Spiritus; ademtocht, geest, wat het lichaam verlaat bij het sterven
Mens-mentis; geest, verstand
Het BEWUSTZIJNof de manier hoe iemand uitwendige prikkels ervaart:
De wetenschap kan al achterhalen hoe bepaalde prikkels verwerkt worden, maar
of een andere persoon dezelfde prikkels op dezelfde manier ervaart blijft een open vraag. Uiteindelijk kun je zelfs niet weten of er behalve jouw geest nog andere geesten bestaan.
Vaak probeert men zich in te beelden hoe het zou zijn om iemand anders te zijn, of meer nog, hoe het zou voelen omeen vogel, een vis, een insect te zijn.
Typisch menselijk is dat we alles proberen te bewijzen en te berekenen om zo kennis macht over de dingen te krijgen. Aan de hand van chemische en fysische analyses kunnen we inderdaad bepaalde processen begrijpen. We kunnen dus wél inzicht krijgen hoe wij de dingen ervaren. Maar men zal nooit precies weten of iemand anders ofiets anders de dingen op dezelfde manier ervaart zoals jij die op jouw manier ervaart. Elke ervaring is als het ware uniek.
We kunnen hooguit vermoeden hoe iemand anders de dingen ervaart.
-Ervaart iemand pijn of is het slechts een fysiek automatisme omde spieren samen te trekken enauw te roepen, zonder dat er meer achter zit.
-Wat voelt je beste vriend als hij zegt dat jij zijn beste vriend bent
Betekent dat gevoel even veel voor hem als voor jou? Om iemand blindelings te kunnen vertrouwen, ga je er van uit dat de andere zijn gevoelens voor jou gelijkaardig zijn als de jouwe voor hem / haar.
-De gustibus et coloribus non disputandum
Waarom vindt mijn kleine broer spruiten vies en kan ik er wel van genieten. Smaken verschillen zegt men, maar zijn het wel die receptoren (zoals smaakpapillen) die verschillen of is het de gevoelservaring (het bewustzijn) die verschilt.
-In hoeverre mogen we dan ook ons smaak-oordeel aan anderen gaan opdringen...?
Moet iedereen kaviaar als een delicatesse ervaren??? Is elke Picasso een subliem meesterwerk??? Moet iedereen muisstil worden als hij een werk van Beethoven hoort??? (let op! Het gaat hier niet om de waarde maar om de louter gevoelsmatige ervaring)
Hebbenandere levensvormen een bewustzijn?
Dieren hebben een bewustzijn, maar misschien hebben zelfs andere levensvormen ook een bepaalde vorm van bewustzijn. Let wel, vrij recent is vastgesteld dat aardappelen net voor het schillen bepaalde gassen uitstoten. De vraag hier is of dat enkel een chemische reactie is of een vorm van verdediging wat op een zeker bewustzijn kan duiden
Indien je het bewustzijn van andere levensvormen aanvaardt kom je bij de vraag: met welk recht domineren wij als denkende wezens deze planeet .
Bewustzijn is meer dan input en output,het is de mogelijkheid tot interpretatie.
Technologie wordt steeds beter, sneller en intelligenter. Elektronica moderniseert aan zo een snelheid dat men zich op de lange duur kan afvragen of deze dingen inmiddels geen eigen intelligentie hebben ontwikkeld.
Aan het einde van de twintigste eeuw stond de wereld dan ook verbijsterd toen de schaakcomputer Deep Blue de toenmalige schaakkampioen Gari Kasparov versloeg.
Computers lossen bepaalde problemen op met een snelheid waaraan geen aards wezen kan tippen, ze kunnen verscheidene stappen vooruit denken. Computertechnologie is iets dat mensen altijd al heeft aangesproken: sinds het begin van de film maakt men videos over robots, machines die een eigen denken hebben ontwikkeld en de wereld willen overnemen, het houdt ons wel degelijk bezig. De Amerikaanse filosoof John Searle meent echter dat de rekenprocessen van een computer nooit aanleiding kunnen geven tot echte intelligentie. Hij probeert dit te bewijzen met een gedachte-experiment waaruit hij volgende concludeert: aangezien pcs de stap van formele tekens naar inhoudelijke betekenis niet kunnen zetten, begrijpen zij eigenlijk niets. Zij kunnen hooguit de indruk wekken dat ze iets begrijpen.
We proberen al lang een antwoord te vinden op de relatie tussen het bewustzijn en het lichaam. Descartes geloofde in het dualisme, dit wil zeggen dat lichaam en geest eigenlijk gescheiden zijn, het lichaam is een vergankelijke materie en de ziel, (onvergankelijke geest zoals hij zegt), die er in opgesloten zit voldoet niet aan de wetten van de fysica.
Plato, een Grieks filosoof (± 428/427 - 347 v.Chr.) mag in deze problematiek de grote voor-denker genoemd worden. Hij stelde toen reeds dat alle materie en dus ook ons lichaam tijdelijk en vergankelijk was. Hij vond het lichaam minderwaardig, een gevangenis van de ziel. Het geestelijke, het bewustzijn zag hij daarentegen als eeuwig en onveranderlijk en juist daardoor ver boven de materie verheven. Dus zijn het lichaam van de mens en de menselijke ziel geheel van elkaar gescheiden, ze behoren tot twee verschillende zijnssferen. De verheven geestelijke ziel zit volgens hem gevangen in een verachtelijk lichaam. Dit idee vinden we in verschillende religies terug. Ascese, boetedoening, zelfkastijding, vasten, allemaal manieren om het lichaam uit te schakelen. Pas dan krijgt men toegang in het bewustzijn.
Ook ik ben van mening, samen met velen anderen (ik vermoed met iedereen die wat over het leven nadenkt) dat de geest een onsterfelijk iets is. Je lichaam veroudert en verslijt, maar je geest niet. Het lijkt me onwaarschijnlijk dat er na de dood niets is, daarmee wil ik niet zeggen dat ik in reïncarnatie geloof of in een hemel. Onze geesten zijn te krachtig om zo maar te verdwijnen. Alles wat in de voorbije jaren gebeurd is (herinneringen), wat je gevoeld hebt, de zaken waarover je bewust en onbewust hebt nagedacht,.. dit alles kan niet plots stil gezet worden. Het komt wel voor dat door het aftakelen of door een afwijking van het lichaam, je geest minder ruimte heeft om vrij te functioneren, het gevolg is dan dementie, spraak-problemen, waanzin..maar echt verdwijnen?Neen!
Eenmaal het lichaam sterft en de ziel vrijkomt is deze weer ,zoals het woord zelf zegt, vrij. Wat er met de zielen gebeurt na de dood blijft een open vraag. Maar ze blijft aanwezig, hiervan getuigen voldoende de contacten van mensen met overledenen (seances). Verhalen over geesten en spoken moeten toch iets van waarheid hebben. Misschien worden ze inderdaad herboren in een nieuw wezen, maar waar zit dan het sturingsorganisme dat voorkomt dateen sterke, ruime mensenziel niet terecht kan komen in bijvoorbeeld een dierenlichaam, dat niet kan spreken, redeneren maar louter instincten volgt?
Over de noodzaak tot het verwerpen van zijn lichaam om tot je eigen bewustzijn te kunnen doordringen volg ik de stellingname van Plato niet. Dat zou betekenen dat in onze huidige welvaartsmaatschappij (bodycultus) niemand meer bewust zou kunnen leven
Door meditatie kan men wel rechtstreeks in contact komen met zijn eigen spirituele kant. Je ontspannen en je geest vrij maken zodat je tot innerlijke rust en harmonie kan komen. Dit is misschien welmakkelijker in een sobere omgeving, comfort en het voor ons noodzakelijke materialisme kan ons afleiden! Maar hangt dat niet meer van het karakter van de persoon zelf af?
De meeste religies stellen de idee van een onsterfelijke ziel voorop. Een ziel die tijdelijk vertoeft in een materieel sterfelijke wereld. Maar allen koppelen ze er een reeks voorwaarden aan een comfortabel verblijf van de ziel in het hiernamaals (hemel voor de christenen, Walhalla voor de Germanen, Nirwana voor de Boeddhisten ). Je moet die onsterfelijkheid als het ware verdienen. Juist daar heb ik een probleem mee, welk organisme zal die beoordeling maken Wie is de jury, wie bepaalt de voorwaarden, wat is een goed leven en wie leeft er slecht
Andere filosofen zijn voorstanders van het eigenschapsdualisme.
dit is de opvatting dat alle bestaande dingen een fysische realiteit hebben, maar dat de fysische werkelijkheid ook niet-fysische eigenschappen kan hebben. Elke waarneming heeft een hoop automatische gevolgen, reflexen, maar tegelijkertijd speelt zich ook een tweede proces af dat je niet kan waarnemen en dat enkel de persoon zelf kan voelen, en dit zijn dan de niet-fysische eigenschappen die niet verklaard kunnen worden maar toch tot de fysische realiteit behoren.
Dit alles staat recht tegenover de visie van de hedendaagse wetenschappers.
Deze geloven totaal niet in de theorie van Descartes maar zijn er van overtuigd dat de mens, zowel lichaam als geest enkel uit fysische materie bestaat. Deze visie wordt het materialisme genoemd. Deze visie gaat inderdaad gepaard met de huidige tijdsgeest, namelijk dat alles te verklaren valt. Maar hoe verklaar je dan dat de hersenen eenvoudige prikkels kunnen omzetten tot zon onbeschrijfbare gevoelens
