Haalt diezelfde NVA wel meer dan 30 procent van de stemmen, dan is een regering in Vlaanderen binnen de 10 dagen wel degelijk mogelijk en kan men federaal niet om de partij heen. De sleutelvraag is dan ook of de NVA 30 procent van de stemmen zal halen in Vlaanderen. 

Om op die vraag een antwoord te kunnen geven is een blik op de vermaledijde opiniepeilingen een zinvolle oefening. Wat geven die peilingen aan? We trachten de sleutelvraag te beantwoorden aan de hand van een aspect dat glashelder uit alle de peilingen blijkt: de onbesliste kiezer beslist. 

70 procent van de stemmen is volgens de meeste peilingen intussen verdeeld. Van die 70 procent haalt de NVA op een enkele uitzondering na telkens vlot meer dan 30 procent van de stemmen. Om het eindresultaat van de stemming te kennen is het zinvol ons af te vragen tussen welke partijen de onbesliste kiezer, toch 30 procent van het totaal, nog twijfelt. Bij de vorige federale verkiezingen werd er nog getwijfeld over een stem op de NVA. Velen hebben toen in de laatste rechte lijn beslist om mee te stemmen met de trend en de NVA naar een historische verkiezingsoverwinning te loodsen. Geldt die redenering ook bij deze stembusslag? 

Het valt ten zeerste te betwijfelen. 

Vooreerst zijn er de ervaringen met NVA beleid. Nogal wat gemeenten kennen sinds enkele jaren een meerderheid onder leiding van de NVA. In sommige gemeenten liep dat niet van een leien dakje. Zouden de percentages die de NVA in Turnhout of in Heusden-Zolder haalden vandaag nog tot de mogelijkheden behoren? Minstens betwijfelbaar. Naast gemeentebesturen zijn er ook ervaringen met het Vlaams beleid waar de NVA deel van uit maakt. Dat beleidsniveau heeft de laatste jaren niet uitgeblonken in slagvaardig of goed bestuur. Het staat in de sterren geschreven dat dat, in de laatste rechte lijn naar de verkiezingen, allemaal de schuld zal zijn van de NVA. Niet enkel de mobiliteitsproblematiek rond Antwerpen, maar ook de stilstand in het onderwijsbeleid, en zeker, de Vlaamse regelitis, zullen de NVA en enkel de NVA worden aangewreven. Nochtans niet echt bevoegdheden die bij vertegenwoordigers van die partij horen. 

Dat NVA bashen lijkt nu al begonnen en is misschien voor de partij ook wel een mogelijkheid. Men zal niet nalaten om het calimero complex uit te spelen. Als alles de schuld is van de NVA kan die partij daar trachten op te kapitaliseren. Maar dat houdt ook een risico in. Het maakt immers dat de kernboodschap van de NVA (‘verandering is mogelijk en kan alleen met ons’) in de verdrukking komt. Je kan immers niet lamenteren dat niemand van je houdt maar tegelijkertijd met de nodige bombarie roepen dat jij toch de motor van de volgende Vlaamse en federale overheid zal zijn. Die boodschappen spreken mekaar tegen. En voor alle duidelijkheid: het is de tweede boodschap, de boodschap dat verandering mogelijk is, die twijfelende kiezers over de streep zal trekken. Wellicht begrijpt Bart De Wever dat, maar zullen ook zijn volgelingen de nodige discipline aan de dag kunnen leggen om het lamenteren te laten? 

Dan zijn er ook nog de vele stemtesten die glashelder uitdrukken hoe de verschillende partijen staan ten aanzien van concrete stellingen. Dit keer kan men bij sommige van die tests beter dan in het verleden nagaan hoe elke partij scoorde op een stelling en in welke mate ze overeenkomt met de eigen ideeën. De invloed van stemtesten is en blijft betwijfelbaar. Maar de keuzen die NVA dit keer maakt staat wel haaks op de belangen van grote groepen stemmers. Jongeren, werklozen, kleine- en middelgrote inkomens, mensen met behoefte aan anciënniteitstoeslagen en indexaanpassingen, … ze varen niet wel bij de keuzes die de NVA maakten. Die groep die wel gediend is met de economisch rechtse koers van de partij is misschien wel heel luidruchtig, maar al bij al ook niet echt groot. Dat kan schelen in de eindafrekening. 

Vele twijfelende kiezers vragen zich intussen af welke stem het meeste zin heeft. Er wordt getwijfeld tussen vele partijtjes die in de peilingen allemaal beangstigend klein zijn geworden. Er wordt gediscussieerd over zin en onzin van een verdeeld links veld. Er wordt gezocht naar strategische opties en valabele kandidaten tussen de diverse kieslijsten. Het lijkt er op dat in de discussies tussen onbesliste kiezers een NVA stem niet echt voor de hand ligt. Er wordt niet meer getwijfeld tussen extreem rechts en conservatief rechts – die beslissing is genomen. Al bij de vorige verkiezingen. Er wordt ook niet meer getwijfeld tussen centrumrechts en duidelijk rechts. CD&V en VLD hebben die strijd reeds verloren. Dat zou er toe kunnen leiden dat er nog weinig groeimarge is bij de dikke 30 procent die nu al voor NVA koos. In tegendeel. Als de NVA geen 30 procent van de onbesliste kiezers weet te overtuigen kan haar uiteindelijke resultaat onder de 30 procent zakken. Dat zou dan zorgen voor een dramatisch resultaat voor die partij: geweldig veel stemmen en toch de verliezer van de dag. 

Het is dus dit keer meer dan ooit de onbesliste kiezer die het uiteindelijke resultaat en wellicht zelfs de kleur van de meerderheden bepaald. Om die reden, waarde kiezer, zeker als u al duidelijk dacht te weten voor wie te kiezen: twijfel aan je keuze. Als je nu nog twijfelt heb je immers veel meer in de pap te brokken dan als je het al zeker weet…