 
de distilleerderij het vullen van de "kazani"
de eerste raki komt eraan!
13 Oktober 2012
Onze vrienden Manolis en Stella van de Melissa juwelenshop in Amoudara nodigen ons uit om mee te gaan naar Agios Mironas, een mooi dorpje op een half uurtje rijden van Amoudara. De nieuwe raki wordt daar gestookt en het is de gewoonte om vrienden en familie uit te nodigen bij dit gebeuren.
Alvorens verder te gaan over ons avondje "raki-stoken", willen we jullie toch graag iets meer vertellen over deze alom gekende drank van Kreta.
We gaan de verschillende benamingen van in Griekenland geserveerde drankjes even op een rij zetten. Veel toeristen stellen zich vragen wat ze drinken : is het nu Ouzo of Raki of Tsipouro of wat dan ook?
1. Ouzo
Ouzo is het drankje dat een melkachtige kleur krijgt als je er water aan toevoegt, tengevolge van de toegevoegde anijsolie. Wordt gedronken met enkel toevoeging van ijsblokjes en sommigen doen er ook wat water bij. Wij kennen ouzo als aperitief, voor de grieken is het meer een drankje bij mezedes of pikilia (kleine hapjes) en ook bij visschotels. Vandaar dat je bij bepaalde tavernes de naam "Ouzeri" als uithangbord terugvindt.
Ouzo kan in de keuken gebruikt worden bij de bereiding van visgerechten, net zoals cognac bij andere gerechten.
Wanneer je een ouzo besteld in restaurants en tavernes wordt die tegenwoordig aangeboden in kleine flesjes van 200ml, wat 2 ouzo's inhoudt.
Ouzo is afkomstig van het eiland Lesbos en de stad Mytilini heeft ook zijn naam verleend als merknaam. Wat is de beste ouzo? Hangt af van de persoonlijke smaak. Zeer gekend vooral buiten Griekenland is de Ouzo 12. Andere goede merken zij Tsantali, Mytilini, Ploumariou, mijn voorkeur, Pilavas, Barbayanni en Sans Rival.
Ouzo heeft een alcoholgehalte tussen 38 en 44°. het wordt gemaakt van geperste druiven, anijs en water. Elk huis heeft dan ook nog eens zijn eigen kruidenrecept dat wordt toegevoegd en daardoor kan ouzo al eens verschillen van smaak. Sinds 1989 is de naam ouzo een bescherm product net zoals nu ook de feta kaas, kalamata olijven ed.
Ouzo best niet in de koelkast plaatsen, wat dan bestaat de kans op schilfervorming in uw fles.
De naam Ouzo zou afkomstig zijn van het Turkse woord "uzum" wat druiventros betekent. Een andere legende vertelt, zoals je op de Griekse Gids kunt terugvinden dat vroeger zeer goede producten werden verscheept naar Marseille en op de kisten werd geschreven "Uso Massalia", voor gebruik in Marseille. Nu zou een griek voor het eerst ouzo hebben geproefd en de uitspraak uso massalia hebben gebruikt om te zeggen dat dit een excellent drankje was.....
Ouzo valt te vergelijken met de bij ons gekende drankjes Pernod en Pastis.
2. Raki
Raki wordt gemaakt na de druivenpluk en het persen van de druiven voor de wijn. Druiven worden hier reeds geplukt vanaf augustus vanwege het warme klimaat. Dus enkele weken later, begin oktober en in november wordt raki gestookt in de "kazani". Na het persen van de druiven voor de wijn, waarover we later nog een
bericht zullen opstellen, blijft de wijnmost over. Velletjes van de
druiven, de pitten en wat druivensap. Dit wordt in de zon geplaatst en
laat men gisten.
De kazani is de koperen ketel die gebruikt wordt om de wijnmost te verwarmen. De vrijgekomen dampen worden door koperen buizen naar de distilleerkolven geleid. Deze zijn gevuld met koud water en daardoor worden de dampen opnieuw omgezet in .... raki! Het alcoholgehalte wordt regelmatig gecontroleerd tijdens het proces met een baumé-hydrometer.
Opgelet de eerste raki die uit de distillatie komt, smaakt helemaal niet lekker en kan men best niet teveel drinken omdat die te sterk is en teveel methanol, zuivere alcohol, bevat. Te grote inname kan blindheid en de dood tot gevolg hebben.
De meeste raki heeft een alcoholgehalte van 18 tot 20°
Praktisch elke raki is verschillend in sterkte en heel af en toe krijg je ook wel eens een kruidige raki. Sommigen voegen wat kruiden extra toe bij het maken van raki.
Foto 1 : een "moderne" installatie, waarbij rechts de kazani, met de oven eronder en links de distilleerkolven, waarvoor de metalen bak staat om de raki in te laten lopen. Van daaruit wordt de raki overgepomt in grote vaten die buiten klaarstaan. Op Kreta in de bergdorpen vindt je nog talrijke oude, traditionele stookinstallaties, bestaande uit een open vuur met koperen ketel, korte koperen pijp naar ernaast staand watervat en een bakje eronder voor de opvang van de raki.
Foto 2 : drup, drup drup, daar komt de eerste raki!
Foto 3 : het opnieuw vullen van de kazani met wijnmost en toevoeging van wat water. De vorige most wordt uit het vat verwijderd via een uitlaatpijp onder in de ketel.
Het verschil tussen raki, Tsikoudia en Tsipouro.
De originele Kretenzische benaming is Tsikoudia. Het zou reeds gestookt worden sinds de Minoïsche beschaving. Het zijn de Turken die tijdens de Turkse overheersing op Kreta 1669 -1898, de naam van hun drankje gaven aan de tsikoudia, omdat het veel gelijkenissen vertoonde. Sindsdien worden de twee benamingen op Kreta gebruikt. Enerzijds klinkt het makkelijker voor de toeristen, raki, dan tsikoudia. De originele naam wordt wel gebruikt in het binnenland en onder de Kretenzers.
In Turkije krijg je als je een raki bestelt een ouzo.
Tsipouro is een drankje op basis van raki, maar meestal gemengd met wat anijs en smaakt dus ouzo-achtig en vindt men op het vasteland.
In Rhodos heeft men dan weer de souma : raki gemengd met wat honing of andere zoetigheid en in Cyprus spreekt men van zivania. Aangezien wij nog niet op Cyprus waren, kan ik je ook niet vertellen hoe de zivania smaakt.
Raki wordt door de Kretenzers ook gebruikt als medikament: bij keelpijn wordt raki opgewarmd en wordt er een flinke lepel lekkere tijmhoning aan toegevoegd. Excellent recept! De naam is rakomelo!
Vele kretenzers spoelen 's morgens hun mond met wat raki als ontsmettingsmiddel en deppen er hun wonden mee.
Uit ondervinding kunnen wij wel zeggen dat je van raki geen kater krijgt als je toevallig wat teveel hebt gedronken.
Trouwens in bijna elke taverne of restaurant op Kreta, gaat men u na de maaltijd een raki, glaasje of flesje, aanbieden met wat glyka(zoetigheden) of fruit. De glyka kunnen een gebakje, ijs of typische vruchten zijn opgelegd in siroop. Kydonia(kweepeer), bergamon, vijgen, wortelen, kersen, alle mogelijke fruitsoorten.
Ook in sommige winkels krijg je een raki aangeboden als je wat koopt.
Daarom mijn slogan : raki is life. Overal waar je komt op Kreta wordt je er mee geconfronteerd.
Tot slot nog even terugkomen op onze mooie kazani-avond bij Stella en Manolis. Op Kreta is het zoals eerder gezegd een feestje wanneer er raki gestookt wordt. Toen wij toekwamen op deze warme oktoberavond, kwam de houtskoolgeur van de bbq ons al direct tegemoet. We werden hartelijk ontvangen en kregen een rondleiding in de kazani van Manolis met alle uitleg. Buiten stonden honderden plastieken tonnen. Hij wees ernaar en zij met een brede lach : dat alles wordt raki! In deze kazani wordt de raki gestookt voor het ganse dorp en voor de omliggende dorpen. Iedereen brengt zijn wijnmost daar naartoe en wordt door de eigenaar verwittigd wanneer zijn raki wordt gestookt, zodat hij zijn feestje kan organiseren.
Binnen in het gebouw was de eerste kazani voor Manolis gevuld en zat iedereen gezellig bij elkaar. Langzaam aan werd er meer en meer vlees binnengebracht van de bbq : koteletten, boereworsten, spek, kip en werden de tafels gevuld met typische griekse salades : boerensalade(gekend als griekse salade) salade van wittekool en wortelen, gemixte salade met groetjes en kruiden en tzatziki. Aardappelen in de schil werden in de oven onder de kazani verwarmd en opgediend, opengesneden wat zout en citroen erop en smullen. Manolis had zijn eigen wijnvoorraad aangesproken en de flessen volgden elkaar snel op. Typisch Kretenzischs, bezoekers brengen altijd iets mee als ze naar een feestje of bbq gaan : van wijn, raki tot gebak of een schotel met een specialiteit.
Het werd aldus een steeds gezelligere avond, want je glas werd steeds opnieuw gevuld met wijn van Manolis of Kostas of Andreas...
Als de wijn is in de man.... begint de Kretenzer te zingen. Het ene volksliedje na het andere wordt gezongen en de ganse meute zingt mee. Later op de avond kwam er een jongeman binnen en die had zijn bouzouki meegebracht, zodat de zangers extra muzikale begeleiding kregen.
Intussen was de eerste raki beginnen druppelen en langzaam in het vat aan het lopen. Manolis bracht ons een klein slokje, want zoals eerder gezegd, de eerste liter is pure methanol. En inderdaad, dat smaakte niet naar raki en was ontzettend sterk. Achteraf hebben we die avond echter de heerlijke raki geproefd. Hij werd met een grote kan uit het vat geschept en in de glazen geschonken.
Het was in de vroege uurtjes als wij het feest verlaten hebben, er diende nog 1 vat met wijnmost te worden omgezet in raki en Manolis en enkele kretenzers bleven tot de job geklaard was. Er was immers voldoende raki en vlees voorhanden!
Wij zijn voorzichtig bergafwaarts langs de haarspeldbochten naar huis gereden en op de achterbank lagen 2 flessen nieuwe raki die Manolis ons geschonken had.
Yammas! Styn igia sas! Eviva! (op uw gezondheid)
In de toeristenwinkeltjes ga je ook verschillende raki vinden met vruchten of de gekende "rakomelo" .
Nog een oude installatie om raki te stoken bij het restaurant Thea in Rogdia. Restaurant is een echte aanrader voor de traditionele Griekse, Kretenzische keuken! Trouwens je hebt een adembenemend uitzicht over de hele baai van Heraklion bij Thea. Eveneens op de Juchtas berg( de slapende reus) en op het Dikti gebergte bij Lassithi. Mooi om bij valavond te gaan dineren en langzaam de nacht te zien nederdalen over Heraklion.
In het binnenland kun je nog vele oudere installaties tegenkomen bij trips langs kleine dorpjes.
De kazani(ketel) boven de stookplaats en de 2 stenen vaten die zorgen voor afkoeling van de gestookte druivenmost
  
|
