 
 
Nu november op zijn einde loopt wordt alles stilaan in gereedheid gebracht voor de nieuwe olijvenoogst van dit jaar. Bovenstaande beelden zijn gemaakt op 20 december 2010. Kijk naar het mooie weer: december en werken in t-shirt! Olijvenoogst is altijd een plezante aangelegenheid : doorwerken maar met fun en plezier en tijd voor een bbq-tje op de middag.(zie foto's 4,5 en 6)
De olijvenoogst is net als de sinaasappelen en citroenen een winteroogst. Vangt aan eind november tot eind februari, half maart.
Op Kreta zijn er ongeveer 35.000.000 olijfbomen voor een bevolking van ongeveer 650.000 inwoners. Voor 10 liter olie heeft men ongeveer 40 à 50kg olijven nodig. Olijfbomen zijn om de 2 jaar productief. Het gewicht per boom is afhankelijk van de grootte van de boom en het aantal olijven. Er wordt gemiddeld gerekend met een opbrengst van 15 tot 17 liter olijfolie per boom.
Zo is de oogst dit jaar waarschijnlijk heel goed, gezien het grote aantal olijven aan de takken. Dikwijls moeten takken ondersteund worden om niet af te breken, door het gewicht aan olijven.
De olijfboom wordt door de Kretenzers ook "de boom van het leven" genoemd. Een olijfboom zal altijd opnieuw groeien, wat er ook gebeurd, zolang de wortel intact blijft. Hij geeft olie en brandhout. En van de olijfpitten wordt eveneens een vaste brandstof gemaakt = kernenergie!! (snap je hem?)
De oogst gebeurt nog steeds manueel. Gezien de meestal ontoegangkelijkheid van de plaats waar de olijfbomen staan, wordt op Kreta niet geoogst met tractors met machines die de bomen "leegzuigen". Het met een stok afkloppen van de olijven verdwijnt ook. Nu heeft men machientjes met een electromotor waar bovenaan een clinder ronddraait aan hoge snelheid met plastieken staafjes erop.(zie foto 1). Daarna vallen de olijven op de op voorhand geplaatste netten en worden ze een eerste maal uitgezuiverd. De meeste blaadjes en takjes die onvermijdelijk mee worden afgeslagen worden manueel verwijderd.(zie foto 2 en 3).
Kreta levert een groot percentage van de wereldproductie van olijfolie en heeft volgens studies ook de beste olijfolie, omdat de Kretenzers gaan voor de "extra virgin" olijfolie : olie van de beste kwaliteit met een lage zuurtegraad.
Hoe worden de olijven verwerkt tot olie?
Vele mensen die wij hier ontmoeten stellen ons vragen in verband met koude persing, extra virgin, wel we trachten er een antwoord op te geven in deze bijdrage.
Vroeger was olijfolie bij ons in de noordelijke contreien nog niet zo bekend De laatste decennia doet deze gezonde olie meer en meer haar intrede in onze keuken.
Vele toeristen denken ook nog dat ze de "turista" krijgen bij zuidelijke vakanties van het teveel aan olijfolie in de voeding. Dat is ook niet correct. De meeste maag en darmproblemen komen meestal door het water, dat perfect drinkbaar is, maar toch meer bacteriën bevat dan ons water en daardoor dus ook de oorzaak kan zijn van de problemen. Alhoewel hier op Kreta hoor je hierover zelden tot geen klachten. Kraantjeswater wordt hier bijna niet gedronken omdat Kreta zeer goed bronwater heeft, verkocht aan goedkope prijzen. Er zijn zoveel bronnen op Kreta en dus kan men in elke supermarkt of periptero, kiosken langs de weg, zijn keuze maken uit diverse merken van bronwater zoals Zaros, Rouvas, Sitiako, te veel om op te noemen.
Olijfolie wordt in het middellandse zeegebied al meer dan 5000 jaar gebruikt. In de ruïnes van Kato Zakros, het uiterste oosten van Kreta, werden, bewaard in de modder, olijven gevonden die ongeveer 3500 jaren oud waren.
Bij de ingang van het Minoïsch paleis aldaar kun je de foto's zien van deze vondst.
De kleur van de olijven die je op tafel krijgt wordt bepaald door het ogenblik van de pluk. Zijn ze groen, dan zijn de olijven geplukt voor het einde van de rijptijd. Zwarte olijven zijn olijven die volledig gerijpt zijn aan de boom. Je ziet dit ook op foto 3. Waar Greta de olijven uitzuivert zie je verschil van kleur, hier en daar zie je donkere spotjes, olijven die meer gerijpt zijn en overgaan naar de donkere kleur.
Olijven heb je in soorten net zoals aardbeien en aardappelen. De meest gekende is de dikke vlezige "kalamata" olijf van het vasteland uit de gelijknamige streek op de Peleponessos. Hier op Kreta heeft men een zeer kleine soort.
Het opleggen van olijven om ze eetbaar te maken gebeurt zoals bij een pekelproces. Olijven worden in water gelegd en er wordt zout aan toegevoegd. Dit proces wordt regelmatig hernieuwd gedurende een aantal weken. Daarna zijn de olijven eetbaar. Sommigen voegen er ook nog wat kruiden aan toe of weinig azijn. Kwestie van smaak.
Bij huiselijk gebruik en een niet te groot aantal olijven worden de olijven met een scherp mesje ingekerfd voor het opleggen,om zo de smaak versterken.
Alvorens over te gaan tot het persen, nog even dit meegeven. Olijfolie wordt beschouwd als een onderdeel van een gezonde voeding. Olijfolie vermindert de kans op hart- en vaatziekten, kanker en zou zelfs verkoudheden voorkomen. Olijfolie bestaat uit enkelvoudig onverzadigd vet. Olijfolie werkt cholesterol verlagend. Een tiental olijven per dag zou het cholesterolgehalte ten goede komen. Ook bevat olijfolie vitamine E en antioxydanten en bioactieve stoffen. De fenolen aanwezig in olijfolie zouden de cholesterol verminderen en olijfolie zelfs ontstekingsremmend werken .
Sommigen beweren dat je olijfolie niet mag verwarmen boven 150°, dus gebruiken als frituurolie. Nochtans hier op Kreta wordt olijfolie soms ook gebruikt als frituurolie en vroegere jaren heeft men hier geen nadelige gezondheidsproblemen daarvan ondervonden. Natuurlijk gebruikt men hier ook liever andere olie als frituurolie, daar olijfolie te goed is van kwaliteit om daarvoor te dienen en ook te duur. Trouwens echt frituren gebeurt hier ook minder, veel wordt gebakken in een pan ruim voorzien van olijfolie.
 Tip : neem als dipsaus eens een bord extra virgin olijfolie, voeg wat zout en oregano toe en serveer met een stukje brood!
Alvorens men de olijven gaat persen worden ze gewassen en gezeefd om de laatste blaadjes, takjes en stenen te verwijderen.
Het is ook zeer belangrijk om de geplukte olijven, verpakt in zakken van om en bij 60kg, zo snel mogelijk naar de pers te brengen. Hoe langer ze blijven liggen, hoe meer verlies aan kwaliteit van de olijfolie.
Koude persing : een term die in feite niet meer wordt gebruikt. Vroeger werden de olijven geperst in een stenen pers en werden de maalstenen getrokken door een ezel. De eerste olie was de beste en kreeg de vermelding "koude persing". Achetraf volgde een tweede en eventueel derde persing en werd warm water toegevoegd om de olie los te weken uit de pulp. Deze olie had dus een mindere kwaliteit.
Daarna kwamen de handgedraaide pers en tegenwoordig de hydraulische pers en de centrifuge. Hierbij wordt een dergelijke kracht ontwikkeld dat het niet meer nodig is om later een tweede maal te persen.
Virgin of Extra Virgin olijfolie : is een term die de zuurtegraad van de olie aangeeft. Deze olie mag niet geperst worden bij een temperatuur van meer dan 30°. De zuurtegraad of "acidity"(oliezuur) op natuurlijke wijze verkregen, door de persing dus, mag tussen 0,1 en 1% per 100gr olie bedragen.
Hier op Kreta bedraagt de zuurtegraad meestal tussen 0,3 en 0,7%. Practisch alle kretenzische olijfolie is dus "extra virgin". Bij "virgin" mag de zuurtegraad oplopen tot 1,5%. De extra virgin olie is ook iets donkerder van kleur en heeft een sterke smaak en geur. Bij persing voor Extra Virgin heeft men altijd iets minder kwantiteit, maar zoveel meer kwaliteit. Dit doordat de olie slechts éénmaal geperst wordt en vooral door de lagere temperatuur waardoor de olie minder wordt losgemaakt van de pulp.
Tip : koop dus altijd "extra virgin" olie. Koop uw olijfolie en raki bij voorkeur rechtstreeks in een dorpje op één van uw rondritten door het prachtige landschap op Kreta. Goedkoper en de beste kwaliteit.
Trouwens hier op Kreta zijn de eigen olijfolie en de tsikoudia (ja, de raki) een "pharmaka" = medicijn voor de Kretenzers!
De prijs voor de extra virgin olijfolie is hier 5 of 6 euro per liter. Natuurlijk in souvenirsshops en supermarkten wordt de olie aangeboden in mooi bedrukte metalen boxen of flessen en gaat de prijs hoger liggen.
Op Kreta is bijna alle olijfolie "extra virgin". Andere olijfolie uit andere landen die niet het kenmerk "extra virgin" dragen zijn bewerkte olie met toevoegingen voor smaak en om de zuurtegraad te verlagen.
Kleur heeft niets te maken met kwaliteit, wel met bodem, olijfsoort, tijdstip van oogsten.
Om af te sluiten: bak eens een eitje in pure olijfolie en leer genieten van de volle lekkere smaak die uw omelet heeft en vergeet niet uw dagelijkse portie olijven te eten. Niet lekker? Olijven leer je eten.
Van olijfolie worden onder andere ook olijfzeep en cosmetische producten gemaakt. Er zijn dan ook verschillende "olijf winkels"(Olive shops) te vinden op Kreta, vooral in de toeristische sector waar je allerlei producten en olie kan aankopen.
|
