg naar de nieuwe praktijk vinden.
Functie
Als dokter heeft men tegenwoordig minder functies dan vroeger. Dit komt omdat er tegenwoordig veel meer mogelijkheden zijn, maar dit heeft er niet voor gezorgd dat hun werk verminderd is. De geneeskunde is er op vooruit gegaan en daardoor hebben ze meer werk gekregen doordat men voor anticonceptiemiddelen, uitstrijkjes, bloeddruk meten, naar de dokter gaat.
Praktijk assistentie
Vroeger kreeg de dokter hulp van zijn vrouw. Dit was ook echt nodig want anders kreeg hij het niet bolgewerkt. Zo had de vrouw verschillende taken zoals telefoon opnemen, patiënten ontvangen, patiënten vervoeren, kleine zorgen toedienen, Zonder zijn vrouw was de dokter hulpeloos!
Mijn dokter heeft tot nu toe nog geen assistentie. Ze vindt dit ook niet nodig omdat ze op dit moment alles zelf nog verwerkt krijgt. Ze vindt het ook belangrijk dat ze dit zelf kan blijven doen omdat ze hierdoor haar patiënten beter kan opvolgen wanneer ze onderzoeken ondergaan bij specialisten, in medische centrums, De band met de patiënt blijft dus meer behouden en dit vindt mijn huisdokter belangrijk. Er zijn wel praktijken waar zon hulp echt nodig is. Er bestaat praktijk assistentie. Wanneer je als dokter hier gebruik van maakt, krijg je subsidies.
Collega's
Vroeger was er veel concurrentie tussen de verschillende dokters. Men had schrik dat men elkaars patiënten ging afnemen. Tussen de huisarts en de specialist was er dan weer minder concurrentie. De reden hiervoor was dat wanneer een huisarts zijn patiënt doorverwees naar een specialist hij een deel van het ereloon van de specialist kreeg. Deze regeling is achteraf wel afgeschaft.
25 jaar geleden was er nog steeds zo een concurrentiestrijd. Men gaf jonge dokters niet zoveel kansen als nu. Nu geeft men hun wachten af aan nieuwe dokters omdat dit een manier is om nieuwe patiënten te krijgen. Wanneer patiënten goed geholpen worden door een dokter van wacht dan komen deze regelmatig terug. Op deze manier kan men dan een klantenbestand uitbouwen. Deze kansen werden 25 jaar geleden niet gegeven aan een jonge dokter.
Patiënten
Vroeger hadden de dokters ook een uitgebreid klantenbestand. Hij had met de meeste van zijn patiënten een vertrouwensrelatie. Doordat men hun dokter zo vertrouwde durfde men ook hun geheimen, problemen bij hem op tafel leggen. De dokter probeerde hen hier dan bij te helpen.
Er waren ook veel patiënten die gewoon langskwamen voor een babbel. Ze waren niet echt ziek, maar er moest wel iets van hun hart. Dit zie je vandaag de dag nog steeds. Er zijn veel mensen die steun gaan zoeken bij een dokter. Dit komt omdat ze hun huisdokter vertrouwen.
In die tijd deed de dokter nog veel huisbezoeken. Dit kon wel eens voor verwarring zorgen omdat men zei je moet eens langsgaan bij Boer . van . Natuurlijk wanneer je nieuw was in het dorp kende je niet al deze bijnamen en moest je er toch voorzorgen dat je de patiënten wist te vinden. Dit probleem is tegenwoordig gelukkig opgelost. Nu vertelt de GPS gewoon hoe je moet rijden. Het aantal huisbezoeken is ook gedaald omdatde huisdokters proberen om zoveel mogelijk patiënten naar de praktijk te krijgen.
Omgang patiënten
Vroeger probeerde men de patiënten dom te houden. Men legde niet uit wat men had. Dit was niet belangrijk. Als men maar genas. 25 jaar geleden legde men uit wat een patiënt had, maar die had niks te zeggen over de behandeling. wanneer een patiënt zijn behandeling niet goed uitvoerde kreeg hij dan ook tegen zijn voeten. Tegenwoordig heeft de patiënt ook zeggenschap. De patiënt vertelt wat zijn wensen zijn, wat hij wilt doen,... De dokter vertelt wat de mogelijkheden zijn en wat er eigenlijk echt zou moeten gebeuren. Hier zoeken ze dan een guldenmidden weg in. Op deze manier zijn beide partijen content.
Hygiëne
Vroeger was er weinig hygiëne. De dokter kwam vaak in onhygiënische huizen. hij wist gewoon niet waar hij moest gaan zitten. Dit zorgde ervoor dat vele behandelingen niet hygenisch gebeurde omdat er de mogelijkheid niet toe was. De onhygiënische toestanden zorgde ervoor dat mensen infecties kregen, zieker werden,... Op het vlak van hygiëne is er gelukkig veel veranderd. Een huisdokter komt nog vuile huizen tegen, maar dit is meestal enkel voor een verkoudheid, griep,... te onderzoeken. Echte medische ingrepen gebeuren in de praktijk. Hierdoor is er minder kans op infecties. Er bestaan nog geen algemene voorschriften rond hygiëne in de praktijken. Er is ook geen controle op hygiëne. Dit kon volgens mijn huisdokter wel nog verbeteren. Op dit vlak is er dus nog werk aan de winkel.
Kostprijs
De kostprijs voor een consultatie schommelde van periode tot periode en van streek tot streek. Tijdens de oorlog was een consultatie bijvoorbeeld goedkoper dan in een andere periode. Zo kon men op een gegeven moment voor 5 frank op consultatie gaan en betaalde men voor een huisbezoek 8 frank. Nu lijkt dit natuurlijk enorm goedkoop, maar in die tijd was dit veel geld. Er waren veel patiënten die dit niet konden betalen en dan zetten de dokter dit op de poef ook al wist hij dat de kans groot was dat hij dit geld nooit ging krijgen. Wanneer een huisdokter door een arm gezin werd geroepen, vroeg hij meestal ook niet het volledige bedrag. Dit compenseerde hij dan weer door meer te vragen aan de rijken.
De fabriekarbeiders die aangesloten waren bij het ziekenfonds van de fabriek moesten nooit een consultatie betalen. Dit kwam omdat de fabriek elk jaar per arbeider een bepaalde som uitbetaalde aan de dokter. Met deze som moesten alle kosten gedekt worden. Dit zorgde ervoor dat de dokter heel vaak voor iets onbenulligs werd opgeroepen. Voor de fabriekarbeiders maakte dit toch niks uit want zij moesten niks betalen!
Tegenwoordig worden de prijzen over heel het land vastgelegd. Deze worden aangepast aan de hand van de index. Bij de dokter betaald men het volledige bedrag, maar via de ziekenkas kan men het remgeld terugtrekken. Ook vandaag maakt men nog uitzonderingen voor mensen die een consultatie niet kunnen betalen. Hier vraagt men enkel het remgeld en dan wordt de overschot door de ziekenkas bijgelegd. Dit systeem werkt als volgt: de dokter stuurt een klevertje van de patiënt op naar de ziekenkas en dan betaald de ziekenkas de overschot uit.
Werkdagen
Vroeger was een dokter 7 op 7, 24 op 24 uur bereikbaar. Op dat moment kende men het systeem "van wacht" nog niet. Dit ging ook niet aangezien er vaak maar 1 dokter per dorp was. Hierdoor nam een dokter eigenlijk ook bijna nooit vakantie! Gelukkig is deze situatie doorheen de jaren veranderd. 25 jaar geleden was een dokter ook alle dagen "van wacht" voor zijn eigen patiënten. Dit zorgde ervoor dat ook zij niet snel rust hadden. Wanneer men dan verlof nam, nam wel een andere dokter deze patiënten over.
Ondertussen is de situatie nog verbeterd! Een dokter werkt nog steeds zon 12 uur per dag, maar omdat men met meerdere dokters samen in 1 praktijk werken, kunnen ze meer afspreken wanneer wie vrij is, Zo heeft mijn huisdokter met haar collega afgesproken dat men 6 weken verlof heeft op een jaar. Ze mogen deze wel niet allemaal achtereen opnemen. Men krijgt ook 6 weken zwangerschapsverlof. Op vlak "van wacht" zijn is het systeem ook verbeterd. Nu heeft elke dokter nog per jaar zon 9 door de weekse dagen nachtdienst en zon 10 weekenddagen nachtdienst.
De dokters "van wacht" worden wel nog vaak opgebeld voor een kleinigheidje. Dit komt vooral omdat veel patiënten het systeem "van wacht" niet echt begrijpen. Veel patiënten denken dat die dokter door de dag niet gewerkt heeft en klaar op zijn stoel zit om hen te helpen. Dit is absoluut niet waar. De dokter heeft gewoon door de dag gewerkt en slaapt wanneer er geen patiënten zijn. Het is eigenlijk de bedoeling dat men de dokter enkel belt in noodgevallen.
Geneesmiddelen
Vroeger waren er niet zoveel geneesmiddelen. Als er zon 15 geneesmiddelen waren was dit veel, maar voor de meeste kwalen had men wel iets! Tegenwoordig zijn er enorm veel geneesmiddelen. Het is als dokter ook niet meer mogelijk om deze allemaal te kennen, de prijs te kennen,
Vroeger kwamen de bedrijven hun geneesmiddelen promoten bij de dokters. Wanneer de dokters deze middelen dan voorschreef werd men beloond met een etentje, een reis,... Nu komt men nog steeds hun producten promoten, maar men beloont een dokter niet meer wanneer hij deze middelen voorschrijft.
Ziektes
Vroeger waren er verschillende ziektes die terugkwamen onder de armere bevolking. Veel mensen stierven aan deze ziektes omdat men er te laat mee naar de dokter ging. Eén van deze ziektes is tuberculose. Wat deze ziekte precies inhoudt vind je terug op http://nl.wikipedia.org/wiki/Tuberculose.
Ook vandaag de dag hebben we nog zo'n ziektes. Enkele jaren geleden was er bijvoorbeeld de vogelgriep. Dit jaar is er de mexicaanse griep. Deze griep is dodelijk voor verzwakte mensen, mensen die dit te lang laten aanslepen,... De meeste doden vallen dan ook in de arm buurten van Mexico. Meer informatie over deze griep vind je op http://nl.wikipedia.org/wiki/Mexicaanse_griep
De geneeskunde is doorheen de tijd hard geëvolueerd. Zo zijn er ondertussen veel meer medicamenten, medisch apperatuur,... Ook vandaag de dag evolueert de geneeskunde nog. Zo is men op zoek naar een vaccin tegen aids. Tot nu toe hebben ze een vaccin gevonden dat je 1 op 3 beschermd. Het staat dus nog niet helemaal op het punt, maar er is hoop! Hierover vind je meer informatie op http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=P12FLRLU&subsection=2
Zoals je ziet is de job van een huisdokter veranderd, de geneeskunde is geëvolueerd,... Jammer genoeg heeft niet iedereen het zo goed als ons op het vlak van geneeskunde. In de 3de wereldlanden hebben ze het geld en de middelen niet die wij hebben om ziektes te besprijden. Daar moeten ze ook nog eens vechten tegen het aidsvirus. Dat zorgt ervoor dat zij het nog moeilijker hebben omdat er nog steeds geen vaccin is dat hen kan beschermen. Er zijn enkel nog maar medicijnen die de ziekte kunnen afremmen. Er zijn wel verschillende organisaties die hen helpt. Meer informatie over zo'n organisaties vind je op: http://www.msf-azg.be/index.php?id=1&L=0 en http://www.azv.be/
