in deze categorie worden inzichten verzameld van humanistische denkers en onderzoekers over humanistische aangelegenheden.
Categorie:Historische Piek Momenten
17-03-2012
Spinoza, een inspirerende vrijdenker
De menigte, Hardt en Negri,
Spinoza : radicale keuze,ofte de droom van de alledaagse permanente revolutie, p. 294
We moeten op dit punt, zoals ze in de klassieke Oudheid plachten te zeggen, besluiten of we vrije mensen of slaven zullen worden, en juist deze keuze zal vandaag de dag de grondslagen vestigen van de democratie. Het zou Spinoza bevallen dat we de kwestie in deze termen wordt geformuleerd, waarbij het probleem van de democratie alle aspecten van het leven, de rede en de hartstochten en zelfs vergoddelijking van de mensheid in zich draagt.
Spinoza : ontwerp van een ontologische menigte ofte de menigte in het licht van de eeuwigheid p. 230-231
Het concept van menigte hebben we op twee manieren elders in dit boek (de menigte) gebruikt, die naar verschillende temporaliteiten verwijzen. Ten eerste is er de menigte sub specie aeternitatits, de menigte in het licht van de eeuwigheid. Dit is de menigte, zoals Spinoza het uitdrukt, in de complexe wisselwerking van historische krachten door de rede en de hartstochten een absolute vrijheid schept : door de eeuwen heen hebben mensen geweigerd aan gezag te gehoorzamen, het onherleidbare anders-zijn van de singulariteit tot uiting gebracht, en in talloze revoltes en revoluties de vrijheid nagestreefd. Deze vrijheid is uiteraard geen natuurlijk gegeven : ze komt alleen tot stand doordat voortdurend obstakels en beperkingen worden overwonnen. Zoals mensen bij hun geboorte geen vermogens met eeuwigheidswaarde meekrijgen, zo is de geschiedenis geen eindbestemming, geen teleologisch doel, vastgelegd. Menselijke vermogens en historische teleologieën bestaan alleen omdat ze het gevolg zijn van menselijke hartstochten, de menselijke rede en strijd. Men zou kunnen zeggen dat het vermogen tot vrijheid en de geneigdheid geen gezag te aanvaarden, de gezondste en nobelste menselijke inzichten zijn, de ware tekenen van eeuwigheid. In plaats van het woord eeuwigheid te gebruiken, moeten we misschien zeggen dat deze menigte altijd in het heden, in een eeuwig heden optreedt. Deze eerste menigte is ontologisch.
Categorie:Historische Piek Momenten
02-02-2012
een humanimse eind 2000
L. Apostel, grondslagen humanisme, p. 54-69
om een constructief programmatorische waardenleer voor het opbouwen van een toekomstig humanisme te formuleren, is het best te vertrekken vanuit een "initieel humanisme" dat men - stilaan geconfronteerd met moeilijkheden - uitbouwt. ¨[...]
De vorige negen overtuigingen worden niet door iedereen gedeeld, maar wel door zeer velen, ook door personen die zichzelf geen 'humanist' zouden noemen. De overtuigingen die nu volgen zijn meer specifiek humanistisch. De humanist beleef en ervaart het als intrinsiek waardevol dat bewuste, zelfbewuste, waarderende, imaginatieve, actieve, sociale en persoonlijke wezen bestaan. Daardoor beleeft hij het als intrinsiek waardevol dat de mensheid bestaat. [...]
de volledige verwerklijking van alle menselijke mogelijkheden, het volledig bevredigen van alle menselijke behoeften kan dus geen doel zijn. Beginsel 12 moet afgezwakt worden. [...]
We kunnen alleen geloven dat de negen basiskenmerken van mens-zijn hoop geven op de fundering van een ehtiek als we nadenken over de voorwaarden van de mogelijkheid van de negen karakteristieken [...]
Het lijkt me dat het nadenken over de voorwaarden voor de mogelijkheid van onze negen basiskenmerken van de mens, ons ook kan helpen voor het vinden van een humanistsisch waardensysteem. Wij hebben begrepen dat een humanisme staat of valt met een mensmodel. Een humanist is een persoon die gelooft dat zijn ethiek gedeeltelijk (of geheel) afhangt van wat het is een mens te zijn, en die aanneemt dat de daden die hij zal moeten stellen voor een groot deel zullen bestaan uit wat hij , met mensen, voor en tégen mensen doet. Zo'n humanist heeft dus een mensbeeld nodig dat zowel rijk en samenhangend is. Vele van de aangeboden mensbeelden zijn dat niet [...].
Dit is - ik herhaal het - toekomstmuziek. Wat we hier wel hebben gedaan, is tonen dat uit een niet plausibel mensbeeld specifiek waarde-oordelen volgen die alle mensen impliciet delen en die tot basis van een begrip van menselijke waardigheid leiden, dat anti-humanisme integreet en overwint.
Categorie:Historische Piek Momenten
24-01-2012
Renaissance : 8 punten
L. Apostel, Grondslagen vrijzinnig humanisme, 1997 p. 39
Het artistieke ideel van het humanisme is het zo adequaat mogelijk uitdrukken van de volledig menselijke specificiteit. Dit artistiek ideaal valt dan ook samen met het etische ideaal, en -op de achtergrond van deze overtuiging- staat een metafysisch geloof in het verschil tussen mens en wereld, cultuur en natuur dat toch samengaat met een geloof in de centrale plaats van de mens in de wereld.
De karakteristieken van het Renaissance-humanisme zijn:
1. de mens moet en kan al zijn mogelijkheden ontwikkelen door de retorica. Dwz door het vermogen te verwerven om op andere mensen in te werken en met andere mensen te communiceren, komen mensen met het hoogste en diepste in de wereld in contact en verwerven er macht over. 2. de ontwikkeling van de volledige menselijke deugd gebeurt door retorica, poëtica en wijsbegeerte. 3. de menselijke deugden zijn : evenwicht tussen actie en contemplatie, welwillendheid, welsprekendheid, sterkte, medelijden, medevoelen. 4. de beste methode om retorisch gaven te ontwikkelen, ishet omgaat met de klassieken. 5. die methode moet echter verbonden worden met een realistische observatie van maatschappij en geschiedenis. (het humanisme poogt staatslieden te vormen). 6. vergezeld door een constante kritische houding. 7. de mens heeft een bijzondere specifieke waardigheid, gebaseerd op zijn onbeperkte mogelijkheden. 8. de 'uomo universale' als ideaal veronderstelt oecumeniciteit, pacifisme, verstaan, waarderen, tegelijk individualisme en humanitarisme, actieve deugd (gewapende wijsheid), kunst én wetenschap (samen).
[..]. Wat in de Renaissance gebeurd is, heeft zich herhaald in de negentiende én in de twintigste eeuw, ..., we gaan nu aantonen [...], dezelfde spanningen zichtbaar worden die het einde van het Renaissance humanisme onvermijdelijk gemaakt hebben.
Categorie:Historische Piek Momenten
Verlichting : wat te onthouden?
L. Abicht, De Verlichting vandaag,2007, p. 99 : 8 punten te onthouden van de radicale verlichting
[...]. We moeten andere, en nog lang niet verworven projecten van de radicale verlichting aaan toevoegen. Jonathan Israel distileert uit de geschriften en acties van de belangrijkste radicale filosofen een achtpuntenprogramma. Deze tekst kan als een toetsteen voor een geactualiseerd Verlichtingsproject dienen. [...]. Wat waren dan de basisprinicpes van die oorspronkelijke consequente Verlichting?
1. ze aanvaardden de filosofische (dat wil zeggen historisch en logisch-mathematisch) rede als het enige en exclusieve criterium van wat waar is; 2. ze verwierpen ale vormen van bovennatuurlijke invloed of beïnvloeding, magie, geesten en de goddelijke voorzieningheid; 3. ze poneerden de principiële gelijkwaardigheid van alle mensen, zowel op het gebied van ras (etnie) als sekse; 4. in de moraal verdedigden ze een seculier universalisme dat verankerd is in de gelijkwaardigheid van de mensen en vooral de nadruk legt op gerechtigheid, rechtvaardigheid en solidariteit; 5. ze waren voorstander van een alomvattende tolerantie en vrijheid van meningsuiting, gestoeld op een onafhankelijk kritisch denken; 6. z verdedigden de persoonlijke vrijheid van levensstijl en seksueel gedrag tussen volwassenen die het met elkaar eens zijn, zodat de waardigheid van en de vrijheid van niet-gehuwden en de homoseksuelen verzekerd zijn; 7. in de publieke sfeer waren zij voorstanders van de vrijheid van menigsuiting, van politieke kritiek en van de pers; 8. ze beschouwden het democratisceh republikanisme als de meest legitieme vorm van politiek.
Over elk programmapunt kan met zich afvragen [...] gaat het om mooie dagdromen met hooguit een therapeutische werking of om een concrete utopie dat een project is dat weliswaar nog niet heeft plaatsgevonden, [....].
Jonathan
Israel, revolutie van het denken, p. 45, een onmogelijk droombeeld?
De laatste
drie decennia van de achttiende eeuw waren een tijd van veel beroering,
instabiliteit en revolutioanair geweld. Maar het was ook een tijd van beloften.
De emancipatie van de mens via regeringsvormen die bevorderlijk zijn voor het nut
van het algemeen en voor een vrije samenleving die alle mensen bescherming
biedt op basis van gelijkheid, zo betoogde dHolbach in 1770, is geen
onmogelijk droombeeld. als dwaling en onwetendheid de boeien gesmeed hebben
waarmee mensen in hun verdrukking vastzitten, als die boeien hun voortbestaan
aan vooroordeel te danken hebben dan zullen wetenschap, rede en waarheid ooit
in staat zijn geweest die te verbreken. Een nobele en mooie gedachte, zeker
maar een juiste gedachte? Dat is wellicht de vraag van onze (eenentwingstigste
eeuw nvdr) tijd.
Hello, Humanisme in Leuven
