In deze rubriek worden kritische vraagstellingen van vrijzinnig humanistische denkers verzameld. Kritische vraagstelling ten aanzien van de eigen traditie, en ten aanzien van maatschappelijke ontwikkelingen die om een positionering van het humanisme vragen.
Categorie:Antwoorden gevraagd
09-03-2012
Gezocht : klimaatethiek!! Geen gedram.
P. Sloterdijk, schuimen, p. 61
We zullen hierna enkele hoofdstukken uit de catastofengeschiedenis van de twintigste eeuw ter sprake brengen om te laten zien als gevolg van welke gevechten en welke trauma's het menselijke verblijf in adembare ruimtes veranderd is in een object van expliciete cultivering.
Hebben we dat eenmaal begrepen dan kost het nog maar geringe inspanning om uit te leggen waarom alle soorten waarde-, deugd- en discoursethiek inhoudsloos blijven, zolang ze niet in klimaatethiek zijn vertaald.
Heeft Heraclitus overdreven toen hij verkondigde dat de oorlog de vader van alle dingen is? In elk geval zou een hedendaagse filosoof niet te veel hebben gezegd als hij beweerd had dat de terreur de vader van alle cultuurwetenschappen is.
Categorie:Antwoorden gevraagd
29-02-2012
Maatschappelijke uitdagingen
H. Kunneman, Voorbij het dikke-ik, p, 228. 216, 2005
De individualiseringg van de levensbeschouwing, die mede onder invloed van het humanisme [...] heeft plaatsgevonden, betekent niet dat steeds meer mensen humanist worden, maar dat betekent dat steeds meer mensen helemaal nergens meer bij willen horen en zelfstandige 'ondernemers' zijn geworden op het gebied van zingeving en levensbeschouwing. Vanuit humanistisch perspectief gezien is dit in principe een verheugende ontwikkeling, maar hij heeft ingrijpende conesequenties voor de organisatievorm en de presentatie van de humanistische beweging. De belangrijkste daarvan is de noodzaak een tweede zwaartepunt daarbinnen te ontwikkelen : het hedendaagse humanisme dient ook en vooral invulling te verkrijgen via het brede scala van praktische activiteiten dat door humanistische organisaties ontplooid wordt, in directe relatie tot de contextspecifieke maatschappelijk en persoonlijke vragen die aan de orden zijn in het brede scal aan domeinen waar deze organisaties actief zijn.
Detoekomst van de humanistische beweging zal in mijn ogen grotendeels afhangen van de manier waarop wij ons tot de deze ontwikkeling( van de samenleving tot een techotoop nvdr) en de gevolgen daarvan zullen verhouden. Wanneer de humanistische beweging er niet in slaagt om daar adequaat op in te haken, dan is de kans groot dat de levensbschouwelijke geprofileerde onderdelen van de beweging de komende decennia een zachte dood zullen sterven, terwijl de praktisch georiënteerde onderdelen van de beweging hun humanistiche identiteit waarschijnlijk zulen verliezen en als neutrale, meerof minder sucesvolle, zelfstandige organisaties verder zullen gaan. [....] In het licht van de verstrekkende morele vragen die voor ons opdoemen en de dreigende omvorming daarvan tot bestuurs- en beheersvragen in een perspectief van onbegrensde economische vooruitgang, is dat niet alleen voor onszelf van belang maar de heeft de bloei of de marginalisering van het humanimse in ons land eenw wijdere maatschappelijke betekenis.
Joep Dohmen, Humanistiek, 49, p.91
Noch als moderne levensbeschouwing, noch als
normatieve wetenschap komt het actuele humanisme vandaag weg met
autonomie-bashing of met kritiekloos pandoeren op empathie. Als het humanisme
op niet al te lange termijn wordt weggevaagd, komt dat omdat zij het debat over
haar eigen morele fundament stelselmatig heeft verwaarloosd en gaandeweg haar
normatieve grondslag is weggeraakt.Dan
vindt ze een roemloos einde als therapie of als sociale wetenschap.
Categorie:Antwoorden gevraagd
Blinde vlekken van het humanisme
H. Kunneman, voorbij het dikke ik, p. 206, 2005
Wanneer de centrale plaats van de dialoog als medium van persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke vooruitgang benadrukt wordt, komen tegelijkertijd belangrijke bijziendheden en blinde vlekken van het levensbeschouwelijke humanisme in beeld. Die hebben vooral betrekking op de volgende drie punten
1. een overconcentratie op cultur, op 'geest' en op dialogische vorming en een daaraan complementaire verwaarlozing van arbeid en lichamelijkheid 2. een antropologie waarin vooral de dialogische potenties van mensen benadrukt worden en agressie en geweld ofwel genegeerd worden ofwel als antropologisch secundair verschijnen 3. een mede daardoor gevoed antropocentrisch wereldbeeld, waarin de alzijdige ontplooiing van de menselijke vermogens als de eigenlijke bestemming van al het aardse leven verschijnt.
[...] Ik doe een poging aannemelijk te maken dat deze eenzijdigheden zich juist in onze tijd, in het licht van de postmoderne wending, extra doen voelen en tot een conceptuele hulpeloosheid van het humanisme als levensbeschouwing dreigen te leiden.
Categorie:Antwoorden gevraagd
22-01-2012
ontmenselijking van de stad en mens
P. Sloterdijk, Sferen, Schuim, p. 348
Als de institutionalisering van het ontzaglijke in het dagelijkse medeweten geslaagd is, stellen de meeste mensen zich met de gebruikelijke meningen tevreden - wie zal het hen kwalijk nemen? [...]. Dat mensen desondanks als individuen of epidemisch het sapiens-niveau niet halen, vraagt om een theorie van de zelfverlaging. Zo een theorie zou door het supplement van de geschreven ideeëngeschiedenis geleverd moeten worden.
H. Dethier, grondslagen vrijzinnig humanisme, p. 110
Het probleem van de mens moet daarom steeds gesteld worden in het licht van de eigen concrete en niet in dat van algemene problemen. Eigenlijk is het humanisme sinds lang dood. Onze tijd vergt van de wijsgeer die zijn menselijkheid niet verzaakt heeft, een levensbeschouwing die rekening houdt met de ervaring van de nacht, maar die in geen geval verzaakt aan het geestelijke leven (zijnde een samen-leven als wij, in de contigentie, nvdr). Nog anders uitgedrukt, het probleem stelt zich hoe een intellectueel, die nog in het woord en de gedachte gelooft, werkzaam kan zijn in een tijd die daar nog nauwelijks in gelooft; hoe hij een beweging zou kunnen tegenhouden, die zonder enige twijfel de ontbinding, zo niet de uitdoving van de mens tot gevolg zal hebben.
Rik Pinxten, de strepen van de zebra, p. 80
Op vlak van de ontmenselijking van de stad, daaraan moeten we als vrijzinnige humanisten bijzondere zorg besteden. [... ] Hier ligt een grote taak voor de vrijzinnig humanistische beweging. Het kan niet de bedoeling zijn om normen heilig te verklaren, maar evenmin om normloosheid als de beste oplossing voor de samenleving te promoten. Ik mis voorstellen voor deze nieuwe situatie in vrijzinnig-humanitische verenigingen. [...] Ik bedoel: wanneer we als relatief vrije burgers in grote ongelijkheid blijven leven, dan wordt de vrijheid van de gepriviligeerde vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief problematisch voor de relatieve vrijheid van diegene die ongelijk behandeld wordt. [...] Daarover hoor ik vrijzinnig-humanistische kringen nagenoeg geen voorstellen en dat is kwalijk.
Hello, Humanisme in Leuven
