(foto's: Jan Smets)
Mechelen, vrijdagavond 1943. Met de schaarse bezittingen die ze hadden, werden ze onder zware begeleiding van nazi's met honden vanuit de Dossinkazerne naar een nabijgelegen trein gebracht, die hen naar het Centraal Station zou rijden. Daar moesten ze overstappen op een andere die hen naar Auswitz zou brengen. Onder hen was de jonge Louis Davids, 14 jaar oud. Hij was zeven weken voordien gearresteerd en met een vrachtwagen van Wilrijk naar Mechelen gebracht - het doorgangskamp voor Joden. Hij kreeg er het nummer 681 en moest al zijn persoonlijke spullen afgeven. Met tweehonderd sliepen ze samen in één zaal: mannen, vrouwen en kinderen - op een brits zonder lakens, en zonder enig sanitair...
Dagelijks kreeg men als ontbijt een stuk brood met wat koffie en s' middags wat waterige soep. De Dossinkazerne zat vol ongedierte... Het licht ging uit om 21 uur. En zo verliepen de dagen in onzekerheid en angst.
Louis zat op het negentiende transport naar Auschwitz. Het was het laatste transport dat met een reizigerstrein zou plaatsvinden. Omdat er veel ontsnappingen waren voordien, zouden ze voortaan nog enkel met goederentreinen gebeuren. De trein vertrok uit Mechelen, en in Wespelaar - 19 km verder - zag Louis zijn kans schoon: hij wist zich uit het kleine venster van het treintoilet te wringen, en kwam met een smak in de berm terecht. Hoe lang hij bewusteloos bleef liggen weet hij niet meer, maar...hij was gered...
Louis beseft dat hij veel geluk heeft gehad. Véél meer geluk dan zovele van zijn volksgenoten.
Het staat allemaal te lezen in zijn memoires die de nu 84-jarige man heeft uitgegeven onder de titel 'Kroniek van een krant'. Samen met co-auteur Patricia De Landtsheer, doet hij hierin het relaas van zijn leven als ondergedoken kind, holocaustoverlevende én hoofdredacteur van het 'Belgisch-Israëlitisch Weekblad' dat hij meer dan vijftig jaar lang uitgaf. In die hoedanigheid is hij één van de bekendste Joden - misschien wel dé bekendste Vlaamse Jood geworden. Louis heeft met dit weekblad de Joods-Christelijke dialoog en verdraagzaamheid willen uitdragen. Eveneens wou hij met dit blad de Nederlandse taal binnen de Joodse gemeenschap aanmoedigen.
Enkele weken geleden ontmoette ik Louis in Mechelen, waar hij samen met zijn dochter Terry en schoonzoon naartoe was gekomen. Op de Tinellaan werd toen een gerestaureerde deportatiewagon ingehuldigd als blikvanger voor het nieuwe museum Kazerne Dossin dat zal openen in september. Ik heb dan een fijne babbel met hen, maak wat foto's, en schrijf er later een artikeltje op Mechelenblogt over. Wat later vraagt Terry Davids, die nu in de functie van directeur, samen met haar zoon Michael Zevi Freilich, haar vader in 2007 opvolgde met het maandblad 'Joods Actueel', of ze deze tekst mag overnemen in haar blad. Natuurlijk mag ze dat. Ze stuurt me vier exemplaren van het nummer op, en nodigt me eveneens uit op de voorstelling van de memoires.
Gisterenavond is het dan zover. In Hylitt Hotel op de Keyserlei, wordt het boek voorgesteld. Burgemeester Patrick Janssens is aanwezig, en tal van schepenen, Joodse medeburgers,en andere prominenten...
(kleinzoon Michaël, Louis zelf en burgemeester Janssens)
Terry Davids verwelkomt de genodigdheden in naam van haarzelf en haar vader, die sinds zijn ziekte moeilijk kan praten. Ze beschrijft haar vader als een wijs man - een man van dialoog, maar ook een man met humor. Vlaanderen noemt hij zijn vaderland, en Israël zij moederland. Hij is dit land dankbaar omdat hij beseft dat hij er ook is dankzij de naastenliefde van mensen van hier. Terry vraagt zich of hoe haar vader het in godsnaam gedaan gekregen heeft om - onvermoeibaar -elke week - dit tijdschrift af te leveren. Ze wéét dat Louis dit alleen maar kon omdat hij van mensen houdt. En dan is niets onmogelijk. Maar zonder 'mama' zou papa ook nooit de grote Louis Davids geworden zijn....
"Alle dagen zei papa tegen mij en mijn zus Nicole: ik hou van jou! Vandaag is het mijn beurt!"
Louis Davids is een icoon. Zo omschrijft ook Marc Eyskens hem in een woordje dat hij laat voorlezen, omdat hij jammer genoeg niet aanwezig kon zijn. 'Een reus van een man' vult schepen Philip Heylen, schepen ven Erediensten, Cultuur en Toerisme, aan. Heylen zegt het grootste respect te hebben voor al wat Louis voor de gemeenschap heeft gedaan. Hij zegt de Joodse gemeenschap erg te waarderen voor haar gastvrijheid. Wat in het verleden is gebeurt, kan en mag nooit vergeten worden. Het is onze morele plicht.. Schepen Heylen las de memoires al, en was aangenaam verrast. Het gaat over de rijke geschiedenis van het tijdschrift en de Joodse gemeenschap in Vlaanderen. Maar ook spreekt het boek over moed, rechtvaardigheid, geloof, hoop en doorzettingsvermogen. Misschien spreekt Louis nu iets moeilijker en minder: hij spreekt nog met woorden van gezag.
(schepen Voorhamme, burgemeester Janssens, schepen Heylen in gesprek met de oudste kleindochter...)
Louis ontsnapte uit de trein die van Mechelen naar Auschwitz zou rijden. Hij kwam in de Dossinkazerne terecht door verraad van een buurvrouw. Toch gelooft Louis Davids dat Vlamingen, de uitzonderingen niet te na gesproken, instrinsiek goeie mensen zijn. Hij dankt zijn overleven ook aan de christelijke naastenliefde van velen.
Louis gaf in zijn blad een stem aan de Belgische Joden. De Joden van Antwerpen, werden plots de Joden in Antwerpen.
Davids vindt dat taal een belangrijk facet van integratie is. Daarom zette hij zich erg in om de kennis van het Nederlands aan te moedigen via zijn blad. Zelf noemt hij zich een 'cultuurflamingant'.
Maar vooral was hij de man van de dialoog. Of: trialoog... want hij gaf ook zijn steun aan gesprekken tussen Joden, Christenen en Islamieten.
"Op zaterdag gaan wij naar de synagoge. Op zondag gaan de Christenen naar de kerk..., en maandag komen we als vrienden samen..."
Kan het mooier gezegd worden. Kleinzoon Michaël Zevi zegt dat het geheime wapen van zijn grootvader is, dat hij zoveel van de mensen houdt...
(echtgenote, dochter en kleindochter...)
Co-auteur Patricia De Landtsheer, zegt dat ze geïntrigeerd was door het verhaal van Louis. Met wat aarzeling nam ze de vraag om mee te werken aan de memoires aan. Ze zegt Louis te bewonderen voor zijn vastberadenheid en doorzettingsvermogen. Ze dankt dochter Terry voor de aangeboden hulp, want tijdens het maken van het boek is Louis ook met zijn gezondheid gaan sukkelen...
(Patricia De Landtsheer)
De krant van Louis werd soms té links en soms té rechts gevonden - té weinig religieus of té religieus... Maar ja: de krant die iedereen tevreden kan stellen, moet nog gemaakt worden.
Het boek is op te delen in drie stukken: Het eerste deel behandelt de oorlogsperiode met de arrestatie van de jonge Louis, de gevangenschap in de Dossinkazerne in Mechelen en de ontsnapping, en bevrijding. In een tweede deel wordt de start en ontwikkeling van de krant besproken. In deel drie zijn foto's uit het leven van Louis afgedrukt.
Het boek is te koop aan 20 euro, en werd uitgegeven door Actualia bvba- Joods Actueel.
telefoon: 03 233 70 94 redactie@joodsactueel.be
Louis Davids is een familieman. Zij vrouw Mirjam wijkt niet van zijn zijde. Hij is trots op zijn kinderen en kleinkinderen. Als laatste komt zijn oudste kleindochter aan het woord - de oudste van 9 kleinkinderen, verspreid over de hele wereld. Ze kwam speciaal voor deze avond uit New-York. Ze herinnert nog heel goed hoe haar grootvader veel vertelde over het verleden, en ook denkt ze terug aan een bezoek aan de Kazerne Dossin met haar opa... Haar ogen stralen. 'Papa: we zijn zo fier op jou!'
Binnenkort opent Museum Kazerne Dossin. Een memoriaal, maar ook een plaats waar de mensenrechten zullen centraal staan.
Aan de overkant ligt de kazerne waar zovele Belgische Joden werden opgesloten. Voor velen begon hier de laatste reis - de rit naar de uitroeïngskampen. De jonge Louis had geluk. Hij kon ontsnappen. Hij heeft de kans gegrepen, en heeft zijn leven zin gegeven. Hij is zonder verbittering en onvermoeibaar zich blijven inzetten voor een betere verstandhouding, verdraagzaamheid en dialoog. Hij is een man met een boodschap die gekoesterd moet worden. "Want maandag zitten we als vrienden samen" - ongeacht onze achtergrond of overtuiging.
Weer een prachtige reportage Jan! Dit soort verhalen moet zeker bewaard worden.
Knap verslag Jan !
de jaren dat ik werkzaam was op de Antwerpse luchthaven mocht ik deze "cultuurflamingant" regelmatig ontmoeten en hij is door dik en dun steeds zichzelf gebleven.
@Jans, het is niet Auswitz maar Auschwitz. Met het eerste zal de Heer Davids niet kunnen lachen, want dat betekent "als grap" en dat zal het wel niet geweest zijn! Jef en consoorten verdoemden onlangs "aNoniem 7" ivm. die gerestaureerde wagon, doch volgens de Heer Davids zijn beschrijving was de anonieme tussenkomst wel degelijk correct. Zo zie je maar, met reageren is het opletten geblazen