Mijn naam is Ikkyu. Ik ben geboren in 1977 in de hoofdstad van het Meetjesland. Momenteel woon ik in Gent. Ik woon samen met een bijzondere vrouw en heb een dochter van vier. Ik hoop met deze blog mensen te bereiken die geplaagd worden door terugkerende gevoelens van ontevredenheid, onrust, angst of depressie en al dan niet met de moed der wanhoop op zoek zijn naar een concrete verbetering van hun levenskwaliteit. Een groot deel van mijn leven bestond uit lijden en het zoeken naar manieren om dit lijden te ontstijgen. Die zoektocht strekt zich tot op de dag van vandaag uit en is onvermijdelijk een weg van vallen en opstaan. Van die weg wil ik hier verslag uitbrengen, in de hoop om anderen en mezelf vooruit te helpen nu ik merk dat mijn levenskwaliteit, mijn goesting terug is gekeerd. Op het gebied van psychisch leed ben ik een door de wol geverfde ervaringsdeskundige. Het is niet mijn bedoeling om hier met sensationele verhalen uit het verleden uit te pakken, maar laat ik ermee volstaan te vermelden dat ik de afgelopen jaren meerdere keren in psychiatrische instellingen ben opgenomen en een aantal ernstige zelfmoordpogingen heb overleefd. Ik had er evengoed niet meer kunnen zijn, maar het feit dat ik er nog ben vervult me met vreugde en dankbaarheid en stelt me hier in de gelegenheid om mijn verhaal te vertellen en daarbij vooral de nadruk te leggen op de dingen die me terug met plezier van het leven hebben doen proeven. Begrijp me niet verkeerd: ik heb geen toverformule die in één klap de puinhoop die het leven maar al te dikwijls is kan transformeren in blijvend geluk. Ik had het over een weg van vallen en opstaan, met zeker in het begin meer vallen dan opstaan. Verandering aanbrengen in je leven is niet gemakkelijk, kost tijd en volgehouden inspanning, maar het is mijn diepste overtuiging dat dit mogelijk is voor iedereen- niet in de laatste plaats voor hen die dit nu lezen en denken: 'Daarvoor ben ik te ver heen... Ik kan niet meer... Ik wil niet meer.' Ook ik heb ooit gedacht dat mijn situatie uitzichtloos was, dat mijn leven een vicieuze aaneenschakeling zou zijn van pijn, woede, frustratie, verdriet, spijt, gevoelens van schuld en zinloosheid, stress, angst, neerslachtigheid, apathie en een totaal gebrek aan levenslust. Life proved me wrong, gelukkig maar, en daarover wil ik vanaf nu getuigen.
Oordeel niet: waarom structuur een vreselijk woord leek
Nog steeds met de voeten op de eerste treden, bouwend aan ons fundament wil ik het hier over het belang van structuur hebben en hoe je die structuur concreet in je leven aanbrengt. Terwijl ik echter nadacht over wat ik precies wou schrijven, werd ik geconfronteerd met het feit dat ik precies deze verandering lange tijd voor me uit geschoven heb omdat ze me met weerzin vervulde. Over de redenen van die weerzin wil ik het hier nu eerst hebben, vooraleer ik het concept 'structuur' verder uitdiep, want het blootleggen van die redenen was erg verhelderend en achteraf gezien essentieel om mijn verandering mogelijk te maken en vooral vol te houden.
Het heeft mezelf lange tijd en ontzettend veel inspanning gekost om in
te zien (om in te willen zien) dat het aanbrengen van structuur in mijn
leven noodzakelijk was.
Ik verzette me bewust of onbewust tegen dat inzicht deels uit gemakzucht
en deels uit de valse vooropstelling dat zoiets mijn individuele
vrijheid beperkte die erg belangrijk voor me was, want die onderscheidde
me van de totaal oninteressante 'brave' burger, die zomaar deed wat
iedereen deed, zonder erbij na te denken.
Eigenlijk maakte ik met die instelling de domme, want destructieve keuze
om er liever slecht aan toe te zijn, dan oninteressant, of beter
gezegd: dan wat ik dacht dat oninteressant was.
Een groot deel van mijn illusoire zelfbeeld ontleende ik aan het
ingebeelde feit dat ik anders was, dat ik me onderscheidde van de grijze
massa, dat ik bijzonder was, dat ik eigenlijk beter was dan de rest.
Alleen zag niemand dat, werd dat niet naar waarde geschat en beschouwde ik me daardoor als een slachtoffer.
Het was een groot onrecht dat ik niet opgemerkt en bejubeld werd.
Dat gedachtenpatroon is zonder meer onzin en bijzonder destructief.
Eerst en vooral is er niet zoiets als de grijze massa aan de ene kant en
ik aan de andere kant; zo'n onderscheid houdt een (negatief) oordeel in
en het is cruciaal dat we onze oordelen over onszelf én over de ander
laten vallen.
OORDEEL NIET
Onderzoek je eigen vooropstellingen en word je bewust van je neiging om jezelf en anderen onder oordelen te bedelven, hoe subtiel je die dikwijls ook vorm geeft: 'ik ben niets waard', 'ik verdien de nare dingen die me overkomen' of 'zij begrijpen me niet, want zij hebben niet hetzelfde meegemaakt', 'zij zijn oppervlakkig, gevoelloos, dom'... Afwisselende gevoelens van minderwaardigheid en meerwaardigheid duiden erop dat je voortdurend (ver)oordeelt en een geest die rust zoekt oordeelt niet. Natuurlijk zijn er gradaties in de mate waarin we al dan niet bewust leven, maar daaruit concluderen dat de ene mens beter is dan de andere, dat ik beter ben dan de andere (of juist slechter) is een stap te ver: hier spreekt ons ego dat er voor zijn eigen voortbestaan alle belang bij heeft om afgescheidenheid en conflict te creëren. Uit de pijn die hierdoor ontstaat haalt het ego zijn energie en zolang we naar het ego luisteren en ons identificeren met wat het beweert, blijven we lijden. Zo is de slachtofferrol een manifestatie van het ego en zonder dat we dat dikwijls weten houden we die rol (en het lijden dat eruit voortvloeit) in stand, omdat ze over de jaren heen onze vermeende identiteit is geworden, dat wat we denken te zijn. Die rol (en alle andere rollen die we om te overleven zijn gaan spelen) moeten we durven loslaten om ruimte voor verandering te creëren, alleen is dit één van de moeilijkste dingen om te doen, omdat we het gevoel hebben dat er niets van ons zal overblijven als we dat doen, dat we totaal weerloos zullen zijn, ongewapend tegenover de pijn die ons belaagt. De paradox wil echter dat onze verdedigingsmechanismen tegen pijn die we onszelf hebben aangeleerd, nieuwe, nog ergere pijn veroorzaken en iedere aanzet tot positieve verandering in de kiem smoren. Zolang we die mechanismen in stand houden leven we in een voortdurende toestand van kramp en is iedere groei onmogelijk. Eenmaal je je bewust wordt van het feit dat je voortdurend oordeelt, van je slachtofferrol (en je andere destructieve rollen) is het loslaten al begonnen, heb je de macht van het ego al ingeperkt. Wat eerst beangstigend leek, blijkt nu bevrijdend te zijn en die bevrijding wens ik je van ganser harte toe.
Eenmaal ik besefte vanwaar mijn weerzin voor structuur (en voor verandering in het algemeen!) vandaan kwam, kwam er een soort rust over me en vond ik de moed en de kracht om structuur in mijn leven aan te brengen. Hoe dat concreet gestalte kreeg vertel ik in mijn volgende post.
Dikwijls is de toestand in ons huis een afspiegeling van onze gemoedstoestand: chaos. Een huis dat overhoop ligt en smerig is, zendt onder de vorm van een overvloed aan prikkels negatieve energie uit waar we, ook al is dat onbewust, erg gevoelig voor zijn. Omgekeerd heeft de ruimte waarin we wonen, als die schoon en geordend is, een weldadige invloed op ons. Laat de plek waar je leeft rust uitstralen en je zult merken dat de rust die je omgeeft ook bezit van jou gaat nemen. Dit betekent opstaan, de handen uit de mouwen steken en aan de slag gaan. Uit eigen ervaring weet ik dat de rommel zo groot en onoverzichtelijk kan zijn dat de moed je al in de schoenen zinkt bij de gedachte alleen al dat je moet beginnen schoonmaken. Zie het als een grote taak die je omwille van de omvang ervan in realistische deeltaken verdeelt die je dan stap voor stap uitvoert. Verbindt aan die deeltaken een duur die je haalbaar vindt, bijvoorbeeld een halfuurtje, waarna je even kunt pauzeren en iets leuks doen om jezelf te belonen voor het geleverde werk. Deeltaken kunnen zijn: de afwas doen, rondslingerende rommel opruimen, het toilet schoonmaken, de badkamer poetsen, je slaapkamer onder handen nemen, de vloer stofzuigen en dweilen, de was doen enzoverder. Kies één deeltaak- het lijkt me goed om bijvoorbeeld met de afwas te beginnen- en focus je daarop, zonder je verder te laten ontmoedigen door al de rest die nog moet gebeuren. Dat kan nu wachten: je hebt een keuze gemaakt en daar wijd je je nu volledig aan. Maak plaats op het aanrecht, ga het huis rond en verzamel alle vuile kopjes, borden, glazen en bestek en zet ze zo ordelijk mogelijk op het aanrecht neer. Als de hoop te groot is dan verdeel je weer verder onder in deeltaken: eerst de glazen, dan de kopjes, dan de borden... Maak de afwasbak schoon (ik ga uit van het worst case scenario voor wie geen vaatwas heeft) als dat nodig is en begin aan de vaat. Bij elke taak is het erg belangrijk dat je die zo bewust mogelijk uitvoert, zoals we ook al gezien hebben in de vorige post over de eerste trede. Dit wil zeggen dat je je aandacht onverdeeld richt op de handeling die je aan het uitvoeren bent. Gedachten zullen onvermijdelijk de kop opsteken en je wegvoeren van het huidige moment, maar als dat gebeurt en je beseft dat op een bepaald moment, hou dan even op, sluit je ogen en haal een paar keer diep adem. Keer dan terug naar je taak en voer die zo bewust en zorgvuldig mogelijk uit. Stel je voor dat de voorwerpen die door je handen gaan kwetsbare, levende wezens zijn die recht hebben op liefdevolle aandacht en zorg en geef hen dan die aandacht en zorg. Zo kun je tewerk gaan bij elke deeltaak. Beschouw je huis, de plek waar je leeft en waarschijnlijk een groot, zo niet het grootste, deel van je tijd doorbrengt als een levend organisme dat zorg nodig heeft en verdient. Als je er even bij stilstaat is het een groot omhulsel, een soort verlengstuk van je lichaam (denk aan de exoskeletten van kreeften en krabben) dat je beschermt tegen ongure klimatologische omstandigheden, je privacy waarborgt en in het beste geval veiligheid en geborgenheid biedt. Een huis waar zorg voor gedragen wordt, draagt ook zorg voor jou. In de zendo die ik van tijd tot tijd bezoek (zen-do: plaats waar zen beoefend wordt) hangt in de keuken een eenvoudige maar veelbetekenende spreuk die alomvattender is dan ze op het eerste zicht lijkt:
LEAVE NO TRACE
Het is misschien een goed idee om ergens in je huis waar je er vaak mee geconfronteerd wordt ook die spreuk op te hangen als geheugensteuntje dat je bewustzijn prikkelt en jou oproept om de verandering die je nu begonnen bent verder te zetten. Ik wens je uit de grond van mijn hart alle succes!
Sommigen zullen bij het lezen van mijn eerste bedenkingen misschien geïrriteerd vaststellen dat wat ik daarin vertel erg vanzelfsprekend is en dat ik mezelf voortdurend herhaal, maar ik vind het belangrijk om onderaan de ladder te beginnen, bij de eerste trede. Onze ontreddering kan immers zo groot zijn dat we iedere basis, elk fundament verloren zijn en pas als we weer een minimum aan vaste grond onder onze voeten hebben is verder bouwen aan verandering mogelijk. Daarom start ik hier bij het begin en het begin is opstaan: kom uit bed! Ik weet uit ervaring hoe verleidelijk de verdoving van de slaap is, maar echte verandering kan alleen plaatsvinden oog in oog met de realiteit, hoe bedreigend die ook is, dus kom uit bed, ook al betekent dat dat de pijn terug de kop opsteekt en je bij de gedachte hieraan walgt bij het vooruitzicht van een nieuwe dag. Zorg dat je de eerste momenten die je op bent bezig blijft, iets eenvoudigs te doen hebt: poets je tanden, ga onder de douche en neem een ontbijt. Het is erg belangrijk- en dit advies zal ik tot in den treure blijven herhalen- dat je deze handelingen bewust uitvoert, dit wil zeggen dat je probeert om al je aandacht te geven aan wat je op dat moment doet en dat betekent in dit geval zo zorgvuldig mogelijk je tanden poetsen, terwijl je let op iedere sensatie die hiermee gepaard gaat: het wrijven van de stugge haren van de tandenborstel over je tanden, de smaak van de tandpasta, de vorming van schuim in je mond, de frisheid van het water waarmee je je mond spoelt... Op die manier dwing je jezelf om in het nu te blijven (en over de kracht van het nu zal ik het later nog hebben) en geef je zo weinig mogelijk ruimte aan negatieve gedachten om de kop op te steken. Gebeurt dat toch, laat je dan niet ontmoedigen, focus je weer op de handeling van het tandenpoetsen en geef dit opnieuw alle aandacht. Je zult merken dat je gedachten onophoudelijk met je aan de haal gaan en je weg van het huidige moment willen voeren, maar klamp je vast aan je tandenborstel die een tastbaar verbindingsstuk met het nu vormt en begin telkens opnieuw aan het bewust zijn van wat je doet, zonder jezelf te veroordelen, zonder boos te worden op jezelf omdat 'het niet lukt'. Alleen al de intentie om bewust bij je handeling te blijven is een vorm van succes. Bewust zijn zal de sleutel worden tot elke positieve verandering in je leven. Op die manier maak je van het allereerste begin van je dag een soort meditatieve oefening, waarmee je op 'geweldloze' wijze verzet biedt tegen de negativiteit waarmee je gewoonlijk van bij het wakker worden volstroomt en verhoog je bovendien de kwaliteit van wat je doet, in dit geval bezig zijn met je persoonlijke hygiëne. Op dezelfde manier ga je onder de douche te werk. Niet op automatische piloot, maar zo zorgvuldig mogelijk, terwijl je stil staat bij iedere gewaarwording die hiermee gepaard gaat. Overweeg hierbij ook eens het feit dat water een oerelement is waaruit alle leven, ook jij, ontstaan is- meer nog: je bent voor het grootste deel water en er gaat een mysterieuze, zuiverende en helende kracht uit van het contact ermee. Je onderdompelen in warm water is een zeer eenvoudige manier van thuis komen bij jezelf. Neem gerust je tijd en ga op dezelfde bewuste manier tewerk bij het afdrogen: hoe voelt de handdoek aan, wrijf je hard of zacht, hoe reageert je huid hierop... Gebruik eens een bodylotion met een lekker geurtje dat je speciaal uitgekozen hebt en maak van dit ochtendritueel een klein verwenmoment waarvan je probeert te genieten, naarmate je steeds meer wakker wordt. Als je dit alles afrondt met een eenvoudig maar noodzakelijk ontbijt dat je- en ik val moedwillig in herhaling- zo bewust mogelijk tot je neemt, gun jezelf dan even rust: ga achterover zitten, haal eens diep adem, zet een muziekje op en sta eens stil bij het verschil dat je voelt tussen het moment waarop je je ogen opende en nu: je bent wakker, fris en schoon, zonder zeurend hongergevoel en op die manier beter opgewassen tegen de uitdagingen die de dag je zal brengen. Wees trots op jezelf: je hebt iets moeilijks tot een goed einde gebracht en hebt de eerste stappen gezet op het pad van verandering- dat verdient een mentaal schouderklopje.
