Ondanks
het moeilijke uur daagden er toch een 8-tal gegadigden op voor deze
avond.Deze was opgesplitst in in 2 delen van een drietal kwartier.De
eerste spreker was Sam Puls die ons wegwijs maakte door de groepen van
dieren die momenteel actueel zijn zoals marterachtigen en muizen. Zo
kwamen we te weten dat niet alle muizen echte muizen zijn. Maar wegens
hun gelijkenis met de muizen kregen ze ook de naam muis. Zo zijn de
spitsmuizen geen knaagdieren zoals de huismuis maar insecteneters zoals
mol en egel. De Veldmuis is ondanks de naam, eigenlijk familie van de
woelratten zoals de 'waterrat' (=dialectnaam voor de woelrat).
De slaapmuizen zoals de eikelmuis of fruitrat zijn verwant aan de
eekhoorn. Tenslotte de marterachtigen.De verschillen tussen steenmarter
en de boommarter werden naast elkaar gezet. Ook volgden bever en
vleermuizen. In het tweede deel behandelde Karel T., de coördinator,
soorten als het jachtwild: ree en edelhert, wild zwijn, haas en konijn
en predatoren zoals wilde kat, vos en wolf. Afgerond werd er met de
zeezoogdieren: dolfijnen en zeehonden omdat deze dieren als maar
actueler worden in de media door het aanspoelen van kadavers of
gestrande dieren. Lees meer erover in dit blog
Een tiental geïnteresseerden kwamen afgezakt naar de pastorie in Olen om Kris Boers, expert braakbalpluizer aan het werk te zien en zelf mee te pluizen. Na een algemene inleiding over braakballen begonnen we eraan. Kris had braakballen mee van bij hem thuis en Joeri had een aantal mee vanuit de Mosselgoren. Het eerste wat we moesten doen was heel minutieus alle beenrestjes uit de braakballen ontdoen van de haren en ander zachte delen. Dan moest er een selectie worden gemaakt tussen schedelresten ,kaakbeenderen en de rest van het skelet. Omdat de schedel en de kaakbeenderen identificatie van het slachtoffer mogelijk maken. Als echte forensische medewerkers werden de schedels en kaken bijeen gebracht op een vel papier en zorgvuldig bekeken.Kris kwam elke verzameling nog eens controleren en uitleg geven over de identificatiekenmerken. Naast schedels en kaken werden er nog ribben, dijbeenderen,
schouderbeenderen en staartbeenderen gevonden een echte les anatomie . Wist je dat één braakbal overeenstemt met één jachtactiviteit en men er met 99% zekerheid de prooien mee kan vaststellen!! Hier nog een overzicht van de soorten die in de braakballen van het reservaat Mosselgoren zaten.Opletten! De vondst van deze soorten duidt erop dat de prooidieren voorkomen in het jachtgebied van de uil, niet alleen op de vindplaats van de braakballen!!
Kunnen dieren liegen of niet? Van meer dierensoorten is geweten dat ze
soms misbruik maken van instinctieve eigenschappen om hun mede soortgenoten te
misleiden. Bij Pallas eekhoorns en enkele vogelsoorten was vastgesteld dat een
lagere in rang nadat ze gepaard hadden, de groep misleidde door met een
alarmkreet een vluchtreactie uit te lokken, zo voorkwamen ze dat de concurrentie
ook paarde met het vrouwtje. Maar soms worden deze trucs ook gebruikt om eten te bemachtigen.
Brandon Wheeler, bioloog deed hier een onderzoek naar bij kapucijnenapen.
Het resultaat was verbazingwekkend, sommige laaggeplaatste kapucijnapen misleidden hun groepsgenoten om een lekker hapje in
te kunnen pikken.
De hapjes waren stukken groenten en fruit die de onderzoekers aanboden in vierkante korven. Liegen loont blijkbaar als je een laaggeplaatste kapucijnaap
bent. Is hiermee nu echt bewezen dat dieren doelbewust liegen? Eigenlijk niet,
en dat claimt Wheeler ook niet. Liegen betekent dat je een ander bewust op het
verkeerde been zet, dat je weet wat die ander denkt. Dat hoeft hier niet het
geval te zijn. De leugenaars hoeven feitelijk alleen een verband aan te leren
tussen vals alarm slaan en extra eten bemachtigen (Pavlov reactie). Ze misleiden
hun soortgenoten gewoon door gebruik te maken van een instinctieve overlevingsreflex.
Want niet reageren kan tot de dood leiden. Dit onderzoek werd in juli 2014 ook op tv uitgezonden.
Bronnen :
Brandon C. Wheeler: Monkeys crying wolf? Tufted
capuchin monkeys use anti-predator calls to usurp resources from conspecifics, Proceedings of the Royal Society B, 3 juni 2009
Na het overdonderend succes van de vorige dag waren we benieuwd naar de opkomst omdat het weer zéér slechte vooruitzichten gaf, regen en storm! We waren blij verrast toen er een 30 tal wandelaars kwamen opdagen oa. studenten biologie en geologie uit Leuven en een afvaardiging van JNM. Deze activiteit was dus een voltreffer ondanks het slechte weer. Zoogdieren zijn schuw en laten zich moeilijk zien. Hun aanwezigheid wordt verraden door sporen zoals voetafdrukken, vraatschade, uitwerpselen, geuren etc.... Joeri en Sam ea. hadden de vorige nacht ook de muizenvallen opengezet zodat we ze konden controleren tijdens de wandeling. Na een korte inleiding vertrok de groep langs het wandelpad van de Mosselgoren. Ondertussen hield Joeri halt bij voetsporen van de reeën, toonde hij ons krab- en vraatsporen én ook geveegde bast (=territoriummarkeringen). Dan werden de vallen gecontroleerd. Twee muizensoorten werden gevangen: rosse woelmuis en bosmuis. We konden duidelijk de verschillen zien aan de oren, ogen, staart en poten. Dan wandelden we verder, er werd stilgestaan bij uitwerpselen van een vos en een wezel (in een voetsporenval). Joeri vertelde ons over de verschillen tussen wezel, hermelijn en bunzing. Hij toonde ons een nest van de dwergmuis met een haast microscopisch kleine ingang. Verder vertelde ie ons het succesverhaal van de herintroductie van de ringslang in onze streek. Tenslotte belanden we aan bij een jonge aanplant van hazelaars. Hij vroeg ons om hazelnoten te verzamelen. Hierop konden we vraatsporen zien van verschillende dieren: eekhoorn, rosse woelmuis, bosmuis en specht. Allen laten een typische afdruk na, zo kon je zien wie eraan geknaagd had. Na een drietal boeiende uren kwamen we doorweekt maar voldaan aan op ons vertrekpunt. Ondanks de sterke wind en een fikse regenbui vond iedereen de sporentocht een succes.
Omstreeks 19u30 werd er in de bibliotheek van
OLV-Olen door Joeri een inleiding gegeven rond de verschillende soorten
muizen die we in onze streken kunnen vinden. Hierbij werd onderscheid gemaakt
tussen de ware muizen, de woelmuizen en de spitsmuizen. Joeri legde de nadruk
op de verschillende kenmerken zodat we ze nadien het veld konden gaan
toepassen.
Het praktische deel van deze activiteit ging
door in het natuurgebied Mosselgoren waar we een 90 tal vallen hadden staan
die gecontroleerd diende te worden. Voor de presentatie waren we met een man of
10 en voor het praktische deel hadden er zich nog enkele JNMers bijgevoegd
zodat we toch aan 20 enthousiastelingen zaten om de eerste controle ronde uit
te voeren.
De eerste controle ronde was alvast een succes.
We konden verschillende muizensoorten vangen, waaronder tal van bosmuizen en
rosse woelmuizen, maar ook een aardmuis en een bosspitsmuis en een
dwergspitsmuis konden worden teruggevonden in de val. In totaal vingen we in
deze eerste ronde 31 muizen.
Tijdens deze activiteit namen we ook deel aan
een grootschalig onderzoek naar de muizenpopulaties, namelijk het
muizenmeetnet. Aangezien de muizen niet te lang in de val mogen blijven zitten,
mogen de vallen minstens 4u alleen gelaten worden, dus de super enthousiaste
mensen genoten van wat koffie en wat versnaperingen bij het kampvuur alvorens
we aan onze volgende ronde begonnen. Omstreeks 1u30 gingen we met onze volgende
ronde van start, deze leverde maar 8 muizen op. Hier hadden we wel een egel die
hoogstwaarschijnlijk enkele van onze vallen had omgeduwd om zo zelf aan het aas
te kunnen.
Tijdens de vroege ochtend sessie rond een uur of 6 hadden we nog 11 muizen
gevangen en tijdens de ochtendwandeling startend vanaf 9u vingen we 5 muizen.
Een overzicht van het aantal muizen kan je in onderstaande tabel vinden.
Natuurbericht.be is een samenwerking tussen natuurbericht.nl en Natuurpunt. Het geeft tips en info over allerlei activiteiten in de natuur, ook die van de zoogdieren.Net als op het blog staat het vol van verder uitgewerkte wetenswaardigheden . Deze zijn dikwijls aan de periode van het jaar aangepast zodat je er als natuurliefhebber direct voordeel kan bij doen. Daarom vanaf nu een rubriek in ons blog met een verzameling korte berichten die verwijzen naar de meest opvallende feiten over zoogdieren op de site www.natuurbericht.be of www.natuurbericht.nl.
1.
Laatste bolwerk van de hamster in Vlaanderen bedreigt.
Het lijkt erop dat de
Europese hamster bijna helemaal verdwenen is uit Vlaanderen. Een
grootschalige zoekactie in en rond een van de twee laatste bolwerken
van de soort, op het akkerplateau tussen Bertem en Korbeek-Dijle,
leverde niets op. Zijn we te laat om de Bertemse Hamster nog te
redden? In de negentiger jaren van vorige eeuw waren er nog 4
bolwerken van de hamster in Vlaanderen waaronder 2 in Limburg en 2 in
Vlaams Brabant maar door de veranderende landbouwmethoden kwamen de
voedselzekerheid en winteroverlevering in gevaar. In deze eeuw bleven
maar twee bolwerken over. Nu lijkt ook het Bertemse te zijn
gesneuveld. Willen we de hamster nog redden dan zal dit veel
politieke goodwill vereisen zoals in Nederland. Vraag is of dit in
Vlaanderen ook kan?? (woensdag
9 oktober 2013)
2.
Steenmarterjongen vliegen het huis uit.
In het najaar, als jonge
Steenmarters ongeveer een half jaar oud zijn, worden ze door het
vrouwtje weggejaagd en moeten ze hun eigen leefplek zoeken. Jonge
vrouwtjes worden meestal het eerst weggejaagd. Jonge mannetjes worden
iets langer getolereerd. De periodes dat jonge dieren hun geboortegebied verlaten om zich elders te gaan vestigen is ook een tijd van grote sterfte onder de jongen vanwege de gevaren zoals het drukke verkeer. (maandag
16 september 2013)
3. Mini muizen tellen
De
Dwergmuis is 8 cm groot, 12 gram zwaar en is voorzien van een
onmiskenbare, soepele grijpstaart. Ze is de kleinste muis van België:
een minimuis met een maxi-look. Maar echt vaak wordt dit beestje niet
gespot.En toch komen Dwergmuizen verspreid over gans
Vlaanderen voor. Hoog gras, ruigtes, graan- en rietvelden: voor de
Dwergmuis is het allemaal best. Belangrijkste voorwaarde:
kruidenrijke ruigtes. Ook goed ontwikkelde bosranden met flinke
braamstruwelen vinden ze prima. Op zich lijkt de soort dus niet zon
hoge eisen te stellen aan haar leefgebied. Och zijn ze moeilijk te
inventariseren. Makkelijkste is hun typische bolvormige netsen te
tellen. (donderdag 8 augustus 2013)
4.Dassen als verkeersslachtoffer in 2013
Doodgereden
dassen in Sint-Niklaas, Liedekerke en Peer (2). Vier
Dassen werden het afgelopen jaar door een auto aangereden ver buiten
de periferie van hun bezette leefgebied. Het bewijst dat de dieren
zich in Vlaanderen steeds verder verspreiden en mogelijk ook nieuwe
burchten bouwen. Het enige wat hen hierbij in de weg staat is het
dichte Vlaamse verkeersnet, dat veel slachtoffers eist.
Verzameling korte berichten van www.Natuurberichten.be, meer info op deze site.
Twee procent van de Vlaamse Vossen
is besmet met de - ook voor de mens gevaarlijke - Vossenlintworm. De
besmettingen zijn verspreid over alle provincies, op Antwerpen na. Dat blijkt
uit cijfers van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), dat in het najaar van
2012 Vossen verzameld heeft uit alle provincies van Vlaanderen. De Vossenlintworm (Echinococcus multilocularis) is een
kleine parasitaire lintworm (1,2 mm 6 mm) met een typische parasitaire cyclus
met één tussengastheer. Vossen en honden zijn de eindgastheer,
In Vlaanderen blijkt 2% van de
dieren besmet te zijn.
Het risico
op besmetting is in Vlaanderen zeer klein in vergelijking met
Wallonië.
Het istoch goed om preventieve maatregelen te nemen
om besmetting te vermijden (ANB).
Was
bosvruchten, zelfgeplukte paddestoelen en valfruit eerst grondig en kook ze
indien mogelijk voor gebruik.
(10 minuten
op 60°C, 5 minuten op 70°C of 1 minuut op 100°C )
Vermijd
bessen te eten lager dan 50 cm hoogte.
Was je handen goed na het tuinieren en andere grondwerkzaamheden.
Neem vossen (aangeschoten of gedood) alleen vast met handschoenen.
Vervoer ze in goed afgesloten plastic
zakken.(vergunning van ANB vereist!!)
Ontworm de (jacht)hondenelke 3 à 4
weken, zeker in de Ardennen
Laat
huisdieren regelmatig controleren door een dierenarts.
Op waarnemingen.be
werd de voorbije junimaand alvast een duidelijke piek aan dode mollen
geregistreerd. Opmerkelijk: deze piek tekent zich niet enkel in 2013 af maar
kon ook vorige jaren worden vastgesteld. Er zit dus een duidelijk patroon in.
Het waarom van deze mollensterfte heeft iets te maken met de ecologie van
deze illustere gangengraver. Het zijn meestal jonge dieren die gevonden worden.
De reden hiervoor is dat nadat de dieren, één maand oud, zijn verstoten door de
moeder uit haar territorium ze nog niet in staat zijn ondergronds te jagen.
Daardoor zijn ze zéér kwetsbaar voor predatie door vogels, honden en katten en
marterachtigen. Na 3 maanden zijn ze wel sterk genoeg om ondergronds te leven.
De everzwijnen
rukken op in Vlaanderen, tot ergernis van de landbouwers en zelfs van
natuurbeheerders. Echte varkens zijn het en ze kunnen een serieuze ravage
teweegbrengen in keurig beheerde vochtige graslanden. Maar er is ook positief
nieuws. In de vallei van de Zwarte Beek, een gekende hotspot voor everzwijnen,
maken de nieuwkomers het veld vrij voor bijzondere vegetaties van zeldzame
algen. Verder woelen ze bosbodems om zodat die zo verlucht worden en
doorlaatbaar blijven.Natuurlijk wordt het een dilemma als de dieren te dicht in de buurt van menselijke aanwezigheid komen en er ernstige problemen kunnen ontstaan zoals nu in het oosten van Nederland.
Het
dodelijke ebolavirus heeft de afgelopen jaren verschrikkelijk huisgehouden
onder gorillas, schrijft een groep onderzoekers in Science. Het uitsterven van
deze mensapen komt nu wel heel dichtbij. Onderzoekers aan de universiteit van
Barcelona bestudeerden gorillas en chimpansees in Congo-Brazzaville. Maar de
afgelopen vier jaar verliepen zo dramatisch, dat er nu nauwelijks dieren meer
te bestuderen zijn. De Zaïre-variant van het ebolavirus, die ook enkele
honderden mensen doodde, heeft onder de mensapen een veel hogere tol geëist,
schrijven ze in Science. Eind 2002 verdwenen 130 van de 143 gorillas. Later
nog eens 91 van de 95. Waarvan merendeel besmet was met Ebola. In combinatie
met de illegale jacht voor bushmeat lijkt dit de doodsklap te worden voor de
mensapen, zeggen ze. Voor chimpansees ziet het er overigens niet veel beter
uit. Vaccins tegen ebola, die in het laboratorium al hebben bewezen dat ze apen
volledig kunnen beschermen, moeten zo snel mogelijk aan de wilde mensapen
worden toegediend. Co-auteur Peter Walsh bepleit. Eén jaar van vaccinaties kan
net zo veel mensapen redden als tien jaar van optreden tegen stropers.
Zoogdieren hebben vaak een lange draagtijd. Mannetjes doen
er daarom goed aan om elk seizoen met verschillende vrouwtjes te paren. Toch
bestaan er monogame zoogdieren. Twee Britse onderzoeksteams bogen zich over de
vraag hoe monogamie heeft kunnen ontstaan. Hun conclusie; mannetjes zijn door
omstandigheden min of meer tot deze levensstijl gedwongen.Hoe dat?? Het onderzoeksteam van Christopher Opie van het
University College London keek specifiek naar monogamie bij aapachtigen. Chr.Opie denkt dat primaten zeer gevoelig zijn
voor kindermoord, waarbij mannetjes nakomelingen die niet van
henzelf zijn ombrengen. Bescherming is dus aangeraden.
Lukas en Clutton-Brock (L&CB) van Cambridge University onderzochten de relatie tussen kindermoord en
monogamie en vonden geen verband tussen beiden.Volgens hen is monogamie ontstaan door een
lage populatiedichtheid en flinke voedselconcurrentie. Als leefgebieden ver uit
elkaar liggen en voedsel lastig te vinden is, krijgen mannetjes het simpelweg
niet voor elkaar om met verschillende vrouwtjes te paren.
Waarom dit verschil in conclusies? Om dit uit te zoeken legden
beide onderzoekers hun resultaten naast elkaar en bekeken ze. Het besluit was dat de populatiesteekproef van L&CB veel
groter was en veel meer zoogdiersoorten omvatte dan die van het Opie team (= apenonderzoek). Door de grootte van die steekproef werd het effect van de kindermoord bij de
primaten geminimaliseerd volgens Chr. Opie. Anderzijds kan je ook stellen dat een te beperkte steekproef
foute en beperkte resultaten geeft.
Wat betekent dit nu voor ons mensen? Chr. Opie vindt dat men heel
voorzichtig moet zijn om deze resultaten door te trekken naar de mens als
primatensoort omdat hier de cultuurfactor nog een heel grote invloed heeft op
ons gedrag.
nvdr : het monogame huwelijk in onze contreien is een verwezenlijking van het christendom (Katholieken) die er een oplossing in zagen om oa. conflicten over erfenissen (er bestond nog geen erfrecht!) te vermijden bij de bevolking. Het heeft dus een culturele oorsprong.
Als we de
onderzoekers moeten geloven zou de pardellynx, een neefje van de
Europese lynx met uitsterven
bedreigt zijn. De wetenschappers geloven dat dit zal gebeuren tussen
nu en 50 jaar. Als bedreiging zien ze het veranderende klimaat, het
verlies van biotoop, de expansieve wegenaanleg en toenemende
stroperij. Logisch als je weet dat dit met nog 250 exemplaren de
zeldzaamste katachtige ter wereld is. Daarbij komt nog het verlies
aan prooi. De myxomatose heeft de konijnenpopulatie sterk
gedecimeerd. Daarna gevolgd door een virale ziekte waardoor het konijnenbestand tot bijna 20% overlevenden terugviel.De pardellynx of Iberische lynx is geen ondersoort van de Europese soort. Het is een verwante soort, hun
leefgebied is beperkt tot het Iberisch schiereiland.
Daarom worden er
nu kweekprogramma's opgezet maar men vreest dat dit te laat zal zijn. Een drietal kweekdieren stierf onlangs aan een chronische nieraandoening. Op gans de populatie is dit een ramp. Daarnaast experimenteert men met in-vitro technieken het aantal lynxen op peil te houden met wisselend succes.
Was
het een slecht gekozen moment? Was het het weer? De examenperiode? Of was het iets
anders? Ik weet het niet.
Wel
was duidelijk dat er maar één gegadigde opdaagde om de tocht naar de Voerstreek te ondernemen.
Na
de taalperikelen in de vorige eeuw wordt dit stukje Vlaanderen, dat
geografisch bij het land van Herve behoort, overspoeld door
Nederlanders die er zich komen vestigen omwille van de goedkopere
huizen en de fiscale voordelen.Meer interessante info kan je
terugvinden op Wikipedia.
Landschappelijk
is de voerstreek een onderdeel van de Maasstreek dus heuvelachtig,
wat prachtige vergezichten geeft. Meer bekent nu is de Voerstreek, die
uit 20% natuurgebied bestaat, om zijn speciale soorten fauna en
flora. Wat de zoogdieren betreft zijn de waarnemingen van de lynx, de
wilde kat en het resideren van de hazelmuis en de das, grootste
marterachtige in Vlaanderen, de uitschieters. Omdat
de kans op één van de 2 katachtigen praktisch nihil was bij
daglicht werd op de das gefocust.
Na
een eerste bezoek aan de plaatselijke VVV kregen we heel wat info
over de das. Er is zelfs een dassentocht uitgestippeld voor de
liefhebbers van de das. Hier zijn er een viertal burchten waar te
nemen. We konden duidelijk zien welke bewoond waren en welke niet.
Een wandeling in de schemering zou misschien een waarneming van de
soort kunnen opleveren. Over de hazelmuis kan zeker veel worden verteld. Ze is de kleinste en meest bedreigde slaapmuis in Vlaanderen. (Persoonlijk kon ik er
al één observeren tijdens een cursus van Natuurpunt.) Deze
slaapmuis maakt zijn typisch bolvormige slaapnesten in de hazelaars waar ze tegen valavond uit ontwaakt om te gaan fourageren. Ze lijkt op de eekhoorn waar ze een volwaardig neefje van is. De
soort is zeer lokaal in zijn verspreiding en weinig expansief. Hun habitat strekt zich niet verder uit dan 10 m langs weerszijden van het nest. Door
zijn hoge kwetsbaarheid en wettelijke bescherming besloten we om alleen
verlaten nesten te bezoeken en de anderen verder ongemoeid te laten. Als
je iets liefhebt is af en toe ook een offer nodig, dus deden we het
graag. De
adembenemende landschappen maakten veel goed.
Toen
we na enkele uren stappen terug op ons vertrekpunt arriveerden om
onze boterhammen op te eten waren we voldane mensen. Zeker een plaats
om terug te bezoeken.
Meer info: http://www.dassenwerkgroepbrabant.nl en www. zoogdierenwerkgroep Vlaanderen. Filmpje op You tube: Hazelmuis over leven op de grens
Nu
in Vlaanderen de bejaging van de vos weer toeneemt gaat alle
aandacht weer uit naar de jacht. Dat
dit gebeurt is niet onterecht gezien de gevaren voor de mens. Bewijze
hiervan het volgende bericht.
Drama
in het Zuid Poolse dorpje Pielnia waar een 56-jarige boer
woensdagavond onbewust zijn eigen echtgenote doodschoot. Gewapend met
een hagelgeweer wilde de boer een vos neerschieten, maar raakte dus
zijn eigen vrouw.
Toen hij de vos in het vizier kreeg, lostte hij twee schoten. Een
deel van de schrootlading ging echter door een venster en verwondde
de boerin dodelijk. Dat meldde het Poolse persagentschap PAP onder
aanhaling van de politie. De vos, die al verschillende kippen had gestolen werd door de
schoten slechts verwond. De politie gaat van een dodelijk ongeval
uit.
Na het lange
koude voorjaar verwachtten we weinig reactie voor de
vleermuizenwandeling die dit jaar, net zoals vorig jaar, werd gepland rond
het kasteel te Vorselaar. Toch daagden nog
3 gezinnen op met kinderen om de wandeling te doen. 9 gegadigden in totaal.
Het trefpunt was
de kerk te Vorselaar. Omdat de kerk al 2 soorten huisvest, is het een
ideaal vertrekpunt. Alex Lefevre had
ons laten weten niet te kunnen komen wegens omstandigheden maar had
ons wel weer voorzien van batdetectoren waarvoor onze oprechte dank. Eerst kregen de
bezoekers een uitleg over het leven van de vleermuizen in het
algemeen,gevolgt door de
toestand in Vlaanderen en de bedreigingen. Dan vervolgde
Jean met een uitleg over de batdetector, de ontwikkeling en de
toepassing ervan.
Hij ging verder over op de types batdetector en tenslotte gaf hij een korte
instructie van de toestellen, ondertussen werd afgerond af met
een uitleg over ultrasound geluiden bij dieren en speciaal bij
vleermuissoorten.
Dan vertrok de groep en direct werd
het geluid van een overvliegende dwergvleermuis gehoord. In het begin van de dreef liet de laatvlieger zich op de vaste plek horen en zien. Van een fantastisch
begin gesproken. Gezapig wandelden we langs de dreef naar het kasteel, de batdetectoren waren op 48 hertz en 25 hertz ingesteld zodat het
zoekspectrum zo breed mogelijk open lag. Aangekomen aan
de slotgracht was het een unieke belevenis de watervleermuizen te
zien jagen over het wateroppervlak en ze te horen. Na genoten te
hebben van dit spektakel ging het verder langs de Ijzerestraat
en het kerkhof. Onderweg aan de
rand van het dennenbos vloog de rosse vleermuis of vroegvlieger jagend rondjes.
Ongelofelijk! De
vier soorten hadden hun typische geluid laten horen en zich daarbij
ook laten zien. Iedereen was in
de wolken. Dit was een avond om niet snel te vergeten.
Na de waarneming
in juli van een jonge wolf te Gedinne door de tv-ploeg vanDieren in Nesten werd er veel
aandacht in de media aan gegeven. Aanvankelijk
twijfelde de ploeg of het om een wolf of een wolfshond ging. Maar de Franse
wolvendeskundige Erik Marboutin neemt die twijfels resoluut weg. Volgens hem heeft
het dier alle typische kenmerken van een wolf, terwijl een wolfshond die nooit
allemaal heeft. Al is het nog maar voor 99% zeker dat het om een wolf gaat en
moet verder DNA onderzoek de waarneming nog bevestigen maar er zijn geen haren
of uitwerpselen gevonden. Er is hier
waarschijnlijk sprake van een zogeheten dwaalgast, een relatief jonge wolf die
na twee jaar zijn roedel heeft verlaten en letterlijk alle kanten omzwerft, op
zoek naar een nieuwe leefplek.
De dichtstbijzijnde wolvenroedels bevinden zich vierhonderd kilometer van de
Belgisch-Nederlandse grens in het buitengebied van het Duitse Saksen en
Brandenburg. In ons land is al
meer dan een eeuw geen wolf waargenomen. De laatste Belgische wolfwerd gedood in 1898 te Virton. Intussen is de wolf een
beschermde soort en mogen ze dus niet gedood worden. Maar een cruciale
vraag die zich opdringt is of de wolf als soort nog kans heeft in België?
Direct ontstonden
ertegengestelde meningen van mensen pro
en contra. Zelfs uit wetenschappelijke hoek.!! De ecoloog Hugh
Jansman trok uit vergelijking van verschillende studies de conclusie dat
inteelt een groot gevaar kan vormen voor de wolvenpopulaties door de
beperkte uitwisselingsmogelijkheden inonze geïndustrialiseerde wereld. Wolvenroedels
hebben territoria van gemiddeld 200 km² tot 1000 km² afhankelijk van het
voedselaanbod. (De minimum
grootte van een territorium voor de Europese wolf wordt op 120 km² gesteld.)
In in het hoge
Noorden van de Scandinavische landen hadden de Lappen , hun graasweiden
wolvenvrij gekregen door medewerking van jagers en anderen Het gevolg
was dat er geen uitwisseling meer plaats vond van genetisch materiaal vanuit
Finland en de Zweedse populatie onder druk kwam. De populatie nam af. Als oplossing
werden er niet verwante dieren ingevoerd die al snel werden geaccepteerd. Ook in Oost Europa
wordt de wolf ,al dan niet legaal, vervolgdmaar het enorme aanpassingsvermogen van de soort heeft er erger voorkomen .
België kent een
grote bevolkingsdichtheid, ongeveer 11 miljoen wettelijke inwoners, waarvan er
9 miljoen leven in Vlaanderen en in Wallonië boven Samber en Maas. Onder deze
grens is de populatiedichtheid beduidend minder. Hier bevinden zich ook de
meeste bosrijke gebieden van België en werd ook de
laatste wolf geschoten (1898).
De pro-wolf
georiënteerde groepen o.a. natuurbewegingen, wetenschappers, ecologisch bewuste
geesten en mensen met een hart voor al wat leeft, zien hierin een aanwinst en
een verbetering van ons milieu. De 'contra wolf '
groepen zijn de jagers, de landbouwers,enkele paardenfokkers en mensen met
het Roodkapje syndroom dit is de onverklaarbare angst en afkeer van een voor mythisch wezen, de wolf.De landbouwers
zien de wolf als een schadepost voor hun overgesubsidiëerde broodwinning. De jagers zien hem als een concurrent
voor hen en hun hobby. Kijk maar naar de
hetze die er al jaren woedt in België rond de vos. De wolf voedt
zich o.a. met groot wild: edelhert, ree,everzwijn enz... en sommige invloedrijke
politici zijn fervente jagers, dat geeft onvermijdelijk conflicten. Dat wolven een
directe bedreiging zouden zijn voor het jachtwild wordt door verschillende Europese
studies tegengesproken. Feit is dat wolven
hun prooipopulatie in optimale toestand houden en het natuurlijke evenwicht
behouden of herstellen maar dat met de jacht populaties kunnen worden uitgeroeid. De aanwezigheid
van de wolf heeft nauwelijks invloed op de prooipopulaties in tegenstelling
tot de jacht en het verkeer met zijn slachtoffers. Nog erger is de toenemende verkeersintensiteit soms een echte
barrière optrekt voor sommige diersoorten, ook de wolf. Daarbij nog de
mensen met het Roodkapjesyndroom, de omvang ervanis misschien groter dan gedacht. Allen zijn we
opgegroeid in een door de mens beheerste omgeving. Nu wordt dit plots
verstoord door een dier dat de mensheid in onze contreien al eeuwenlang een
panische angst bezorgde omdat het gelijk stond met de dood. Een
oerinstinct, het lijfsbehoud, krijgt terug de overhand en rationeel redeneren wordt onmogelijk. Het argument dat
elke door een wolf gedode mens een dode teveel is komt steeds naar voor. Maar dat er
dagelijks vele mensen sneuvelen door menselijke activiteiten o.a.
verkeersdoden, oorlogsslachtoffers, enz......heeft nog nooit geleid tot
drastische maatregelen die herhaling in de toekomst zouden voorkomen. Hier dringt een
totale mentaliteitswijziging zich op. Een enorme uitdaging kondigt zich aan.
Ook is het gedrag
van de mens zelf bepalend. Bijvoorbeeld het aanbrengen van afrasteringen voor slapend
vee, gebruik van kudde bewakende honden en laten liggen van (ge)dood vee omdat
anders de wolven instinctief een andere prooi gaan zoeken voorkomt vele problemen. Dataf en toe een rund of schaap wordt gedood is
onvermijdelijk maar kan worden gecompenseerd door het toekennen van een
schadevergoeding zoals in Zweden en onze buurlanden. Israël
heeft positieve ervaringen met kadaverlocaties en wolven. De dieren
mijden er de bewoonde wereld en fungeren als natuurlijke opruimdienst., (Noot: In Spanje had
hetgecontroleerd laten liggen van
kadavers van vee een positieve invloed op het gierenbestand . Maar een
Europese richtlijn gooide hier roet in het eten. Kadavers moesten omwille van
hygiënische redenen worden opgeruimd en dit had dit een nefaste invloed op
de gierenpopulaties. Ze namen catastrofaal af. De richtlijn werd ondertussen aangepast.)
Tenslotte is er
een enorme versnippering van het landschap in ons land door een
historisch ongebreidelde ruimtelijke ordening, gedirigeerd door de
verschillende belangengroepen zoals landbouw, projectontwikkelaars,
industrie,etc.... Alle ruimtelijke
structuurplannen,ecologische netwerken en natuurontwikkelingsprojecten ten
spijt zal dit niet verbeteren, zeker niet in tijden van economische crisis waar
andere belangen dan het natuurbehoud en de natuurbescherming doorslaggevend
zijn.
Besluit: de terugkeer van de wolf is niet te
stuiten maar het zal nog even duren alvorens een gezonde populatie van
familiegroepen (roedels) zich zal kunnen opbouwen. Intussen staat de soort er
alleen voor. Doch de kans is klein. Hopelijk halen ze
het . Tot slot geldt dit
verhaal evenzeer voor de andere soorten die aan een terugkeer bezig zijn zoals Europese lynx,
Bruine beeren boom - en steenmarter. Update: anno 2023 zijn er roedels wolven in België en Nederland gevestigd. Kwestie zal nu het samenleven met de wolf zijn.
Bronnen: Leo
Theunissen- tijdschrift Los Vast 2-2011
www.deredactie.be/vrt nieuws
www.wolveninnederland.nl
www.trouw.nl
De wolf, dierenmonografieën,
Elsevier uitgeverij
Noot: Donderdagochtend 4 juli 2013, in Luttelgeest in het noorden van
Nederland wordt een dode wolf gevonden langs de kant van de weg. Het nieuws slaat in als een
bom en de gekte voor de wolf slaat toe in Nederland. Meer dan drie maanden
later blijkt het te gaan om een geschoten exemplaar uit Polen dat in
Luttelgeest door een grappenmaker werd neergelegd. Nadat
onderzoekers van DWHC van de
universiteit Utrecht en instellingen Alterra en Naturalis eerst het
nieuws in de media hadden
verspreidt dat het om een wild dier ging, moesten ze schaamrood
toegeven te vroege conclusies te hebben getrokken toen uit DNA onderzoek
bleek dat het om een dier afkomstig uit Polen ging en de resten van de prooi in de maag gevonden behoorden tot de Poolse beverpopulatie. Meer
dan 900 km hier vandaan. Volgens Jos de Bruin, wolvendeskundige is dit te ver voor een solitair dier om zover een nieuw territorium te gaan opzoeken.
Feiten over wolven
In tegenstelling wat in sprookjes wordt verteld zijn wolven ongevaarlijk voor de mens. Wij vormen immers geen onderdeel van hun menu.Ze zijn immers bang van ons en vluchten weg als ze de mens voelen aankomen. Vee en wilde dieren moeten dan wel weer opletten! Normaal doodt een wolf zijn prooi en keert ie de volgende dagen terug om te eten van de resten. In Gedinne maakte men de cruciale fout om de kadavers te verwijderen wat uiteindelijk resulteerde in 8 slachtoffers.
De wolf is een beschermde soortin België en de meeste EU landen.
De otter is terug of.....misschien nooit van weg geweest??
Op 26 april en 9 mei 2012 fotografeerde Kristijn Swinnen, bioloog in het kader van zijn doctoraatstudie tot tweemaal toe een otter met zijn cameravallen. Dit op 2 plaatsen die op 100 km van elkaar verwijderd liggen namelijk Willebroek, rupelstreek en het Smeetshofreservaat in Bocholt, Limburg. Dat het om éénzelfde dier zou gaan is hoogst onwaarschijnlijk. Otters hebben aangepaste verbindingswegen nodig om te reizen. Tot 1980 was de Maasstreek een laatst bekende plek in Vlaanderen waar de otter overleefde. Otters hebben een rustig gebied nodig rijk aan vis en zuiver water. Dit ontbrak praktisch helemaal in Vlaanderen vanaf 1980. Toch is het best mogelijk dat er hier en daar dieren hebben weten te overleven. Deels omdat de otter een nachtdier is en daarom minder gezien wordt. Cameravallen ontsluierden mee het raadsel.
Op 13 maart was het
weer zover, de nestkastendag . Na het bescheiden succes van verleden
jaar durfden we al te hopen.En jawel, een
8-tal sympathisanten daagden op om hun geluk te beproeven. Zoals verleden
jaar hadden ze de beschikking over verschillende bouwpaketten nu ook
voor vogels. Vlijtig begonnen ze eraan, de kinderen waren het ijverigst. Er werd geen gevloek of gesakker
gehoord, wel naarstig gewerkt. Gelukkig was ook het zonnetje van de partij zodat het gezien het slechte
voorjaar niet al te koud was. Aan het eind van
de activiteit konden de leden hun werk mee naar huis nemen. De
bijdrage diende om de onkosten te dekken en als voorbereiding voor
andere activiteiten van de ZWG. Het was een succes over gans
de lijn en wordt zeker nog herhaald in de toekomst.
Na 160 jaar is er weer goed nieuws over de Wilde kat (Felis Silvestris). Nadat ze was verdwenen in Vlaanderen was er bij de restpopulaties in de Ardennen en het Duitse Eifel een revival. Van hieruit zwermden dieren uit naar omgevende regio's als Vlaanderen. Nadat ze eerst werd ontdekt met een cameraval tijdens een onderzoek in het natuurgbied Smeetshof in Bocholt-waar ook de otter gefilmd werd- is er nu ook een tweede lokatie in Vlaanderen waar deze soort werd gespot namelijk de Voerstreek. Al ligt deze streek geografisch gescheiden van Vlaanderen toch behoort ze politiek en adminstratief tot de regio Vlaanderen.
Zoals te zien op de foto is de wilde kat onderscheidt de soort zich van een huiskat door de dikke staart met
zwarte eindpunt en ca. 5 donkere ringen. De rugstreep van de Wilde kat
loopt niet door over staart en op de flanken. Op de borst vertoont de vacht vage
strepen. Ondanks de soms duidelijke kenmerken blijft het heel moeilijk om deze soort te determineren omdat ze kruist met verwilderde katten.
Vleermuizen zijn in de actualiteit deze dagen soms is het
positief nieuws en soms negatief zoals deze twee persberichten.
Houthakkers
hebben in de Elzas een vleermuizenkolonie uit haar winterslaap gerukt. De ruim
200 kleine zoogdieren (Nyctalus noctula) hadden zich in de holle stam van een
plataan in Straatsburg teruggetrokken, totdat de meer dan 100 jaar oude
boom wegens bouwwerken geveld werd. (nvdr. blijkbaar herkende
de auteur de soort niet als rosse vleermuis of vroegvlieger ).
De schrille kreten van de in paniek ontwaakte diertjes liet omwonenden en de
vogelbescherming opdraven. Helpers met zaklampen verzamelden de slaapdronken
vleermuizen, die in verwarring rondkropen op de takken en de stam. Een
woordvoerder van de stad bevestigde vandaag dat vele diertjes gered konden
worden. Maar diverse werden echter door voorbijrijdende auto's doodgereden,
zegden dierenbeschermers. Het was de grootst bekende vleermuizenkolonie in de
Elzas. De onder bescherming van de biodiversiteit staande vleermuizen zijn in
heel Europa verspreid.(Bron : Belga news, (Oliver Mehlis)
Het moet schrikken geweest zijn voor de arbeiders die
op 20 maart 2013 het gebouw in de Kortrijkse stationsbuurt aan het afbreken
waren: achter de piepschuimen isolatiepanelen tussen de binnenwanden en de
buitenmuren bleken enkele honderden dwergvleermuizen (foto) te schuilen. Een
pientere arbeider nam contact met het Opvangcentrum voor vogels en wilde dieren
(VOC) in Beernem. Uiteindelijk overleefden 304 diertjes van de totaal 338. Een
sterftecijfer van 10% dat overeenkomt met een natuurlijke sterfte. Het nieuws
haalde zelfs het VRT Journaal.
. 
Dassenwandeling: Voeren  "Smile"){kind=icon}
Man schiet op vos en
doodt zijn vrouw.
