25 mei. Verkiezingsavond. Alle ogen zijn dan wellicht gericht op Elio Di Rupo en Bart De Wever. Zij zullen dan gevraag worden om uit te leggen waarom het resultaat is wat het is. Wat dat voor de eigen partij betekent en wat de kiezer heeft willen zeggen. Ze zullen niet nalaten te benadrukken dat de kiezers aan hen een bijzondere verantwoordelijkheid heeft gegeven. Strijdliederen, vlaggenvertoon of marsen naar een of ander stadhuis zullen er dit keer niet bij zijn. Van zodra de stemming achter de rug ligt ontstaat immers een strijd die een stuk spannender beloofd te zijn als de verkiezing zelf. Wie kan een coalitie vormen?
Alles hangt aan alles
Voor een partij als de NVA is dat een simpel, helder en eerlijk spel van praten met mogelijke partners. De andere partijen ontdekken op dergelijke momenten dat ze zusterpartijen hebben en dat dat een strategisch voordeel kan zijn. Mits wat afspraken kan men dan een akkoord in regering X afhankelijk maken van het mogen meespelen in regering Y. Een kleine partij in Vlaanderen kan zich dan verbinden aan een grote partij in Franstalig België en vice versa. Op die manier kan haar soortelijk gewicht vergroten en speelt men een klasse hoger dan het verkiezingsresultaat zou kunnen doen vermoeden.
De snelste wint
Als de resultaten het toelaten zal zo kondigde De Wever aan zal de vorming van een Vlaamse regering in 10 dagen rond zijn. De Wever moet echter vrezen dat de CD&V niet voluit zal gaan. Andere partijen zullen aan de mouw van Beke trekken. Ze zullen hem duidelijk maken dat een Vlaamse regering met enkel CD&V en NVA één zaak is, maar dan zullen die twee partijen ook alleen staan bij de vorming van een federale regering. Dan zal VLD of SPA zeker bedanken voor een depannage-opdracht en opnieuw een moeilijke evenwichtsoefening van federaal meebesturen en Vlaams oppositie voeren. Dat recept zo merkt VLD aan den lijve maakt communiceren een stuk onduidelijker. De verliezers zullen dan intern schoon schip willen maken, bij voorkeur in de oppositie, zowel in Vlaanderen als federaal.
Het valt dus af te wachten of 10 dagen volstaan. Misschien slaagt men er elders sneller in een regering te vormen. Men zal het in dat geval zeker niet nalaten om te beklemtonen dat met NVA geen regering te vormen is, geen land te bezeilen is.
Brusselse verkiezingen
Een van de alternatieven waar een regering moet gevormd worden is Brussel. Dat is interessant omdat het in wezen neer komt op de vorming van een federale regering in het klein. Dezelfde partijen doen er mee aan de verkiezingen en een akkoord in Brussel zal sowieso gelinkt zijn aan andere akkoorden.
Om iets zinnigs te zeggen over mogelijke coalities in Brussel moeten we echter een prognose maken van de uitslag aldaar. De polls wijzen in de richting van enkele trends. Als we die doortrekken ietwat overdrijven komen we tot volgende prognose:
PROGNOSE BRUSSELS GEWEST
PS: 19,1% - Verlies van sleutelfiguren Thielemans, Moureaux, Concurrentie Ecolo en vooral PTB.
MR: 18,8% - Reynders' teflon imago krijgt een deuk. Concurrentie van FDF en PP wordt tastbaar in BXL.
CDH: 13,8% - Milquet scoort niet met nachtvluchten van Wathelet in Brussel.
Ecolo: 9,5% - Nog meer dan de PS lijken mensen van Ecolo te zwichten voor PTB.
PTB - PVDA: 8,0% - Historische score - met name bij progressieve allochtonen.
PP: 3,8% - Populisten kunnen als kleine partij goed scoren en verdringen FN.
DlB: 2,9% - Louis slaagt erin om vooral bij Congolezen en sjiieten te scoren.
FDF: 5,8% - Weet stand te houden als partij maar verliest aanhang.
FN: 1,0% - Kan geen echte score neerzetten, kan de link met Franse FN niet maken.
Islam: 3,5% - Conservatieve soennieten die naar de stembus trekken kiezen voor Islam.
ProBrux: 2,0% - Stadspartij gaat al enkele verkiezingen mee maar kan niet doorbreken. Einde in zicht?
NVA: 2,6% - Nek aan nek met VLD. Net niet de grootste Vlaamse partij in BXL, onbekende lijsttrekker.
CD&V: 0,9% - Pak slaag. Grote namen (m.n. Vanackere) houden zich afzijdig. Grouwels betaalt rekening.
VLD: 2,7% - De figuur Vanhengel kan samen met jonge leeuwinnen overtuigen. Tegen te trend in VL in.
Spa: 1,1% - Smet-effect afwezig - bijna ex-minister kan nog wegen op het debat maar lijkt ook ex-politicus op 26/5.
VL Blok: 0,5% - Helemaal weggespeeld door NVA. Keuze voor VL onafhankelijkheid én Marine Le Pen werkt niet.
Groen: 1,0% - Staatssecretaris De Lille zakt door het eis. Groen kan wagentje niet vasthaken aan Ecolo.
Blanco: 3,0% - Percentage wellicht onderschat. Ondanks de keuzemogelijkheden weet de kiezer het niet meer.
TOTAAL: 100,0% - 89 zetels te verdelen waarvan 17 voorbehouden voor Nederlandstaligen.
Klein, kleiner, kleinst
Eerste vaststelling: het is zeer wel mogelijk dat in Brussel geen enkele partij meer dan 20 procent van de stemmen weet binnen te rijven. De laatste campagneweken kunnen mensen toch nog naar een zogenaamd zinnige stem drijven maar de kans is niet ondenkbeeldig dat het finale resultaat nog verdeelder is dan bovenstaand plaatje.
Zo moeilijk dat het makkelijk wordt
Dat leidt ons tot een tweede vaststelling: alle klassieke partijen moeten samenwerken om tot een meerderheid te komen. PS, MR, CDH en Ecolo zijn tot elkaar veroordeeld. Zelfs rekening houdend met de Vlaamse procentjes kan men onmogelijk een coalitie vormen zonder één van hen. De onmogelijk puzzel die door de prognose ontstaat wordt op die manier plotseling een makkelijk verhaal. Bovendien zou de pijnlijke campagne die in Franstalig België vandaag gevoerd wordt wel eens kunnen leiden tot een pax politica na de verkiezingen. Een grote coalitie in Brussel kan dan de voorbode zijn van een grote Franstalige coalitie op nationaal vlak met de ambitie om de NVA buiten te houden en de overige Vlaamse partijen onder druk te zetten om opnieuw een federale meerderheid met een Vlaamse minderheid te aanvaarden.
Het kan, maar zal men dan in het Waals gewest ook met zn allen samen in de coalitie stappen? Daar zijn wellicht wel andere meerderheden mogelijk. De campagne nu is echt wel hard ten zuiden van de taalgrens. Het lijkt moeilijk voorstelbaar dat men na zon harde campagne het resultaat gewoon naast zich neer zal leggen en met zn allen in één regering zal stappen. De partij die in Wallonië uit de boot valt zal niet geneigd zijn om in Brussel te depanneren
Klein links wordt groot
Dat PTB-PVDAs een kleine 10 procent zou halen in Brussel is vandaag geen verrassing meer. Sommigen dichten de voormalige communisten die zich vandaag proberen in de markt te zetten als nieuw links, zelfs meer dan 10 procent van de stemmen toe. Hoe dan ook. Net na de grote vier komt naar alle waarschijnlijkheid klein links. In tegenstelling tot extreem rechts bestaat er geen cordon rond extreem links. Groen bestond het zelfs om de PVDA te feliciteren voor hun resultaat in Antwerpen in 2012. Dat is een eer die het Vlaams Belang nooit te beurt is gevallen.
De uitslag van de PVDA op 25 mei is mogelijks geen verrassing meer, maar misschien is de positie van die partij op 26 mei dat wel. PS en Ecolo zijn duidelijk linkse partijen. Het CDH komt in Brussel met MIlquet als lijsttrekster op. Die is ook duidelijk links van het politieke spectrum te situeren. Die partijen zouden samen wel eens kunnen gaan voor een coalitie met PTB-PVDA. Zon coalitie kan een meerderheid halen en is één van de weinige alternatieven. Zon coalitie zou de MR van Reynders, duidelijk rechts, buiten de coalitie houden. In Brussel. En mogelijks ook in Wallonië. De PVDA zal bijzonder blij zijn met een ministerpost in Brussel en zal niet eisen om ook betrokken te worden bij de coalitie in Wallonië alvorens op deze mogelijkheid in te gaan. De bonus voor Franstalig links is dan ook nog eens dat er een blok met een duidelijke sociaal-economische opstelling klaar staat om elke eis van de NVA of van andere rechtse partijen op nationaal niveau te counteren
Hoe links is de CDH
Dat scenario is voor meer dan één Vlaamse partij een nachtmerrie terwijl het voor de betrokken Franstalige partijen een droom zou kunnen zijn. Ten minste, voor die partijen die duidelijk links zijn. Bij de CDH is dat vandaag minder duidelijk. Milquet is links en heeft onder haar voorzitterschap van de centrumrechtse christendemocraten linkse humanisten gemaakt. De huidige voorzitter, Lutgen, komt uit Wallonië, uit Luxemburg zelfs. Hij is naast Waals minister ook titelvoerend burgemeester van Bastenaken. Bastenaken ligt ver van Brussel. In Bastenaken wordt de CDH soms ook nog PSC genoemd. De kans bestaat dat die voorzitter geen avonturen met links en al zeker niet met extreem-links wil aan gaan.
Die Benoit Lutgen zal dus de belangrijkste keuze moeten maken in Brussel. Laat hij Milquet haar spel spelen of fluit hij haar terug? Is hij bij machte om iemand als Milquet tot de orde te roepen? Dat zijn de vragen die in Brussel belangrijk worden. De Vlaamse partijen hebben met andere woorden alle belang bij een Ardennenoffensief in Bastenaken. Daar ligt immers de sleutel van de regeringsvorming in Brussel en Wallonië. En die coalitiegesprekken zullen sowieso van invloed zijn voor de vorming van de federale én de Vlaamse regering.
