Eén van de NGO's waar we mee samenwerken, is pionier in het bestrijden van erosie. Wanneer een dorp hun hulp inroept, starten ze steeds met een terreinstudie. Samen met de dorpelingen brengen ze in kaart waar krachtige regenstromen de aarde wegspoelen en de gronden onbruikbaar maken. Vervolgens instrueren ze een lokale 40-koppige ploeg van mannen en vrouwen hoe en waar ze best stenenrijen aanleggen en sleuven graven. De kunst bestaat erin het water niet te blokkeren, maar net voldoende af te remmen zodat de grond geïnfiltreerd wordt en de aarde niet meer wegspoelt. In jaar 0 is het een kale stenige zandvlakte, jaar 1 zie je opnieuw grassen groeien, jaar 2 komen er ook bomen bij. Het ecosysteem herstelt zich, het dorp stroomt niet meer over, de veehouders kunnen hun dieren weer laten grazen, meer landbouwvelden kunnen gebruikt worden. En dit alles met stenen die ter plaatse verzameld worden. Spectaculair!
Jaarlijks doen enkele studenten bij hen stage, die dan met de gps inmeten hoeveel ha grond gerecupereerd konden worden. Het werk dat ze leveren is top, maar de kaartjes trekken op niet veel. En de NGO-medewerkers weten zelf niet hoe ze de gps moeten gebruiken. We zouden maar wat graag Christof inschakelen om hier een vorming te geven. Ook de data van alle door BD ondersteunde projecten in GIS-lagen omzetten, zou de realisaties veel duidelijker kunnen voorstellen. Ondertussen heeft de contactpersoon van het Belgische Rode Kruis dat ook al ontdekt. Benieuwd wie Christofs expertise nog meer wil binnen rijven ...
Een lokale NGO geeft een vorming over de democratisering van het gezin aan de CIVD van Chérif Lô. Een CIVD is een raad met vertegenwoordigers van alle dorpen van dezelfde communauté. Elk dorp wordt in de raad vertegenwoordigd door een man, een vrouw en een jongere. Diow die de groep vandaag begeleidt, bouwt haar vorming op aan de hand van vragen die ze aan de groep stelt. Wat betekent democratisering voor jou? Hoe worden in jouw huishouden de beslissingen genomen? Wat zijn daarvan de voor- en de nadelen? De aanwezigen zijn zeer betrokken en nemen vol zelfvertrouwen en met luide stem het woord. Op het einde van de vorming, schrijven 5 van de 6 dorpen zich in om de vorming naar hun dorp te halen. Eén chef de village blijft halsstarrig bij de gedachte dat de man het best geplaatst is alles te beslissen. Maar alle anderen zien de voordelen om op een gelijkwaardigere manier samen te werken en samen te beslissen. Opdracht volbracht voor vandaag.
Deze zondagnamiddag stellen de Nederlandse ambassadeur en ambassadrice hun mooie tuin ter beschikking voor een poolparty ter gelegenheid van het nieuwe schooljaar. We ontmoeten er veel andere expats waaronder ook juf Somaya die in Dakar Nederlandse les geeft aan Belgische en Nederlandse expat-kinderen. Voorlopig maken we daar geen gebruik van gezien het toch 1,5u rijden is en we daar onze kids niet wekelijks mee willen belasten. We willen hen ook eerst op het Frans laten focussen. De ambassadeursvrouw is een zeer sympathieke Noorse die in Japan is opgegroeid en een feilloos Hollands accent heeft. De kinderen genieten van het zwembad en de trampoline terwijl wij ijverig netwerken.
De eigenaar van het huurhuis heeft zich wonderwel aan zijn afspraken gehouden: de electriciteit is nagekeken, de kranen werken, de binnenmuren zijn opnieuw geschilderd en het dak is gerepareerd. Dat laatste niet helemaal volgens de regels van de kunst, maar we denken dat het wel twee jaar zal houden. Voor vandaag heeft Christof er samen met Goeles femme de ménage voor gezorgd dat er een ploegje van vier vrouwen het huis spic en span heeft gepoetst. Maandag worden onze bedden geleverd en dan resten er ons enkel nog een aantal grote aankopen (ijskast, gasvuur, matrassen) voor we er effectief in kunnen trekken. Het zal leuk zijn om opnieuw ons eigen plekje te hebben, al is ons verblijf bij Goele probleemloos verlopen.
Vrijdag bezoeken we de NGO van de lokale scouts. We wonen de tweede dag van een driedaagse cursus 'apiculture' bij. Voorafgaand aan deze lessen, zijn de NGO-medewerkers in verschillende dorpen gaan vertellen over de mogelijkheid om imker te worden. De bijenteelt zorgt voor diversifiëring van de inkomsten. Wie imker wordt, krijgt niet enkel inkomsten uit de verkoop van honing, maar ook uit het uitlenen van de bijenkasten aan fruittelers. De meest gemotiveerden kunnen deelnemen aan de theorielessen hier in dit klaslokaal in het dorpje Kissane. Op een latere datum volgen in elk dorp de praktijklessen met alle geïnteresseerden en wordt ook het nodige materiaal ter beschikking gesteld.
De lessen zijn in het Wolof en we verstaan er niets van. Zo voelen de kinderen zich dus :) Wat we wel begrijpen, is dat Ibou de lesgever vol passie vertelt over de bijenteelt en dat de deelnemers heel actief meewerken. In het begin van de cursus wordt er iemand gekozen die de rol van chef de village van de klasgroep opneemt. Hij waakt erover dat de praktische afspraken gerespecteerd worden: op tijd komen, geen gsm's, luisteren naar mekaar. De groep bestaat uit evenveel mannen als vrouwen en ook dat is een bewuste keuze. De lesgever grijpt tijdens de les elke kans aan om vragen van deelnemers ruimer te kaderen (ecologie, ontwikkeling, langetermijndenken) en hen te laten reflecteren over hun rol en verantwoordelijkheid in het geheel. Puik werk! Ibou kan direct starten als leerkracht Maatschappelijke Oriëntatie, me dunkt!
Voor de kinderen loopt 's middags de tweede schoolweek ten einde. Daan heeft op zijn spellingtoets van 'les mots invariables' zes van de acht woorden juist. Knap! En bij Nette zijn ze ook echt met leren lezen begonnen aan de hand van een verhaaltje over kabouter Kimamila. In de namiddag trakteren Laura en Christof de vijf kinderen op een zwempartijtje en een ijsje. 's Avonds eten we met de drie gezinnen bij Laura thuis.
Onze volgende partnerorganisatie is gevestigd in Nioro tegen de grens met Gambia. Gezien het vier uur rijden is, plannen we een tweedaagse trip. De vernieuwde weg loodst ons door een vlak en groen landschap in het anders zo dorre Senegal. In de namiddag staat er een capaciteitsoefening met het lokale NGO-team op het programma. Eerst wordt er op eten gewacht en gewacht en gewacht. Dan eten we en drie uur na aankomst kunnen we eindelijk van start gaan. Gelukkig loopt de oefening vlot en krijgen we ondanks het Afrikaanse ritme ons programma toch mooi afgewerkt. Als we 's avonds nog een hapje gaan eten in een kleine resto, worden er voor ons stiekem twee pintjes gehaald in een winkeltje in de buurt en veilig in een zakje ingepakt tegen pottenkijkers in het conservatievere Nioro. De vrouw des huizes bijt zonder verpinken de kroonkurken met haar tanden van het flesje. De Senegalese vrouwen zijn hier best wel cool!
Het is ontzettend warm in Nioro deze tijd van het jaar en we druppen heel wat af. De snikhete kamer waar we overnachten doet ons filosoferen over wat teveel luxe is om ethisch verantwoord te zijn in de ontwikkelingssamenwerking. We besluiten dat als we onze kinderen niet in zo'n kamer zouden doen overnachten, het misschien toch ook voor onszelf gepermitteerd is de volgende keer eentje met airco te boeken en een onkostennota van 16 euro extra binnen te brengen.
Dag twee bezoeken we twee tuinbouwvelden die recent in gebruik zijn genomen. De eerste vrouwengroep is net gestart en heeft haar eerste groenten geoogst. We zitten samen met de vrouwen en jonge meisjes onder de Baobab en krijgen de gelegenheid vragen te stellen. We worden uitgebreid bedankt door de voorzitster van de groep en door de chef de village voor de mogelijkheid die aan het dorp geboden wordt. De tweede vrouwengroep is het tweede jaar bezig. Hun mannen hebben elk hun eigen ha waar ze de zogenaamde 'grandes cultures' op verbouwen waaronder miel. De vrouwen daarentegen delen 1 ha met hun 50'en. Maar met trots en het nodige gegrinnik vertellen ze dat ze door de hogere opbrengsten van hun groenten, het voorbije jaar zelfs geld hadden geleend aan hun mannen.
Het weekend is gedaan en dus trekken Goele en Nele opnieuw op terreinbezoek. Eén van de lokale NGO's doet een opvolging van 200 recent aangeplante Prosopis-boompjes. De NGO doet aan herbebossing en bescherming tegen erosie. Omdat zaaigoed voor de dorpen moeilijk toegankelijk is, kweken ze niet enkel de erosie-bestrijdende boompjes die ze planten, maar ook citroenboomplantjes om aan een goedkoper tarief aan de doelgroep te verkopen. Bij de opvolging worden de zes Prosopis-boompjes die het niet gehaald hebben, vervangen. Samen met stenenrijen (cordon pierreux) zorgen ze voor de bescherming van het maniok- en het arachideveld dat erachter ligt. Voordien kon er op deze velden niets verbouwd worden, omdat de regen met zo'n kracht van de helling komt dat de grond wordt weggespoeld en geulen achterlaat. De Prosopis beschermen in eerste instantie tegen de wind, maar verbeteren ook de grond, het waterpeil, geven schaduw en hout. Zichzelf beschermen ze tegen grazers door hun scherpe pinnen.
Goeles oude autobanden moesten opgehaald worden bij de garage in Saly, het meest toeristische kustplaatsje van Senegal. Een goede gelegenheid om ook daar eens op verkenning te gaan. Minder authentiek, maar wel dolle pret voor de kinderen: zwembad, strand, palmbomen en een oer-westers kindermenu. Ideaal om zich nog eens goed uit te leven voor de tweede schoolweek begint. En ook voor ons relax om eens in een strandstoel te zitten.
Dinsdag 5 september was het de eerste schooldag en meteen een hele dag school. De schoolweek telt hier twee volledige dagen (dinsdag en donderdag) waarop de kinderen 's middags warm eten op school en drie halve dagen (maandag, woensdag, vrijdag). We rijden voorlopig nog met de auto's van Goele en Laura (de mama van Emile) naar school, maar hopen dit in de toekomst met de fiets te kunnen doen. Niet zo standaard hier, gezien zo goed als iedereen auto's of taxi's gebruikt als vervoermiddel, maar de school is niet ver. Bij aankomst werden we dag één onthaald met een hapje en een drankje voor de ouders. De kinderen waren weliswaar een beetje onwennig en observerend, maar hadden er absoluut zin in.
Daan deelt met de tien leerlingen van het derde leerjaar een juf met de tien kinderen van het tweede leerjaar. Maîtresse Elise switcht continu tussen de linker- en de rechterkant van het klaslokaal. Ze maakt ook telkens even tijd voor Emile om de opdracht voor Daan te vertalen zodat hij begrijpt waar ze mee bezig zijn. Ineens al een stevige eerste schoolweek voor Daan met lezen, rekenen, meetkunde, spelling en elke dag een huistaak. Daan vindt het - mede dankzij zijn twee Vlaamse vriendjes - leuk op school zegt hij. Hij heeft elke dag zonder morren samen met ons het huiswerk geoefend en is de volgende dag weer fris en monter de klas ingegaan. Toen we hem op vrijdagmiddag van school haalden, zij hij dat hij ongelofelijk moe was en kwamen nadien thuis de traantjes. Zo begrijpelijk! En eigenlijk ongelofelijk hoe knap hij al die indrukken, die nieuwe info en dat Frans heeft verwerkt gekregen en pas vrijdagmiddag zijn kaarsje op was.
Nette zag de eerste dag ook helemaal zitten en wandelde trots met haar uitdeelcadeautjes (de dag voordien 6 jaar geworden) de klas in samen met Mia. Toen Mia even uit de klas ging en wij bij Daans juf stonden, kwamen er even traantjes. Die werden snel gedroogd en Maîtresse Angélique zette de kinderen aan het boetseren. We nemen probleemloos afscheid. Nettes leraar in het eerste leerjaar (10tal kindjes) is monsieur Abbé (de directeur) die samen met juf Angélique van de derde kleuterklas (20tal kindjes) een klaslokaal deelt. Wanneer monsieur Abbé directeurstaken opneemt, begeleidt juf Angélique de hele groep. Net als Daan komt Nette de eerste dag relax uit school. De volgende ochtend fluistert ze 'ik vind de school niet leuk' en we zien haar een metertje voor het klaslokaal blokkeren. Maar door samen in de klas te gaan, de houding van haar lieve juf en het handje van haar vriendinnetje Mia, kan Nette flink haar tranen verbijten en gaat ze de uitdaging aan. Zo knap lieve meid! 's Middags komt ze relax de klas uit en zegt dat het een fijne dag is geweest. Geen traantjes meer gezien de rest van de week, alleen een spontane ontspannen Nette. Op vrijdag straalt ze (en wij ook) nadat monsieur Abbé haar eerste tekening becommentarieerde met 'Tu es une vrai artiste!'
Daan en Nette hebben het fantastisch gedaan deze eerste schoolweek. We zijn ongelofelijk trots op hen!
Na een weekje acclimatiseren, start voor Nele de eerste werkweek. Er staat meteen een bezoek aan één van de lokale partnerorganisaties op het programma. Programmaverantwoordelijke Fatou van de lokale NGO begeleidt ons bij het terreinbezoek aan twee vrouwengroepen die zij met de hulp van BD ondersteunen. De eerste groep bestaat uit 40 vrouwen uit het dorp Mbayard die percelen grond van hun mannen ter beschikking kregen nadat die in de stad zijn gaan werken. Ze hebben geen toegang tot water en dus kunnen ze enkel in het regenseizoen tomaten verbouwen. Vorig jaar kwam de regen te laat en was hun oogst zeer mager. Dit jaar zien de vooruitzichten er beter uit. De tomatenplanten doen het goed. Ze gebruiken blaadjes van de Neem-plant als biopesticide en kippenmest als meststof. De vrouwengroep straalt veel dynamiek uit. Ze beantwoorden heel open onze vragen met dank aan de vertaling van Fatou naar het Wolof. De tweede vrouwengroep bezoeken we in Sindia Kafgoun. Ze tonen ons hoe ze met enkele vrouwen zeep maken. Na wat doorvragen blijkt dat ze maar twee keer per maand samenkomen met een klein groepje om dan een 20tal potjes te maken. Er is niet meer zo veel animo in de vrouwengroep onder meer omdat er veel vrouwen afwezig zijn door seizoensarbeid op een grote plantage en omdat er ook weinig afzetmarkt blijkt voor hun zeep.
Vandaag op uitstap naar de zee. Het leek ons leuk vóór het nieuwe schooljaar begint, toch al even onze horizon te verbreden en een uitstapje te maken. We rijden een veertig minuten tot aan het kustplaatsje Toubab Bilaw. De route is mooi groen dankzij het regenseizoen, veel vogels en mooie baobab-bomen. We zwemmen, spelen, eten, luieren aan hotel/resto Sobbo Badé.
De voorbije dagen stonden op elke hoek van de straat schapen die hun buikje rond aten aan het groen van het regenseizoen. Gisteren was het dan Tabaski/Offerfeest. We waren genodigd bij Badj en zijn familie. Badj heeft een ijzerwaren-atelier niet ver van Goeles huis. Met vier gezinnen wonen ze samen: zijn ouders, twee broers en een zus. In de voormiddag stonden er voor hen een moskeebezoek en het slachten van de schapen op het programma. Daarna wordt er uitgebreid gekookt (de vrouwen) en thee gedronken (de mannen). In de namiddag waren wij te gast. We brachten frisdrank en taart mee. Grote kookpotten sudderden op houtvuren met schapenvlees, uiensaus, aardappelen, kikkererwten. Iedereen in feestkledij. A la sénégalaise kregen we een grote kom voorgeschoteld waar we samen uit aten. Voor Daan een hele uitdaging: rechtshandig eten als linkshandige, veel peper en alles een beetje anders. Nette knabbelde vlijtig aan het lekkere schapenvlees. Een hele eer om na één week Senegal te gast te mogen zijn bij mensen thuis.
Na drie maanden intensief voorbereiden, zijn we blij in Senegal te zijn aangekomen. We logeren bij collega Goele en haar twee kinderen waar we ontzettend goed ontvangen worden. Het huurhuis dat we op het oog hadden, is nog steeds beschikbaar. Er moeten wel nog werken in gebeuren om het bewoonbaar te maken. De eigenaar belooft dit in de maand september te doen. Hopelijk komt dat goed vóór Goele ons beu is ... Insh Allah!
We maken van onze eerste week gebruik om de omgeving te verkennen, een aantal praktische zaken te regelen en ons zo goed mogelijk aan te passen aan de warmte en de muggen. Onze luchtcargo raakt probleemloos gededouaneerd en opgehaald in Dakar. De kinderen kunnen nu terug beschikken over hun fietsjes, 10kg lego, verkleedkleren enz. Op de toekomstige school van Daan en Nette hebben we een kennismakingsgesprek met de Franse schooldirecteur. Het is een kleine school die erg streng zou zijn. Maar de directeur geeft blijk van een duidelijke visie voor zijn school en heeft ervaring met anderstalige nieuwkomers. Yep collega's, de rollen zijn nu omgekeerd :). Hopelijk krijgen de kinderen het niet te moeilijk volgende week. Ze hebben alleszins elks een Nederlandstalig kameraadje in de klas: Nette zit bij Goeles dochter in het eerste leerjaar en Daan in het derde leerjaar bij de zoon van een BTC-coöperante. Met het begin van het schooljaar in het vooruitzicht, vergeten we vooral niet te genieten van de laatste week vakantie en daar hoort af en toe een zwemmetje bij in een hotel in de buurt.
